Karaś Izabela
Ćwiczenia terenowe regionalne - Pojezierze Pomorskie i Pobrzeże Bałtyku-Sprawozdanie
Termin: 24.05.2010-29.05.2010
Ćwiczenia odbyły się na trasie: Lublin-Warszawa-Gdańsk-Frombork-Stegna-Świbno-
Władysławowo-Hel-Rozewie-Kartuzy-Łeba.
Ćwiczenia terenowe rozpoczęły się zbiórką na parkingu Instytutu Nauk o Ziemi o godzinie 6:45. Po sprawdzeniu listy obecności i innych formalnościach nastąpił wyjazd. Dzień pierwszy niemal zupełnie przeznaczony był na dojazd do Gdańska był tylko jeden postój referatowy, Miał on miejsce w okolicy miejscowości Unirzyż nad dopływem rzeki Wkry na północ od Nowego Dworu Mazowieckiego.
Wykład dotyczył budowy geologicznej Niżu Polskiego, Który położony jest na pograniczu Platformy Wschodnio Europejskiej i Struktur Fałdowych Europy Zachodniej Granice wyznacza linia Przemyśl-Kołobrzeg czyli strefa Teisseyre’a- -Tornquista (strefa T-T)
Platforma Wschodnio Europejska zbudowana jest ze skał krystalicznych, które w prekambrze uległy konsolidacji a w erze paleozoicznej podlegały ruchom epejrogenicznym co spowodowało powstanie szeregu wyniesień i obniżeń:
wyniesienie mazursko-suwalskie
obniżenie podlaskie
wyniesienie Sławatycz (podlaskie),
obniżenie nadbużańskie
wyniesienie Łeby
obniżenie perybałtyckie (nadbałtyckie)
w strefie T-T powstała Niecka Brzeżna.
Platforma zachodnioeuropejska (paleozoiczna) zbudowana jest z osadowych łupków ilastych i piaskowców oraz wytworzonych w wyniku intruzji magmowych kwarcytów i diabazów. Dzieli się ona na:
antyklinorium środkowopolskiego
synklinorium szczecińsko-miechowskie
monoklina przedsudecka
Niż Polski Obejmuje ok 70% naszego kraju siega od wybrzeży Bałtyku aż po wysokie góry, dzieli się na trzy równoleżnikowe pasy krajobrazu:
Niziny nadmorskie
Pojezierza
Kraina wielkich Nizin
Pobrzeże:
Charakteryzuje się znacznymi kontrastami wysokościowymi i dużą różnorodnością
procesów tam zachodzących.
-Budująca działalność morza – mierzeje (Mierzeja Helska)
-niszcząca działalność morza – klify ( ściana Kościoła w Trzęsaczu)
-procesy eoliczne
Cechy fizyczno-geograficzne Pobrzeża
Na wysokości 100 m. n. p. m. znajduje się równina dawnej moreny dennej rozcięta dolinami Na pobrzeżu kaszubskim noszą one nazwę Kęp rozdzielonych systemem pradolin.
Ze względu na stopień przekształcenia Niż Polski dzieli się na:
Rzeźba młodo glacjalna
Rzeźba staro glacjalna
Żuławy Wiślane jest to najmłodsza jednostka geologiczna w Polsce, jest to delta z najniżej położonym punktem w Polsce-Raczki Elbląskie -1,8 m. n.p.m.
Garb pojezierny:
Jest to pas mający 40 km na wschodzie do 90 km na zachodzie, Dolina Wisły dzieli go na dwie części: zachodnią(Pojezierze Pomorskie) i wschodnią(Pojezierze Mazurskie).Cecha charakterystyczną jest to, że jest zespoleniem największych w Polsce północnej wysokości bezwzględnych wraz z sąsiadującymi z nimi głębokimi nieckami jeziornymi.
Największymi kompleksami wzgórz morenowych na Pojezierzu Kaszubskim są: Wzgórza Szymborskie, najwyższe z nich to Wieżyca 329m. n.p.m. Na Pojezierzu Mazurskim są to Wzgórza Szeskie z najwyższym z nich Górą Szeską 309 m n.p.m..
Do największych wcięć należą obniżenia wielkich jezior mazurskich oraz Kaszubska Brama Morenowa nad jeziorem Raduńskim. Wieżyca (329m. n.p.m.) dno jeziora(160m. n.p.m.) tak więc na bardzo małej odległości deniwelacja sięga prawie 170m.
Jeziorność Pojezierzy:
Jeziorność to procent powierzchni jezior na 100km
Jeziorność Pojezierza Pomorskiego – 2,9%
Jeziorność Pojezierza Mazurskiego – 4,5%
Zasięg Pojezierzy na wysokości Konina na zachodzie 200 km a na wschodzie do 50 km
Wysoczyzny jeziorne różnią się od garbów pojeziernych tym za na wysoczyznach dominują jeziora rynnowe, brak jest licznych garbów moreny czołowej natomiast wyraźnie zaznacza się obecność szlaków pradolinnych. Pradoliny Drwęcy, Noteci, Warty, Raduńsko-Ebarsfelckiej, oraz Pradolinę Warszawsko-Berlińską odwadnianą przez Bzurę, Wartę, Odrę.
Pradoliny te dzielą obszar wysoczyzn jeziornych na trzy a pradolina Drwęcy na dwie części.
Przedpole moren czołowych fazy pomorskiej, dominują tam wyspy wysoczyzn morenowych oddzielonych od siebie szlakami sandrowymi
Równoleżnikowy ciąg moren fazy pomorskiej, obecność jezior rynnowych.
Obszar staro glacjalny.
Dominują równiny morenowe rozcięte szerokimi dolinami lub płaskimi kotlinami
Wysoczyzny i równiny jeziorne
Równiny staro glacjalne
Wysoczyzny i równiny jeziorne.
Nizina Mazowiecka podzielona przez Wisłę na wschód i zachód natomiast na północ i południe podzielona przez dolinę proBzury i Bugu. Jej centralną cześć zajmuje Kotlina Warszawska.
W części północnej najbardziej czytelnym elementem jest pradolina Biebrzy ukształtowana podczas zlodowacenia w fazie pomorskiej na przedpolu lądolodu, odpływy wykorzystuje Wkra. Między szlakami sandrowymi są wysoczyzny stadiału Mławy (Wysoczyzna Ciechanowska).
W części południowej bardzo wyraźnie odznaczają się obszary położone w strefie marginalnej
Wysoczyzna Rawska(150-160) z kulminacją na wysokości (210 m. n.p.m.)
Wysoczyzna Żelechowska (ok180) z kulminacją (208 m. n.p.m.)
Kotlina Warszawska- subrównoleżnikowy mezoregion o długości 130 km i szerokości 35 km .
Równiny Staro glacjalne
Wysoczyzna Lubartowska
Związek rzeźby Niżu Polskiego z podłożem
Zaznacza się zbieżność linii brzegowej Morza Bałtyckiego z utrzymującymi się tendencjami ruchów platformy, tam gdzie dominują ruchy pionowe brzeg jest wypukły
Zaznacza się wyraźna zbieżność między przebiegiem współczesnej sieci rzecznej środkowej Polski i obniżeniem metakarpackim.
Drugiego dnia ćwiczenia terenowe odbywały się we wschodniej części Pobrzeża. Żuławy Wiślane i Wysoczyzna Elbląska
I Postój – Stare Babki – wieś leżąca przy trasie Gdańsk – Elbląg (Żuławy Wiślane)
Żuławy wiślane należą do Pobrzeża Gdańskiego, obejmują deltę Wisły położoną pomiędzy Mierzeją Wiślaną(jest to szczególna delta bo odgrodzona przez mierzeje) na północy, Wzniesieniami Elbląskimi na wschodzie, Pojezierzem Kaszubskim i Iławskim na zachodzie i południu. Zajmują powierzchnię ponad 2460 km2, szerokość 60km i długość 50km. Często geneza słowa Żuławy wiązana jest bądź to z pruską przeszłością tego obszaru i słowem „solov” – wyspa, bądź też z polskim rzeczownikiem „żuł”, czyli namuł, osad rzeczny. Żuławy Wiślane są najmłodszą krainą geograficzną Polski. Tworzyła się ona od kilku tysięcy lat w wyniku akumulacyjnej działalności Wisły przy jej ujściu. Materiał skalny był nanoszony przez rzekę początkowo do płytkiej Zatoki Gdańskiej, a potem do zalewu odciętego mierzeją.
Rzeźba Żuław Wiślanych ma kształt bardzo płaskiego stożka, jest to obszar generalnie równinny, o bardzo małych deniwelacjach. Występują tu depresje, zajmują one 1/3 powierzchni tego terenu. Jedynym urozmaiceniem są wydmy, znajdujące się w pobliżu Mierzei Wiślanej. We wschodniej części znajduje się tez jezioro deltowe – Drużno.
Charakterystycznym elementem krajobrazu jest tez bardzo gęsta sieć wodna – naturalna i sztuczna. Znajduje się tu ponad 3.5 tyś, kanałów i 11 tys. Rowów melioracyjnych. Do istnienia licznych koryt rzecznych przyczynia się też sama Wisła, dzieląca się na dwa ramiona: Nogat i Leniwkę. Wody gruntowe zalęgają bardzo płytko i są bardzo słone, natomiast wody powierzchniowe są zanieczyszczone rozkładającymi się cząstkami organicznymi. W efekcie Żuławy Wiślane cierpią na deficyt wody pitnej i potrzebnej do celów gospodarczych. Około 85% powierzchni Żuław wiślanych tworzą żyzne mady, gleby zaliczane do I i II klasy bonitacyjnej. Wzdłuż rzek występują tez piaszczyste bielice i gleby torfowe.Żuławy są trójdzielne:
Żuławy Gdańskie) – położone na lewym brzegu Wisły, obejmują zachodnią część równiny deltowej położoną między krawędzią Pojezierza Kaszubskiego a Wisłą. Wysokości wahają się od -0,5 m. n.p.m. do 14,6 m. n.p.m.
Żuławy Malborskie– obejmują tereny położone w widłach Wisły i Nogatu te wsie na wschód od Nogatu, które leżą poniżej linii osad: Kukułka, Gronowo, Oleśno i Ząbrowo. 880km2
Żuławy Elbląskie– obejmują tereny leżące na wschód od Nogatu.477km2 obszary depresyjne – Raczki Elbląskie -1,8 m. n. p. m.
Geneza i wiek
Żuławy zaczęły się tworzyć około 5 - 6 tysięcy lat temu po podniesieniu się poziomu Bałtyku do poziomu zbliżonego do współczesnego i, co za tym idzie, zmniejszeniu się spadku Wisły na odcinku ujściowym. Ta najmłodsza kraina w Polsce jest dziełem rzeki, morza i wiatru. Na skutek działalności fal i prądów morskich Bałtyku, wiatru oraz Wisły, w strefie przybrzeżnej Zatoki Gdańskiej zaczął się tworzyć podwodny wał, który z czasem wynurzył się z morza tworząc Mierzeję Wiślaną. Powstały w efekcie Zalew Wiślany obejmował sporą część terenów dzisiejszych Żuław. Rozciągał się od jeziora Drużno, po dzisiejszy Gdańsk i na południu sięgał aż do terenów gdzie dziś jest Nowy Staw. Utworzenie się Mierzei Wiślanej spowodowało, że delta była budowana jako delta wewnętrzna. Materiał (ił, piasek, muł) niesiony przez Wisłę i Nogat osiadając na dnie zalewu coraz bardziej go wypłycał. W ten sposób natura błyskawicznie w skali geologicznej tworzyła nowy ląd. Przebieg poszczególnych ramion Wisły i Nogatu ulegał wielokrotnie zmianom, w związku z czym materiał nanoszony przez te rzeki rozkładany był nierównomiernie.
Wiek i fazy rozwoju
I faza akumulacji nanosów w okresie borealnym
II faza z rozwojem Bałtyku, faza atlantycka
III faza przegrodzenie mierzei, zalew jest wypełniany osadami
Żuławy Wiślane są bardzo gęsto pocięte przez kanały odwadniające. Ich łączna długość to ok 20tys kma gęstość pocięcia to 1,5km/km2
Obecnie Delta Wisły rozwija się na zewnątrz Zalewu Wiślanego
Podział żuław ze względu na wysokość
Niskie do 2,5 m. n.p.m.
„wysokie” od 2,5 m. n.p.m.
Jezioro Druzno jedno z dwóch jezior deltowych jakie mamy w Polsce znajduje się na wysokości 0,1m. n.p.m.
Jego głębokość to zaledwie 1 m jednak osady denne mają kilka metrów głębokości.
Historia
890 rok Pierwsza wzmianka o tych terenach żeglarz Wulf san wymienia port na prawym brzegu Wisły(Elbląg)
1300 rok pierwsza mapa hydromorfologiczna Żuław
1400 polderyzacja Żuław
II połowa XVI w. faza dużych powodzi(całkowite zalanie Żuław)
1667 celowe zalanie Żuław przez przerwanie wałów na rozkaz Króla szwedzkiego
1813-1815 ponowne zalanie, oblężenie przez Rosjan i prusaków
1815 styczeń stałe obserwacje stanów wody
II Postój – Wysoczyzna Elbląska/Wzniesienie Elbląskie/Kępa Elbląska
Wysoczyzna Elbląska to wyraźne wzniesienie izomeryczne, o lekko falistej powierzchni 380km2 i wysokościach oscylujących między 50 a 100m. Jest wschodnią częścią Pobrzeża Gdańskiego, najwyższy szczyt to Maślana Góra k. Elbląga o wysokości 197m. n.p.m. jej naturalne granice stanowią od północy Zalew Wiślany od południa Obniżenie Pasłęckie, od wschodu Nizina Młynarska, i od zachodu Żuławy Elbląskie. Zbudowana z glin zwałowych o znacznej miąższości nadbudowanych osadami glacjalnymi.
III Postój – Frombork – Wzgórze Katedralne
Frombork to miasteczko liczące ok. 2500 mieszkańców. Jest położone nad brzegiem Zalewu Wiślanego, nad krańcami niziny Młynarskiej i Wysoczyzny Elbląskiej, pomiędzy rzekami Baudą i Narusą.
W roku 1275 kiedy po kolejnym powstaniu Prusów doszczętnie spalono katedrę w Braniewie biskup warmiński Henryk Fleming postanowił przenieść kapitułę warmińską i wybudować katedrę we Fromborku. Powstały w wyniku tego wyboru w ostatniej ćwierci wieku XIII kompleks osadniczy składał się z dwóch, całkowicie od siebie niezależnych, jednostek: zespołu katedralnego na wzgórzu i miasta nad brzegiem Zalewu Wiślanego. Każda z nich posiadała odmienne podstawy prawne. Dopiero w końcu wieku XIX tarasy górny i dolny powiązano w jeden zespół, natomiast w roku 1926 Wzgórze Katedralne i miasto połączone zostały administracyjnie.
Miasto założone zostało około roku 1277. Badania archeologiczne nie potwierdziły istnienia tutaj wcześniejszego osadnictwa. Nazwę przyjęła przez osadników niemieckich, którzy nazywali je – Frauenburg. Frombork początkowo stanowił własność biskupów warmińskich, od roku 1320 należał do kapituły. Zwany był wówczas Civitas Warmiensis (miasto warmińskie). Tak też było w istocie, gdyż Frombork był stolicą Warmii. Pierwszą udokumentowaną datą nadania praw miejskich jest rok 1310. We Fromborku przebywał Mikołaj Kopernik, który jako kanonik kapituły warmińskiej żył i pracował na Wzgórzu Katedralnym niemal nieprzerwanie od roku 1510 do dnia swojej śmierci w maju 1543 roku. Właśnie tutaj Mikołaj Kopernik opracował "De Revolutionibus", dzieło które odmieniło dotychczasowe pojęcia o wszechświecie. Zespół katedralny na wzgórzu jest klejnotem architektury na Warmii i miejscem, gdzie pochowano Mikołaja Kopernika. Wzgórze Katedralne pełniło również funkcje obronną
Wieża Kopernika - północno-zachodnia, najstarszy element fortyfikacji Wzgórza Katedralnego. Zbudowana przed 1400 r., wyższe kondygnacje wielokrotnie przebudowywane w XV-XVIII w., spalona w 1945 r., rekonstruowana - prace zakończono w 1965 r. Wieża była własnością Mikołaja Kopernika w latach 1504-1543.
Wieża Radziejewskiego Usytuowana w południowo-zachodnim narożu systemu fortyfikacyjnego składa się z podstawy ośmiobocznej wieży artyleryjskiej (oktogonu), o niepowtarzalnie grubych murach (6,5 do 7,5 m) i przebudowanej w stylu barokowym w roku 1685 dzwonnicy. Kręte schody, w sumie 227 stopni, prowadzą na taras widokowy, z którego można podziwiać rozległą panoramę okolic Fromborka. Po drodze na wyższe kondygnacje mija się zawieszone wahadło Foucaulta - przyrząd do obserwacji ruchu wirowego Ziemi.
Zalew Wiślany- fragment Zatoki odgrodzony mierzeją o powierzchni838km2 z czego 40% należy do Polski długość Zalewy to ok 90km w tym należący do Polski 35km szerokość od 7 do 12 km, głębokość maksymalna 5,1m.
Przejazd Przez całe Trójmiasto w stronę Pucka, Władysławowa i Helu.
Tego dnia było pięć punktów referatowych. Pierwszym odbył się referat na temat Pradolin Pomorskich, w drugim po pokonaniu pewnego wzgórza dotarliśmy do odkrywki w Kazimierzu następnie mieliśmy okazje zobaczyć Groty Mechowskie, po zwiedzeniu jaskini w Mechowie pojechaliśmy do Rozewia po czym wyruszyliśmy Brzegiem Morza w kierunku Chłapowa gdzie czekał nasz autokar. Spacer urozmaicany był licznymi krótkimi ale bardzo ciekawymi referatami. Skąd udaliśmy się do Władysławowa na początek półwyspu Helskiego gdzie wysłuchaliśmy kolejnego wykładu i na zakończenie pojechaliśmy do miejscowości Hel gdzie mieliśmy czas wolny Po czym zapakowaliśmy się do autokaru i wróciliśmy do Gdańska
Trójmiasto: Jest szczególną konurbacją ponieważ ma charakter policentryczny nie ma ośrodka dominującego na za to wspólną komunikacje ułatwiającą podróż np. z Gdańska do Sopotu. Kolej miejska wykorzystuje dawny ciąg pradoliny.
Do najciekawszych obiektów wartych zobaczenia w Trójmieście należą:
-Park Krajobrazowy Lasy Oliwskie
-Klasztor Cystersów zbudowany w 1186roku
I Postój- Pradoliny Pomorskie
Pradoliny Pomorskie są to doliny o subrównoleżnikowy położeniu powstałe na skutek działania procesów fluwialnych oraz wód glacjalnych maja szerokość od kilku do kilkunastu kilometrów rzadziej kilkadziesiąt, natomiast ich długość to kilkaset kilometrów.
Pradoliny Pomorskie to ciąg dwóch pradolin:
-pradoliny Kaszubskiej która utworzyła się podczas zaniku zlodowacenia Wisły na obszarze Polski tam, gdzie obecnie płynące nią rzeki zmierzają w przeciwne strony: Reda na wschód do Zatoki Puckiej, zaś Łeba na północny zachód, do jeziora Łebsko. Meander Kaszubski ma 22km długości waha się od 2-6 km szerokości a głębokość wcięcia waha się od 60-80m Właściwy poziom Meandra Kaszubskiego znajduje się na wysokości 2m. n.p.m. jest jednak przykryty osadami rzecznymi i bagiennymi
-Pradolina Redy-Łeby jest pozostałością ostatniej fazy zlodowacenia bałtyckiego zwanej wolińsko-gardneńską, trwającej w okresie od 100 do 10 tyś. lat temu, ciągnie się na odcinku 90km a jej szerokość to 2-6km.
II Postój-Odkrywka w Kazimierzu- osadu polodowcowe Kępy Oksywskiej
W sekwencji pionowej osadów można wyróżnić trzy zróżnicowane litologicznie kompleksy:
-glacjofluwialny (wodno-lodowcowy) tworzą go piaski o poziomym i przekątnym warstwowaniu,
-glacjalny (lodowcowy) tworzy go glina lodowcowa (zwałowa) o strukturze warstwowej z obecnością subhoryzontalnych przewarstwień piasku,
-glacjofluwialny –poziomo warstwowane w spągu, piaski luźne w stropie naprzemianległe warstwy żwirów piaszczystych i piasków żwirowych.
Deforoco:
Oba kompleksy gracji-fluwialne są zaangażowane w dwa niezależne fałdy, wyraźną granicę między nimi wyznacza glina zwałowa.
Najbardziej czytelna jest struktura w górnym kompleksie glacjofluwialnym, która ma cechy fałdu obalonego.
Interporoco:
Cechy sugerują by łączyć je z dwoma fazami transgresji lądolodu, zapisem starszej transgresji jest glin a zwałowa o cecha gliny z odłożenia czyli akumulowanej w stępie masy lodowej, o bliskości czoła lodowego w młodszej fazie nasunięcia świadczą osady żwirowe górnego kompleksu glacjofluwialnego. Za dwoma fazami nasunięcia przemawiają dwa niezależne układy deformacyjne, ich fałdowy charakter sugeruje ,że być może należy je łączyć z szybkimi szarżami masy lodowej.
III Postój- Wysoczyzna Żarnowiecka-Mechowo
Mechowo Najdłuższa jaskinia na Niżu Polskim ma długość 61m jednak do zwiedzania udostępniono zaledwie 18m, położona jest na wysokości 60m. n.p.m.
Geneza: jaskinia powstała w obrębie wzgórza morenowego, wskutek wypłukania piasku spomiędzy scementowanych węglanem wapnia, a przez to odporniejszych na erozję, skał osadowych, w wyniku czego utworzyły się malownicze słupy podtrzymujące sklepienie przy obu wejściach do jaskini. W głąb wzgórza biegnie niski korytarz kilkudziesięciometrowej długości. Występują w nim formy naciekowe: stalaktyty i polewy, częściowo zabarwione na kolor czerwony, dzięki obecności związków żelaza rozpuszczonych w wodzie.
IV Postój Przylądek Rozewie-Chłapowo
Przylądek Rozewie 24 °50’ N; 18 °20’E
Przylądek Rozewie– przylądek nad Morzem Bałtyckim, na Pobrzeżu Kaszubskim. Miejsce to uważane było za najdalej wysunięty na północ obszar Polski, jednak w rzeczywistości ten punkt linii brzegowej znajduje się na terenie pobliskiej dzielnicy Jastrzębia Góra.
Na przylądku znajduje się Latarnia Morska Rozewie.
Przylądek Rozewie objęty jest od roku 1959 rezerwatem przyrody Przylądek Rozewie o powierzchni 12,15 ha. Ochronie podlegają resztki buczyny pomorskiej (występują drzewa ponad dwustuletnie o obwodzie pnia dochodzącym do 3 m) na wysokim brzegu klifowym. Przylądek został wzmocniony 800 metrową opaską betonową z 1896, mającą chronić go przed zjawiskiem abrazji, a co za tym idzie, ochrony latarni morskiej przed zawaleniem.
V Postój Mierzeja Helska
Geneza: akumulacja morska materiału piaszczystego pochodzącego z niszczenia klifów. Materiał nasypywany w kierunku N-E. Najpierw formowany był wał podwodny następnie materiał zaczął powoli wyłaniać się na powierzchnie.
Wiek: faza gardnieńska 14700 lat przed naszą erą, lądolód zaczął się cofać, po jego stąpieniu powstało Bałtyckie jezioro Lodowo-zastoiskowe.
Pięć faz rozwoju:
I faza- okres Atlantycki- morze litorynowe transport materiału nasady kępy, akumulowany materiał-sypanie podwodnego wału piaszczystego. W tej fazie M. Bałtyckie miało największy zasięg.
II faza- okres subborealny- Ustąpienie Morza litorynowego-Wał piaszczysty wyłania się na powierzchnie.
III faza- Okres subatlantycki- umocnienie wału piaszczystego powiększanie i łączenie się wysp piaskowych
IV faza-umocnienie wału i powstanie jednolitej kosy
V faza- dalsze wydłużanie Mierzei jednak tępo powoli spada.
Mierzeja Helska - wąski, a długi na 34km pas piaszczystego lądu oddzielający morze od zatoki. Najwęższe odcinki półwyspu znajdują się już u nasady półwyspu (1km od Władysławowa). Podczas sztormu Mierzeja Helska jest czasem przelewana.
Profil poprzeczny:
Od Morza
-Plaża piaszczysta o szerokości do 100m,
-nadbrzeżny wał wydmowy 2-3m (maksymalnie 7m) nie tworzy zwartego pasa
-ciąg wydm nieregularnych najwyższe wysokości bezwzględne 23m. n.p.m. a maksymalna szerokość to 500m
-piaszczysty wał wydmowy nadbudowywany w kierunku Zatoki Puckiej
-nadbrzeżny wał wydmowy roślinność piaskolubna np. Kocanka Piaskowa, Wydmuszyca piaskowa,
-ciąg wydm nieregularnych – sosnowy bór Świerzy
-bliżej zatoki – Grąd Świerzy(olsza, Brzoza)
-szuwary trzcinowe
-Mierzeje nadbudowują osady morskie, głębiej osady plejstoceńskie, a jeszcze niżej mioceńskie.
Morze Bałtyckie:
-morze wewnątrz kontynentalne wciśnięte między półwysep Skandynawski i Europe
-ujście przez Cieśniny Duńskie
-Powierzchnia 415 tyś km2
-1/90% zasobów wodnych wszechoceanu
-obiętość21700km3
-linia brzegowa 15 tyś km bardzo dobrze rozwinięta
Nazwa Bałtyk:
-Balto słowiańskie- wielka woda
-Jeden z najmłodszych zbiorników wodnych
Cechy:
Duża różnorodność tworzących go akwenów,
-Botnik Północny, Botnik Południowy, Zatoka Fińska, Zatoka Ruska, Bałtyk Właściwy, Cieśniny Duńskie, Kathegat.
Ukształtowanie dna
-morze szelfowe,
-70% dna do głębokości 100m
-2% dna przekracza 200m
-największe głębie(Lansort- 459m, Gdańska-113m,)
-obszary wyniesione(progi w Cieśninach Duńskich)
Chemizm wód:
-morze o niskim zasoleniu, średnio 7-8 ‰
Małe zasolenie wynika z dużych opadów, dużych dostaw wody słodkiej, ograniczonej wymiany z wszechoceanem.
Termika:
-zbiornik odizolowany,
-o cechach klimatu kontynentalnego,
-temperatura wód powierzchniowych w zimie 0-2 °C w lecie 10-18 °C.
Wiek Bałtyku:
-12200-10200- Bałtyk w rejonie wybrzeża Szwecji,
-Bałtyckie jezioro lodowe- zaporowe,
-okres proborealny i borealny –skok termiczny o kilka stopni Celsjusza , lodowiec się zmniejsza, wytapiają się masy lodowe, wymiana wody z Morzem Północnym.
Tego dnia byliśmy w muzeum Kaszubskim w Kartuzach weszliśmy na Wieżyce 329m. n.p.m., następnie pojechaliśmy nad jezioro Brodno wielkie do Kaszubskiego Parku krajobrazowego i rezerwatu Złota Góra. Następnie wyruszyliśmy w trasę piszą Jar Raduni było sporo zabawy i ciekawych widoków
I Postój- Kartuzy- Muzeum
Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera w Kartuzach to muzeum w Kartuzach zajmujące się gromadzeniem eksponatów związanych z Kaszubami i zamieszkującą je grupą etniczną. Placówka ta jest wpisana do Państwowego Rejestru Muzeów.
Starania o utworzenie tego muzeum podejmowane były już przed wojną, jednak jej wybuch uniemożliwił to. Głównym inicjatorem był Franciszek Treder. W wyniku jego starań 1 maja 1947 roku dokonano uroczystego otwarcia. Znaczne zasługi w organizacji tej placówki położyło również Towarzystwo Miłośników Muzeum Kaszubskiego im. dr Aleksandra Majkowskiego w Kartuzach. 1 stycznia 1950 roku doszło do likwidacji Towarzystwa i jednoczesnego upaństwowienia muzeum.
Początek miasta Kartuzy związani jest bezpośrednio z nadaniem terenów obecnego miasta zakonowi Kartuzów na ich siedzibę. w 1382 roku Jan z Różęcina nadał aktem darowizny swe posiadłości zakonnikom sprowadzonym z Pragi, którym przewodził przeor Jan Deterhus. Założenie Klasztoru w niezbyt do tej pory zaludnionej okolicy, zainicjowało powstanie wokół niego osady. Pierwsze o niej wzmianki pochodzą z 1391r. Skupiała ona poddanych klasztoru, obowiązkiem Których była praca w folwarkach. Rekrutowali się oni z pośród rodzimej ludności kaszubskiej a częściowo także z niemieckich sprowadzonych przez Kartuzów.
Nowy okres w dziejach wsi przyklasztornej nazywanej czasem Kartuzami rozpoczął się w 1800 r., kiedy władze pruskie uniezależniły ją od klasztoru.
w 1818r. w związku ze zmianami administracyjnymi na Pomorzu Gdańskim, Kartuzy stają się siedziba władz powiatowych; otrzymują połączenie drogowe z Bytowem i Gdańskiem, oraz kolejowe z Gdańskiem.
Podstawą bytu ludności było w XIX w. rolnictwo, prace leśne i rzemiosło. Stopniowo przekształcając się w osiedle o charakterze miejskim, otrzymują Kartuzy na początku XX w. wodociąg i elektryczność. Długo oczekiwane prawa miejskie Kartuzy uzyskują 29.III.1923r., zaś dekret z 10. VII. 1923r. zatwierdza herb: czarny gryf ze srebrnym dziobem i czerwonym ozorem na niebieskim polu z siedmioma gwiazdami nad głową
Ze względu na piękną ziemię kaszubską zwykło się często mówić że Kartuzy to "stolica" Kaszub
II Postój- Złota Góra/ Jezioro Brodno Wielkie
Pojezierze kaszubskie na tle głównych elementów rzeźby glacjalnej.
Formy transferującego lądolodu
-wysoczyzny moreny dennej
-moreny czołowe spiętrzone (Kazimierz)-sensu stricte
-moreny czołowe spiętrzone z wyciskaniem
-depresje plan tektoniczne
Morena denna zbudowana z bazaltu- równina moreny dennej sensu stricte lądolód działa jak spychacz
Wyciskanie- lądolód stoi i wyciska materiał skalny na przedpole.
Depresja plan tektoniczna-regularne obniżenie na zapleczu moreny czołowej,
Formy recesji zrównoważonej mas lodowych
- przedpole lądolodu
-moreny czołowe akumulacyjne- stok, zbocze, z osadów glacjalnych lub glaci-fluwialnych
III Postój –Jar Raduni- Babi Dół
Radunia– lewy dopływ Motławy. Całkowita długość rzeki wynosi 102 km, powierzchnia zlewni 837 km², zaś całkowity spadek 162 m.
Wypływa z obniżenia terenu (o dł. ok. 4 km)wyerodowanego przez wody roztopowe, nieopodal Jeziora Stężyckiego na wysokości 165 m n.p.m. i przepływa przez kompleks jezior zwanych "Kółkiem Raduńskim" Pojezierza Kaszubskiego, następnie płynie poligeniczną doliną, cechującą się znaczną asymetrią zboczy i deniwelacjami) i składającą się z czterech odcinków basenowych, trzech przełomowych oraz odcinka w strefie krawędziowej Pojezierza Kaszubskiego. Radunia ma tu cechy rzeki o charakterze podgórskim, m.in. spadek sięgający 6,80‰ w Przełomie Babidolskim. Do Motławy uchodzi na Żuławach Gdańskich w okolicy miejscowości Krępiec.
Rozwój dna od baseny Żółkowskiego w dół rzek rozwój dolin następował zgodnie z organizującą się siecią rzeczną za ustępującym lądolodem.
Ostatniego dnia niemal cały czas spędziliśmy w Słowińskim Parku Narodowym
Rumia– miasto i gmina w województwie pomorskim, w powiecie wejherowskim nad Zagórską Strugą; stanowi zaplecze mieszkaniowe dla Gdyni. Z miastami Wejherowem i Redą tworzy zespół trzech miast zwany Małym Trójmiastem Kaszubskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa gdańskiego.
Historia:
VI-IV wiek p.n.e. – osada (wykopaliska) pochodząca z wczesnej epoki żelaza
1215 – pierwsza wzmianka. Dokument, w którym książę pomorski Świętopełk nadaje tutejsze ziemie opactwu cystersów z Oliwy Pozostaje w ich posiadaniu do 1772
1870 – doprowadzenie kolei
10 lutego 1920 – wkroczenie Wojska Polskiego
1939 – w walkach obronnych ginie 2 tys. żołnierzy polskich
1939-1945 – niemiecka okupacja Rumi
13-27 marca 1945 – niemiecka obrona góry Markowca
1945 – w walkach wyzwoleńczych ginie 4,5 tys. żołnierzy polskich i radzieckich
1954 – prawa miejskie – powstało z połączenia wsi: Rumia, Zagórze, Biała Rzeka, Szmelta i Janowo
1 stycznia 2001 – przyłączenie do miasta wsi Kazimierz z gminy Kosakowo[4] (decyzja cofnięta kilka miesięcy później)
2004 – obchody pięćdziesięciolecia Rumi
Słowiński Park Narodowy
Słowiński Park Narodowy, utworzony w 1967 roku. Park położony jest w środkowej części Wybrzeża Słowińskiego pomiędzy Łebą a Rowami. Obejmuje unikatowy w skali europejskiej nadmorski obszar z wędrującymi wydmami zwanymi „Białymi Górami” (o wysokości dochodzącej do 55 m na piaszczystej Mierzei Łebskiej) Obejmuje również Nizinę Gardeńsko-Łebską, morenę czołową z najwyższą kulminacją 115 m n.p.m. na wzgórzu Rowokół oraz szereg jezior: Łebsko (71,4 km²), Gardno (24,5 km²), Jezioro Smołdzińskie (43 ha), Jezioro Dołgie Wielkie (156 ha) i Dołgie Małe (6,3 ha). Osobliwością jezior przymorskich są okresowe wlewy wody morskiej podczas silnych sztormów. Dopływ słonej wody umożliwia zasiedlanie tych terenów dość licznym słonoroślom. Przenoszony piach tworzy nieustabilizowane wydmy o wysokości 30-45 m, zasypując żywe nadmorskie lasy, bagna, a nawet osady ludzkie (ruiny zasypanego kościoła zobaczyć można koło Łeby). Jednocześnie odsłaniają się szczątki niegdyś zasypanych drzew, tzw. „cmentarzyska”. Nasilenie procesów eolicznych nie jest jednakowe na całym obszarze. Mierzeję Gardnieńską oraz zachodnią i wschodnią część Mierzei Łebskiej zajmują wydmy paraboliczne o niewielkiej prędkości przemieszczania się – do 3 m na rok. Większość tych wydm została zalesiona. Na najwyższej zalesionej wydmie w Czołpinie znajduje się latarnia morska. Najwyższą wydmą ustabilizowaną jest Łącka Góra (42 m n.p.m.)., w województwie pomorskim. Obejmuje Mierzeję Łebską, Nizinę Gardeńsko-Łebską, morenę czołową z najwyższą kulminacją 115 m n.p.m. na wzgórzu Rowokół oraz szereg jezior: Łebsko (71,4 km²), Gardno (24,5 km²), Jezioro Smołdzińskie (43 ha), Jezioro Dołgie Wielkie (156 ha) i Dołgie Małe (6,3 ha). Osobliwością jezior przymorskich są okresowe wlewy wody morskiej podczas silnych sztormów. Dopływ słonej wody umożliwia zasiedlanie tych terenów dość licznym słonoroślom. Przez teren parku przepływa 7 rzek, z których największe to Łeba wpadająca do jeziora Łebsko i Łupawa uchodząca do jeziora Gardno. Na obszarze Parku utworzono 12 rezerwatów ścisłych i 3 częściowe.
Został włączony do sieci rezerwatów Biosfery oraz na liście Konwencji Ramsarskiej
Występują tu cztery typy roślinności:
-wydmowa(Kocanka Piaskowa)
-Torfowa(Turzyca)
-łąkowa
-Leśna(Bory)
Czynniki eoliczne na Mierzei Łebskiej
-wiatr z zachodu
Prędkość wiatrów wydmowych to prędkość umożliwiająca toczenie, transport piasku o średnicy od 0,1 do 0,5mm
Typy Form Eolicznych na Mierzei
-deflacyjne
-wklęsłe niecki deflacyjne
-ostańce deflacyjne, grzędy
-akumulacyjne
-smugi akumulacyjne
-Riplemarki
-stożki nasypowe
-zrównania eoliczne
-wały piaszczyste
-wydmy łukowe (barchany,)
-paraboliczne
-hiperboliczne
-wydmy pośrednie
-wały nadbrzeżne