Nauka administracji – wszystkie wykłady

22.10.2013r.

Nauka administracji – ćwiczenia

Organ administracji publicznej to człowiek lub grupa ludzi, którzy charakteryzują się następującymi cechami:
- wyodrębnieniem w ramach aparatu administracji
- działaniem w imieniu i na rachunek państwa w ramach nadanych przez prawo kompetencji
- upoważnieniem do posługiwania się środkami władczymi

Właściwości organu:
- rzeczowa, określenie spraw w jakich dany organ jest kompetentny
- miejscowa, określenie obszaru terytorialnego działania organu
- instancyjna, określa czy organ I czy II instancji jest kompetentny w danej sprawie
- funkcjonalna, określa który z działów lub pracowników jest właściwy do załatwienia sprawy

Podział administracji:

• Publiczna:
  - rządowa:
  *organy centralne (organy obejmujące całe państwo)
  *organy terytorialne (organy administracji rządowej działające w terenie, na danym obszarze)
  - samorządowa:
  *terytorialny
  *zawodowy

• Prywatna

Organy kolegialne – organ składający się z kilku, kilkudziesięciu osób powołanych do rozstrzygania

Organy monokratyczne – organ jednoosobowy

24.10.2013r.

Nauka administracji

Prawo administracyjne składa się z 3 typów reguł prawnych:

*część regulująca tworzenie, strukturę administracyjną, zasady, zakres i formy działania podmiotów administrujących

*część regulująca prace między podmiotami administracyjnymi

*część regulująca prawa i obowiązki podmiotów administrowanymi

Teoria organizacji

Jest to wyraz rozumnego, uporządkowanego działania, przejawem racjonalizacji, czyli przygotowaniem działania przez uprzedni namysł

Przejawy: otaczająca nas rzeczywistość jest złożona z różnorodnych systemów organizacyjnych będących rezultatem uporządkowanych działań (składa się z zorganizowanych rzeczy i zorganizowanych zdarzeń)

Zjawisko organizacji:
Pytanie o granice organizacji – co będącego wynikiem działania czy działalności człowieka można uznać za organizację?
Różnica pomiędzy naukowym określeniem organizacji a rozumieniem potoczny.

Organizacja definiowana na gruncie nauk o zarządzaniu:

Łac. Organum/ Grec. Organiion – narzędzie, narząd, stanowiący wyspecjalizowaną pod względem funkcji i dostosowania do potrzeb całości.

3 podstawowe znaczenia terminu „organizacja”:
*rzeczowe
*czynnościowe
*atrybutowe

W sensie rzeczowym – odnosi się do określonego zorganizowanego obiektu/jednostki

W sensie czynnościowym – odnosi się do złożonych przedsięwzięć i polega na wiązaniu elementów lub części w sensową całość

W sensie atrybutowym – organizacja jest cechą określonych przedmiotów złożonych których elementy lub części współprzyczyniają się do tworzenia całości

Aspekty statyczne lub dynamiczne organizacji:
*W aspekcie statycznym organizacja to zorganizowany obiekt (rzecz, podmiot, jednostka)
*W aspekcie dynamicznym jest zorganizowaną czynnością

Aspekty statyczne – odzwierciedlają przede wszystkim związki przestrzenne, odnoszą się do obiektu zorganizowanego
Aspekty dynamiczne – to przede wszystkim ujęcia przebiegu procesów, odnoszą się do czynności

Organizacja stanowi wewnętrznie zintegrowaną całość złożoną z czterech podstawowych elementów:

- celów zrealizowanych przez organizacje wynikających stąd konkretnych zadań
- ludzi wraz z indywidualnymi i zbiorowymi dążeniami
- wyposażenia materialno - technicznego i technologicznego oraz określonych zasad posługiwania się nim
- formalnej struktury. Czyli przyjętych zasad podziału zadań i odpowiedzialności za nie, władzy i związanej z nią odpowiedzialności

Formy działań zorganizowanych

1. Cel działania – rzecz lub zdarzenie które jest pożądane przez działającego, na którego osiągnięcie działania jest skierowane

2. Różne formy realizacji potrzeb:

- działalność indywidualna

- działalność zbiorowa

- działalność zespołowa

Osiąganie celów:
*następuje poprzez wyspecjalizowane czynności poszczególnych członków społeczności

*funkcjonowanie społeczności jest uwarunkowane istnieniem pewnego spoiwa łączącego ludzi w ich celowych działaniach

*spoiwa są tworzone przez różnorodne reguły, postępowania i wzorce działania

Działanie zespołowe jest nieodłącznym elementem istnienia instytucji, które jest zasadniczą formą organizacji zespołowej.

Ujęcia badania administracji publicznej

Punkt widzenia normatywny – związany z prawem , bada wpływy wprawa administracyjnego na administrację

Socjologiczny – socjologia władzy, stosunków hierarchicznych w administracji.

Czynniki polityczne – koncentruje się na czynnikach politycznych

Stopień racjonalności administracji i zasada organizacji i funkcjonowania administracji publicznej- odcięcie od socjologii i polityki , koncentracja na organizacji i funkcjonowaniu w praktyce.

Aby poznać jak funkcjonuje administracja trzeba się zapoznać z prawem administracyjnym.

Co składa się na prawo administracyjne (3 typy reguł prawnych )

1. Część prawa administracyjnego regulująca tworzenie, strukturę administracyjną, zasady, zakres i formę działania podmiotów administrujących .

2. Część regulująca relacje pomiędzy podmiotami administracyjnymi ( organami administracji publicznej , wewnątrz administracji )

3. Część regulująca prawa i obowiązki podmiotów administrowanych ( stosunki między podmiotami administrującymi a podmiotami administrowanymi; czego wzajemnie mogą od siebie wymagać ) ~mało informacji o strukturach administracji ( na II roku )

Podstawowe pojęcia organizacyjne
Cel : określenie treści podstawowych kategorii organizacyjnych, które zostały sformułowane w kontekście tzw. Prakseologii- nauki o sprawnym działaniu oraz teorii organizacji i zarządzania.

Część I : Pojęcie organizacji

-zjawisko organizacji

-organizacja definiowana na gruncie nauk o zarządzaniu

Pojęcie organizacji

Zjawisko organizacji :

• jest wyrazem rozumnego, uporządkowanego działania, przejawem racjonalizacji, czyli przygotowaniem działania przez uprzedni namysł

• Przejawy : otaczająca nas rzeczywistość jest złożona z różnorodnych systemów organizacyjnych będących rezultatem uporządkowanych działań ( składa się z zorganizowanych rzeczy i zorganizowanych zdarzeń )

Organizacja definiowana na gruncie nauk o zarządzaniu:

• Łac./grec. Organion – narzędzie, narząd stanowiący wyspecjalizowaną pod względem funkcji i dostosowania potrzeb całości części.

• 3 podstawowe znaczenia terminu organizacji: rzeczowe, czynnościowe, atrybutowe

W sensie rzeczowym- odnosi się do określonego zorganizowanego obiektu/ jednostki . Uporządkowanie, ustalenie struktur w ramach obiektu/jednostki. Np.

W sensie czynnościowym – nie odnosi się do złożonych przedsięwzięć i polega na wiązaniu elementów (lub części) w sensowną całość

W sensie atrybutowym – organizacja jest cechą określonych przedmiotów złożonych, których elementy ( lub części ) współprzyczyniają się do powodzenia całości.

• Aspekty statyczne lub dynamiczne organizacji :
  
  W aspekcie statycznym organizacja to zorganizowany obiekt ( rzecz, przedmiot, jednostka ). Aspekty statyczne- odzwierciedlają przede wszystkim związki przestrzenne, odnoszą się do obiektu zorganizowanego. ( pierwsze ujęcie – rzeczowe ).
  
  W aspekcie dynamicznym jest zorganizowaną czynnością.
  Aspekty dynamiczne to przede wszystkim ujęcia przebiegów poszczególnych procesów.

Organizacja stanowi wewnętrznie zintegrowaną całość złożoną z czterech podstawowych elementów:

1.Celów zrealizowanych przez organizację i wynikające stąd konkretne zadania;
2.Ludzi wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi dążeniami. Ludzi realizujących te cele;
3.Wyposażenia materialno-technicznego i technologicznego oraz określonych zasad posługiwania się nim;
4.Formalnej struktur, czyli przyjętych zasad podziału zadań i odpowiedzialności za nie, władzy i związanej z nią odpowiedzialności ;

FORMY DZIAŁAŃ ZORGANIZOWANYCH

1. Cel działania : rzecz lub zdarzenie, które jest pożądane przez działającego, na którego osiągnięcie działanie to jest skierowane;

2. Różne formy realizacji potrzeb:
   -działalność indywidualna: określone czynności podejmowane przez jedną osobę w warunkach niewymagających współdziałania innych ludzi;
   -działalność zbiorowa: wykonywanie przez grupę ludzi w tym samym czasie i miejscu czynności zmierzających do osiągnięcia określonego celu, czynności samodzielnych, bez zarysowanego podziału pracy;
   -działalność zespołowa( współdziałanie ): wykonywanie przez grupę ludzi czynności, które łącznie prowadzą do osiągnięcia określonego celu. Czynności te cechują współzależnośći, występuje specjalizacja oraz podział funkcji i tworzy się zespół.

Współdziałanie w pionie : podział w stosunku podwładny – zwierzchnik i w drugą stronę.

[np. Prezes rady ministrów a minister]

Współdziałanie w poziomie: zadania, odpowiedzialność podzielone na równorzędne jednostki.
[np. między różnymi ministrami]

*TIP*Problem w Polsce : brak doceniania współdziałania w poziomie. Przecenianie działania w pionie. Następuje brak współodpowiedzialności za działalność poszczególnych organów. Problematyka pod względem wyboru lepszej współdziałalności.

Osiąganie celów :

• Następuje poprzez wyspecjalizowane czynności poszczególnych członków społeczności;

• Funkcjonowanie społeczności jest uwarunkowane istnieniem pewnego spoiwa łączącego ludzi w ich celowych działaniach

• Spoiwa są tworzone przez różnorodne reguły, wzorce działania ( sposoby zachowań w różnorodnych sytuacjach, powszechnie akceptowane przez społeczeństwo )

Działanie zespołowe jest nieodzownym elementem instytucji, które jest zasadniczą formą trwałej organizacji zespołowej

Administracja publiczna – nazwa z łac. Administrale – rządzić, zarządzać, służyć . Początkowo tylko rządzenie i zarządzanie, służenie dołączyło dopiero w XX wieku. Można rozumieć przedmiotowo jako określoną działalność albo podmiotowo jako zespół osób, organów , wykonujących określone działania. Administracja istniała już w czasach starożytnych – Egipt i Chiny ale nie była tak pojmowana jak teraz. Z czasem administracja zaczęła „wychodzić do obywatela” wcześniej służyła władzy. Przełomem jest wiek XIX gdzie człowiek staje się z poddanego obywatelem. Obywatel otrzymuje prawo pewnej kontroli administracji. Najważniejsze są tutaj rewolucje, które miały miejsce w XIX wieku.

Definicja administracji

1.Definicja wielkiej reszty( negatywną ): to działalność państwa, która pozostaje po wyodrębnieniu ustawodawstwa i sądownictwa.

2. Definicje podmiotowe i przedmiotowe:

Podmiotowa : administracja to osoby lub zespoły osób, powołane do wykonywania w imię interesu publicznego zadań państwa.

Przedmiotowa( funkcjonalna ): administracja to wykonywanie ustaw i działalność twórcza (organizatorska) państwa czy też bezpośrednio praktyczna działalność organizatorska państwa. Koncepcja administracji jako wykonywanie służby/misji publicznej.

Definicja mieszana administracji publicznej :

1. Prof. Kulesza – administracja to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz interesu publicznego przez różne organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych przez prawo formach.

2. Prof. Jemonlita(??)- administracja to system złożony z ludzi , zorganizowany w celu stałej, systematycznej i skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej polegającej głównie, choć nie wyłącznie na bieżącym wykonywaniu ustaw i wyposażonej w tym celu we władztwo państwowe i środki materialno-techniczne.

Na gruncie nauki administracji : administracja publiczna to przyjęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy ,a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających z współistnienia ludzi w społecznościach.

Pojęcie nauki administracji – administracja publiczna jako przedmiot badań

• Prof. Starościak – Nauka administracji to nauka o związku zjawisk zachodzących w procesie administrowania

• Prof. Jałowiecki – NA to nauka, zajmująca się organizacją i funkcjonowaniem administracji państwowej.

• Prof. Kowalewski – NA to dyscyplina badająca prawidłowości występujące w dziedzinie zjawisk administracyjnych

• Prof. Leoński – NA to nauka społeczna opierająca się na metodach empirycznych( opartych na doświadczeniach), której przedmiot stanowi wszechstronna wiedza o istniejącej w danym ustroju administracji publicznej.

Definicja prof. Leońskiego oznacza, że NA to nauka społeczna opierająca się na metodach empirycznych( np. obserwacji ), której przedmiot stanowi wszechstronna wiedza o istniejącej w danym ustroju administracji publicznej.

Przedmiot badań nauki administracji stanowi system administracji publicznej w określonym miejscu i czasie.

**TIP**Nauka administracji znajduje się pomiędzy naukami teoretycznymi i praktycznymi.

Pozwala nie tylko opisać administrację ale prowadzić oceny i formułować wnioski dotyczące praktycznych potrzeb- usprawnianie administracji.

Nauka administracji obejmuje w szczególności:

• Wpływ ustroju państwa na kształt administracji

• Otoczenie, w którym działa administracja

• Wzajemne związki, jakie zachodzą pomiędzy tymi dwoma elementami

• Sprawy struktur organów administracyjnych i wzajemnego powiązania aparatu administracyjnego

• Problem kadr w administracji ~ważny problem [ dobór kadr – odpowiednie przeprowadzanie selekcji, problematyka przygotowania kadr do pracy, dokształcania, awanse etc. ]

• Funkcjonowanie aparatu administracyjnego

• Problematykę kontroli funkcjonowania administracji ~[ zapewnienie obiektywności ]

• Zagadnienia techniki w administracji

Wyodrębnienie nauki administracji(Triada)

• Dyscypliny, których wyłącznym przedmiotem zainteresowania jest administracja publiczna to nauki administracji.

• Tradycyjne do katalogu dyscyplin nauki o administracji zalicza się:

1.Naukę administracji

2.Naukę prawa administracyjnego – badanie i analiza przepisów prawa administracyjnego do których zaliczamy przepisy regulujące :

• tworzenie, strukturę administracyjną, zasady działania, zakres i formy działania podmiotów administrujących

• relacje pomiędzy podmiotami administrującymi

• prawa i obowiązki podmiotów administrowanych

3.Naukę polityki administracyjnej/o polityce administracyjnej – bada i wyjaśnia zagadnienia dotyczące osiągania przez administrację celów, stara się również podpowiadać, jak doskonalić politykę administracji.

**TIP** Polityka administracji – sztuka osiągania przez administrację celów.

Istota instytucji

• Utrwalenie celów realizowanych zespołowo;

• Tworzy się trwała organizacja zespołowa, która umożliwia ciągłą realizację określonych celów;

• Powstaje instytucja ( pojęcie to odnosi się do całości organizacyjnych działań zespołowych polegających utrwaleniu poprzez stałe powtarzanie realizacji celów );

Pojęcie instytucji mieści w sobie następujące elementy:

• Cele i wynikające z nich zadania poszczególnych członków zespołu;

• Zespół ludzi powołany do realizacji celów;

• Aparatura;

• Struktura wyrażająca układ współzależności ludzi i aparatury współprzyczyniających się do powodzenia całości;

• Określony sposób i stopień formalizacji;

W takim ujęciu instytucją jest np. uczelnia ,która posiada te właściwości.

**TIP** Nie ma instytucji bez utrwalenia-formalizacja.

• Utrwalenie systemu działania jako element instytucjonalizacji

• Utrwalenie odbywa się przez oparcie go na wzorcach najbardziej racjonalnych opisach rzeczy lub zdarzeń, których odtworzenie mieści się w celach działającego

• Wzorce – pozwalające na utrwalenie działania

• Pisane(graficzne) i pamięciowe( normy obyczajowe, moralne )

• Prawne i pozaprawne

• Techniczne i społeczne

**TIP**Formalizacja jest jednym z typów utrwalenia – wzorzec pisany.

FORMALIZACJA

Szczególną formą instytucjonalizacji organizacji jest formalizacja- utrwalenie organizacji , działań za pomocą znaków graficznych.

Formalizacja – proces, którego przedmiotem jest utrwalenie celów, struktury, wymogów kadrowych i reguł współdziałania, określenie środków i sposobów osiągania celów, powiązań instytucji z otoczeniem.

Funkcje formalizacji

• Utrwalanie wzorców działań zespołowych

• Eliminacja(w pewnym stopniu) niepewności działania

Pojęcie organizacji i instytucji a administracja publiczna

Administracja publiczna – może być rozpatrywana w ujęciu instytucjonalnym jako instytucja w rozumieniu teorii organizacji. Organizacja trwała , zinstytucjonalizowana.

W tym ujęciu administrację publiczną traktujemy jako :

• System zorganizowany będący częścią aparatu państwowego;

• System trwały, którego główną cechą jest organizowanie- osiąganie postawionych zadań;

GENEZA NAUKI ADMINISTRACJI

_____________________________________________ Rzekomo nie obowiązuje na egzamin______________________________________________

• XVII wiek – centralizacja władzy w monarchii absolutnej i związany z nią wzrost liczbowy kadry urzędniczej;

• Refleksja nad jakością administrowania, nad uprawnieniem, ulepszaniem działań kadr i całej administracji publicznej;

• Administrację – zarządzanie państwem;

**Tip** administracja pierwotnie jako przedłużenie władzy rządzącego państwem, nie miała nic wspólnego z obecnie istniejącą.

• XVII, XVIII wiek , kameralistyka( camera- skarbiec ) / policystyka ( policja ) – wątki mieszczące się w różnych dziecinach wiedzy, jako prawo, ekonomia, filozofia. Rezultatem – wnioski zmierzające do usprawnienia administracji;

• Opis ówczesnej policji lub wskazówki dla panującego, jak zarządzać państwem, by skarbiec królewski był pełen;

• XIX Wiek- prof. Lorenz von Stein :

• Dążenia do budowy silnego państwa opartego na rządach prawa;

• Fundament państwa- konstytucja ( „wszystkie formy, przez które władza państwowa kształtuje oraz realizuje swą wolę” ) a realizacją konstytucji – administracja;

• Administracja – cała działalność państwowa poza ustawodawstwem polegająca na wykonywaniu ustaw;

• Powstała nazwa „nauka administracji”

• Zadania nauki administracji – wskazywanie związków pomiędzy poszczególnymi dziedzinami i całością działania administracji a kształtowaniem świadomości o najwyższym przeznaczeniu wszystkich funkcji władzy państwowej;

• Nie stworzył metody badań charakterystycznej dla nauki administracji, podobnie jak kameraliści łączył opis rzeczywistości administracyjnej z rozważaniami natury ekonomicznej i politycznej;

• XX Wiek –ważny okres – Ignaz Jastrow i Fritz Stier-Stolomo

Ignaz Jastrow wyodrębnienie Nauk Administracji :

• Wskazał na konieczność wyodrębnienia nauki administracji ( jako odrębnej dziedziny od nauki prawa administracyjnego );

Przedmiot nauki administracji :

• jak się administruje ;

• jak należy administrować;

Fritz Stier-Stolom –dalsze rozgraniczenie na gruncie wiedzy administracyjnej , do tej pory uznawane :

• Triada nauk administracyjnych

• XX wiek – intensywny rozwój nauk o zarządzaniu ( USA ) – Henry Fayol ( Fr )

• „Administracja ogólna i przemysłowa” – pomost pomiędzy amerykańskim naukowym zarządzaniem a tradycyjnym pojmowaniem nauki administracji;

• Przeniesienie doświadczeń z przedsiębiorstwa na teren aparatu państwowego

• Analogie pomiędzy przemysłem, życiem gospodarczym a administracją publiczną

• XX wiek – rozwój licznych nurtów badawczych

• Polska :

• Brak bogatych tradycji badawczych w zakresie nauki administracji

• Pojawiły się pewne opracowania w XIX wieku , ale brak ośrodków badawczych i szeregu zainteresowania

• Okres po II wojnie światowej również nie sprzyjał badaniom

• Pewne syntezy problematyki administracji w czasie socjalizmu

• Lata 80’ i 90’ nie sprzyjają (zmiana systemu, obawy przed wmieszaniem politycznym)

14.11.2013r.
Nauka administracji – wykład

Cechy administracji publicznej:

1. Administracja działa w imieniu i na rachunek państwa, bądź w imieniu i na rachunek innego podmiotu władzy publicznej, któremu państwo przekazało część swoich zdań.

2. Możliwości użycia przymusu państwowego dla wykonania zadań administracji, możliwość działań w formach władczych – administracja może jednostronnie w sposób autorytatywny, dokonywać konkretyzacji prawa i jej działanie jest zabezpieczone możliwością użycia przymusu państwowego.

3. Działanie w interesie publicznym.

4. Polityczny charakter administracji – oceniania w kategoriach politycznych.

5. Działanie na podstawie ustaw i w ich granicach w celu ich wykonania.

6. Jej aktywność nakierowana jest ku przyszłości, administracja działa z własnej inicjatywy – administracja musi w wielu przypadkach obligatoryjnie opracowywać strategie i programy działania. Ma też obowiązek podejmowania działań faktycznych z własnej inicjatywy.

7. Działa w sposób ciągły i stabilny.

8. Opiera się z reguły na zawodowym aparacie urzędniczym (z wyjątkiem organów społecznych i organów pochodzących z wyborów – bezpośrednim lub pośrednim).

9. Szczególny sposób jej zorganizowania – ujednolicenie struktur organizacyjnych i wyodrębnienie organizacyjne (określone w ustawach co zapewnia jednolitość i trwałość).

10. Działa nieodpłatnie – teoretycznie Praktycznie?
    - wiąże się z odpłatnością pełną lub częściową
    - pojawiają się formy organizacyjne administracji publicznej w postaci agencji, które nastawiane są na osiąganie zysków
    - są przejawy bezpłatności – ale czy jest to cecha inherentna administracji publicznej?

11. Ogranicza ją wymóg przejrzystości i jawności działań.

Należy pamiętać o trwałej potrzebie dostosowania pojęcia administracji do całości okoliczności politycznych, ustrojowych i społecznych panujących w danym miejscu i czasie.
Jednakże choć elementy te są zmieniane to podstawowa konstrukcja administracji jest raczej trwała.

Podział i funkcje administracji

Jest kilka podziałów w zależności od kryteriów:

1. Administracja publiczna:
   - do spraw wewnętrznych
   - do spraw wojskowych
   - do spraw sprawiedliwości
   - do spraw skarbowych
   - do spraw zagranicznych

2. Administracja państwowa i samorządowa:
   1. Państwowa – działa w imieniu i na rachunek państwa
   2. Samorządowa – odrębne od państwa podmioty władzy publicznej której państwo przekazało część swoich uprawnień

3. Administracja centralna i terytorialna:
   1. Centralna – obszar działania obejmuje cały kraj
   2. Terytorialna:
   - samorząd województwa
   - samorząd powiatowy
   - samorząd gminy

4. Administracja ogólna i specjalna:
   1. Administracja ogólna – zakres działania jest bardzo szeroki i najczęściej określony klauzulą generalną
   2. Administracja specjalna i szczególna – wąski zakres spraw, najczęściej enumeratywnie wyliczonych

5. Przedmiot działania administracji:
   - celna
   - finansowa
   - gospodarcza
   - szkolna/oświatowa
   - skarbowa
   - ochrony środowiska
   - rolnictwa
   - porządku i bezpieczeństwa publicznego
   - wojskowa
   jest to podział niezamknięty!

6. Administracja władcza i świadcząca
   1. Administracja władcza (reglamentacyjna) – zadania reglamentacyjno –dystrybucyjne, realizowane za pomocą władczych form działania administracji zabezpieczonych możliwością użycia środków przymusu państwowego (zakazy, nakazy, zarządzenia, stosowanie kar)

1. Policja administracyjna (straż pożarna, straż miejska)
   Przedmiotem działania jest ochrona szeroko rozumianego porządku i bezpieczeństwa publicznego.
   Z podmiotowego punktu widzenia policja administracyjna to służby i straże, których część zorganizowana jest w sposób wojskowy: służba więzienna, celna, graniczna, straż pożarna, rybacka, leśna inspekcja sanitarna.
   Działania prawne i faktyczne podejmowania przez administracje dla odsunięcia niebezpieczeństwa często realizowane za pomocą przymusu bezpośredniego.
   b) Administracja reglamentacyjna
   Wykonywanie ustaw i stosowanie prawa w formie aktów administracyjnych, zabezpieczone systemem gwarancji praw obywateli z sądownictwem administracyjnym na czele.
   Polega na wprowadzaniu ograniczeń w dziedzinie wykorzystania składników procesu wytwarzania i obrotu towarowego w imię szeroko pojętego interesu społeczno-ekonomicznego.
   Związane jest to z sytuacjami gdy administracja reglamentuje dostęp do określonych dóbr czy świadczeń ze względu na interes publiczny.
   c) Administracja regulacyjna
   Kształtuje uczestnictwo w określonych rynkach, rozwój konkurencji i ochronę wolnego dostępu do kluczowych gałęzi gospodarki – reglamentacja w zakresie usług powszechnych.
   Często wykorzystywane instrumenty to: zezwolenia, licencje i koncesje.
   2. Administracja świadcząca (zawiadowcza) – związana z funkcją organizacji usług publicznych, zobowiązaniem do tworzenia odpowiedzialnej bazy materialnej i świadczeniu tych usług. Segment działań administracji, której związany jest ze świadczeniem wszelkiego rodzaju usług publicznych, przede wszystkim z zakresu użyteczności publicznej oświatowych w zakresie szkolnictwa wyższego czy ochrony zdrowia.
   Związanie jest to ze świadczeniem przez administrację usług na rzecz obywatela – zaspokojenie zbiorowych potrzeb poprzez bezpośrednie świadczenie usług lub tworzenie warunków korzystania z dóbr publicznych.
   Oferta nie uwarunkowana ekonomicznie i zależy od sytuacji finansowej państwa i samorządu (poza obowiązkowymi standardami minimalnymi).
   Służba publiczna – określenie administracji świadczącej, jej celem jest aktywność pożyteczna społecznie, nawet niezbędna w interesie ogółu, w danej epoce i w danym miejscu, dla której nie jest wystarczająca inicjatywa i realizacja państwa

New public management

- menadżerskie podejście do administracji publicznej
- wykształcone w latach 80-tych i 90-tych XXw. w Wielkiej Brytanii i USA
- opiera się na założeniu, iż administracja publiczna powinna koncentrować się na osiągnięciu wyników, a żeby je osiągnąć powinna stosować sposoby i mechanizmy konkurencji rynkowej, w tym metody rachunku ekonomicznego, uzupełnione wartościowym Luc etycznym administrowaniem, opartym na zasadach demokratycznego państwa prawnego
- związane z ideą marketingu w administracji publicznej

Czynniki wpływające na administracje publiczną:
1. Ustrój państwa
2. Prawo
3. Doktryna polityczna i ogólne poglądy na świat
4. Normy moralne i obyczajowe
5. Normy techniczne i wymogi racjonalizacji

Ad. 2 PRAWO

Źródło prawa – akt prawotwórczy tzn. zawierający co najmniej jedną normę generalną, tzn. ogólną i abstrakcyjną

Źródła prawa administracyjnego:

- tworzenie i wydawanie przez władzę ustawodawczą / wydawane przez administrację publiczną
- powszechnie obowiązujące (administrację i osoby spoza administracji) / obowiązujące wewnętrznie (tylko wewnątrz administracji)

cechy swoiste Źródeł prawa administracyjnego

1. Rozległość regulacji życia społecznego.

2. Hierarchiczność struktury źródeł prawa administracyjnego.

3. Część źródeł prawa administracyjnego pochodzi od samej administracji, mimo tego, że jest to działalność wykonawcza.

4. Delimitacja źródeł prawa administracyjnego na: źródła prawa powszechnego i źródła prawa wewnętrznego.

5. Część źródeł prawa administracyjnego to prawo miejscowe, obowiązuje tylko na części terytorium państwa.

6. W skład systemu źródeł prawa administracyjnego wchodzą także swoiste akty prawotwórcze np. statuty, regulaminy, normy techniczne.

7. Dynamizm, płynność, zmienność regulacji.

Nauka administracji z elementami teorii zarządzania 14.11.2013

Cechy administracji publicznej

CZEKAM NA CIASTO TY MAŁY PERFIDNY OBŁUDNIKU !

1. Administracja działa w imieniu i na rachunek państwa, bądź w imieniu i na rachunek innego podmiotu władzy

publicznej, któremu państwo przekazało część swoich uprawnień

2. Możliwość użycia przymusu państwowego dla wykonania zadań administracji, możliwość działania w formach

władczych administracja może jednostronnie w sposób autorytarny dokonywać konkretyzacji prawa i jej działanie

jest zabezpieczone możliwością użycia przymusu państwowego

3. Działanie w interesie publicznym polityczny charakter administracji- oceniana w kategoriach

politycznych

4. Działanie na podstawie ustaw i w ich granicach i w celu ich wykonania(!)

5. Jej aktywność nakierowana jest ku przyszłości, administracja działa z własnej inicjatywy –

administracja musi w wielu przypadkach obligatoryjnie opracować strategie i programy działania.

Ma też obowiązek podejmowania działań faktycznych z własnej inicjatywy.

6. Działa w sposób ciągły i stabilny

7. Opiera się z reguły na zawodowym aparacie urzędniczym (z wyjątkiem organów społecznych i organów pochodzących z wyborów- bezpośrednio lub pośrednio)

8. Szczególny sposób jej zorganizowania- ujednolicenie struktur organizacyjnych i wyodrębnienie

organizacyjne (określone w ustawach, co zapewnia jednolitość i trwałość)

9.Co nie jest dozwolone – w prawie jest zakazane **

10. Działa NIEODPŁATNIE – teoretycznie. Praktycznie ujmując:

• Wiąże się z odpłatnością pełną lub częściową

• Dodatkowo pojawiają się formy organizacyjne administracji publicznej w postaci agencji,

które nastawione są na osiąganie zysków

• Są przejawy bezpłatności, ale czy jest to cecha inherentna administracji publicznej?

11. Ogranicza ją wymóg przejrzystości i jawności działania

Art. 61 Konstytucji RP

Należy pamiętać o trwałej potrzebie dostosowania pojęcia administracji do całości okoliczności

politycznych, ustrojowych i społecznych panujących w danym miejscu i czasie.

Jednakże, choć elementy te są zmienne to podstawowa konstrukcja administracji jest raczej

trwała.

Podziały i funkcje administracji

Administracja publiczna i prywatna

1. Administracja PUBLICZNA – jej podstawowe działy to:

• Spraw wewnętrznych

• Spraw wojskowych(obrony)

• Sprawiedliwości

• Skarbowa

• Spraw zagranicznych

Administracja PRYWATNA

Administracja państwowa i samorządowa

1. Administracja PAŃSTWOWA (rządowa) – działa w imieniu i na rachunek państwa

2. Administracja SMORZĄDOWA – wykonują ją odrębne od państwa podmioty władzy

publicznej, którym państwo przekazało część swoich uprawnień. Działają samodzielnie i we

własnym imieniu. Niezależna i brak jej zwierzchnictwa ze strony administracji rządowej !

Art. 165 Konstytucji RP

Administracja centralna i terenowa(terytorialna) –obszar działania

1. Administracja CENTRALNA – obszar działania obejmuje cały kraj.

2. Administracja TERYTORIALNA- obszar działania obejmuje określone terytorium.

Administracja ogólna i specjalna – zakres zadań

1. Administracja OGÓLNA – zakres działania jest bardzo szeroki i najczęściej określony klauzulą

generalną.

2. Administracja SPECJALNA ( szczególna ) – wąski zakres spraw, najczęściej enumeratywnie

wyliczony.

Podział administracji ze względu na przedmiot działania

• Celna

• Finansowa

• Gospodarcza

• Szkolna(oświatowa)

• Skarbowa

• Ochrony środowiska

• Rolnictwa

• Porządku i bezpieczeństwa publicznego

• Wojskowa

• Górnicza i geologiczna

Podział administracji ze względu na charakter działań administracji

Administracja WŁADCZA( reglamentacyjna ):

• Zadania reglamentacyjno-dystrybucyjne, realizowane za pomocą władczych form

działania administracji, zabezpieczonych możliwością użycia środków przymusu

państwowego

• Nakazy, zakazy, zarządzenia, stosowanie kar

1) Policja administracyjna

Przedmiotem działania policji administracyjnej jest ochrona szeroko rozumianego

porządku i bezpieczeństwa publicznego.

Z podmiotowego punktu widzenia policja administracyjna, to służby i straże, których

część zorganizowana jest w sposób wojskowy np. służba więzienna, celna, graniczna,

straż pożarna, rybacka, leśna, inspekcja sanitarna, nadzór budowlany, policja, straż

miejska, straż graniczna.

Działanie prawne i faktyczne podejmowane przez administrację dla odsunięcia

niebezpieczeństwa często realizują to przy pomocy przymusu bezpośredniego

2) Administracja reglamentacyjna

Wykonywanie ustaw i stosowanie prawa w formie aktów administracyjnych,

zabezpieczone systemy gwarancji praw obywateli z sądownictwem administracyjnym na

czele.

Polega na wprowadzaniu ograniczeń w dziedzinie wykorzystania składników procesu

wytwarzania i obrotu towarowego w imię szeroko podjętego interesu społecznoekonomicznego

Związane jest to z sytuacjami, gdy administracja reglamentuje dostęp do określonych

dóbr czy świadczeń ze względu na interes publiczny.

3) Administracja regulacyjna

Kształtuje uczestnictwo w określonych rynkach, rozwój konkurencji i ochronę wolnego

dostępu do kluczowych gałęzi gospodarki reglamentacja w zakresie usług

powszechnych.

Często wykorzystywane instrumenty to zwolnienia, licencje i koncesje.

Administracja NIEWŁADCZA ( świadcząca, zawiadowcza )

Związana z funkcją organizacji usług publicznych, zobowiązaniem do tworzenia odpowiedniej

bazy materialnej i świadczenia tych usług.

Segment działań administracji, który związany jest ze świadczeniem wszelkiego rodzaju usług

publicznych, przede wszystkim zakresu użyteczności publicznej, oświatowych, w zakresie

szkolnictwa wyższego czy ochrony zdrowia.

Związane ze świadczeniem przez administrację usług na rzecz obywatela- zaspokajanie

zbiorowych potrzeb poprzez bezpośrednie świadczenie usług lub tworzenie warunków

korzystania z dóbr publicznych.

Oferta ma uwarunkowania ekonomiczne i zależy od sytuacji finansowej państwa i

samorządu( poza obowiązkowymi standardami minimalnymi)

Pojęcie służby publicznej- określenie administracji świadczącej, jej celem jest aktywność

pożyteczna społecznie, a nawet niezbędna w interesie ogółu, w danej epoce i w danym

miejscu, dla której nie jest wystarczająca inicjatywa i realizacja prywatnej

New Public Management

Menadżerskie podejście do administracji publicznej

Wykształcone w latach 80’ i 90’ XX wieku w Wielkiej Brytanii oraz U.S.A

Opiera się na założeniu, iż administracja publiczna powinna koncentrować się na osiąganiu

wyników, a żeby je osiągnąć, powinna stosować sposoby i mechanizmy konkurencji

rynkowej, w tym metody rachunku ekonomicznego, uzupełnione wartościowym lub

etycznym administrowaniem, opartym na zasadach demokratycznego państwa prawnego

Związane z ideą marketingu w administracji

Ustrój państwa

Prawo

Doktryna polityczna oraz ogólne poglądy na świat

Normy moralne i obyczajowe

Normy techniczne i wymogi racjonalizacji

Prawo

Źródło prawa- akt prawotwórczy tzn. zawierający, co najmniej jedną normę generalną. Tzn.

ogólną i abstrakcyjną.

Norma jest ogólna, gdy jest adresowana do nieoznaczonego imiennie kręgu adresatów, tylko

do klasy, grupy, kategorię osób.

Norma jest abstrakcyjna, jeżeli jej obowiązywanie nie wyczerpuje się poprzez jednorazowe

zastosowanie. Może być stosowana wielokrotnie, ilekroć zaistnieje sytuacja przewidziana w

treści normy.

Źródła prawa administracyjnego:

Tworzone i wydawane przez władzę ustawodawczą/wydawane przez administrację

publiczną(tylko prawo administracyjne).

Powszechnie obowiązujące(administrację i osoby spoza administracji)

obowiązujące wewnętrznie(tylko wewnątrz administracji)

Cechy swoiste, specyficzne źródeł prawa administracyjnego

1) Rozległość regulacji życia społecznego

2) Hierarchiczność struktury źródeł prawa administracyjnego

3) Część źródeł prawa administracyjnego pochodzi od samej administracji, mimo tego, że

jest to działalność wykonawcza

4) Delimitacja źródeł prawa administracyjnego na: źródła prawa powszechne i źródła

prawa wewnętrznego

5) Część źródeł prawa administracyjnego to prawo miejscowe, obowiązujące tylko na

części terytorium państwa

6) W skład systemu źródeł prawa administracyjnego wchodzą także swoiste akty

prawotwórcze np. statuty, regulaminy, normy techniczne, normy planowe

7) Dynamizm, płynność, zmienność regulacji

28.11.2013r.
Nauka administracji – wykład

rola ustroju państwa w kształtowaniu administracji publicznej

Kształtowanie się instytucji państwowych w zależności od stadium rozwoju państwa i społeczeństwa i jego potrzeb:

1. Państwo absolutne

2. Państwo liberalne

3. Państwo socjalne

4. Państwo współczesne?

Model administracji państwa absolutnego:
*państwa policyjne
*tworzenie się władzy absolutnej i wzrost władzy panującego -> wzrostu liczbowego kadru urzędniczej dla wypełniania zarządzeń władcy i rozwoju państwa policyjnego czuwającego nad wypełnianiem zarządzeń władcy
Cechy charakterystyczne administracji:
- oparcie administracji na zawodowej kadrze urzędniczej
- administracja traktowana jako zarządzanie państwem
- działanie administracji zależy tylko od panującego
- tworzone jest prawo administracyjne, ale jest ono wiążące dla obywatela, nie dla organów administracji
- administracja sama tworzy prawo
- władzę administracji są niezależne od sądu, obywatel nie może zwrócić się do sądu dla ochrony przed nadmiernymi ingerencjami administracji
- tylko administracja kontroluje administrację!

Model administracji państwa liberalnego:

Cechy charakterystyczne administracji:
- ograniczenie wpływu administracji na obywateli w stopniu maksymalnym
- sprowadzenie państwa i administracji od roli „mocnego stróża” -> zapewnienie porządku, bezpieczeństwa publicznego (służby) i bezpieczeństwa kraju (wojsko)
- poddanie administracji prawu
- administracja działa na podstawie i w granicach ustaw
- trójpodział władzy -> administracja poddana kontroli parlamentu i sądów (np. wotum nieufności)
- wytworzenie się sformalizowanego (?) postępowania administracyjnego i sądownictwa administracyjnego -> gwarancja ochrony obywateli i realizacji uprawnień obywateli wobec władz administracyjnych

Model administracji socjalnego państwa prawa:

Cechy charakterystyczne administracji:
- rozszerzenie funkcji i zadań administracji
- powstanie funkcji świadczącej (nie władczej)
- administracja jako organizator działań na rzecz dobra powszechnego, do jej funkcji dochodzi zaspokajanie społecznych potrzeb jednostki w dziedzinie socjalnej, oświatowej, kultury
- państwo ma być siłą aktywną
- państwo ma nie tylko regulować i organizować minimum, ale i rozwijać działalność gospodarczą i ingerować tam, gdzie kapitał prywatny nie jest w stanie podołać zadaniom istotnym z punktu widzenia społeczeństwa i całej gospodarki

Model administracji państwa współczesnego:

*współczesna Polska?
- po ’89 próby wprowadzenia modelu państwa liberalnego jako reakcje obronna na przeszłość m.in. prywatyzacja wielu dziedzin i rodzajów działalności (np. przedszkola, żłobki, szkoły)
- liberalizm okazał się niewystarczający wobec potrzeb społecznych – konieczny powrót do modelu państwa socjalnego, ale w formie nowoczesnej – państwa opiekuńczego (silne oparcie na prawie i kontrola) przy zachowaniu licznych zadań administracji świadczącej
- przywracanie szeregu instytucji publicznych
- poszerzanie zakresu aktywności administracji również w zakresie administracji władczej jako wynik zmian warunków życia i potrzeb społecznych
- nie działa tylko poprzez nakazy, zakazy, przyzwolenia, musi działać aktywnie, inicjatorsko i organizacyjnie
- rezultat – jej działania oceniamy pod względem legalności, ale i sprawności, efektywności czy ekonomiczności działam

• Administracja publiczna w odróżnieniu od prywatnej nie może być kształtowana według dowolnych wzorców

• Na pewnym etapie rozwoju państwa uznano, że działalność administracji publicznej musi być uregulowana prawem

• Art. 7 Konstytucji:
  Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa

• We współczesnej RP przyjmuje się że dokładniej administracja publiczna działa na podstawie ustaw i w ich granicach i w celu ich wykonania

• Niezależnie od ustroju prawa jest zawsze istotnym elementem kształtującym administrację publiczną i jej działania

• Dodatkowo sama administracja nie tylko stosuje prawa, ale również je tworzy

• Problematyka źródeł prwa tworzonych przez administrację

Źródła prawa administracyjnego:

Źródło prawa – akt prawotwórczy tzn. zawierający, co najmniej jedną normę ogólną tzn. generalną i abstrakcyjną

Źródła prawa powszechnie obowiązującego:

- Konstytucja RP
- ustawy
- ratyfikowane umowy międzynarodowe
- rozporządzenia o charakterze wykonawczym
- akty prawa miejscowego
- rozporządzenia Prezydenta RP z mocą ustawy

Źródła prawa wewnętrznego:

- uchwały Rady Ministrów
- zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i poszczególnych ministrów, Katalog ten jest otwarty

Rozporządzenia to jedyny akt prawny pochodzący od organów administracji centralnej, który ma moc powszechnie obowiązującą.

10.12.2013r.

Nauka administracji – ćwiczenia

Struktury administracji publicznej

Sposoby powołania prawa:
a) z wyboru
b) z powołania
c) z nominacji

Z WYBORU:

Samorząd terytorialny, wybierany w wyborach pośrednich i bezpośrednich
Bezpośrednie:
- gmina: rada gminy + wójt, burmistrz, prezydent
- powiat: rada powiatu
- województwo: samorząd województwa

Pośrednie:
- gmina: X
- powiat: zarząd + starosta
- województwo: zarząd + marszałek

Z POWOŁANIA:

Ten sposób wykreowania organu i obsadzania go dotyczy organów o najważniejszym znaczeniu w państwie i polega na tym, że jeden organ jest obsadzony i wykreowany przez inny organ, choć niekoniecznie organ administracji.

- Prezes NIK przez Sejm za zgodą Senatu
- PRO przez Sejm za zgodą Senatu
- Prezes RM i pozostali członkowie RM przez Prezydenta
- Wojewoda przez Prezesa RM na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej

Powołanie:
- Ograniczony cza trwania funkcjonowania z powołania
- Powołanie to decyzja administracyjne (formalna, oficjalna) o charakterze indywidualnym i władczym (powołanie jest przejawem władzy organu), którym organ powołujący kształtuje sytuację prawną organu powołanego
- Trwałość stosunku powołania jest uzależniona od czynnika politycznego

Z NOMINACJI:

Mianowanie:
- uważa się za najstarszy sposób kreacji i obsadzenia organu
- jest dokonywane przez organ państwowy i dotyczy ściśle określonych stanowisk, wskazanych w przepisach prawa, przy czym nie tak istotnych jak w przypadku powołania i w nominacji jest to znaczenie większa grupa
- nie dotyczy pracowników szeregowych , lecz organów (a co za tym idzie też pracowników) konkretnie wskazanych w przepisach

Cechy:
- dobrowolność stosunku mianowania
- trwałość – koniec stosunku mianowania może nastąpić tylko w warunkach określonych w prawie, inaczej niż w przypadku powołania
- podporządkowanie organom zwierzchnim
- istotne przywileje związane ze sprawowaniem funkcji, np. szczególne przejście na rentę, nagrody jubileuszowe itp.)

Pracownicy urzędów państwowych, administracji celnej, urzędów dyplomatycznych i konsularnych, pracownicy szkół wyższych, pracownicy służby cywilnej.

19.12.2013r.
Nauka administracji

inne czynniki wpływające na administrację

1. Ogólne poglądy na świat:
- każde świadome działanie człowieka jest umotywowane także w administracji publicznej
- pracownicy zatrudnieni w administracji publicznej mogą czerpać motywy swojego działania z ogólnych poglądów na świat
- Teoria – państwo demokratyczne zakłada neutralność i pluralizm światopoglądowy, praktyka?
- Przykłady? religia
- wzmocnienie wpływu w przypadku nieoficjalnego uznawania poglądów i światopoglądu przez państwo

2. Doktryna polityczna w szczególności poglądy na państwo, jego cele, jego ustrój:
- większy wspływ w administrację niż ogólne poglądy na państwo
- znacząca rola wtedy, gdy są uznawane ogólnie przez społeczeństwo albo są doktryną panującą – ich wyrazem staje się zwykle cały panujący porządek, prawo i cały aparat państwowy
- przykłady? Nazizm, faszyzm, marksizm

racjonalizacja w administracji publicznej
Strukturę, zadania czy sposób działania administracji publicznej w poważnym stopniu wyznaczają wymogi racjonalnej organizacji pracy.

Administracja publiczna podobnie jak każda inna celowa organizacja, aby spełniania należycie swoje funcie musi być oparta na zasadach racjonalnej organizacji pracy.

Sprawność pracy administracji publicznej oznacza, że ona ma działać elastycznie, a zarazem odznaczać się dużą wydajnością.

3. Inne czynniki wpływające na administrację:

- mierniki wydajności to czas (zużyty na wykonanie zadań) i koszty („taniość administracji”)
- w teorii organizacji mówi się także o kryterium efektywności – stosunek użytych nakładów materialnych do osiągniętego efektu działania – problem zastosowania w pewnych działach administracji m. in. służących ochronie jednostki

Racjonalizacja w administracji publicznej

1. Środki i metody zmierzające do zapewnienia sprawności działania – nauka organizacji:
   - sprawność działania zależy już od samej struktury organizacyjnej działającego zespołu
   - racjonalizacja procesu zarządzania – odpowiedni przepływ informacji, prawidłowy obieg dokumentów czy zautomatyzowanie pewnych procesów
   - racjonalizacja budownictwa na potrzeby administracji, wyposażenie biur, higiena pracy etc.
   - racjonalny dobór kadr

2. Problemy z zapewnieniem pełnej racjonalizacji
   - brak konkurencji możliwości wyboru przez jednostki (także w związku z istnieniem określonych właściwości organów)
   - silny wpływ innych czynników ograniczających pełną racjonalizację organizacji działania np. wymogi demokratyzacji
   - niemożliwość określenia wydajności administracji publiczne w kategoriach stosowanych w odniesieniu do sfery prywatnej

kadry w administracji publicznej

- problematyka kadry zawodowej w administracji publicznej – osób, które pracę w aparacie administracji traktują jako stałe zajęcie i dla których prawa ta stanowi ekonomiczną podstawę utrzymania
- szczególnie przepisy prawne (np. umowa o służbie cywilnej) zapewniają szczególne przywileje, z których inni pracownicy nie korzystają a z drugiej strony nakładają szczególne obowiązki lub wprowadzają określone ograniczenia, które w innych grupach zawodowych nie występują

Rodzaje stanowisk w administracji rządowej:
W administracji rządowej wyróżnia się dwa rodzaje stanowisk:
- stanowiska polityczne – zmieniają się wraz ze zmianą rządu
- stanowiska cywilne – „w celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa, w urzędach administracji rządowej(…)”

Administracja rządowa zatrudnia różne kategorie pracowników m. in.:
- wyższych urzędników
- średni personel administracyjny
- personel pomocniczy
- pracowników obsługi

problematyka doboru kadr – wymogi i metody naboru

1. Wymogi formalne:
   - ich spełnienie jest koniecznym warunkiem umożliwiającym zatrudnienie w danym dziale administracji
   - zazwyczaj stawia się pewne ogólne wymagania, którym powinien odpowiadać każdy zatrudniony w danym organie administracji
   - dodatkowo do ogólnych wymagań – wymagania związane z określonym, konkretnym stanowiskiem w tym organie

Do ogólnych wymogów formalnych należy zwykle:
- osiągnięcie określonego wieku
- posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych
- korzystanie z pełni praw publicznych
- posiadanie obywatelstwa polskiego

Niekiedy także postuluje się by kandydat:
- był „nieskazitelnego charakteru” / „nieposzlakowanej opinii”
- wykazał się odpowiednim stanem zdrowia pozwalającym na zatrudnienie w służbie publicznej

Przykład – Konstytucja RP art. 60 wprowadza zasadę, że:
„Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach”

Przykład – ustawa o służbie cywilnej art. 4:
W służbie cywilnej może być zatrudniona osoba, która:
- jest obywatelem polski z zastrzeżeniem art. 5
- korzysta z pełni praw publicznych
- nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne

1. Wymogi praktyczne – konieczność zbadania przydatności kandydata:
   - testy i sprawdziany (badające inteligencję, wiedzę, psychologiczne predyspozycje, sprawność fizyczna)
   - wstępne staże lub praktyki – różne cele – zbadanie przydatności do pracy
   - określenie predyspozycji
   - przysposobienie kandydatów do danej pracy

Sposoby naboru:
* rekrutacja bezpośrednia
* nominacja
* konkurs
* wybory

Konkurs:

Podanie do publicznej wiadomości, że poszukuje się kandydatów do obsadzenia określonych stanowisk i ogłoszenia konkursu na te stanowiska.
Ważna i pozytywna metoda dająca społeczeństwu pewną kontrolę nad obsadzaniem stanowisk administracji, jak również często duży wybór decydującemu, wybór wśród licznych kandydatów zwykle w administracji rządowej, rzadko samorządowej.

07.01.2014r.
Nauka administracji – ćwiczenia

Urząd a organ

URZĄD:
* urząd to nie organ
* przypisuje się mu różne znaczenia, 3 najczęściej stosowane
* urząd – 3 znaczenia:
- stanowisko
- nazwa organu (Urząd Skarbowy, Celny itd.)
- zespół pracowników służących

• Urząd jako stanowisko
  - wyodrębniony zespół kompetencji, czyli praw i obowiązków związanych z określonym organem
  - często występuje jako potoczne znaczenie, rzadziej używa się go w języku formalny
  - urząd rektora czy urząd ministra jako stanowisko rektora czy stanowisko ministra

Utworzenie organu – wprowadzenie do struktury organizacyjnej administracji publicznej nowej jednostki organizacyjnej. Samo obsadzanie urzędu to nie utworzenie urzędu, a powołanie organu (to już konkretna decyzja personalna)

• Urząd jako nazwa organu czy określonych organów administracyjnych
  - niekoniecznie rzeczywiście oznacza faktycznie i prawnie urząd
  - cz

• Urząd jako zespół pracowników służących do pomocy w realizacji zadań i kompetencji organu
  - najczęściej używane znaczenie urzędu (wydaje się być najbardziej istotnym znaczeniem)
  - np. urząd wojewódzki (zespół przydatny organowi? Ministerstwo, rektorat)

• Ministerstwo jako urząd
  - jako zespół pracowników służących do pomocy w realizacji zadań i kompetencji organu
  - organizacja wewnętrzna nie jest całkowicie jednolita, ale bardzo podobna w różnych ministerstwach, zależy często od kompetencji ministerstwa i przedmiotowej właściwości ministra
  - ministerstwa jako urzędu reguluje jedna i ta sama regulacja w ustawie

Ministerstwo jako urzędy, w ich skład wchodzą:
- departamenty – merytoryczna realizacja zadań ministerstwa
- biuro do obsługi ministerstwa
- sekretariaty powołane do obsługi przede wszystkim samego ministra, ale też rad i zespołów działających jako organy pomocnicze czy doradcze ministra
- różnorodne wydziały
- gabinet polityczny ministra
- komórki organizacyjne zajmujące się konkretnymi sprawami i problemami, w tym technicznymi, finansowymi czy prawnymi

*Ministerstwa tworzy, znosi lub przekształca Rada Ministrów w drodze rozporządzenia
*Szczegółową strukturę organizacyjną ministerstwa nadaje Prezes RM w formie statutu (rozporządzenie)

Urzędy terenowe organów administracji rządowej (urząd wojewódzki) czy samorządowej (urząd gminy, urząd marszałkowski)
- mają charakter pomocniczy dla konkretnych organów
- mają status podobny do statusu ministerstwa w stosunku do ministra
- szczegółowa organizacja i funkcjonowanie tych urzędów regulują ustawy, przede wszystkim ustawy o samorządzie terytorialnym i administracji rządowej w terenie

*Aktualna budowa urzędów nie jest jednolita, ale zasady są podobne, w ich tworzeniu uwzględnia się te same kryteria określone w ustawach
*Szczegółową ich organizację i podział czynności w urzędach określają natomiast ich statuty

*Oran a władza?
*Władza nie równa się organ

*Piastun organu a kierownik urzędu?
*Dystynkcja pojęciowa – czym innym jest piastun organu, czym innym kierownik organu
*np. wojewoda nie jest wojewodą Urzędu Wojewódzkiego, nie jest kierownikiem tego urzędu. Szefem urzędu jest dyrektor generalny

Powiązania między podmiotami administracyjnymi:
*organizacyjne
*funkcjonalne:
- kierownicze
- nadzorcze – nadzór prawny
- kontrolne
- koordynacyjne
- więzi współdziałania

Powiązania między podmiotami administracji:

*Organizacyjne
- zachodzą w obrębie jednej struktury organizacyjnej (w skład której wchodzi kilka podmiotów administracyjnych np. policja, straż pożarna)
- podmiot wyższy ma decydujący wpływ na obsadę personalną stanowisk na szczeblach niższych i może oceniać celowość ich działania -> może narzucać reguły celowego działania w dyrektywach kierowniczych

Etapy tworzenia instytucji:
1. Określenie celu
2. Podział celu całościowego na cele częściowe

CEL CAŁOSCIOWY – opieka, wychowanie – rytmika, plastyka, dożywianie

09.10.2014r.
Nauka administracji

kadry w administracji publicznej

Awanse, stabilizacja, wykształcenie

Awanse i dodatki w administracji publicznej
Istnienie możliwości awansowania stanowi istotny czynnik, za pomocą którego zwierzchnicy w administracji publicznej mogą oddziaływać na pracowników przede wszystkim, jeśli chodzi o jakość pracy i jej podniszczenie, uzupełnienie wykształcenia, zwiększoną efektywność itp.

Różne rozumienia pojęcia awansu:
- podwyższenie uposażenia
- przeniesienie na wyższe stanowisko np. w hierarchii danego organu
- przeniesienie z miasta prowincjonalnego do miasta wojewódzkiego
- otrzymanie odznaczenie

Rolę ogrywają tu czynniki materialne, ale także psychologiczne. Odpowiednio stosowana polityka awansów, uposażeń, dodatków finansowych może spełnić rozmaite role.

Stabilizacja
1. Ważne z punktu widzenia tak pracowników, jak i samej administracji.
2. Z punktu widzenia interesów pracownika zatrudnionego w administracji – zabezpieczenie interesów i sytuacji materialnej.
3. Z punktu widzenia interesów administracji – korzystanie z pracowników znających swoją pracę i konsekwentnych ze względu na perspektywę pozostania w gronie/urzędzie.
*Dodatki za przepracowanie określonej liczby lat, nagrody jubileuszowe, zwiększenie wynagrodzenia wraz ze stażem pracy etc.

Szczególna regulacja – korpus służby cywilnej

Pragmatyka służbowa – akt prawny o randze ustawy, który reguluje w sposób szczegółowy oraz odrębny od powszechnego prawa pracy (KP) więzi wynikające ze stosunku pracy określonej kategorii pracowników.

Pragmatyka odnosi się między innymi do pracowników urzędów państwowych, pracowników samorządowych, żołnierzy zawodowych, pracowników służby cywilnej.

Odrębność regulacji wynika ze szczególnego charakteru określonych prac.

W stosunku do pracowników, których status określają pragmatyki, przepisy KP stosuje się tylko w kwestiach nieuregulowanych przez przepisy szczególne.

Na ogół normuje stosunki służbowe w służbie państwowej – administracji państwowej, samorządowej, organach kontroli państwowej, samorządowej, organach kontroli państwowej, sądownictwie, prokuraturze, oświacie, szkolnictwie wyższym oraz instytucjach naukowych, także wojsku, policji etc.

korpus służby cywilnej

*Ustawa z dnia 21 listopada 2008r. o służbie cywilnej

Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych (tzn. wyższych stanowiskach w służbie cywilnej, stanowiskach średniego szczebla zarządzania, stanowiskach koordynujących, samodzielnych, specjalistycznych oraz wspomagających).

Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na następujących stanowiskach urzędniczych:

1. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

2. Urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej

3. Urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach pomocniczych dla terenowych organów administracji rządowej

4. Komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników służb, inspekcji i straży

5. (Biurze Nasiennictwa Leśnego)

6. Jednostkach budżetowych państwa obsługujące fundusze celowe których dysponentami są organy administracji rządowej

W rozumieniu ustawy:
1) Pracownik –służby cywilne to soba zatrudniona na podstawie umowa o pracę zgodnie z zasadami określonymi w ustawie.
2) Urzędnik - służby cywilnej oznacza osobę zatrudnioną na podstawie mianowania zgodnie z zasadami określonymi w ustawie.
3) Członek - korpusu służby cywilnej oznacza osobę, o której mowa w pkt. 1 i 2.

Obowiązki:

1. Członek korpusu służby cywilnej jest obowiązany w szczególności:
   1) przestrzegać Konstytucji RP i innych przepisów prawa
   2) chronić interesy państwa oraz prawa człowieka i obywatela
   3) racjonalnie gospodarować środkami publicznymi
   4) rzetelnie i bezstronnie, sprawnie i terminowo wykonywać powierzona zadania
   5) dochowywać tajemnicy ustawowo chronionej
   6) rozwijać wiedzę zawodową
   7) godnie zachowywać się w służbie oraz poza nią

Członek korpusu służby cywilnej jest obowiązany wykonywać polecenia służbowe.
Jeżeli jest przekonany, że polecenie takie jest niezgodne z prawem albo zawiera znamiona pomyłki, jest on obowiązany na piśmie poinformować o tym przełożonego. W razie pisemnego potwierdzenia polecenia jest obowiązany jest wykonać.

Jeśli wykonanie

Zakazy:

*Członkowie korpusu służby cywilnej nie wolno publicznie manifestować poglądów politycznych
*Członkowi korpusu służby cywilnej nie wolno uczestniczyć w strajku lub akcji protestacyjnej zakłócającej normalne funkcjonowanie urzędu
*Członek korpusu służby cywilnej nie może łączyć zatrudnienia w służbie cywilnej z mandatem radnego
*Urzędnik służby cywilnej nie ma prawa tworzenia partii politycznych ani uczestniczenia w nich
*Członek korpusu służby cywilnej zajmujący wyższe stanowisko w służbie cywilnej nie może pełnić funkcji w związkach zawodowych
*Członek korpusu służby cywilnej nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu ani wykonywać czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikających z ustawy lub podważających zaufanie do służby cywilnej

kierownictwo w administracji

W języku polskim „kierownictwo” posiadana następujące znaczenia:

1. Rzeczownik – zespół ludzi stojących na czele jakiejś instytucji.

2. Czynnościowe – zespół procesów oddziaływania na ludzi i elementy techniczne, realizowanych w zakresie danej instytucji dla osiągnięcia ustalonej wiązki celów.

Na kierowanie składa się rulowanie splotu działań (kierowanie zespołem jako całością) oraz regulowanie poszczególnych pasm działania członków zespołu ze względu na ich splatanie się w całość, organizowanie i koordynowanie wewnętrznych stosunków w zespole.

Kierownictwo zawiera w sobie zwykle również elementy kontroli i nadzoru.

Dobór i rotacja kadr kierowniczych:

- szczególne znaczenie doboru
- szczególnie wymagania, w tym pozazawodowe
- wymogi (w przypadku określonych stanowisk) akceptacji społecznej lub politycznej

Ogólne kryteria:
*wyższe wykształcenie
*znajomość języka obcego
*określony staż pracy
*zdolność do kierowania zespołami ludzkimi
*zdolność do podejmowania decyzji
*zdolność do zarządzania środkami finansowymi oraz informacjami
*kreatywność

Przy doborze na stanowiska „wysokie” w administracji często potrzebna jest akceptacja przez partie polityczne lub desygnowanie kandydatów przez te partie.

Niekiedy potrzebna jest akceptacja lub desygnowanie przez ciała reprezentujące społeczeństwo lub bezpośrednio przez obywateli.

Także w innych organizacjach samorządnych/samorządowych kierownicy są wybierami przez ogół członków.

rotacja kierownictwa

W odniesieniu do kadr kierowniczych duże znaczenie ma rotacja, czyli okresowe zmiany kierowników.

Wynik różnych przyczyn np. ryzyko rutyny, poczucia bezkarności, nadużywania władzy, zmniejszenia motywacji do wzrostu jakości.

Postulat rotacji, choć ważny to nie dotyczy wszystkich stanowisk kierowniczych. W mniejszym stopniu dotyczy stanowisk fachowych, w większym – politycznych.

Organizacja pracy kierownika:
- rozpiętość kierowania
- spiętrzenie funkcji kierowniczych
- relacje kierownik – podwładny
- droga służbowa
- rola i organizacja sekretariatu