iNFORMATYKA (jako dyscyplina naukowa) zajmuje się teorią oraz praktyką przetwarzania informacji przy użyciu komputerów we wszystkich dziedzinach ludzkiej działalności.Termin informatyka powstał z połączenia dwóch słów : informacja, automatyka.

• dyscyplina wiedzy (nauki)

• narzędzia wykorzystywane przez naukę i technikę

• przemysł wytwarzający sprzęt i oprogramowanie

PRZETWARZANIE INFORMACJI OZNACZA:

• zbieranie

• przechowywanie

• przekształcanie

• wyszukiwanie

• przesyłanie

• udostępnianie informacji

POZYSKIWANIE INFORMACJI - (akwizycja informacji) to czynności mające na celu odnalezienie (zdobycie) informacji.

METODY POZYSKIWANIA INFORMACJI	ŹRÓDŁA INFORMACJI
obserwacja, ankieta, wywiad, dyskusja, eksperyment, testy	pierwotne (np. dokumenty finansowe, dokumentacja techniczna, dane statystyczne) wtórne przetworzone (książki, raporty analityczne, publikacje w Internecie)

PRZECHOWYWANIE INFORMACJI - czynności mające na celu rejestrowanie i gromadzenie informacji, w szczególności w pamięci komputera, celem ich ponownego wykorzystania.

NOŚNIKI INFORMACJI	KRYTERIA WYBORU NOŚNIKA INFORMACJI	METODY ZAPISU
magnetyczne optyczne	trwałość koszt wytworzenia koszt zapisu koszt przechowywania pojemność bezpieczeństwo szybkość dostępu, możliwość aktualizacji	pliki tekstowe bazy danych

PRZEKSZTAŁCANIE INFORMACJI - to proces mający na celu zwiększenie wartości informacji.

OPERACJE PRZEKSZTAŁCANIA INFORMACJI	TECHNIKI I NARZĘDZIA PRZEKSZTAŁCANIA INFORMACJI
podział informacji na części selekcja informacji translacja informacji generowanie nowej informacji na podstawie starej eliminacja pewnej części informacji	języki programowania bazy danych arkusze kalkulacyjne programy graficzne programy multimedialne

WYSZUKIWANIE INFORMACJI - proces mający na celu odnajdywanie określonych informacji zapisanych w formie elektronicznej.

METODY WYSZUKIWANIA INFORMACJI
sieci neuronowe, algorytmy genetyczne rozumowanie oparte na podobnych przypadkach (Case-basedReasoning) inteligentni agenci drzewa decyzyjne indukcja reguł

PRZESYŁANIE I UDOSTĘPNIANIE INFORMACJI - proces mający na celu przesyłanie i udostępnienie odbiorcom informacji w odpowiedniej formie.

TECHNOLOGIE PRZESYŁANIA INFORMACJI	FORMY PREZENTACJI INFORMACJI
sieci informatyczne sieci teleinformatyczne łącza radiowe łącza satelitarne Internet	tablice wykresy komentarze slajdy animacje wideo sygnały dźwiękowe

- szczególnie ważne w czasach globalnej gospodarki i rozwoju społeczeństwa informacyjnego - to grupa czyn­ności mających na celu wysyłanie i prezentowanie informacji innym użytkowni­kom lub systemom komputerowym. Transfer informacji może być dokonywany z udziałem różnorodnych sieci informatycznych (lokalnych, miejskich, rozle­głych), teleinformatycznych, łączy radiowych, satelitarnych itp. Szczególnie popularne stało się przesyłanie informacji poprzez Internet, który w tym celu udostępnia różnorodne usługi, takie jak: poczta elektroniczna, WWW, telnet, ftp, grupy dyskusyjne. Z udostępnianiem informacji ściśle wiąże się zagadnienie interpretacji informacji. Oznacza ono właściwy i przejrzysty sposób prezentacji, tak aby ułatwił on odbiorcy zrozumienie ich sensu i znaczenia. Najczęściej spo­tykane formy interpretowania danych to: tablice, wykresy graficzne, komenta­rze, wyjaśnienia, sygnały dźwiękowe, slajdy, animacje wideo. Szczególnie duże możliwości w tym zakresie oferują różnorodne techniki graficzne i multimedial­ne.

MĄDROŚĆ ( inteligencja) -Zdolność do wykorzystania wiedzy w podejmowaniu decyzji

i osiąganiu wysokich kompetencji.

DANE - to każde dowolne przedstawienie faktów, liczb, pojęć w sformalizowanej postaci, umożliwiające dokonywanie na nich różnorodnych czynności przetwarzania, a także surowe” fakty zapisane na określonym medium.

UJĘCIE ILOŚCIOWE	UJĘCIE JAKOŚCIOWE
bada wpływ ilości informacji na stopień określoności obiektu np. entropia	bada własności informacji oraz jej znaczenie w aspekcie użytkowym)

CECHY JAKOŚCIOWE:

Adekwatność -powinna wiernie odzwierciedlać nie tylko zdarzenia i stany, lecz również te aspekty zdarzeń i stanów, które są szczególnie istotne dla sytuacji decyzyjnej; powinna mieć także odpowiedni stopień szczegóło­wości,

Prawdziwość -musi być prawdziwa, jeśli ma być podjęta trafna decyzja, informacje błędne mogą powstawać w wyniku jej złego deszyfrowania lub popełniania błędów w procesie przetwarzania danych albo ich złej interpre­tacji; przyczyną powstawania nieprawdziwych informacji może być ich ce­lowe fałszowanie,

Aktualność -powinna być pozyskana w jak najkrótszym czasie, np. dla menedżera nie jest obojętne ile czasu upłynęło między momentem zidenty­fikowania problemu decyzyjnego a momentem realizacji decyzji, dlatego ogromne znaczenie ma tutaj szybkość dostępu do źródeł informacji oraz ich przekazywania,

Dokładność -z dokładnością ściśle wiąże się pojęcie „błędu", który stano­wi różnicę pomiędzy wartością uzyskaną z badania a wartością podlegającą ocenie,

Jasność i zrozumiałość -powinna być prezentowana w czytelny sposób, w różnych przekrojach, dla różnych sytuacji decyzyjnych; duże ilości da­nych liczbowych powinny być w odpowiedni sposób agregowane (wykresy, tabele, obrazy) i uzupełniane komentarzem, a szczegółowe charakterystyki specjalistyczne transponowane na dane ogólnoużytkowe.

Własność -informacja traktowana jako zasób prowadzący do sukcesu przedsiębiorstwa jest uznawana za jego kapitał - własność, ważne staje się zatem określenie praw dostępu do niej

Ochrona informacji - informacja jest czynnikiem decydującym o rozwoju przedsiębiorstwa, w związku z tym ochrona informacji, szczególnie strate­gicznych, staje się ważnym zadaniem dla organizacji.

INFORMACJA EKONOMICZNA - Informacja o stanie majątkowym danego podmiotu gospodarczego oraz o wszystkich zjawiskach gospodarczych, które wpływają na zmiany tego stanu.

• Informacja jako zasób

• Informacja jako podstawa decyzji

• Informacja jako czynnik produkcji

INFORMACJA GOSPODARCZA -Informacja o systemach, procesach i zjawiskach zachodzących w gospodarce.

• Informacja jako zasób gospodarki

• Informacja jako podstawa decyzji

• Informacja w sterowaniu procesami lub systemami gospodarczymi

INFORMACJA DLA ZARZĄDZANIA - Informacja pozwalająca na realizowanie podstawowych funkcji zarządzania, jak: planowanie, organizowanie, przewodzenie i kontrolowanie. W kategorii informacji dla zarządzania wyróżnia się następujące jej grupy:

• informacja „pokrzepiająca" - dotyczy bieżącej sytuacji przedsiębiorstwa i jej celem jest zapewnienie, że podjęte działania w organizacji przebiegają zgodnie z przyjętymi założeniami,

• informacja „rozwojowa" - dotyczy oceny stanu lub przebiegu określonego zjawiska oraz wykazania ewentualnych trudności związanych z jego realiza­cją,

• informacja „ostrzegawcza" - sygnalizuje, że wystąpiły lub w najbliższym czasie mogą wystąpić określone zagrożenia w działalności danego przedsię­biorstwa,

• informacja „planistyczna" - odnosi się do poziomu lub stanu przyszłych zjawisk i procesów gospodarczych,

• informacja „operacyjna" - określa działania danego przedsiębiorstwa oraz umożliwia porównywanie ich z działaniami podobnych przedsiębiorstw,

• informacja „opiniodawcza" - zawiera opinie o bliższym i dalszym otoczeniu przedsiębiorstwa,

• informacja „kontrolowana" - dotyczy treści, które są przekazywane otocze­niu (bankom, mediom itp.) o działalności przedsiębiorstwa

Uwzględniając różny stopień dostępu do informacji oraz jej kontroli moż­na wyróżnić trzy podstawowe modele zarządzania informacją:

• „dyktatura informacyjna" -jest to sytuacja, kiedy dostęp do informacji ma niewielka grupa osób,

• „anarchia informacyjna" - ma miejsce wówczas, gdy każdy w swobodny sposób może tworzyć systemy inf

• „demokracja informacyjna" - oznacza, że przepływ informacji jest swobod­ny, ale zarządzany w odpowiedni sposób.

WIEDZA -Wiedza jako podstawa sukcesu przedsiębiorstwa to kluczowe kompetencje, zdolność do rozwiązywania problemów, przekonania, skłonność do innowacji, strategiczne aktywa, nieprzeliczalne zasoby, pamięć organizacji. CECHY:

• Dominacja; stwierdza się, że od efektywnego wykorzystania wiedzy w naj­większym stopniu zależy pozycja konkurencyjna przedsiębiorstw. Pozostałe zasoby są bowiem zepchnięte do drugoplanowych czynników wytwórczych

• Niewyczerpalność; wiedza w przeciwieństwie do innych zasobów nie zużywa się, im więcej i częściej jest używana, tym bardziej jej wartość rośnie.

• Symultaniczność; zauważa się, że ta sama wiedza może być wykorzystywa­na przez wiele organizacji i osób jednocześnie oraz w wielu miejscach na­raz. W przypadku tradycyjnych zasobów było to niemożliwe.

• Nieliniowość; wskazuje się, że nawet niewielka ilość wiedzy może powo­dować niewyobrażalne konsekwencje i odwrotnie: olbrzymia ilość wiedzy może się okazać bezużyteczna. Brak liniowości powoduje też, że ta sama porcja wiedzy może przynieść diametralnie odmienne efekty w różnych przedsiębiorstwach.

• Złożoność; wiedza jest zasobem złożonym obejmującym zarówno wiedzę praktyczną (know-how), teoretyczną (know-why), strategiczną (know-what), jak i nieformalne związki w przedsiębiorstwie. Wiedza jest atrybutem za­równo pojedynczych członków, jak i całej organizacji.

• Uczenie się; wiedza pojedynczych pracowników oraz całej organizacji jest nierozerwalnie związana z procesem uczenia się, który oznacza zdobywanie i implementację wiedzy w procesach, produktach, usługach oraz rozwiąza­niach z zakresu struktur organizacyjnych.

• Stosowalność; wiedza nie ma wartości dopóki nie zostaje zastosowana.

KATEGORIE WIEDZY:

• CICHA – obejmuje umiejętności, doświadczenia, przekonania i intuicję pracowników oraz relacje jakie oni tworzą.

• JAWNA - zgromadzona głównie w dokumentach, bazach danych, raportach.

• DEKLARATYWNA – wskazująca co należy robić.

• SEMANTYCZNA – dotycząca związków pomiędzy faktami, relacjami.

• EPIZODYCZNA – oparta na przypadkach, zdarzeniach.

• PROCEDURALNA – mówiąca jak wykonywać zadania i realizować

• ZARZĄDZANIE WIEDZĄ ORGANIZACJI:

• Zarządzanie wiedzą to wszelkie wysiłki zmierzające do doskonalenia umiejętności organizacji w zakresie:

  • lokalizowania i pozyskiwania wiedzy

  • kodyfikowania i gromadzenia wiedzy

  • udostępniania wiedzy i dzielenia się wiedzą

  • stosowania wiedzy

  • ochrony wiedzy

• wiedzy jawnej i niejawnej, osobistej i zespołowej, tej która jest w organizacji i w jej otoczeniu, deklaratywnej i proceduralnej, w celu kreowania i doskonalenie kompetencji organizacji, niezbędnych do tworzenia wartości dodanej i budowania przewagi konkurencyjnej .

• Wiedza deklaratywna „wiem, że” – wiedza o faktach, rzeczach i zdarzeniach oraz relacjach pomiędzy nimi

• Wiedza proceduralna „wiem jak” – wiedza o tym jak wykonać jakieś zadanie

• Wiedza cicha (niejawna, ukryta, milcząca) – obejmuje umiejętności, doświadczenia, przekonania i intuicję pracowników oraz relacje jakie oni tworzą

• Wiedza jawna (formalna) – zgromadzona głównie w dokumentach, bazach danych, raportach

• Wiedza publiczna, grupy oraz osobista

• Wiedza zewnętrzna i z wewnątrz organizacji

• Złożoność; wiedza jest zasobem złożonym obejmującym zarówno:

• wiedzę praktyczną (know-how),

• teoretyczną {know-why),

• strategiczną (know-what),

• jak i nieformalne związki w przedsiębiorstwie. Wiedza jest atrybutem za­równo pojedynczych członków, jak i całej organizacji.

SYSTEM –zbiór powiązanych elementów tworzących całość wykazująca cechy i realizującą funkcje wykraczające poza cechy i funkcje elementów.

SYSTEM INFORMACYJNY -wielopoziomowa struktura, która pozwala użytkownikom na transformowanie określonych informacji wejściowych na pożądane informacje wyjściowe za pomocą odpowiednich procedur i modeli.

SI = {P, I, T, O, M, R} Gdzie: P- zbiór podmiotów, które użytkują system I - zasoby informacyjne T- zbiór narzędzi stosowanych w procesie przetwarzania inf. O- zbiór rozwiązań systemowych stosowanych w danej organizacji M- zbiór metainformacji R- relacje pomiędzy poszczególnymi zbiorami

KOMUNIKACJA - proces przekazywania informacji od jednej osoby (grupy osób) do drugiej.

DETERMINANTY MODELU KOMUNIKACJI :

• NADAWCA INFORMACJI, tj. osoba, która inicjuje procesy komunikacji w celu przekazywa­nia innym informacji, poleceń, decyzji,

• KODOWANIE INFORMACJI, oznaczające, że przekazywanie informacji może się odby­wać za pośrednictwem obrazów lub symboli; brak wspólnych znaczeń po­między partnerami komunikacji jest jedną z przyczyn nieporozumień lub braku komunikowania się,

• KOMUNIKAT, reprezentujący fizyczną formę zakodowanych informacji,

• KANAŁ, oznaczający środki przekazywania informacji, tj. nośniki papie­rowe, telefon, faks, wideokonferencje, wideopocztę,przez odbiorcę, będącego osobą lub grupą osób, których zmysły postrzegają komunikaty nadawcy,

• DEKODOWANIE, sprowadzający się do interpretowania przez odbiorcę ko­munikatu i przetwarzania go w zrozumiałą informację; na dekodowanie istotny wpływ wywierają doświadczenie, własna ocena użytych symboli i gestów, oczekiwania i jednakowe rozumienie znaczeń,

• SZUM INFORMACYJNY, będącym czynnikiem zakłócającym i przeszkadzającym w komu­nikacji;

• SPRZĘŻENIE ZWROTNE, wyrażające się rekcją odbiorcy na komunikat nadawcy.

sYSTEM INFORMATYCZNY -wyodrębniona część systemu informacyjnego, która z punktu widzenia przyjętych celów została skomputeryzowana. Składniki systemu informatycznego :

• Cel,

• Wyjście,

• Metody,

• Wejście,

• Środki,

• Zespoły ludzkie,

• Otoczenie

• Określenie „systemy informatyczne” stosuje się najczęściej do systemów wspomagających funkcjonowanie organizacji

  • sprzęt, oprogramowanie, ludzie, procedury, dane biznesowe stanowią całość tworzącą system

• Przykładowe typy systemów informatycznych wspomagających funkcjonowanie organizacji:

ERP-

CRM-

MRP-

SCM-

DO NAJWAŻNIEJSZYCH ELEMENTÓW TWORZĄCYCH SYSTEM INFORMATYCZNY ZARZĄDZANIA NALEŻY ZALICZYĆ:

• Infrastrukturę techniczną {hardware). Obejmuje ona przede wszystkim sprzęt komputerowy (procesory, pamięci, urządzenia peryferyjne) oraz sprzęt teleinformatyczny (serwery, okablowanie, modemy).

• Infrastrukturę oprogramowania {software). Niejednokrotnie przesądza o wartości całego systemu informatycznego. Wyróżnia się w niej przede wszystkim: oprogramowanie podstawowe (systemy operacyjne), oprogra­mowanie specjalistyczne (programy diagnostyczne, biblioteki oprogramo­wania), języki programowania, oprogramowanie użytkowe (arkusze kalku­lacyjne, programy graficzne, edytory tekstowe), oprogramowanie sieciowe (sieciowe systemy operacyjne, Internet, intranet, EDI, przeglądarki interne­towe, usługi sieciowe) oraz rozwiązania tworzone na potrzeby konkretnych jednostek, np. przedsiębiorstw).

• Infrastrukturę bezpieczeństwa i ochrony zasobów informacyjnych. Systemy informatyczne przestają być izolowanymi rozwiązaniami, z których korzysta niewielka grupa osób. Coraz częściej udostępniane są poprzez sieci kompu­terowe szerokiemu gronu użytkowników. Z tego względu priorytetowe stają się sprawy ochrony zasobów informacyjnych. Do najczęściej stosowanych środków zabezpieczających systemy komputerowe i przechowywane w nich aktywa informacyjne zalicza się: programy antywirusowe, systemy haseł, ściany ognia itp.

• Strategie, reguły i procedury zarządzania w przedsiębiorstwie. Determinują w dużym stopniu charakter i funkcje systemu informatycznego (odmienne kryteria obowiązują przy tworzeniu systemu bibliotecznego niż przy kon­strukcji aplikacji dedykowanej dla przedsiębiorstwa produkcyjnego).

• Zbiory danych oraz bazy danych. Są źródłem zasilającym każdy system informatyczny i obiektem przetwarzania. Na ich podstawie są tworzone no­we informacje, prowadzone wnioskowanie, analizowanie itp. Najczęściej dane w systemach informatycznych są gromadzone w bazie danych, którą zarządza SZBD (System Zarządzania Bazą Danych). Odpowiada on przede wszystkim za tworzenie, modyfikowanie bazy danych oraz filtrowanie, sor­towanie i wyszukiwanie informacji. Standardem dla SZBD jest relacyjny model danych, w którym przyjmuje się zapamiętywanie danych w formie tablic połączonych między sobą relacjami .

• Metody i techniki analizowania, projektowania oraz programowania. Od nich w dużym stopniu zależy jakość przyszłego systemu informatycznego, tj. jego funkcjonalność, dokładność, wygoda użytkowania i bezpieczeństwo. Obok tradycyjnych technik projektowania, takich jak: języki strukturalne, diagramy Nassi/Schneidermana itp. coraz częściej „do głosu dochodzą" na­rzędzia CASE pozwalające na szybkie i sprawne prototypowanie aplikacji.

• Zespoły ludzkie. Czynnik ludzki weryfikuje proces tworzenia systemu in­formatycznego. Obok ważnej funkcji analityków, projektantów, programi­stów oraz osób odpowiedzialnych za wdrożenie odpowiedzialna rola przy­pada bezpośrednim użytkownikom aplikacji, którzy we właściwy sposób będą ją obsługiwać, wykorzystywać i rekomendować.

INFORMATYKA OBEJMUJE ( ZAKRES) :

• algorytmikę (naukę o algorytmach)

• sprzęt komputerowy (hardware ), czyli parametry techniczne i eksloatacyjne, dane dotyczące obsługi i konserwacji

• oprogramowanie (software), czyli systemy operacyjne, języki programowania, bazy danych, oprogramowanie użytkowe itp.

• konstrukcja i eksploatacja urządzeń do automatycznego przekazywania informacji na odległość, czyli sieci komputerowe i teleinformatyczne

INFORMATYKA OBEJMUJE ZAGADNIENIA DOTYCZĄCE:

• formułowania strategii informacyjnej i umiejętności powiązania jej ze strategią biznesową

• budowy systemów informatycznych

• efektywnego kierowania projektami informatycznymi

• wdrażania systemów informatycznych w przedsiębiorstwie

• umiejętności wyboru z rynku gotowych produktów informatycznych

• outsourcingu informatycznego (zlecania firmom zewnętrznym wykonania pewnych czynności związanych z budową i eksploatacją systemów komputerowych)

• reinżynierii przedsiębiorstwa pod wpływem zastosowań technologii informatycznych

• ochrony zasobów informacyjnych

• zapewnienia jakości i ergonomii systemów informatycznych,

• oceny efektywności systemów informatycznych

KIERUNKI ZASTOSOWAŃ INFORMATYKI:

• obliczanie naukowe i inżynierskie,

• masowe przetwarzanie danych,

• sterowanie procesami,

• symulacja i modelowanie,

• komunikacja

oBLICZENIA NAUKOWE I INŻYNIERSKIE, CECHY ZASTOSOWANIA:

• skomplikowane obliczenia, ogromna liczba operacji

• stosunkowo niewielka liczba danych wejściowych i mała liczba generowanych przez komputer wyliczeń

• brak wymagań odnośnie postaci i formatów danych wejściowych i wyjściowych

• duże wymagania odnośnie urządzeń peryferyjnych, pojemnych pamięci zewnętrznych oraz rozbudowanych sieci telekomunikacyjnych

• konieczność operowania sprawnymi i wydajnymi translatorami różnych języków programowania oraz bogatymi bibliotekami oprogramowania

MASOWE PRZETWARZANIE DANYCH, CECHY ZASTOSOWANIA:

• przetwarzanie obszernych zbiorów, baz danych

• wykorzystywanie pojemnych pamięci zewnętrznych ze swobodnym dostępem do nich

• posługiwanie się często nieskomplikowanymi algorytmami przetwarzania danych

• stosowanie rozbudowane systemy kontroli

• czytelne wydruki komputerowe

• duże wymagania odnośnie urządzeń peryferyjnych i urządzeń służących do przesyłania danych;

• bogate oprogramowanie aplikacyjne: bazy danych, arkusze kalkulacyjne, edytory tekstowe, programy graficzne

SYMULACJA I MODELOWANIE, CELE ZASTOSOWANIA:

• prognostyczne (za pomocą modelu można zbadać, co zdarzy się w przyszłości i w oparciu o tą wiedzę modyfikować podejmowane działania lub optymalizować tworzoną strukturę)

• diagnostyczne (model pomaga znaleźć przyczyny obserwowanych zjawisk oraz dokładniej i taniej prześledzić ich przebieg)

• dydaktyczne (model pozwala tanio i bezpiecznie zdobyć doświadczenie wymagane przy wykonywaniu wielu prac)

STEROWANIE PROCESAMI, CECHY ZASTOSOWANIA:

• wymagają specjalnych urządzeń do sprzężenia komputera ze sterowanym procesem

• rola komputera w sterowanym procesie może polegać na samym tylko gromadzeniu i raportowaniu danych

• konieczność pracy w tzw. czasie rzeczywistym

• konieczna niezawodność działania

KOMUNIKACJA, CECHY ZASTOSOWANIA:

• stosowanie wydajnych urządzeń do transmisji danych

• stosowanie wspólnych protokołów służących przesyłaniu danych

• konieczność przetwarzania danych w czasie rzeczywistym

• praca w architekturze klient-serwer

• posiadanie efektywnych systemów wyszukiwania

• wykorzystywanie różnych usług sieciowych

• rozbudowane systemy zabezpieczania danych, programów, serwerów itp.

• posiadanie wydajnych procesorów i pojemnych pamięci

• wyposażenie w graficzne i multimedialne interfejsy

• zdolność do przesyłania obrazu, dźwięku, animacji

GOSPODARKA WIEDZY -Gospodarka oparta na wiedzy (ang. knowledge- basedeconomy) to gospodarka, w której wiedza, jako taka (nakłady oraz stan wiedzy) staje się ważniejszym czynnikiem determinującym tempo i poziom rozwoju gospodarczego od nakładów i stanu oraz (wolumenu) środków trwałych.

GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY (GOW):

• Wiedza jest głównym czynnikiem produktywności i wzrostu gospodarczego, czynnikiem przesądzającym o innowacyjności, produktywności i konkurencyjności poszczególnych gospodarek.

• W gospodarkach tych powszechnie wykorzystuje się nowoczesne technologie, których rozwój i zastosowanie wymagają posiadania odpowiedniego poziomu wiedzy.

• Za najważniejsze cechy GOW uznaje się rosnące znaczenie globalizacji, technik informatycznych, a przede wszystkim nauki i wiedzy, stanowiących podstawę zachodzących zmian.

• Ważnym wyróżnikiem GOW jest sieciowość, istotne stają się sieci gospodarcze, Internet, intranet, ekstranet i sieci społeczne.

GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY TO ZALEŻNOŚĆ:

• Wiedzy (kapitału intelektualnego, stosowanego przez ludzi dla podejmowania decyzji)

• Zmian (stale dokonujących się, obejmujących każdą sferę życia zarówno człowieka, jak i organizacji )

• Globalizacji (w takich sferach jak B+R, technologia, produkcja, handel, finanse, komunikacja i informatyzacja, które skutkują globalną ekonomią i hiperkonkurencją)

DEFINICJA SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO:

• Społeczeństwo informacyjne (ang. informationsociety) stanowi społeczeństwo, w którym wszystkim osobom umożliwia się wolny dostęp do tworzenia, otrzymywania, udostępniania i wykorzystania informacji oraz wiedzy, co przyczynia się do ich ekonomicznego, społecznego, politycznego i kulturowego rozwoju.

• Społeczeństwo informacyjne - nowy system społeczeństwa kształtujący się w krajach o wysokim stopniu rozwoju technologicznego, gdzie zarządzanie informacją, jej jakość oraz szybkość przepływu są zasadniczymi czynnikami konkurencyjności, zarówno w przemyśle, jak i w usługach, a stopień rozwoju wymaga stosowania nowych technik gromadzenia, przetwarzania, przekazywania i użytkowania informacji .

WYMIAR ODDZIAŁYWANIA SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO
TECHNOLOGICZNY
rozwój nowych technologii ICT wysoki stopień wykorzystania nowoczesnych technologii i Internetu przez społeczeństwo

CECHY I UWARUNKOWANIA SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO:

• zaawansowane technologie teleinformatyczne, mające znaczący wpływ na codzienne życie większości społeczeństwa,

• wysoko rozwinięty sektor usług, przede wszystkim usług nowoczesnych (bankowość finanse, telekomunikacja, informatyka, B+R, zarządzanie),

• gospodarka oparta na wiedzy,

• wysoko poziom skolaryzacji społeczeństwa,

• wysoki poziom alfabetyzmu funkcjonalnego w społeczeństwie,

• postępujący proces decentralizacji,

• renesans społeczności lokalnej,

• urozmaicenie, różnorodność życia społecznego.

ZASADY I FUNKCJE SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO

1. Zasadydotyczą sposobu zarządzania informacją w społeczeństwie.

• wytwarzanie informacji,

• przechowywanie informacji

• przetwarzanie informacji

• przekazywanie informacji

• obieranie informacji

• wykorzystanie informacji

2)funkcjeopisują sposoby oddziaływania informacji na społeczeństwo. Każdą z tych funkcji można krótko scharakteryzować i przypisać jej odpowiednią technikę wykorzystania informacji:

• edukacyjna - upowszechnienie wiedzy z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej oraz umożliwienie podnoszenia kwalifikacji (e-learning),

• komunikacyjna — umożliwienie komunikowania się wielu różnorodnych grup w obrębie społeczeństwa globalnego z wykorzystaniem nowoczesnych technologii komunikacyjnych (Internet, e-mail, komunikacja internetowa),

• społeczna — wpływ na społeczeństwo poprzez aktywację osób czasowo lub stale wyłączonych z możliwości swobodnego funkcjonowania w społeczeństwie dzięki wykorzystaniu technologii teleinformatycznych (społeczności internetowe, Web 2.0, e-work),

• partycypacyjna — możliwość prowadzenia debat i głosowania w Internecie (e-voting),

• organizatorska — tworzenie warunków konkurencyjności na rynku poprzez swobodny dostęp do zasobów Internetu, możliwość reklamy i obecności w Internecie,

• ochronna i kontrolna — stworzenie mechanizmów obrony obywateli i instytucji przed wirtualną przestępczością — mechanizmy ochrony informacji i danych osobowych, mechanizmy szyfrowania dla e-bankingu i e-commerce.

BENEFICJENCI SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO:

• Ludzie

• Instytucje

• Przedsiębiorstwa

• Administracje publiczne

• Regiony

ZAGROŻENIA SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO:

• Technologiczne

• Prawne

• Ekonomiczne

• Społeczne

WYKLUCZENIE CYFROWE:

• Wykluczenie ze społeczeństwa informacyjnego to pozbawienie jednostek lub całych grup społecznych możliwości korzystania z owoców postępu technicznego i organizacyjnego, związanego z przejściem z ery przemysłowej do informacyjnej [1].

• Luka cyfrowa lub podział cyfrowy (ang. Dogitaldivide) to różnica pomiędzy jednostkami, gospodarstwami domowymi, a także przedsiębiorstwami oraz obszarami geograficznymi na różnych płaszczyznach socjoekonomicznych w dostępie do technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz w korzystaniu z Internetu.

INICJATYWY EUROPEJSKIE NA RZECZ SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO:

• Raport Bangemanna (1994) – priorytetowe obszary rozwoju społeczeństwa informacyjnego

• Strategia Lizbońska

• Inicjatywa i2012- "i2010. A European Information Society for Growth and Employment" (2010)

• IncjatywaeEurope

RAPORT BANGEMANNA (1994)- Podstawą tworzenia społeczeństwa informacyjnego mają być finanse sektora prywatnego i mechanizmy rynkowe, natomiast sektor publiczny powinien skupić się na regulacjach prawnych, ochronie obywateli i konsumentów oraz podnoszeniu świadomości społeczeństwa. Zaproponowano w nim 10 inicjatyw w celu rozwoju nowoczesnych technik teleinformatycznych. Obejmują one następujące obszary:

• telepracę,

• kształcenie na odległość,

• sieci łączące uczelnie i jednostki badawcze,

• usługi teleinformatyczne dla małych i średnich przedsiębiorstw,

• zarządzanie ruchem drogowym,

• kontrolę ruchu powietrznego,

• sieci na użytek sektora zdrowia,

• komputeryzację sektora zamówień publicznych,

• transeuropejską sieć administracji publicznej, i

• infostradę dla obszarów miejskich.

GŁÓWNE CELE STAWIANE UNII EUROPEJSKIEJ W RAPORCIE BANGEMANNA TO:

• stworzenie silnej technologicznie Unii Europejskiej, mogącej z powodzeniem konkurować z USA i Japonią (obecnie Chinami),

• zapewnienie odpowiedniej infrastruktury teleinformatycznej, będącej podstawą rozwoju społeczeństwa informacyjnego,

• zachowanie tożsamości kulturowej Unii Europejskiej jako silnego czynnika wyróżniającego społeczeństwo europejskie.

STRATEGIA LIZBOŃSKA (23-24 MARCA 2000 ROK)- Strategia ta miała na celu stworzenie w Europie do roku 2010 najbardziej konkurencyjnej gospodarki na świecie. Strategia opiera się na czterech filarach:

• innowacyjności (gospodarka oparta na wiedzy),

• liberalizacji (rynków telekomunikacyjnych, finansowych, energii i transportu),

• przedsiębiorczości (zniesienie barier administracyjnych, zmiany prawne i legislacyjne mające na celu ułatwienie zakładania przedsiębiorstw),

• spójności społecznej (kształtowanie nowego aktywnego modelu państwa socjalnego).

Filary te miały doprowadzić do tego, że oparta na wiedzy gospodarka będzie się rozwijać dynamicznie, stanie się konkurencyjna i nowoczesna, powstaną nowe miejsca pracy, a dzięki nowoczesnym środkom komunikacji społeczeństwo się zintegruje.

INICJATYWA I2010 (2005 ROK)- W ramach Inicjatywy i2010, odnowionej Strategii Lizbońskiej, zostały zdefiniowane następujące priorytety europejskiej polityki w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego i mediów:

• zbudowanie jednolitej europejskiej przestrzeni informacyjnej, wspierającej otwarty i konkurencyjny rynek wewnętrzny w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego i mediów;

• wzmocnienie innowacji i inwestycji w badaniach nad ICT w celu wspierania wzrostu oraz tworzenia nowych miejsc pracy;

• stworzenie integracyjnego europejskiego społeczeństwa informacyjnego, które przyczyni się do wzrostu i powstawania nowych miejsc pracy w sposób zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju, stawiając na pierwszym miejscu wyższy poziom usług publicznych i jakości życia.

INICJATYWA I2010:

• bezpośrednia kontynuacja koncepcji Strategii Lizbońskiej

• to całościowa strategia na rzecz modernizacji i organizacji instrumentów, którymi dysponuje Unia Europejska, a które mają służyć rozwojowi gospodarki cyfrowej.

• W ramach przyjętej strategii znalazły się zalecenia dotyczące m.in.: poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych i osób w podeszłym wieku (e-dostępność), digitalizacji dziedzictwa kulturowego Unii, udostępnienia bibliotek cyfrowych on-line, e-bezpieczeństwa, mówiące o poprawie bezpieczeństwa drogowego wskutek opracowania inteligentnych systemów opartych na technologiach teleinformatycznych.

INICJATYWA EEUROPE

• eEurope 2002 (przyjęty w czerwcu 2000 r.) – implementacja części Strategii Lizbońskiej. Plan ten został ujęty w 3 grupach tematycznych: tańszy, szybszy i bezpieczny Internet; inwestowanie w ludzi i umiejętności oraz pobudzanie wykorzystania Internetu, rozwiniętych wił szczegółowych punktach realizacyjnych.

• Europę + 2003 (ogłoszony w czerwcu 2001 r. w Góteborgu) - realizacja wcześniej podjętych zobowiązań Komisji Europejskiej i krajów kandydujących do UE oraz kontynuacja tzw. Strategii Lizbońskiej. Plan działania eEurope+ jest spójny z jego pierwowzorem, z tym jednak, że z uwagi na zdecydowanie inną sytuację rynku teleinformatycznego Unii Europejskiej uznano za dodatkowo potrzebne zasygnalizowanie konieczności wyrównania tych dysproporcji, wprowadzając specjalny cel: przyspieszenie tworzenia fundamentalnych podstaw budowy społeczeństwa informacyjnego (przyspieszenie modernizacji ekonomicznej krajów członkowskich, jak również o zniwelowanie różnic w dostępie do informacji pomiędzy dużymi ośrodkami miejskimi a prowincją).

INICJATYWY POLSKIE NA RZECZ SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO:

• Raport: Strategia rozwoju informatyki w Polsce" (1994) – „w strategii rozwoju Polski należy przyjąć, że teleinformatyka jest jednym z podstawowych czynników gospodarczego i społecznego rozwoju kraju”

• "Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013" (2008) – „umożliwienie społeczeństwu powszechnego i efektywnego wykorzystania wiedzy i informacji do harmonijnego rozwoju w wymiarze społecznym, ekonomicznym i osobistym”

• rządowy program „ePoIska. Plan działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce w latach 2001-2006", który swoją budową przypominał projekt eEurope; główne zadanie postawione w tym projekcie przed Polską to „włączenie się w proces budowy ery informacyjnej poprzez wykorzystanie nowoczesnych technologii społeczeństwa informacyjnego, stwarzanie warunków dla zapewnienia bezpośredniego dostępu do informacji, kształtowanie świadomości społeczeństwa oraz rozwijanie jego potencjału intelektualnego i gospodarczego";

• Program rozwoju i utrzymania infrastruktury informacyjnej i informatycznej nauki oraz jej zasobów w postaci cyfrowej na lata 2006-2009" (przyjęty w grudniu 2005 roku) oraz „Program Rozwoju Infrastruktury Informatycznej Nauki na lata 2007-2013" (przyjęty w czerwcu 2007 roku); oba programy wynikały z założeń przyjętej strategii ePolska, będąc jej kontynuacją;

• „Wrota Polski" — program administracji publicznej kraju, który ma na celu stworzenie rządu i urzędu elektronicznego (eGovernment), który umożliwiałby obywatelom załatwianie codziennych spraw administracyjnych przez Internet bez potrzeby udawania się do urzędu;

• „Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013" (przyjęty w październiku 2007 roku) — ma na celu wspieranie szeroko rozumianej innowacyjności w gospodarce; przewiduje on bezpośrednie wsparcie dla przedsiębiorstw, instytucji otoczenia biznesu oraz jednostek naukowych świadczących przedsiębiorstwom usługi o wysokiej jakości, a także wsparcie systemowe zapewniające rozwój środowiska instytucjonalnego innowacyjnych przedsiębiorstw.

POLSKA JAKO CZŁONEK UNII EUROPEJSKIEJ PRZYJĘŁA:

• Plan i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia

(2005 r.)

• Strategię kierunkową informatyzacji społeczeństwa informacyjnego do roku 2020 (2005 r.)

• Plan informatyzacji państwa na lata 2007-2010 (2007r. )

PERSPEKTYWY ROZWOJU SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO :

• Dostęp do komputerów powszechny i tani,

• Powszechne korzystanie z usług sieciowych,

• Spopularyzowanie zwyczaju wykonywania pracy zawodowej w domu,

• Nauczanie zdobywane drogą elektroniczną,

• Elektroniczny system zbierania i rozpowszechniania informacji rządowych, finansowych, medycznych itp.

• Rozwój różnych modeli e-biznesu (B2B, B2C, B2A)

OPROGRAMOWANIE – (ang. software) - element systemu komputerowego, który umożliwia bądź ułatwia eksploatację komputera, a także pozwala na wykonywanie za jego pomocą różnych zadań.Oprogramowanie to także dział informatyki.

PROGRAM KOMPUTEROWY

• całość informacji w postaci zestawu instrukcji, zaimplementowanych interfejsów i zintegrowanych danych przeznaczonych dla komputera do realizacji wyznaczonych celów. Celem oprogramowania jest przetwarzanie danych w określonym przez twórcę zakresie.

• zbiór instrukcji sterujących działaniem komputera, opracowany w celu realizacji określonego zadania

• algorytmem postępowania, który opisuje jakie operacje, w jakiej kolejności i na jakich danych muszą zostać wykonane, aby rozwiązać określony problem

• różne programy komputerowe przypisywane są do określonych grup tematy­cznych oprogramowania, które określają kategorie zastosowań aplikacji kom­puterowych

pAKIETY PROGRAMÓW -zestawy programów powiązanych funkcjonalnie i informacyjnie.

CECHY WSPÓŁCZESNYCH PROGRAMÓW:

• „przyjazność” dla użytkownika;

• Multimedialność

• Obiektywność

• Bezpieczeństwo

„PRZYJAZNOŚĆ” DLA UŻYTKOWNIKA - Oprogramowanie „userfriendly”- cechy programów przyjaznych dla użytkownika.

• stosowanie metod i technik komunikacji, które ułatwiają pracę użytkownika

• współpraca programów z użytkownikiem w trakcie realizacji poszczególnych zadań

• wyeliminowanie nadmiaru informacji i zbytniej złożoności oprogramowania

• ujednolicony interfejs i sposób obsługi w całym obszarze działania systemu.

MULTIMEDIALNOŚĆ, CECHY PORGRAMÓW MULTIMEDIALNYCH :

• możliwość połączenia różnych sposobów przekazywania informacji w jednym przekazie

• wykorzystanie zaawansowanej i rozbudowanej grafiki, animacji, dźwięku do prezentowania informacji i komunikowania się z użytkownikiem

• multimedia nawiązują do tradycyjnych sposobów komunikacji między ludźmi mowa, obraz

INTERFEJS - ta część programu, która odpowiada za komunikację z użytkownikiem przyjmując jego polecenia i odpowiadając na nie wyświetlaniem odpowiednich komunikatów. Rodzaje : interfejs tekstowy, interfejs graficzny GUI (Graphical User Interface).

OPROGRAMOWANIE OBIEKTOWE, CECHY PROGRAMÓW OBIEKTOWYCH:

• architektura programu komputerowego,
  w której dane podlegające przetworzeniu są obiektami należącymi do określonej klasy (np. w programie graficznym może występować obiekt rysunek, który składa się z obiektów linie)

• każdy obiekt może być wyposażony w zbiór określonych funkcji przetwarzających ten obiekt

• dzięki obiektowości możliwe staje się przenoszenie, edycja obiektów pomiędzy różnymi programami oraz integracja różnych typów danych

RODZAJE OPROGRAMOWANIA:

1. oprogramowanie systemowe to zespół programów sterujących działaniem jednostki centralnej komputera i urządzeń zewnętrznych, organizujących logicz­ną przestrzeń adresową komputera i system plików, oraz tworzących warunki do opracowywania i wykonywania innych programów.

• organizuje i ułatwia pracę z komputerem

• nie wspomaga użytkownika w realizacji zadań i rozwiązywaniu jego problemów

• stanowi podstawę do działania oprogramowania użytkowego

( systemy operacyjne, programy diagnostyki sprzętu, programy obsługi sieci, języki programowania, programy pomocnicze)

1. oprogramowanie użytkowe są uruchamiane i wykorzystywane przez użytkownika.

• zbiór programów i pakietów programowych, których celem jest realizowanie określonych zadań użytkownika

( programy biznesowe powielane, programy biznesowe dedykowane, programy biurowe)

SYSTEM OPERACYJNY

• Oprogramowanie odpowiedzialne za zarządzanie zasobami komputera (sprzęt i oprogramowanie) oraz komunikację pomiędzy użytkownikiem a komputerem

• System operacyjny, zaliczany do oprogramowania systemowego, pełni funkcję łącznika pomiędzy sprzętem komputerowym a oprogramowaniem użytkowym.

• Szereg procedur i programów, które zarządzają, sterują i kontrolują pracą podstawowych elementów komputera (np. pamięć, procesor, urządzenia wejścia-wyjścia)

WSPÓŁCZESNE SYSTEMY OPERACYJNE SKŁADAJĄ SIĘ

Z NASTĘPUJĄCYCH TRZECH ELE­MENTÓW:

• jądro systemu, które rezyduje w pamięci operacyjnej komputera,

• interpretator poleceń, obecnie będący najczęściej graficznym interfejsem użyt­kownika,

• system plików, definiujący sposób zapisu struktury danych na nośniku.

ZASTOSOWANIE SYSTEMÓW OPERACYJNYCH

• Systemy do domu - To takie systemy, na których będą działać gry i najbardziej podstawowe narzędzia - przeglądarki internetowe, procesory tekstu, oprogramowanie do korespondencji lub internetowych pogawędek itp. Systemy tej klasy powinny umożliwiać wyświetlanie trójwymiarowej i szybkiej grafiki, obsługiwać dźwięk, być łatwe w użytkowaniu i instalacji.

• Systemy do pracy - Wykorzystywane w biurze, zarówno w małych, jak i dużych firmach. W środowisku biurowym taki system operacyjny musi zapewnić odpowiedni poziom bezpieczeństwa i stabilności. Powinien też być łatwy w administracji i zarządzaniu (szczególnie w dużych firmach, gdzie koszty zarządzania wieloma stanowiskami komputerowymi są znaczące).

• Systemy serwerowe - Są to systemy dedykowane dla komputerów pełniących funkcję serwerów sieciowych. Główne cechy to wysoka stabilność ciągłej pracy oraz duża wydajność. Takie systemy posiadają rozbudowane narzędzia administracyjne oraz kontrolno-diagnostyczne i zabezpieczające.

ZADANIA REALIZOWANE PRZEZ SYSTEM OPERACYJNY –

• KOMUNIKACJA UŻYTKOWNIKA Z KOMPUTEREM. Tę rolę spełnia zewnętrzna warstwa systemu, nazywana Powłoką (ang. shell), która umożliwia użytkownikowi uruchomienie aplikacji. Systemy operacyjne z uwagi na komunikację z użytkownikiem możemy podzielić na :

1. systemy tekstowe,które realizują konwersację pomiędzy użytkownikiem a komputerem za pomocą instrukcji wykonywanych z linii poleceń.

2. Systemy graficzne, które wykorzystują graficzny interfejs użytkownika, składający się z okien i symboli ikon, a także odpowiednich urządzeń wskazujących, takich jak mysz komputerowa, gładzik (ang. touchpad) czy ekran dotykowy, w celu komunikacji pomiędzy użytkownikiem a systemem operacyjnym;

• ZARZĄDZANIE PLIKAMI. Dane w systemie operacyjnym przechowywane są w postaci plików w urządzeniach zwanych pamięcią masową takich jak: dyski twarde, dyski elastyczne, karty pamięci. System operacyjny umożliwia użytkownikowi zarządzanie plikami dając mu możliwość ich tworzenia, kopiowania, przenoszenia i usuwania.

• DEFRAGMENTACJA PLIKÓW. Zazwyczaj pliki są zapisywane w postaci klastrów umieszczanych w różnych sektorach ulokowanych na różnych ścieżkach w określonej partycji twardego dysku.

• ZARZĄDZANIE ZASOBAMI MASZYNY. System operacyjny obsługuje urządzenia wchodzące w skład komputera. Podstawowe zadania w tym zakresie to:

• Obsługa wewnętrznych i zewnętrznych elementów komputera takich jak: procesor, płyta główna, pamięć lub drukarka, skaner itp.

• Badanie stanu urządzeń oraz poprawności komunikacji.

• Udostępnianie urządzeń aplikacjom a tym samym użytkownikowi (np. udostępnienie drukarki w edytorze tekstu, skanera w programie graficznym, itp.),

• Chwilowe i trwałe odłączanie urządzeń od komputera.

• URUCHAMIANIE APLIKACJI. System operacyjny nie zawiera programów użytkowych (np. edytorów tekstu, arkuszy kalkulacyjnych, itp.). Każda z aplikacji jest dołączana do systemu operacyjnego poprzez instalację. Aplikacje będące zazwyczaj zbiorem plików, są przez system operacyjny przechowywane w pamięci masowej. System operacyjny umożliwia ich uruchomienie na żądanie użytkownika.

• KOMUNIKACJA Z INNYMI MASZYNAMI. Dzięki modułom systemu operacyjnego odpowiedzialnym za obsługę sieci komputerowych możliwy jest dostęp zarówno do sieci tzw. lokalnych (intranet) jak i globalnych (Internet obejmujący swym zasięgiem cały świat).

POŻĄDANE CECHY SYSTEMU OPERACYJNEGO:

• Współbieżność – istnienie kilku czynności wykonywanych jednocześnie lub działań przebiegających równolegle

• Wspólne korzystanie z zasobów (zarówno sprzętowych, programowych jak i informacji)

• Pamięć długookresowa – pamięć przechowująca informacje dłużej niż w czasie jednej sesji pracy komputera

• Niedeterminizm – reagowanie na zdarzenia występujące w nieprzewidywalnym porządku

• Wydajność (najczęściej dotyczy szybkości przeprowadzania działań i operacji przez system)

• Niezawodność – bezbłędne obsługiwanie jak największej liczby zdarzeń

• Elastyczność – możliwość rozszerzania systemu i usuwania z niego błędów

• Względnie mały rozmiar

pROGRAMY I SYSTEMY DIAGNOSTYKI SPRZĘTU - gotowe procedury służące do kontroli sprawności techniczno-eksploatacyjnej poszczególnych urządzeń składających się na zestaw komputerowy. (testy sprawności działania poszczególnych elementów zestawu komputerowego, testy diagnostyczne, wykrywanie uszkodzeń, usuwanie i omijanie awarii ).

SYSTEMY (JĘZYKI) PROGRAMOWANIA:

• pozwalają użytkownikom na tworzenie własnych programów

• Język programowania to język <> składni i semantyce zrozumiałej dla pewnego swemu komputerowego.

DWA ELEMENTY SYSTEMÓW PROGRAMOWANIA:

• język programowania - zbiór symboli oraz reguł syntaktycznych i semantycznych stosowanych do definiowania sposobu przetwarzania określonego zadania

• translator (program tłumaczący) - przekształca program zapisany w języku programowania na kod maszynowy zrozumiały dla procesora komputera

• translator – interpreter i kompilator

INTERPRETER (Perl PHP Python) - analizuje każdą instrukcję programu zapisanego w języku programowania i tłumaczy jąna kod zrozumiały dla komputera za każdym

razem, gdy instrukcja ta jest wykonywana.

• Program przechowywany jest w postaci kodu źródłowego

• Tłumaczenie odbywa się podczas wykonywania programu

• Wielokrotne powtarzania tłumaczenia tych samych instrukcji programu

• Łatwa poprawa fragmentu programu i ponownego uruchomienia.

KOMPILATOR (Java, C, C++, C#, Visual Basic) - analizuje i tłumaczy programu zapisany w języku programowania na kod zrozumiały dla komputera oraz zapisuje go w nowym pliku, który można wielokrotnie uruchamiać.

Kod źródłowy - KOMPILATOR - Kod wynikowy

• Etapy kompilacji – analiza kodu i wykrywanie błędu oraz generowanie kodu maszynowego (wynikowego)

• Program przechowywany jest w postaci kodu maszynowego (program skompilowany)

• Uruchamia się program skompilowany – unika się tłumaczenia programu podczas jego wykonywania

• W procesie kompilacji możliwe jest wykrycie błędów, które przy interpretacji ujawniłyby się dopiero podczas wykonywania programu.

GENERACJE JĘZYKÓW PROGRAMOWANIA

1. I generacja - kodowanie funkcji procesora za pomocą kodu maszynowego (ciąg zer i jedynek

2. II generacja (asemblery) - kodowanie funkcji procesora za pomocą mnemoników (proste i zwięzłe komendy stanowiące odpowiedniki poleceń, które może wykonać procesor)

3. III genracja - najliczniejsza grupa języków programowania. Cechy:

• proceduralność (możliwość jednokrotnego zaprogramowania określonego algorytmu postępowania, a następnie wielokrotnego odwoływania się do niego)

• prostota oraz podobieństwo języka programowania do języka naturalnego

• popularne języki programowania: Pascal,

• C, C++, Delphi, Visual Basic

1. IV generacja - zaawansowane języki programowania. Cechy:

• znaczne zbliżenie i podobieństwo do języka naturalnego

• opisywanie zadania w sposób uogólniony bez wchodzenia w szczegóły komputerowej realizacji

• na szybkie tworzenie i modyfikowanie aplikacji z wykorzystaniem systemów RAD (Rapid Application Development)

PROGRAMY OBSŁUGI WIELODOSTĘPU I SIECI KOMPUTEROWYCH - umożliwiają i synchronizują równoległą pracę wielu użytkowników. Zadania:

• zdalna praca

• szybki i bezpieczny transfer plików w sieci

• zdalne uruchamianie i wykonywanie zadań

• obsługa uniwersalnej poczty elektronicznej

• obsługa list dyskusyjnych

• sprawne i szybkie przeszukiwanie sieci w poszukiwaniu określonej informacji

• tworzenie i publikowanie serwisów informacyjnych w sieci

OPROGRAMOWANIE POMOCNICZE- nie służy bezpośrednio do realizacji zadań użytkownika, ale wspiera pracę innych programów.

1. NAKŁADKI NA SYSTEMY - usprawniają i ułatwiają pracę z wybranym systemem operacyjnym (Total Commander)

2. PROGRAMY ANTYWIRUSOWE -służą do zabezpieczenia systemów komputerowych, a także do wykrywania i usuwania wirusów komputerowych (Norton AntiVirus, Kaspersky AntyVirus, NOD 32, Mks_Vir, McAfee, Avira)

3. ARCHIWIZERY - zmniejszają objętość wybranych plików łącząc je w większe zbiory zwane archiwami (WinZip, WinRar, 7zip

OPROGRAMOWANIE UŻYTKOWE:

1. programy biznesowe powielarne

2. programy biznesowe dedykowane

3. programy biurowe

PROGRAMY POWIELARNE (standardowe, uniwersalne) - wspomagają rozwiązywanie typowych problemów biznesowych, a w procesie wdrożenia są dostosowywane do potrzeb użytkowników. Dwie grupy:

• oprogramowanie zorientowane na metody - pakiety programów, w których zastosowano pewną klasę algorytmów lub metod rozwiązywania problemów (metoda PERT, pakiety do analizy statystycznej i matematycznej)

• Oprogramowanie zorientowane na problemy - pakiety programów, które wspomagają użytkowników w rozwiązywaniu szczegółowych problemów i zagadnień ze ściśle określonej klasy (wspomaganie planowania produkcji, ewidencji zasobów)

INDYWIDUALNE SYSTEMY I PROGRAMY UŻYTKOWE (oprogramowanie dedykowane) - programy tworzone przez programistów lub samych użytkowników w celu rozwiązania bądź wspomagania nietypowych problemów. Cechy:

• możliwość zastosowanie niestandardowych algorytmów

• dopasowanie do potrzeb końcowego użytkownika

• czasochłonność wykonania

• wyższa cena w porównaniu z oprogramowaniem standardowym

PAKIETY NARZĘDZIOWE- wyspecjalizowane funkcjonalnie systemy (programy) powszechnego użytku, które umożliwiają realizację różnorodnych zadań.

Grupy pakietów narzędziowych:

• edytory tekstów,

• arkusze elektroniczne,

• systemy zarządzania bazą danych,

• pakiety graficzne,

• pakiety zintegrowane,

• pakiety organizacji prac biurowych.

EDYTORY TEKSTU:

• służą one do tworzenia i edycji dokumentów tekstowych

• pracują w trybie WYSIWYG (What You See Is What You Get)

• umożliwiają interaktywne tworzenie tekstu

ARKUSZE KALKULACYJNE:

• umożliwiają przetwarzanie dużych zestawów danych zorganizowanych w formę tabeli

• wspomagają prace związane z przeprowadzaniem skomplikowanych obliczeń, planowaniem i analizą “co jeśli”

SYSTEMY ZARZĄDZANIA BAZĄ DANYCH:

• pozwalają na przechowywanie w uporządkowany sposób dużej ilości zróżnicowanych danych

• umożliwiają tworzenie i wykonywanie operacji na zbiorach danych

• pozwalają tworzyć aplikacje użytkowe

PAKIETY GRAFICZNE - służą do tworzenia, obróbki i prezentowania grafiki.

Grupy pakietów graficznych:

• pakiety do obróbki obrazów rastrowych, które zapisywane są w postaci mapy bitowej

• pakiety do obróbki obrazów wektorowych, które składają się z listy elementów i procedur

PAKIETY ZINTEGROWANE:

• realizują określoną grupę funkcji

• zazwyczaj łączą w sobie funkcje edytora tekstu, arkusza kalkulacyjnego, bazy danych, pakietów graficznych

• pracują z jednym zestawem danych bez konieczności uciążliwego przenoszenia ich pomiędzy aplikacjami

• posiadają ujednolicony interfejs użytkownika

• Microsoft Works

PAKIETY ORGANIZACJI PRAC BIUROWYCH:

• ułatwiają i usprawniają pracę typowego biura

• zarządzają czasem i organizują działalność biura

• pozwalają prowadzić harmonogram zajęć dla każdego dnia

• sygnalizują zbliżające się terminy spotkań

• pozwalają przygotować dokumenty oraz przyjmować je z zewnątrz

• umożliwiają zdalną pracę i dostęp do zasobów zgromadzonych w miejscu pracy

• Microsoft Office, Lotus Organizer, Open Office

LICENCJA - określa zestaw praw obowiązujących podczas posiadania oraz użytkowania oprogramowania, najczęściej dotyczących zasad rozpowszechniania oraz modyfikacji przypisanej do danej licencji aplikacji.jest to umowa na korzystanie zaplikacji komputerowej, zawierana pomiędzy podmiotem mającym majątkowe prawa autorskie do aplikacji a jej użytkownikiem.

OPROGRAMOWANIE MOŻE BYĆ DOSTARCZONE W RAMACH NASTĘPUJĄCYCH LICENCJI:

• komercyjnej, co oznacza, że wraz z zakupem użytkownik nabywa prawo do użytkowania programu, ale najczęściej nie może go samodzielnie modyfikować;

• shareware, gdy oferowany program jest rozpowszechniany za darmo z pewnym ograniczeniem, najczęściej czasowym lub funkcjonalnym; po upływie okreś­lonego w licencji czasu należy program wykupić lub zaprzestać używania (ewentualnie program trzeba wykupić w celu zwiększenia jego funkcjonalności);

• freeware, kiedy programy oferowane są za darmo, ale użytkownik nie może ich modyfikować;

• open source, inaczej oprogramowanie wolne, co daje możliwość nie tylko korzystania z oprogramowania, lecz także jego modyfikacji.

WŚRÓD LICENCJI WOLNEGO OPROGRAMOWANIA WYRÓŻNIA SIĘ NASTĘPUJĄCE, ZASAD­NICZE RODZAJE :

• GNU GPL (General Public License), licencja sformułowana przez Free Software Foundation, nakładająca na autora oprogramowania obowiązek publikacji kodu źródłowego;

• GNU LPGL (Lesser General Public License), pozwalająca na łączenie licencji GPL z innego rodzaju, bardziej liberalnymi licencjami, najczęściej BSD lub Xl 1;

• Xli(często nieprecyzyjnie nazywana MIT), jedna z najbardziej liberalnych licencji typu open source, pozwala na nieograniczone prawo do użytkowania, modyfikowania oraz darmowego lub odpłatnego rozpowszechniania zmienionego programu, przy zachowaniu warunków licencyjnych oraz informacji o autorze;

• BSD (Berkeley Software Distribution), bardzo liberalna licencja pozwalająca m.in. na modyfikację i rozprowadzanie oprogramowania bez konieczności udostępniania kodu źródłowego;

• Public Domain, dotyczy zarówno programów, jak i innych form autorskich, do których autorzy zrzekli się wszelkich praw; tym samym istnieje możliwość pełnego wykorzystywania i modyfikowania tego typu programów;

• CeCILL (CEA CNRS INRIA Logiciel Librę), której celem jest utworzenie licencji zgodnej z GNU GPL, a zarazem dostosowanej do obowiązującego francuskiego oraz międzynarodowego prawa;

• MPL (Mozilla Public License), utworzona przez firmę Mozilla Foundation na potrzeby oprogramowania dostarczanego przez tego producenta;

• licencja artystyczna (ang. Artistic License), używana głównie w ramach języka programowania Perl; m.in. nakłada na osoby modyfikujące kod źródłowy obowiązek udostępnienia go autorowi lub zmianę nazwy modyfikowanego programu, aby nie wchodził w konflikt z poprzednimi wersjami.

LICENCJA GNU GPL - została opublikowana w 1989 roku przez richardastallmana oraz ebenamoglena, w związku z koniecznością opracowania zasad licencjonowania dla projektu systemu operacyjnego gnu. obecnie obowiązuje wersja 3 licencji, która została wydana w roku 2007. Jedną z najczęściej spotykanych licencji wolnego oprogramowania jest GNU GPL

Główne zasady i reguły zawarte w dokumencie pozwalają na [GNU GPL, 2007]:

• używanie programu w dowolnym celu,

• analizowanie działania programu oraz modyfikację kodu źródłowego w celu dostosowania do własnych potrzeb,

• nieograniczone rozpowszechnianie oryginalnej wersji aplikacji,

• publiczne udostępnianie własnych modyfikacji programu.

LICENCJA XLI - Licencja Xli jest jedną z najbardziej liberalnych licencji wolnego oprog­ramowania. Oprogramowanie rozpowszechniane na zasadach Xli pozwala na nieodpłatne prawa dla każdego użytkownika, dotyczące zarówno samej aplikacji, jak i plików dokumentacji.

Kopie oprogramowania można bez żadnych ograni­czeń:

• wykorzystywać w niemal dowolnym celu, zarówno komercyjnym, jak i niekomer­cyjnym,

• kopiować, również na użytek innych osób,

• modyfikować i publikować swoje zmiany,

• scalać z innymi programami,

• publikować i rozpowszechniać poprzez udostępnianie pozostałym osobom,

• wykorzystywać w innych aplikacjach, tworząc sublicencje,

• sprzedawać.

ZNACZENIE DANYCH W ORGANIZACJI OPARTEJ NA WIEDZY

• Potrzeba gromadzenia danych

1. dane o studentach, wykładowcach, przedmiotach

2. którzy wykładowcy uczą których przedmiotów

3. którzy studenci są zapisani na które przedmioty

4. który studenci zaliczyli moduły i na jakie oceny

• Rejestracja (ewidencja) danych

1. dane o studentach wprowadza i aktualizuje Dziekanat

2. dane o przedmiotach wprowadza i aktualizuje Dział dydaktyki

3. dane o zaliczeniach i ocenach wprowadzają i aktualizują Wykładowcy

4. dane o zapisach studentów na przedmioty wprowadza i aktualizuje Dziekanat

• Korzystanie z danych

1. sporządzanie list studentów

2. sporządzanie protokołów zaliczeniowych i egzaminacyjnych

3. dane wejściowe dla planowania zajęć

PROBLEMY I TRUDNOŚCI

• Izolowane systemy nie reprezentują sposobu, w jaki działa organizacji

• Izolowane systemy nie dostarczają pełnego obrazu działalności przedsiębiorstwa

Przeglądając zamówienia do zrealizowania (system Zamówienia)

• Komunikacja pomiędzy izolowanymi systemami odbywa się poza komputerem

Raporty z jednego rodzaju systemów stanowią dane wejściowe do innych systemów

• Izolowane systemy powielają dane i wyniki oraz powodują opóźnienia - brak informacji o stanach magazynowych (system Magazyn)

Dane o pracownikach przechowywane są w systemie Kadry i te same są powielane w systemie Płace

ROZWIĄZANIE PROBLEMÓW I TRUDNOŚCI

• Przechowywanie danych organizacji w sposób scentralizowany, w jednym miejscu zamiast w oddzielnych plikach

• Baza danych – wspólny magazyn danych z nałożoną wewnętrzną strukturą

• Struktura oznacza pewien logiczny podział danych

• Przykład papierowej bazy danych:

zbiór teczek w kartotece Dziekanatu (teczki: Student, Przedmiot, Plan zajęć, Wykładowca)

DANE TO - dane to „surowe” fakty w postaci liczb, ciągów znaków, symboli, obrazów itp.

BAZA DANYCH - zbiór zgromadzonych i zapamiętanych danych.

Zbiór zapamiętanych na nośnikach elektronicznych danych wykorzystywanych przez organizację.

ISTOTA BAZY DANYCH

• Baza danych to model pewnego obszaru rzeczywistości (obszaru analizy)

1.przedmioty oferowane studentom

2. studenci zaliczający przedmioty

• Klasy (encje) – obiekty istotne dla danego obszaru analizy

1. Studenci

2. Przedmioty

• Właściwości (atrybuty) – informacje na temat obiektów danej klasy

1. studenci – nazwiska, imiona, adresy, daty urodzenia, numery Pesel...

2. przedmioty – nazwy, punkty ECTS

• Związki między klasami – informacje o związkach pomiędzy poszczególnymi obiektami

1. studenci są zapisani na poszczególne przedmioty

2. na poszczególne przedmioty są zapisani studenci

TRWAŁOŚĆ DANYCH oznacza przechowywanie danych w bazie przez pewien okres czasu.

Dane osobowe o studencie dane trwałe;

Dane o studencie podane w celu wydrukowania ocen Dane nietrwałe

BAZA DANYCH to zbiór danych, które reprezentują obszar rzeczywistości, ale także zbiór faktów.

FUNKCJE BAZY DANYCH

• Funkcje aktualizujące – dokonują zmian na danych, zmieniają bazę danych z jednego stanu w drugi

• Funkcje zapytań – wydobywają dane z bazy danych, sprawdzają czy fakt lub grupa faktów zachodzi w danym stanie bazy danych

• Baza danych jest używana w tym samym czasie przez wielu użytkowników – aktualizacja i zapytania w tym samym czasie wykonywane są przez wielu użytkowników

Przykład:

Baza danych uczelni jest używana przez wykładowców, pracowników dziekanatu, studentów

WŁAŚCIWOŚCI BAZY DANYCH:

• Współdzielenie danych – z danych w bazie danych korzysta wiele osób, bardzo często w tym samym czasie

Przykład:

Baza danych uczelni jest używana przez wykładowców, pracowników dziekanatu, studentów

• Integracja danych – w bazie danych dane nie powtarzają się (nie ma redundancji danych)

Przykład:

Dane o studencie zapisane są tylko w jednym miejscu (w jednym pliku)

• Integralność danych – oznacza, że jeżeli pomiędzy danymi w bazie danych istnieją związki, to zmiany dokonane w jednych danych powinny znaleźć odzwierciedlenie w innych danych

Przykład:

Zmiany w danych o przedmiotach powinny zaleźć odzwierciedlenie w planie zajęć

• Bezpieczeństwo danych - ograniczenie dostępu do bazy danych zgodnie z uprawnieniami (dostęp do całej bazy, dostęp do części bazy, dostęp do przeglądania, dostęp do usuwania, dostęp do modyfikowania...)

Przykład:

Student ma dostęp do danych (przeglądanie) o wysokości czesnego i dokonanych opłatach, nie ma uprawnień do modyfikowania danych o wysokości czesnego i dokonanych wpłatach

• Abstrakcja danych – baza danych jest wybranym obszarem rzeczywistości i nie przechowuje wszystkich szczegółów o rzeczywistości – jest zatem abstrakcją rzeczywistości

Przykład:

Baza danych nie przechowuje wszystkich danych o studentach, przechowuje tylko dane istotne z punktu widzenia uczelni

SYSTEMY ZARZĄDZANIA BAZĄ DANYCH

• Data Base Management System (DBMS)

• SZBD – zorganizowany zbiór narzędzi (programów) umożliwiających dostęp i zarządzanie jedną lub wieloma bazami danych

• Za pomocą SZBD dokonuje się wszystkich operacji na bazie danych

• SZBD – bufor (pośrednik) między programami użytkowymi, użytkownikami końcowymi i bazą danych

FUNKCJE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BAZĄ DANYCH:

• Pielęgnacja bazy danych – dodanie nowych struktur do bazy danych, modyfikacja istniejącej struktury danych, wstawianie nowych danych do istniejących struktur, usuwanie danych z istniejących struktur, aktualizacja danych w istniejących strukturach

Przykład:

• Dodanie do bazy danych nowej struktury służącej do zapisywania danych o dorobku naukowym wykładowców

• Dodanie do bazy danych, danych o nowym studencie

• Wyszukiwanie danych z bazy danych przez użytkowników oraz przez programy użytkowe

Przykład:

• Student wyszukuje w bazie danych, danych o ocenie z przedmiotu Informatyka

• Dziekanat wyszukuje studentów, którzy nie zdali egzaminu z przedmiotu Informatyka

MODELE DANYCH – JAKO ARCHITEKTURA DANYCH

• Zbiór ogólnych zasad posługiwania się danymi: definicjadanych – zbiór reguł określających jaka jest struktura danych operowanie danymi – zbiór reguł określających jak operuje się danymi integralność danych – zbiór reguł określających, które stany bazy danych są poprawne

Przykład:

• model relacyjny, model sieciowy,

• model hierarchiczny, model obiektowy

HISTORIA I ISTOTA RELACYJNEGO MODELU BAZ DANYCH:

• Twórca modelu relacyjnego (1970) - E.F. Codd

• Relacja to zbiór n-elementowych ciągów

• Relacja przedstawiona jest w postaci tabeli (tablicy)

• Relacyjna baza danych to zbiór tabel (relacji)

• Relacja (tablica) odpowiada plikowi w pamięci komputera

• Pojedynczy wiersz relacji to krotka

• Relacja to dowolny skończony zbiór krotek

• Kolumny tabeli to atrybuty

• Relacyjna baza danych składa się z:

• kilku powiązanych ze sobą tabel (relacji), które otrzymuje się w procesie normalizacji

CECHY RELACYJNEGO MODELU BAZ DANYCH:

• Każda relacja (tabela) w bazie danych ma jednoznaczną nazwę

• Każda kolumna w relacji ma jednoznaczną nazwę w ramach jednej relacji

• Wszystkie wartości w kolumnie muszą być tego samego typu

• Uporządkowanie kolumn w tablicy jest nieistotne

• W tabeli nie może być dwóch tych samych krotek (identycznych wierszy)

• Uporządkowanie wierszy (krotek) w tabeli jest nieistotne

• Przykład bazy danych w Ms Sql Server

• Charakterystyka tabel/relacji

• Klucz główny/klucz obcy

KLUCZ GŁÓWNY

• Każda relacja ma klucz główny (primarykey)

• Klucz główny to jedna lub więcej kolumn (atrybutów), które jednoznacznie identyfikują każdy wiersz w tabeli

• Klucz główny zapewnia, że identyczne wiersze nie powtarzają się w tabeli

• Dwie właściwości klucza głównego:

  • klucz główny musi być jednoznaczny

  • klucz główny nie może mieć wartości null

KLUCZ OBCY:

• Klucze obce (foreignkey) – sposoby łączenia danych przechowywanych w różnych tabelach

• Klucz obcy to kolumna lub grupa kolumn w tabeli, której (których) wartości są z tej samej dziedziny co klucz główny tabeli powiązanej z nią w bazie danych

SYSTEM BAZY DANYCH:

• baza danych

• system zarządzania bazą danych

• sprzęt komputerowy pozwalający na gromadzenie i manipulowanie danymi zgromadzonymi w bazie danych

RODZAJE SYSTEMU BAZ DANYCH:

• scentralizowany system bazy danych

• rozproszony system bazy danych

• system lokalnej bazy danych

SCENTRALIZOWANY SYSTEM BAZ DANYCH

• Jeden centralny komputer lub jedno centrum komputerowe obsługujące bazę danych organizacji

• Całość operacji związanych z gromadzeniem, obróbką oraz udostępnianiem danych realizowana jest w jednym miejscu z wykorzystaniem jednego komputera bazowego

• Dostęp do danych odbywa się za pośrednictwem terminali podłączonych bezpośrednio do komputera głównego lub zdalnych terminali

ROZPROSZONY SYSTEM BAZ DANYCH

• System informatyczny może operować na danych zawartych w kilku fizycznych bazach danych, zarządzanych przez różne systemy zarządzania bazą danych na różnych platformach sprzętowych

• Techniczna złożoność projektów związanych z projektowaniem i wdrożeniem rozproszonej bazy danych

• Utrzymanie integralności danych zgromadzonych w systemie

• Zabezpieczenie systemu przed niepowołanym dostępem

LOKALNA BAZA DANYCH

• Tworzenie baz danych na lokalnych komputerach (np. przy wykorzystaniu Access)

• Pozyskiwanie i ładowanie do lokalnych baz danych, danych z centralnej bazy danych

ZADANIA ADMINISTRACYJNE BAZ DANYCH :

• Przydzielanie użytkownikom praw dostępu do bazy danych

• Archiwizacja bazy danych

• Zmiana konfiguracji sprzętu i oprogramowania

• Zabezpieczenia systemu komputerowego przed niepowołanym dostępem

• Odtwarzanie stanu bazy danych po wystąpieniu ewentualnych awarii

• Uaktualnianie oprogramowania zarządzającego bazą danych

• Dbanie o utrzymanie integralności bazy danych

ARCHITEKTURA KLIENT – SERWER

1. Serwer to:

• Komputer, który pracując w sieci komputerowej zapewnia określone usługi

• serwery plików - udostępniają innym, pracującym w sieci komputerom, zgromadzone zbiory

• serwery drukarki - udostępniają innym użytkownikom podłączoną do nich drukarkę

• Program (lub część oprogramowania), świadczący określone usługi innym programom, np. program realizujący dostęp do bazy danych

1. Klient to: program, który zwraca się o wykonanie określonej usługi do serwera (np. wyszukanie określonych informacji w bazie danych)

• Baza danych klient - serwer rozdziela przetwarzanie pomiędzy dwa systemy:

• Klienta, na którym wykonywane są systemy informatyczne korzystające z zasobów bazy danych

• Serwer, na którym wykonuje się system zarządzania bazą danych

• Dwa elementy bazy danych klient - serwer:

• Podłączony do sieci wyspecjalizowany serwer baz danych - komputer dedykowany do obsługi konkretnej bazy danych wraz z systemem zarządzania bazą danych i oprogramowaniem pełniący rolę serwera

• Duża ilość połączonych siecią komputerów osobistych - mogących pełnić rolę klientów

HURTOWNIA DANYCH(Twórca teorii hurtowni danych Wilhelm Immon)

• tematycznie zorientowana, zintegrowana,

• spójna, chronologiczna, zmienna w czasie,

• kolekcja niezmiennych danych

• zorientowana na proces wspomagania decyzji,

• podejmowanych przez menedżerów organizacji

• repozytorium o strukturze właściwej dla organizacji gospodarczej,

• zawierające ukierunkowane tematycznie,

• zmienne w czasie, historyczne dane

• używane w procesach wyszukiwania informacji

ISTOTA HURTOWNI DANYCH:

• Przechowuje dane pierwotne i dane zagregowane

• Przechowuje dane pochodzące z różnych źródeł

• Służy gromadzeniu danych na potrzeby analizy organizacji i jej otoczenia

• Hurtownia danych ma wspomagać przetwarzanie informacji dla celów strategicznych i analitycznych

• Przechowuje zintegrowane i spójne dane, odnoszące się do konkretnych punktów w czasie (obraz prowadzonej przez organizację działalności biznesowej w określonym horyzoncie czasu)

• Dane w hurtowniach są z natury historyczne (pozwalają na analizę przeszłych i obecnych trendów oraz na prognozowanie przy zastosowaniu scenariuszy typu: „co będzie, jeśli...”)

• Dane w hurtowniach są przechowywane z podziałem na określone obszary tematyczne (np.: klient, produkt, położenie geograficzne)

• W hurtowni danych są wykonywane tylko dwie operacje na danych:

• wprowadzanie danych (dopisanie danych)

• udostępnianie danych (odczyt danych)

• Dane w hurtowni danych są:

• uporządkowane tematycznie

• spójne (zintegrowane)

• chronologiczne (zawierające wymiar czasowy)

• niezmienne (nieulotne)

RODZAJE HURTOWNI DANYCH

• Centralne składnice danych (data warehouse) - zbiorcza baza danych surowych oraz zagregowanych, obejmujących cała przedsiębiorstwo

• Tematyczne składnice danych (data marts) - zbiorcza baza danych surowych oraz zagregowanych, obejmujących wybrany temat (zagadnienie), np. obszar funkcjonalny, taki jak sprzedaż, finanse czy marketing

  • Tematyczne hurtownie danych – zależne i niezależne od centralnej hurtowni danych

OLAP

• Wielowymiarowa analiza danych (OnLineAnalytical Processing)

• Interaktywne tworzenia raportów według zdefiniowanych przez użytkownika kryteriów (wymiarów)

• Optymalizacja przeszukiwania dużych zbiorów danych, poprzez automatyczne generowanie zapytań języka SQL

• Udostępniają odpowiedzi na pytania, typu: "kto?", "co?", "kiedy?", "co jeśli?" i "dlaczego?"

• Pozwalają na przeprowadzanie kompleksowych

• analiz, dotyczących funkcjonowania organizacji,

• relacji z klientami, zyskowności produktów itp.

DATA MINING (DRĄŻENIE DANYCH, EKSPLORACJA DANYCH) – ZASTOSOWANIE

• Do prognozowania (prediction) - polega na wykorzystaniu znanych wartości zmiennych do przewidywania przyszłości (np. model prognostyczny pomaga na podstawie danych z okresów ubiegłych, oszacować przychody w ramach poszczególnych grup asortymentowych wyrobów i grup klientów)

• Do opisu rzeczywistości (description) - polega na tworzeniu czytelnej i zrozumiałej dla człowieka reprezentacji wiedzy wydobytej z danych w postaci reguł, zależności, wykresów, wzorów (np. wydobyta wiedza o zakupach klientów może być spożytkowana do wspomagania decyzji dotyczących polityki cenowej)

DATA MINING – PRZYKŁADOWE ALGORYTMY

• Klasyfikowanie (classification) - polega na określeniu reguł, które służą do przyporządkowania (zaklasyfikowania) danych do jednej lub więcej wcześniej zdefiniowanych klas (grup) danych

• Dane o sprzedaży pozwalają odkryć regułę mówiącą, że klienci z przedziału wiekowego W1 – W2 w X% przypadków kupują produkt P

• Dane marketingowe pozwalają odkryć regułę mówiącą, że mężczyźni w X% przypadków korzystają z promocji cenowej i dokonują zakupów

• Grupowanie (clustering) - polega na przyporządkowaniu branego pod uwagę elementu do jednej

• do odszukiwania tych danych, które wiążą się z zadanym zdarzeniem lub inną daną

• Specyficzną formą asocjacji są sekwencje (lista działań, czynności lub zdarzeń następujących po sobie w czasie)

• lub wielu grup (klas), przy czym grupy te są wyznaczane przez sam proces grupowania na podstawie analizy danych o wszystkich dostępnych elementach

• Wynikiem grupowania może być reguła mówiąca, że X% klientów, którzy kupują produkt A to kobiety

Kojarzenie (association) - sprowadza się

• Dane o sprzedaży pozwalają określić, że jeżeli klient zakupił produkt A, to w X% przypadków zakupi produkt B