Biomedyczne podstawy rozwoju 25.10.2010 r. wykład

Okres przedszkolny

• Utrzymuje się zwolnienie tempa rozwoju

• Zaznacza się zróżnicowanie przebiegu rozwoju (działanie własnego hormonu wzrostu)

• Przyrost wielkości ciała między 3 a 7 r. ż. – 26-27 cm (przewaga dziewczynek ok. 1 cm)

• Różnicy rytmu wzrastania:

  • Intensywniej rosną chłopcy między 3 a 6 r. ż.

  • A dziewczynki między 3 a 4 r. ż.

• Masa ciała powiększa się o 10 kg

• Najmniejsze przyrosty wysokości i masy ciała występują między 6 a 7 rokiem życia

• Odchylenia od tych prawidłowości mogą być związane z indywidualnym torem rozwoju dziecka

• Różnice w rozwoju dzieci miejskich i wiejskich zmiany proporcji wydłużenie kończyn dolnych

• Zaczyna zaznaczać się dymorfizm płciowy (m.in. „krągłość” kształtów dziewczęcych)

• Nasilenie procesów mineralizacji kośćca – 4-6 r. ż.

  • Nowe punkty kostnienia

• Wymiana zębów mlecznych na stałe

• 6-7 r. ż. Ukształtowane wydrążenie stopy

• Wiek przedszkolny to okres wzmożonej ruchliwości dziecka. Zwiększa się dominacja jednej ze stron (najczęściej prawej).

• Dymorfizm płciowy w zakresie motoryki (ruchu). Początkowo dziewczynki przeważają, ale potem ta przewaga stopniowo maje na korzyść chłopców.

• Rozwija się pamięć i doświadczenie ruchowe.

Okres szkolny. Dojrzewanie płciowe.

Początek tego okresu – tzw. Młodszy wiek szkolny – względna stabilność i ogólna harmonia rozwoju

• Zwolnieniu ulega tempo rozwoju, wzrasta masa ciała

• Intensywna dojrzałość narządowa

• Zwiększa się ogólna odporność ustroju

• Wyrzynanie zębów stałych

• Dojrzałość prostych czynności ruchowych

Konieczna ocena dojrzałości szkolnej, tzn. ocena możliwości sprostania wymaganiom szkoły – bez uszczerbku dla zdrowia i dalszego rozwoju.

Stopniowo zmienia się sylwetka dziecka (spłaszczenie klatki piersiowej, pogłębieni kifozy piersiowej, szybkie wydłużanie stopy, szybki rozwój kończyn dolnych)

Okres gromadzenia się rezerw ustrojowych do przejścia w burzliwy okres dojrzewania płciowego

• Zaznacza się stopniowo dymorfizm płciowy

Dojrzewanie płciowe

U dziewcząt faza przedpokwitaniowa kończy się:

• Wystąpieniem menarche (pierwsza miesiączka)

U chłopców – granice tej fazy trudne do określenia:

• Szczyt szybkości i przyrostu wielkości

• Pierwsze polucje (odpowiednik miesiączki u dziewcząt) – często nie postrzegalne

Młodszy wiek szkolny = przedpokwitaniowa faza obojętnopłciowa (wstępny etap dojrzewania płciowego)

Somatyczne objawy dojrzewania płciowego

Uwarunkowane wieloma czynnikami:

• Klimatyczne

• Czasowe

• Genetyczne (wpływy środowiska)

• Środowiskowe (żywienie, praca)

Główne czynniki to bodźce neurohormonalne.

Nie ma ścisłych norma czasowych dla okresu dojrzewania płciowego (uniwersalnych):

• Dla dziewcząt przedział wiekowy 8-16 lat

• Dla chłopców 10-17 lat

2 lata krańcowe to „strefa alarmowa”, pograniczne normy, okres obserwacji.

Dojrzewanie płciowe dziewcząt

• Powiększenie gruczołów piersiowych (M₂) (11-11,5 r. ż. ) pod wpływem hormonu luteotropowego (LH)

• Zmiana odczynowości pochwy (stymulacja estrogenów)

• Przyspieszone tempo wzrastania (tzw. Pokwitaniowy skok wysokości ciała) zwykle w 12 r. ż., ok. 6 do 12 miesięcy przed pierwszą miesiączką. Przyrost 8-10 cm

• Zwiększa się tkanka tłuszczowa w typowej lokalizacji

• Skok pokwitaniowy szerokości bioder (11,5 r. ż.) oraz zmiana kształtów miednicy

• Zachodzące zmiany decydują o sylwetce kobiecej.

Pełny rozwój piersi – w okresie ok. 5 lat (M₅) (różnice indywidualne – zależne od dynamiki i typu konstytucyjnego). Około połowa dziewcząt nie osiąga stanu M₅ przed ciążą. Asymetria rozwoju piersi – wariant fizjologiczny. Trudność w ocenie stadiów rozwojowych u dziewcząt otyłych.

Rozwój owłosienia łonowego

Rozwój piersi wyprzedza rozwój owłosienia łonowego( P₂) niekiedy o dwa lata.

Pełny rozwój tej cechy trwa ponad 2 lata i kończy się w wieku 14-14,5 lat. Wówczas pojawia się owłosienie pachowe.

• U dziewcząt polskich pierwsza miesiączka pojawia się ok. 13 r. ż.

• Zróżnicowanie środowiskowe (wcześniej środowiska miejskie, aniżeli środowiska wiejskie, do 1-1,5 roku później)

• Sezonowość pierwszej miesiączki ( dz. Miejskie – miesiące letnie, wiejskie – zimowe)

• Wiek kostny – 13-14 r. ż.

• Stadium M₃ – M₄ (rozmiar piersi gdzie M1 to nic, M5 największe)

Brak miesiączki u dziewczynki powyżej 14,5 lat – sugeruje pierwotny brak miesiączki (poważny problem). Pierwsze miesiączki są bezowulacyjne, jednofazowe, często nieregularne, bolesne.

Rozwój płciowy dziewcząt zależy od gry hormonalnej (od stężenia estrogenów)

3 różne tory rozwojowe:

• Wcześnie dojrzewające – zwykle o endomorficznym (krępym) typie budowy ciała, najniższe w chwili pierwszej miesiączki, najsłabsze motorycznie

• Przeciętnie dojrzewające

• Późno dojrzewające – zazwyczaj o ektomorficznym (szczupłe, smukłe, wysokie) typie budowy ciała, szybko przechodzą okres dojrzewania płciowego, krótszy przedział czasowy M₂ – pierwsza miesiączka (menarche)

U dziewcząt proces wzrastania kończy się ok. 16 roku życia.

• Ostateczna wysokość – skorelowana z somatotypem

• Ektomorficzny typ budowy – późniejsze dojrzewanie płciowe wyższy wzrost

To czas zmniejszonego zainteresowania aktywnością ruchową.