Określenie zakresu zagadnień. Jaki może być to zakres?

●wyłącznie analiza tekstu, który masz przed sobą (np. Analiza i interpretacja wiersza Tadeusza Nowaka „Psalm o powrocie”)

●analiza porównawcza dwóch tekstów (np. Stwórca i jego dzieło. Analizując „Hym” Jana Kochanowskiego i fragmenty hymnu „Święty Boże” Jana Kasprowicza, porównaj sposoby przedstawienia Boga, świata i człowieka)

●odniesienie się do większej całości (np. cyklu utworów czy całej powieści) – np. Społeczeństwo polskie w krzywym zwierciadle. Co i w jaki sposób krytykuje Ignacy Krasicki w Palinodii? Obraz Polaków wyłaniający się z podanych fragmentów utworu skonfrontuj z ich wizerunkiem zawartym w innych znanych Ci satyrach tego poety.

●analiza porównawcza, połączona z odniesieniem się do większych całości (np. Ucztowanie jako motyw literacki. Analizując podane fragmenty zwróć uwagę na sposoby obrazowania oraz porównaj stosunek autorów do szlacheckiej tradycji ucztowania zaprezentowanej w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza i „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego)

●odniesienie się do innych tekstów (np. Charakteryzując Makbeta na podstawie danych fragmentów dramatu Szekspira, określ, na czym polega tragizm postaci i porównaj go z tragizmem bohatera ze znanego Ci dramatu antycznego)

Jak rozumieć temat? Przykłady

Przykład: jak rozumieć temat (poziom podstawowy)

Temat: Kłótnia u Borynów. Zanalizuj podany fragment Chłopów Stanisława Reymonta i scharakteryzuj występujące w nim postacie. Na postawie fragmentu i I tomu powieści określ

przyczyny kłótni i źródła dramatyczności sceny. (matura 2006)

Co możesz wyczytać z tematu:

●Tematem wypracowania jest kłótnia u Borynów.

●Twoim zadaniem jest analiza fragmentu Chłopów, przedstawiającego scenę kłótni.

●Analiza sceny musi opierać się na: charakterystyce występujących w scenie postaci, określeniu przyczyn kłótni i źródeł dramatyczności sceny.

●Aby dobrze zanalizować scenę, powinieneś odnieść się także do całego I tomu Chłopów – aby móc umiejscowić ją w utworze, połączyć z innymi wydarzeniami, które poprzedziły kłótnię.

Temat: Charakteryzując Makbeta na podstawie danych fragmentów dramatu Szekspira, określ, na czym polega tragizm postaci i porównaj go z tragizmem bohatera ze znanego Ci dramatu antycznego. (matura 2006)

Co możesz wyczytać z tematu:

●Twoim podstawowym zadaniem jest analiza fragmentów Makbeta Szekspira.

●W swojej analizie powinieneś skupić się na tytułowym bohaterze – scharakteryzować go, zwracając szczególną uwagę na tragizm postaci.

●Musisz odwołać się do jakiegoś dramatu antycznego (Antygony, Króla Edypa) i porównać tragizm wybranej przez siebie postaci (np. Antygodny, Edypa, ale może być to także Hajmon, Eurydyka) z tragizmem Makbeta.

Temat: Społeczeństwo polskie w krzywym zwierciadle. Co i w jaki sposób krytykuje Ignacy Krasicki w Palinodii? Obraz Polaków wyłaniający się z podanych fragmentów utworu skonfrontuj z ich wizerunkiem zawartym w innych znanych Ci satyrach tego poety. (matura próbna 2004)

Co możesz wyczytać z tematu:

●Twoim zadaniem jest interpretacja jednej z satyr Krasickiego – Palinodii.

●Powinieneś odpowiedzieć na pytanie: co krytykuje Krasicki – ukazać obraz społeczeństwa polskiego.

●Musisz także zanalizować, jak przeprowadzana jest krytyka, jakich środków używa autor.

●Powinieneś odnieść się do tezy, że obraz społeczeństwa polskiego jest obrazem „w krzywym zwierciadle” - wyjaśnić, co to znaczy i podać na to argumenty.

●Obraz społeczeństwa polskiego z Palinodii masz porównać z obrazem społeczeństwa z innych satyr Krasickiego – pokazać, co w tych obrazach jest podobne, a co inne.

O czym pisać należy:

●interpretacja tekstu – to podstawa Twojego wypracowania;

●analiza tekstu – konieczna w przypadku tematów na poziomie rozszerzonym, na poziomie podstawowym konieczna, jeśli zakłada ją temat;

●konteksty (Twoja wiedza z historii literatury, filozofii, sztuki itd.) - jedynie jeśli temat tego wymaga lub jeśli są związane z tematem; zazwyczaj najlepiej podać je we wstępie lub w zakończeniu;

●odwołanie się do innych tekstów – jeśli zakłada to temat;

●własne przemyślenia – w niewielkiej ilości, także tylko na temat.