ONKOLOGIA seminarium 2 16.03.2012

„Metody diagnostyczne stosowane w rozpoznawaniu stanów przednowotrowych…”

Dermatoskopia

- metoda diagnostyczna stosowana do oecny zmian skórnych

- powiększenie 10-20x…

Videodermatoskopia

- polega na uwodiocznieniu7 badanego fragmentu skóry na ekranie komputera i zapisaniu tego oraz w formie elektronicznej

- ma na celu odróżnienie zmian barwnikowych od niebarwnikowych i wczesne wykrycie złośliwej transformacji

- metoda nieinwazyjna

- ma szczególne znaczenie w badaniu osób, które mają dużo znamion barwnikowych

- Badaniu powinny poddać się osoby z grupy podwyższonego ryzyka rozwoju czerniaka skóry – jasnej karnacji, osobami z licznymi znamionami barwnikowymi, osoby opalające się i osoby u których w rodzinie wystąpiły epizody czerniakowe

Kliniczne zastosowanie obrazów dermatoskopowych

- kolor - głównym barwnikiem zmian melanocytowych jest melanina, Kolor w obrazie dermatoskopowym zmienia się w zależności od lokalizacji barwnika w skórze

- kolor czarny – melanina rozmieszczona w warstwie rogowej lub w części powierzchniowej naskórka

- jasno lub ciemnobrązowy – znajduje się w naskórku

- szary lub szaroniebieski – warstwie brodawkowatej

- niebieski w warstwie brodawkowatej

- biały – odpowiada zmianom ustępującym bliznowatym lub zwłóknieniu

- czerwony – związany z obecnością naczyń, ich rozszerzeniem lub powstaniem nowej sieci naczyń

Siatka barwnikowa

- odzwierciedla lokalizację melaniny w keratynocytach i melanocytach wzdłuż granicy skórno-naskórkowej

- ma obraz „plastra miodu” z ciemniejszymi liniami otaczającymi jaśniejsze oczka

- struktura siatki odpowiada soplom naskórkowym zawierającym zwiększoną ilość melaniny

Siatka barwnikowa typowa

- ma regularną grubość i wielkość pół, równomiernie rozłożony kolor i stopniowo zanika na brzegach

- charakterystyczna jest dla zmian łagodnych

Siatka barwnikowa atypowa

- nieregularna, ma nierównomiernie rozłożony kolor, pola nieregularnie rozszerzone, ostro kończy się na brzegach

- typowa dla zmian złośliwych

- siatka typowa nie występuje na twarzy (spłaszczona granica – tzw pseudosiatka – ujścia gruczołów łojowych), paznokciach, dłoniach i podeszwach

Kropki

- mniejsze nic 0,1mm

- odpowiadają melaninie zlokalizowanej w naskórku lub skórze właściwej

- im bardziej powierzchniowo zlokalizowana jest melanina, tym są ciemniejsze

- czarne - skupisko melaniny w warstwie rogowej lub części powierzchniowej naskórka

- brązowe – skupisko melaniny znajduje się na granicy skórno-naskórkowej

- niebieskie lub niebiesko-szare – melanina wolna lub zlokalizowana w makrofagach mieści się obrębie warstwy brodawkowatej lub siateczkowatej

- mogą być rozłożone regularnie lub nie

Ciałka

- odpowiadają gniazdom wybarwionych melanocytów w dolnych warstwach naskórna, granicy skórno-naskórkowej lub w skórze właściwej

- średnica > 0,1mm

- okrągłe lub owalne, symetryczne i dobrze odgraniczone

- kolor czarnym brunatny, szary, niebieski lub czerwony

- mogą występować w zmianach łagodnych (równomiernie rozłożone, centralnie w stosunku do siatki)

- lub złośliwych (nierównie rozłożone, brzeżnie, niesymetrycznie rozmieszczone)

Plamy atramentu

- barwnikowe pola bezstrukturalne

- odpowiadają dużemu nagromadzeniu melaniny, zlokalizowanemu na różnych poziomach naskórka lub skóry właściwej

- zakrywają inne struktury

- w zmianach łagodnych zlokalizowane centralnie lub symetrycznie

- niesymetryczne rozmieszczenie sugeruje czerniaka

Pseudopodia i obwodowe smugi promieniste

- sugerują ośrodkowe rozszerzanie się barwnika rosnącej zmiany melanocytowej

- pseudopodia mają zgrubiałe zakończenia o kształcie palczastym lub przypominającym rakietę tenisową, koloru czerwonego lub czarnego, związane siatką barwnikową

- smugi – struktury linearne, równoległe, powstałe po przerwaniu siatki barwnikowej

- rozmieszczenie smug wokół zmiany może być regularne i symetryczne

- niesymetryczne i nieregularne rozłożenie tych struktur na obrzeżach zmiany typowe jest dla bocznego rozrostu czerniaka szerzącego się powierzchniowo

- efekt wybuchu gwiazdy

Obszary bezstrukturalne

- są pozbawione wszystkich opisanych struktur

- nie wykazują cech regresji

- obszary z małą ilością barwnika lub go pozbawione

- mogą być symetryczne lub nie

- mogą być obecne w czerniaku i znamieniu atypowym

Strefy regresji

- są wynikiem utraty barwnika, ścieńczenia naskórka, włóknienia skóry właściwej

- często związane z obecnością melaniny wolnej lub w makrofagach

- występowanie teleangiektazji

- mają wygląd bezbarwnikowego obszaru włóknienia lub pola posypanego pieprzem, z obecnością niebiesko-szarych ziaren

Biało-niebieskie zamglenie

- niebieskie, nieregularne przebarwienie, niewyraźne, zlewające się, częściowo nieprzezroczyste na powierzchni

- najczęściej nie zajmuje całej zmiany

- odpowiada skupieniu komórek zawierających dużą ilość barwnika lub skupieniu melaniny w skórze właściwej

Układ naczyń

- mogą mieć formę przecinka, wykrzyknika, szpilki do włosów lub kształt drzewka

- nietypowy układ naczyń występuje w postaci linijnych, kropkowanych, kulistych naczyń rozmieszczonych w zmianach nieregularnie

- teleangiektazje - odpowiadają rozszerzonych naczyniom w warstwie brodawkowatej

Peusocysty rogowej

- okrągłe, duże, białe lub żółtawe struktury występujące głównie w brodawkach łojotokowych

- odpowiadają cystom śródnaskórkowym wypełnionym keratyną

- czasami mogą zawierać barwnik

Szczeliny

- występują w brodawkach łojotokowych

- odpowiadają nieregularnym zagłębieniom naskórka wypełnionym keratyną

- przy ich dużej ilości obraz przypomina powierzchnię mózgu

Struktury przypominające liść klonu

- mają formę brunatnych lub szaroniebieskich cebulek, których ułożenie przypomina liść klonu lub palce rąk

- przy braku siatki barwnikowej sugerują rozpoznanie barwnikowej postaci BCC

Struktury typu koła ze szprychami

- promieniście rozłożone struktury barwy brunatnej, biegnące w kierunku okrągłej, centralnie położonej struktury

- przy braku siatki barwnikowej sugerują rozpoznanie barwnikowej postaci BCC

- odpowiadają pasmom BCC wyrastającego z komórek nabłonka

Gniazda w kształcie jaja

- owalne, dobrze odgraniczone struktury zlewające się, barwnikowe, większe od ciałek i niezwiązane z nowotworami…

Strategia diagnostyczna

- etap 1 – czy zmiana barwnikowe czy nie? -> siatka barwnikowa, ciałka skupione, smugi gałązkowa te, rzekoma siatka barwnikowa zmiana melanocytowa; rozlane niebieskie zabarwienie znamię błękitne; pseudocysty rogowej, pseudozaskórniki, szczeliny, naczynia w kształcie spinki do włosów, ostry brzeg, postrzępiony brzeg brodawka łojotokowa; struktury przypominające liść klonu, drzewkowate teleangiektazje, struktury typu koła ze szprychami, gniazda w kształcie jaja, owrzodzenie, liczne szaroniebieskie ciałka BCC; ciałka czerwono-niebieskie naczyniak, rogowiec krwawy

Reguła ABCD Stolza

- asymetria 0-2 (0,1 lub 2 osie – kolor, kształt i struktura)

- brzegi 0-8 (ostre zakończenie barwnika, zmiana podzielona na 8 segmentów)

- kolor 1-6 (od 1 do 6 kolorów)

- struktury dermoskopowe: 1-5 (siatka barwnikowa, obszary bezstrukturalne, punkty, ciałka, smugi)

Obliczenie całkowitego wyniku derma skopowego

- (asymetria x 1,3) + (brzeg x 0,1) + (kolor x 0,5) + (struktury x 0,5) = całkowity wynik dermatoskopowy (TDS)

- zakres 1-8,9

- TDS > 5,45 sugeruje czerniaka

- < 4,75 świadczy o zmianie łagodnej

Lista 7 punktów. Wynik większy lub równy 3 sugeruje czerniaka

- kryteria główne

- atypowa siatka barwnikowa - 2

- „biało-niebieskie zamglenie” – 2

- atypowy układ naczyń – 2

- kryteria mniejsze

- nieregularne smugi – 1

- nieregularne ciałka i kropki – 1

- plamy atramentu – 1

- strefy regresji – 1