Strukturalno- funkcjonalne – traktuje system polityczny jako proces polityczny, w którym szczególną uwagę przywiązuje się na wyodrębnienie i scharakteryzowanie części składowych(elementów systemu pol).
Ujęcie to dokonuje się na różnych płaszczyznach systemu politycznego oraz na płaszczyznach wspólnotowych np. państwo, partie polityczne, związki zawodowe, przedsiębiorstwa państwowe i grupy biznesowe.
Istotą wspólnot jest dynamizm, oddziałuje na proces społeczny. „Im jest bardziej dynamiczny”, system polityczny jest bardziej efektywny. Dynamizm Nie powinien prowadzić do destrukcji systemu pol. CZYLI im bardziej dynamiczny, jest bardziej otwarty. Istotnym elementem dynamizmu pozostaje przetwarzanie impulsów społecznych w decyzje i działania polityczne. To co wchodzi i wychodzi jest istotne.
W ujęciu tym elementy poszczególne systemu pol. Wzajemnie na siebie oddziałują kształtując tym samym pewne wzorce zachowań Zarówno jednostki jak i innych podmiotów wchodzących w skład innych podmiotów stosunków społecznych.
Wynika z tego że Każdy system pol tworzony jest w ról różnych zachowań obywateli, wyborców którzy wypełniają je w innych systemach społecznych jak gospodarka, stowarzyszenia religijne, rodzina i podmioty te wstępują w polityczne powiązania, zmieniając tym samym role niepolityczne na polityczne.
Ujęcie systemowe
Ujęcie systemowe rozpatruje system polityczny jako wzajemne i bezpośrednie interakcje które oddziałują na siebie czy na inne elementy systemu pol. Oraz na jego otoczenie. Koncepcja ta zakłada, że żadna część większego układu politycznego nie jest samodzielna, a wszystkie jego części (systemowe) są ze sobą powiązane. Prekursorem był Davis Easten, który rozpatrując to ujęcie mówi nam o 3 elementach/etapach:
- wejście –przetworzenie –wyjście
Żadanie WEJŚCIE poparcia proces wewnątrz systemu politycznego WYJŚCIE
-------- SPRZĘŻENIE ZWROTNE
Wejscia i wyjścia są relacjami między systemem politycznym i jego otoczeniem tzn. że część postulatów czy żądań może być np. elementem instytucji lub innych systemów politycznych.
Przetworzenie jest tym elementem które utrzymuje system polityczny w pewnej efektywności.
WEJŚCIE – spełnia niezwykłą rolę dzięki której system pol. Jest w stanie zsumować i ocenić liczbę zdarzeń jakie dzieją się w jego otoczeniu. Wejścia mogą przybierać i pochodzić z 3 źródeł:
Społeczeństwo np. społeczeństwo obywatelskie w którym sfera działalności publicznej nie została objęta kontrolą państwa
Elity polityczne np. głowy państw, ministrowie, parlamentarzyści
Otoczenie międzynarodowe np. organizacje międzynarodowe często opisywane jako org. Transnarodowe. Inne systemy polityczne. Oddziaływania płynące Z.. NA wejście to zbiór pewnych systemów, np. gospodarczego, społecznego czy kulturowego. Dzięki działanie wejścia system pol. Otrzymuje pewną ilość danych/inf nie tylko świadczących o liczbie i rodzaju postulatów które wpływają do elementu wejścia ale również posiadają pewną formę i sposób realizacji tych interesów czyli świadczą o źródłach z których może czerpać system pol aby te postulaty zrealizować.
WYJŚCIE – to przede wszystkim uchwycenie całokształtu konsekwencji płynących z systemu pol. Wyjście jest pewnym konkretnym elementem, sposobem działania i realizowania interesów. Elementy wyjścia mogą przybierać następujące formy: regulacji, dystrybucji, symboli, ekstrakcji i te elementy wywierają wpływ na zmianę otoczenia systemu politycznego. Działa to na zasadzie sprzężenia zwrotnego które powoduje, że system polityczny ma pewną równowagę działania.
Wzrost tych dwóch elementów pokazuje nam w jakiej kondycji znajduje się system polityczny.
PRZETWORZENIE – jest elementem podjęcie decyzji systemu politycznego; konwersja. Jej istotą jest wewnętrzny proces systemu politycznego, czyli przetworzenie żądań zanim trafią one do ośrodków pol, instytucji. Celem przetworzenia jest również to aby dostarczyć instytucjom pol materiałów które posłużą do dokonania wyboru optymalnej decyzji pol. Mechanizm działania przetworzenia obejmuje zadania od ustalenia treści żądania do momentu decyzji politycznej. Każdy system polityczny otrzymuje więcej żądań niż jest w stanie przetworzyć. Istotna wydaje się tutaj hierarchizacja żądań
Racjonalne – system polityczny tworzą zależności zachodzące w walce o zdobycie władzy oraz jej utrzymanie. System pol w tym ujęciu rozumiany jest jako system konstrukcyjny który powstaje w procesie badawczym. Jego działania obejmują więc odkrywanie i uporządkowywanie relacji podporządkowania współpracy, rywalizacji czy walki. Prowadzi to do szczególnej formy opisywania systemu politycznego, jego zasad funkcjonowania, kosztem aspektu normatywnego. -> element opisowy, badawczy, funkcjonalny, kosztem zasad i norm występujących w systemie politycznym.
PODSTAWOWE ELEMENTY SYSTEMU POLITYCZNEGO
System polityczny jest strukturą złożoną w której poszczególne elementy wypełniają określone funkcje w stosunku do systemu politycznego oraz jego otoczenia. Jedną z pierwszych i podstawowych elementów s.p jest
-społeczność. Społeczność składa się z grup o interesach zarówno zbieżnych jak i wzajemnie sprzecznych co wynika szczególnie z kwestii społecznej, hierarchii która często mierzona jest wskaźnikiem ekonomicznym.
- organizacje czyli pewne grupy zbieżne ideologicznie, programowo. Reprezentują i artykulują interesy swoich członków realizując to poprzez element oddziaływania na władzę, zdobycia władzy i sprawowania władzy.
-instytucje władzy państwowej dysponujące monopolem uzgadniania interesów nie tylko środkami prawnymi ale także środkami przymusowymi
- formalne i zwyczajowe normy – regulują wzajemne relacje wszystkich elementów systemu politycznego. Mogą być to normy pisane w postaci aktów pisanych lub normy zwyczajowe w postaci konwenansów, precedensów które są istotne dla poszczególnych elementów rozwiązań systemowych zależnych od tego w którym systemie jaka norma funkcjonuje.