Promieniowanie ultrafioletowe to promieniowanie elektromagnetyczne, niewidzialne dla człowieka.

Zbyt długie przebywanie na słońcu może powodować: wczesne starzenie się komórek ciała, zaćmę (zmętnienie soczewki), rumieniec skóry, reakcje alergiczne, nowotwór skóry (czerniak).

Aby chronić się przed szkodliwym działaniem promieniowania UV należy ograniczać przebywanie na słońcu, jednak tylko do pewnego stopnia, ponieważ minimalna dawka tego promieniowania jest potrzebna do wytwarzania witaminy D, która zapobiega krzywicy. Wówczas trzeba jednak pamiętać, aby chronić skórę kremami z filtrem oraz oczy okularami przeciwsłonecznymi.

Promieniowanie ultrafioletowe stosuje się w lampach jarzeniowych, z których emitowane jest światło białe. Nadfiolet wykorzystywany jest również w lampach w solarium i służy on do sztucznego opalania. Nadfiolet powoduje fluorescencję, czyli emisję światła, wielu substancji chemicznych. Fluorescencyjne znaczniki mogą służyć do oznaczania badanych substancji organicznych, dzięki czemu można łatwo obserwować ich przemiany w organizmach żywych. Niszczące działanie promieniowania nadfioletowego wykorzystuje się do sterylizacji pomieszczeń, np. w salach operacyjnych.

Promieniowanie rentgenowskie to kolejny rodzaj promieniowania elektromagnetycznego.

Zbyt częste wykonywanie badanie rentgenowskiego nie jest zalecane. Duże dawki tych promieni mogą prowadzić do mutacji genowych, obumierania komórek w organizmie, czy uszkodzenia szpik kostnego. Na ten rodzaj promieniowania powinny uważać kobiety w ciąży, gdyż jest on szkodliwy dla płodu.

Aby chronić się przed niekorzystnym wpływem promieniowania rentgenowskiego przy każdym prześwietleniu części ciała pacjenta niepoddawane badaniu są zabezpieczone osłoną wykonaną z gumy ołowiowej. Także odpowiedniej grubości beton chroni przed promieniami rentgena. W salach, gdzie wykonywane są prześwietlenia montowane są okna ze szkła ołowiowego, panele ścienne i sufitowe pokryte laminatem z przekładką ołowiową.

Promieniowanie rentgenowskie ma swoje zastosowanie, jak już wcześniej wspomniałam, w medycynie. Ułatwia to lekarzom diagnozę złamań, czy pęknięć kości oraz chorób płuc. Promienie rentgena wykorzystywanie są też do rentgenowskiej tomografii komputerowej.

Promieniowanie gamma jest bardzo przenikliwe. Ma zasięg do kilku metrów.

Promieniowanie to powoduje zmiany w strukturze DNA i chromosomów, może wywoływać białaczkę, nowotwory skóry i kości, po napromieniowaniu gamma przez okres kilku minut do kilku godzin – nudności i wymioty, ostra biegunka (często krwawa) krwotoki tkankowe.

Przed tym promieniowaniem chronić mogą grube osłony z ołowiu lub beton.

Promienie gamma mogą służyć do sterylizacji sprzętu medycznego, jak również produktów spożywczych. W medycynie używa się ich w radioterapii (tzw. bomba kobaltowa) do leczenia raka. Promienie gamma mają też swój udział w defektoskopii, czyli wykrywaniu wad materiałów.

Zarówno promieniowanie gamma, jak i rentgenowskie powodują chorobę popromienną. Jest to ogólna nazwa chorobowych zmian ogólnoustrojowych spowodowanych przez promieniowanie, np. rentgenowskie lub gamma oddziałujące na całe lub prawie całe ciało. Choroba popromienna ma różne postaci. Są one zależne od dawki promieniowania, czasu jej pochłonięcia oraz indywidualnych predyspozycji organizmu. Objawy tej choroby występują od kilku do kilkunastu godzin od napromieniowania. Im krócej objawy są utajnione, tym cięższy przebieg choroby. Może wystąpić też przewlekła choroba popromienna, której skutki ujawniają się po kilku – kilkunastu latach. Są to skutki po jednorazowym napromieniowaniu, bądź będące efektem długotrwałego narażenia na powtarzające się dawki promieniowania. Do skutków tych należą: zwiększona zapadalność na nowotwory złośliwe (zwłaszcza nowotwory układu krwiotwórczego: białaczki i chłoniaki), przyspieszone starzenie się i skrócenie życia, bezpłodność (zwykle przemijająca), zwiększona liczba wad wrodzonych u potomstwa, zaburzenia hormonalne, zaćma.

Bibliografia:

www.wikipedia.org 30.12.2012r.

www.zmianynaziemi.pl 30.12.2012r.

www.abcbadania.pl 30.12.2012r.

www.sciaga.pl 30.12.2012r

doc. dr inż. Andrzej Januszajtis, doc. dr hab. Jerzy Langer „Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Fizyka” Wyd. 2, Warszawa, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne 1985, 1987, ISBN 83-204-0923-3

Anita Zalesińska