23.03 Wykład I

System opieki i pomocy dzieciom z odchyleniami i zaburzeniami rozwojowymi obejmuje:

• Profilaktykę

• Diagnozę

• Terapię

Profilaktyka

Działania profilaktyczne powinny rozpoczynać się gdy określone cechy rozwoju dziecka jeszcze nie utrudniają mu przystosowania i nie dezorganizują prawidłowego procesu wychowawczego, lecz jednocześnie wyróżniają dziecko w negatywny sposób spośród rówieśników.

Terapia

• Działania terapeutyczne podejmujemy wtedy gdy obserwujemy destrukcyjny wpływ zaburzeń rozwoju na czynności i przystosowanie społeczne dziecka.

• Terapia powinna być realizowana w zindywidualizowanym procesie wychowania.

• Trudno jest określić granicę między profilaktyką a terapią, granice wieku i nasilenia zaburzeń, a także rozwoju oddziaływań wychowawczych.

• Zabiegi terapeutyczne zmierzające do wyrównywania opóźnień i dysharmonii rozwoju stają się profilaktyką w stosunku do zaburzeń wtórnych.

Terapia

• Termin ten wywodzi się z medycyny, która terapię ( z gr. Therapeia – leczenie) określa jako działanie za pomocą środków medycznych na przyczyny i objawy choroby w celu przywrócenia pacjentom zdrowia.

• W związku z tymi kierunkami oddziaływań wyróżnia się dwa rodzaje terapii.

• Terapię przyczynową, usuwającą powód cierpień chorego.

• Terapię objawową, likwidująca te cierpienia

• Oba stosuje się równocześnie.

• Pojęcie terapii z medycyny przyjęło się na gruncie pedagogiki specjalnej, wyrosłej z medycyny, określanej w początkowym okresie swojego rozwoju jako pedagogika lecznicza.

Pedagogika specjalna

• Zajmuje się kształtowaniem , wychowaniem dzieci z globalnymi i parcjalnymi odchyleniami od norm rozwoju psychicznego i umysłowego, wymagającymi specjalnego postępowania pedagogicznego

• Jednym z rodzajów oddziaływań w pedagogice specjalnej jest terapia wychowawcza

• Stosuje się ją w pedagogice leczniczej ( dział pedagogiki specjalnej zajmujący się dzieckiem chorym i kalekim) zwanej także terapeutyczną,

• W pedagogice upośledzonych intelektualnie

• Często także w resocjalizacji jednostek niedostosowanych społecznie

Rozróżnia się następujące formy terapii :

• Terapię odciążającą (spoczynkowa), łagodzącą skutki cierpień wywołanych chorobą i eliminującą napięcie emocjonalne

• Terapię aktywizującą (czynnościową) uaktywniającą siły biologiczne i psychiczne organizmu, a także dającą dziecku przyjemne przeżycia

• Terapia aktywizująca może przybierać formę terapii zabawowej, zajęciowej i terapii przez pracę

• W pedagogice leczniczej terapia wychowawcza jest prowadzona we współdziałaniach z terapią leczniczą, zgodnie z zasadą kompleksowości oddziaływania terapeutycznego, lecz równocześnie podporządkowaną działaniom medycznym, traktowanym jako pierwszoplanowe u dzieci chorych

• Jednym z działów pedagogiki specjalnej jest pedagogika osób z parcjalnymi zaburzeniami rozwoju, zgodnie z klasycznym podziałem opracowanym przez M. Grzegorzewską , opartym na rodzaju odchyleń od norm rozwoju

• Dokładne rozpoznanie nieprawidłowości w rozwoju i ich ujemnych konsekwencji stanowi naukową podstawę doboru form, metod i środków oddziaływań pedagogicznych w stosunku do dzieci z parcjalnymi zaburzeniami

Postępowanie korekcyjne

• Celem tych oddziaływań jest usuwanie lub pomniejszanie zarówno przyczyn jak i skutków zaburzeń parcjalnych

• Takie postępowanie nazywa K. Kirejczyk postępowaniem korekcyjnym, a oparty na nim kierunek pedagogiki specjalnej – pedagogiką korekcyjną

• Tak rozumiane postępowanie korekcyjne można określić również mianem terapii pedagogicznej (leczenie środkami pedagogicznymi)

Wg H. Nartowskiej

• Terminy profilaktyka i terapia wywodzące się z praktyki medycznej mają pełne zastosowanie w praktyce pedagogiczno-psychologicznej, gdyż dotyczą oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych na zjawiska zapowiadające lub świadczące o nieprawidłowym kształtowaniu się psychiki dziecka tak, jak w medycynie dotyczą zakłóceń funkcji organizmu

• Terapia pedagogiczna – to oddziaływanie, za pomocą środków pedagogicznych (wychowawczych i dydaktycznych) na przyczyny i przejawy trudności dzieci w uczeniu się, mające na celu eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ich ujemnych konsekwencji.

• Terapia pedagogiczna stanowi swoistą interwencję wychowawczą zmierzającą do spowodowania określonych, pozytywnych zmian, w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno – motywacyjnej oraz w strukturze wiedzy i umiejętności szkolnych dziecka

• Rozpatrywana w kategoriach procesu wychowania, wymaga zdefiniowania celów, przedmiotu i podmiotu oddziaływań oraz określenia form, metod i środków oddziaływania interwencyjnego

• Celem nadrzędnym terapii pedagogicznej jest stwarzanie możliwości wszechstronnego rozwoju umysłowego, psychicznego i społecznego dzieciom z utrudnieniami rozwojowymi, rozwoju na miarę ich możliwości.

Cele szczegółowe /etapowe terapii to:

• Stymulowanie i usprawnianie rozwoju funkcji psychomotorycznych

• Wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach uczniów

• Eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ich emocjonalnych i społecznych konsekwencji

• Zbiór celów operacyjnych stanowi zarazem program terapii

• Podmiotem terapii pedagogicznej jest nauczyciel terapeuta wyposażony w odpowiednią wiedzę i umiejętności oraz posiadający predyspozycje psychiczne potrzebne w tego rodzaju pracy

• Przedmiotem oddziaływań terapeutycznych jest również dziecko, jego zaburzenia rozwojowe i trudności szkolne, określone przez specjalistyczną diagnozę

• Aktywność dziecka w procesie przezwyciężania trudności rozwojowych i szkolnych jest niezbędnym warunkiem efektywności podejmowanych działań

13.04. Wykład II

M. Bogdanowicz wyróżnia:

• Terapię psychomotoryczną – usprawniającą jednocześnie funkcje psychiczne i ruchowe, które uczestniczą w procesie czytania oraz ich współdziałanie

• Terapię psychodydaktyczną – ćwiczenie czynności nabytych w toku nauczania np. czytania

• Psychoterapię – leczącą zaburzenia emocjonalne

• H. Spionek jest zwolenniczką stosowania wszystkich wymienionych form terapii równocześnie, określając je jako szeroko zakresową terapię wyrównawczą a postawą terapeuty jako maksymalistyczną

• Uzasadnia to słabym transferem (brakiem przenoszenia się wprawy) z zakresu ćwiczonych czynności na inne, zwłaszcza w odniesieniu do czynności angażujących zaburzone funkcje

• „ na przykład ćwiczenia w czytaniu z alfabetem łacińskim niewiele pomagają w opanowaniu innych alfabetów. Jedynie wszechstronne ćwiczenia zaburzonych funkcji na wszelkim dostępnym materiale i we wszystkich możliwych czynnościach przyczyniają się do przedsięwzięcia.”

• M. Tyszkowa , uważa , że celem terapii jest

- usuwanie bezpośrednich przyczyn niepowodzeń szkolnych

- wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach

- przywrócenie prawidłowych postaw uczniów wobec nauki

Redukcja czy zajęcia korekcyjno –kompensacyjne?

• Redukcja to termin przyjęty z literatury zachodniej

• Jest to ” działalność wychowawcza” i nauczanie osoby, która z nieznanych powodów utraciła pełne posiadane poprzednio umiejętności czy wiadomości, albo stała się nieprzystosowana do środowiska

• Pochodzi z łacińskiego reeducare – czyli uczyć na nowo, jest zatem nieadekwatny do treści

Zajęcia korekcyjno – wyrównawcze

• Określenie to zawiera w swej treści elementy pracy korekcyjnej tj. „usprawnianie deficytów rozwojowych i wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach szkolnych

Zajęcia kompensyjno – korekcyjne

• Drugi człon może być interpretowany dwojako kompensacja –wyrównywanie braków lub też zastąpienie jakiegoś braku innym czynnikiem

• A także jako wspieranie rozwoju funkcji zaburzonej przez sprawną lub mniej zaburzoną

• Zdaniem K. Kirejczyka

- „kompensacja” oznacza zarówno wyrównywanie braków przez przejmowanie funkcji narządów zniszczonych lub poważnie uszkodzonych przez inne narządy

- oraz jako wyrównywanie braków przez wzmożoną działalność i ćwiczenia funkcji uszkodzonych lub innych w istotny sposób związanych z funkcjami uszkodzonymi w celu doprowadzenia, jeśli nie do usunięcia lub zmniejszenia samych braków, to do pomniejszenia ich ujemnych konsekwencji.”

Kompensacja

• W tym znaczeniu kompensacja odpowiada charakterowi pracy terapeutycznej, która ma na celu:

• Usprawnianie działalności funkcji zaburzonych,

• Wytwarzanie prawidłowych mechanizmów kompensacyjnych, w których funkcje sprawne wspierają uszkodzone we wzajemnej integracji

• Jak i pomniejszaniu ujemnych konsekwencji zaburzeń w postaci niedoborów w wiadomościach i umiejętnościach oraz niepożądanych zmian osobowości

• Można zatem uważać obydwa te terminy za bliskoznaczne, jakkolwiek drugi jest bardziej adekwatny do tego co robimy

• Inne określenia, jako praca dydaktyczno- wyrównawcza, reedukacyjno – wyrównawcza itp. Są bardziej ogólnikowe i mniej precyzyjne

• Obecnie coraz szerzej przyjmuje się termin terapia pedagogiczna (lub terapia wychowawcza) jako bardziej odpowiedni.

• Zasady terapii pedagogicznej jako działalności dydaktycznej wynikają z :

• Zasad dydaktyki ogólnej i metodyki nauczania początkowego

• Jednak muszą też uwzględniać specyfikę pracy z dzieckiem o nieharmonijnym rozwoju, jego warunki rozwojowe, możliwości poznawcze i potrzeby

• Terapia stanowi także formę działalności wychowawczej , a zatem jej zasady powinny respektować:

• Ogólne prawidłowości przebiegu procesu wychowania

• Sposoby postępowania w przypadkach zaburzonej sfery poznawczej, emocjonalnej, motywacyjnej i społecznej

Główne zasady :

1. Zasada indywidualizacji środków i metod oddziaływania korekcyjnego

2. Zasada powolnego stopniowania trudności w nauce czytania i pisania, uwzględniającego złożoność tych czynności i możliwości percepcyjne dziecka.

3. Zasada korekcji zaburzeń ; ĆWICZENIA PRZEDE WSZYSTKIM FUNKCJI NAJGŁĘBIEJ ZABURZONYCH I NAJSŁABIEJ OPANOWANYCH UMIEJĘTNOŚCI

4. Zasada kompensacji zaburzeń: łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych z ćwiczeniami funkcji niezaburzonych w celu tworzenia właściwych mechanizmów kompensacyjnych

5. Zasada systematyczności

6. Zasada ciągłości oddziaływania psychoterapeutycznego

Czynniki wpływające na jakość i skuteczność działań psychoterapeutycznych

• Związek terapeutyczny –między terapeutą a pacjentem musi zaistnieć więź polegająca na wzajemnej akceleracji, zaufaniu i sympatii

• Osobowość terapeuty – powodzenie psychoterapii w dużym stopniu zależy od walorów osobowościowych terapeuty, jak empatia, życzliwość, wyrozumiałość, opanowanie oraz konsekwencja w postępowaniu

• Atmosfera zajęć – pełna bezpieczeństwa, tolerancji, serdeczności i szerokości

27.04 Wykład III

Zmysły:

1. Wzrok

2. Słuch

3. Węch

4. Smak

5. Dotyk

6. Równowaga ( dotyk i propriocepcja – czucie położenia własnego ciała)

Charakterystyka zaburzeń rozwojowych będących przyczynami niepowodzeń szkolnych( specjalne, specyficzne trudności)

W skład analizatora wchodzi:

• Receptor, czyli wiązka wyspecjalizowanych zakończeń nerwowych odpowiednio wrażliwych i czułych na działanie określonych bodźców

• Nerwowa droga doprowadzająca

• Korowa część analizatora, w której dokonuje się nie tylko odzwierciedlenie prostych bodźców, lecz także analiza i synteza dzięki której możliwe jest odzwierciedlenie w świadomości cech spostrzeganych przedmiotów ( wrażenia) oraz całych przedmiotów i ich znaczenia ( spostrzeżenia)

WZROK

Pola pierwszorzędowe ( projekcyjne) – dokonuje się odbicie cech przedmiotów i zjawisk = wrażenia wzrokowe

Pola drugorzędowe (kojarzeniowe ) – są odpowiedzialne za analizę i syntezę impulsów dośrodkowych dochodzących z pół projekcyjnych oraz łączenie pojedynczych cech = spostrzeżenie wzrokowe

Pola trzeciorzędowe ( nakładania się) - współpracują pomiędzy poszczególnymi analizatorami , dzięki czemu istnieje możliwość koordynacji np. koordynacji ruchowo-wzrokowej, wzrokowo-słuchowo-ruchowej

Uszkodzenia

Obszar	Skutki
Pole projekcyjne (pierwszorzędowe) Pole drugorzędowe (kojarzenie) Pole trzeciorzędowe	-ubytki w polu widzenia - ślepota Zaburzenia: -analizy i syntezy wzrokowej - różnicowania znaków graficznych i ich prawidłowego utrwalania -wzrokowego zapamiętywania obrazów - orientacji w kierunkowym aspekcie pisma i jego prawidłowym rozmieszczeniu -Zaburzenia koordynacji np. koordynacji ruchowo -wzrokowej

Symptomy zaburzeń : wypowiadanie się

• Słaba spostrzegawczość – dziecko „patrzy i nie widzi”

• Mniejsze zainteresowanie oglądaniem obrazów

• Nieprawidłowe rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach

• Trudności z rozumieniem treści obrazka (ubogi opis obrazka)

• Rozpoznaje na obrazkach tylko elementy dobrze znane

Symptomy zaburzeń : Rysowanie

• Niewłaściwe rozplanowanie rysunku na kartce

• Prymitywne układanki, wycinanki, wydzieranki

• Rysunki chaotyczne, pozbawione szczegółów

• Trudności z odwzorowaniem prostych figur geometrycznych (szczególnie rombu)

• Zakłócone proporcje w rysunkach

Symptomy zaburzeń : Pisanie

• Trudności z zapamiętywaniem kształtu liter np. m, n, l, ł, u, p, b, d, g

• Mylenie liter podobnych kształtem

• Zapominanie o drobnych znakach graficznych, opuszczanie liter, części wyrazów

• Słaba pamięć wzrokowa ( dziecko nie dostrzeże błędu przy kontroli tekstu, pisze niekonsekwentnie- ten sam wyraz może być za każdym razem zapisany inaczej – raz poprawnie, a za chwilę z błędem)

• Niewłaściwe rozplanowanie graficzne wyrazów w stosunku do strony zeszytu

• Za duże lub za małe odstępy między literami

• Wolne tepo pisania

• Trudności przy pisaniu z pamięci i ze słuchu

18. 05 Wykład IV

Symptomy zaburzeń : Czytanie

• Mylenie liter o podobnym wyglądzie

• Czytanie nieczytelne

• Zniekształcenie końcówek podczas czytania

• Zgadywanie wyrazów

• Gubienie się w tekście

• Szybkie zmęczenie podczas czytania

• Mylenie wyrazów o podobnej strukturze np. las-lis

• Czytanie „ na pamięć”

• Trudności ze zrozumieniem czytanego tekstu w związku z koncentracją na technice czytania

Symptomy zaburzeń: inne trudności

• Kłopoty z matematyką (zadania tekstowe)

• Trudności z geometrią ( brak wyobraźni przestrzennej, trudności z zapamiętywaniem i odtwarzaniem figur geometrycznych)

• Kłopoty z geografią ( trudności z orientacją na mapie)

• Trudności z nauka języków obcych ( utrwalenie obrazu graficznego litery i powiązanie go z odpowiednikiem dźwiękowym

• Problemy z puzzlami i układankami

• Wiązanie konkretnych kategorii błędów jednoznacznie z określonym zaburzeniem funkcji poznawczych jest w świetle najnowszych badań nieuprawnione

• Nie stwierdzono bowiem związku między deficytami funkcji poznawczych a określonymi kategoriami błędów

• Zaburzeniom percepcji wzrokowej bardzo często towarzyszą zaburzenia orientacji przestrzennej

Trudności w uczeniu się uwarunkowane zaburzeniami słuchu

Słuch

W skład analizatora wchodzi:

• Receptor, czyli wiązka wyspecjalizowanych zakończeń nerwowych odpowiednia wrażliwych i czułych na działanie określonych bodźców

• Nerwowa droga doprowadzająca

• Korowa część analizatora w której dokonuje się tylko odzwierciedlenie prostych bodźców, lecz także analiza i synteza dzięki której możliwe jest odzwierciedlenie w świadomości cech postrzeganych przedmiotów (wrażenia) oraz całych przedmiotów i

Słuch

Pola pierwszorzędowe (projekcyjne) – tworzą się wrażenia słuchowe, pojedyncze cechy dźwięków

↓

Pola drugorzędowe – analiza i synteza słuchowa, postrzeganie dźwięków jako całości spostrzeżenia słuchowe (kojarzenie)

↓

Pola trzeciorzędowe –koordynacja słuchowo-wzrokowo-ruchowa ( pola nakładające się)

Uszkodzenia

Obszar	Skutki
Pole projekcyjne (pierwszorzędowe) Pole drugorzędowe Pole trzeciorzędowe	-ubytki słuchu - głuchota Zaburzenia: -analizy i syntezy słuchowej - różnicowania fonemów i ich prawidłowego utrwalania -słuchowego zapamiętywania dźwięków -Zaburzenia koordynacji np. koordynacji ruchowo – słuchowej, wzrokowo- słuchowej

Symptomy zaburzeń: wypowiadanie się

• Mały zasób słów

• W mowie często utrzymują się agramatyzmy

• Trudności w przyswajaniu długich i trudnych wyrazów

• Przekręcanie słów mało znanych

• Trudności w rozumieniu znaczenia nowych wyrazów

• Trudności we wnioskowaniu na materiale werbalnym

• Szybkie zmęczenie przy słuchaniu dłuższych opowiadań

• Trudności z odmianą wyrazów

• Trudności w formowaniu wypowiedzi ustnych( i pisemnych)

• Długo utrzymujące się wady artykulacji

• Udzielanie odpowiedzi na pytania jednym słowem lub krótkim zdaniem

Symptomy zaburzeń: Pisanie

• Trudności w pisaniu ze słuchu, czasami wyrazy nie dają się całkowicie odczytać

• Zastępowanie ( inaczej myślenie0 liter odpowiadających głoskom podobnie brzmiącym

• Opuszczanie końcówek wyrazów :opuszczanie liter i sylab, gubienie liter w zbiegu spółgłosek

• Dodawanie liter ( pojedynczych lub grup liter)

• Przestawienie liter ( pojedynczych lub grup liter)

• Nieprawidłowe dzielenie wyrazów przy ich przenoszeniu

• Łączenie przyimków z rzeczownikami

• Czasami piśmie pojawiają się tzw. przygłosy tj. dodatkowa litera „y” np. lyalya zamiast lala

• Trudności w pisaniu wyrazów nieznanych

• Mylenie kolejności wyrazów w zapisie

• Wolne tempo pisania

• Nawroty wad wymowy widoczne w piśmie

• Jeśli prawidłowo funkcjonuje percepcja wzrokowa, to w piśmie ze słuchu będzie dużo skreśleń

Symptomy zaburzeń: czytanie

• Długo utrzymuje się nawyk głoskowania

• Trudności w dokonywaniu syntezy wyrazu

• Przekręcanie czytanych wyrazów ( część odczytując, część odgadując)

• Zamiana głosek

• Opuszczanie głosek lub sylab

• Mylenie wyrazów podobnych artykulacyjnie

• W trakcie czytania nie modeluje głosu , nie reaguje na znaki przystankowe; nieprawidłowy akcent zadaniowy w głośne zwroty mogą utrudnić czytanie

• Szukanie w trakcie czytania obrazów ilustrujących treść

• Wolne tempo czytania

• Problemy ze zrozumieniem czytanej treści (koncentracja na technice czytania utrudnia rozumienie treści)

Symptomy zaburzeń: inne trudności

• Problemy z uczeniem się pamięciowym ( wierszy, piosenek, tabliczki mnożenia)

• Kłopoty z nauką języków obcych

• Trudności z rozumieniem instrukcji

• Kłopoty na lekcjach w-f ( trudności w zrozumieniu instrukcji)

• Kłopoty z przyswajaniem materiału gramatycznego pojęć matematycznych

• Trudności w zabawach rytmicznych z zapamiętywaniem melodii

• Trudności w myśleniu słowno-pojęciowym (problemy z wnioskowanie, , uogólnianiem na materiale werbalnym)

01.06 Wykład V

Sekwencja pracy

• Analiza wyrazowa zdania

• Analiza sylabowa wyrazu

• Analiza głoskowa wyrazu

• Synteza wyrazowa zdania

• Synteza sylabowa wyrazu

• Synteza głoskowa wyrazu

TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ UWARUNKOWANE ZABURZENIAMI SPOSTRZEGANIA KINESTETYCZNO-RUCHOWYCH

Zaburzenia rozwoju ruchowego

• Odzwierciedlenie w świadomości dotyku, ucisku, bólu, temperatury oraz położenia ruchomych części ciała ( rak, nóg, narządów mowy, skrętów tułowia , szyi itp. )jest funkcją analizatora

• Dotykowego, kinestetycznego i ruchowego

• Receptory tych analizatorów znajdują się na skórze człowieka oraz w mięśniach, ścięgnach i stawach.

• Pod wpływem bodźców w postaci ucisków, ciągnięcia, temperatury, receptory odbierają impulsy i poprzez drogi nerwowe doprowadzające przekazują je do kory mózgowej.

• W mózgu następuje skomplikowany proces analizy i syntezy tych bodźców i uświadomienie tego co „dzieje się” z naszym ciałem. Dzięki nerwowym drogom odprowadzającym zachodzą reakcje wykonawcze w postaci dowolnych i celowych czynności.

Odpowiada za:

• Reakcje posturalne – kontrolę postawy

• Reakcje równoważne

• Orientację w schemacie ciała

• Kontrole ruchów gałek ocznych

• Fiksację (utrzymywanie) wzroku na przedmiocie

• Podążanie wzrokiem

• Poczucie odległości, kierunku – orientację w przestrzeni

• Napięcie mięśniowe

Nie byłoby to możliwe, gdyby nie propriocepcja – czucie głębokie i dotyk powierzchniowy

• Wrażenia kinestetyczno-ruchowe powstają jednocześnie z wrażeniami dotykowymi i wzrokowymi

• Możliwość wykonania czynności pisania jest zależna od prawidłowej współpracy analizatora ruchu, dotyku i wzroku

• Rozwój tej koordynacji odbywa się od najwcześniejszych lat życia dziecka i jest rezultatem współdziałania czynników biologicznych oraz środowiskowo- społecznych

• Z punktu widzenia nauki pisania najbardziej niekorzystne jest zaburzenie sprawności rąk

• Najczęstsze objawy zaburzeń rozwoju kinestetyczno – ruchowego:

• Obniżenie percepcji i szybkości ruchów docelowych

• Współruchy (synkinezje )

29.06 Wykład VI

Sprawność grafomotoryczna

Ogólny obraz dziecka

• Sposób poruszania się

• Napięcie mięśniowe

• Postawa

• Pozycje w jakich przebywa, bawi się

Wzorce postawy i ruchu

• Kontrola głowy

• Ułożenie barków i kontrola tułowia

• Symetrie i asymetrie

• Przykurcze i deformacje

• Ruchomość kończyn górnych

• Współ ruchy

Kończyny górne

• Podpory ( pozycja czworacza)

• Wyprost łokci

• Sięganie

• Chwytanie

• Rozluźnianie chwytu

• Nawyki ruchowe ( ssanie palców, wyciąganie palców)

• Możliwość dysocjacji ruchu

Sprawność dłoni/manipulacja

• Zabawa celowa ( manipulacja specyficzna)

• Ruchomość nadgarstka

• Precyzyjne ruchy palców dłoni

• Chwyt pęsetkowy

• Dysocjacja palców

Umiejętności grafomotoryczne

• Uchwyt narzędzia pisarskiego

• Analiza stylu pisania:

  • Kształt liter

  • Płynność połączeń między literami

  • Proporcje (w stosunku do siebie, zagęszczenie)

  • Położenie pisma (kierunek zapisu, utrzymanie w liniaturze, rozplanowanie na stronie)

  • Tempo pisania

  • Siła nacisku ręki

ĆWICZENIA

• Rozmachowe

• Manualne

• Ruchy precyzyjne

• Relaksujące

LATERALIZACJA

Istota tego procesu Olega na ustalaniu się funkcjonalnej dominacji w obrębie parzyście występujących narządów ruchu.

Proces lateralizacji związany jest z względną przewagą rozwoju obu półkul mózgowych.

Funkcjonalna przewaga jednej półkuli mózgowej nad drugą wiąże się z czynnościową prawo- i lewostronnością, czyli dominacja w zakresie sprawności jednych narządów nad drugimi.

Rozwój lateralizacji zależy także od oddziaływań środowiska które w sposób zamierzony i nie zamierza lny wpływa na kształtowanie się przewagi stronnej u dziecka.

Proces ten u większości dzieci zostaje zakończony między 7 a 10 rokiem życia.

Większość ludzi jest zdominowania prawostronnie; mają oni sprawniejsze prawe oko, prawą rękę i prawą nogę. Pewien odsetek jest zlateralizowany po stronie lewej.

Jeśli wyraźnie prawostronne lub lewostronne wskazują lateralizację jednostronną.

Zdarzają się jednak przypadki lateralizacji niejednorodne zwanej skrzyżową uznaną w sytuacji szkolnej za niekorzystną .

Drugim rodzajem niekorzystnej lateralizacji jest lateralizacja nieustalona ( brak dominacji).

Szczególnie negatywny wpływ na naukę szkolną dziecka ma skrzyżowanie lateralizacji w zakresie oka i ręki, ponieważ utrudnia kształtowanie się koordynacji wzrokowo-manualnej.

Lateralizacja nieustalona manifestuje się obniżeniem sprawności w zakresie obu rąk , powoduje opóźnienia w rodzaju orientacji przestrzennej oraz wzrokowo-ruchowej.

DO najczęstszych trudności dziecka na tle zaburzeń procesu lateralizacji należą trudności w opanowywania umiejętności czytania i pisania.

W czytaniu i pisaniu występują symptomy zaburzeń orientacji kierunkowej, jak liter i cyfr o podobnym kształcie a innym ułożeniu w przestrzeni : b-d, b-p itp. 6-9 oraz odwracanie kształtów liter i cyfr.

Zjawisko to nazywamy inwersją statyczną. Występuje ona głównie podczas czynności pisania, lecz także w czytaniu.

Występuje też inwersja dynamiczna która polega na przestawianiu kolejności liter i cyfr np. kot-tok, sok-kos, 12-21 itp.. przestawieniu liter w dwuznakach: sz-zs, zmianie kolejności sylab w wyrazach i mata-tama lub zmianie kolejności cały wyrazów.

Połączenie obu zjawisk ( inwersji statycznej i dynamicznej) powoduje w szczególnych przypadkach pismo lustrzane, które polega na odwróceniu zarówno kształtu, kolejności, jak i kierunku kreślenia liter ( od strony prawej ku lewej).

Niezliczona ilość kreśleń i poprawek świadczy o refleksji i kontroli wzrokowej, nie zawsze skutecznej.

Trudnościom tym towarzyszy zwykle obniżony poziom graficzny pisma.

Jeśli nawet sprawność manualna jest w normie, koncentracja na sprawności zapisu nie pozwala dziecku skupić się na estetyce pisma.

Lateralizacja lewostronna jednorodna jest więc korzystniejsza przy uczeniu się pisania i czytania ale nastręcza trudności natury technicznej, związanej z koniecznością pisania lewą ręką od strony lewej do prawej. Jest to pozycja niewygodna i męcząca.