GENETYKA
Mendel wykazał, że czynnikiem dziedziczenia są geny – jednostki dziedziczności, które przekazują strukturalną stałość z pokolenia na pokolenie. Geny z reguły występują w parach - dzieje się tak dlatego, że są rozmieszczone w chromosomach ( łańcuchach genów ), a te są strukturami parzystymi. (Wyjątkiem są chromosomy X i Y u osobników męskich, które nie tworzą pary i zawierają różne geny.) Gen stanowi fragment chromosomu, który jest zbudowany z podwójnej nici cząsteczek kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA). Nić DNA stanowi matrycę (model) syntezy cząsteczek kwasu rybonukleinowego (RNA). Cząsteczka RNA składa się z pojedynczej nici; jeden z rodzajów RNA stanowi z kolei matryce syntezy cząsteczek białka.
enzymy – biokatalizatory reakcji chemicznych zachodzących w ciele.
Jednostka która posiada identyczną parę genów na obu chromosomach jest homozygotyczna pod względem tego genu. Jednostka z parą różnych wersji tego samego genu jest heterozygotyczna pod względem tego genu ( Różne wersje tego samego genu noszą nazwę alleli).
Geny mogą być dominujące lub recesywne. Efekty działania genu dominującego są widoczne zarówno w układzie homozygotycznym, jak i heterozygotycznym, gen recesywny natomiast ujawnia się tylko w układzie homozygotycznym.
W procesie rozmnażania chromosomy biorą udział niezależnie od siebie, a ich liczba jest różna u różnych gatunków: na przykład człowiek ma 23 pary chromosomów, a muszka owocowa – cztery. Jeśli ktoś ma genotyp BbCc, a geny B i C znajdują się w różnych chromosomach, to efekt genu B lub b jest niezależny od oddziaływania Genu C lub c. A co w przypadku, gdy B i C będą w jednym chromosomie ? Jeśli jeden chromosom zawiera układ BC, a drugi bc to aktywność genu B najprawdopodobniej pociągnie za sobą aktywność genu C.
Wyjątek stanowi zjawisko crossing-over (rekombinacji homologicznej): w czasie podziału komórki chromosomy rozrywają się, a następnie łączą z powrotem w taki sposób, że część jednego chromosomu „zamienia się miejscami” z analogiczną częścią drugiego.
Geny umiejscowione w chromosomach płciowych nazywa się genami sprzężonymi z płcią. Wszystkie chromosomy to chromosomy autosomalne, a znajdujące się w nich geny noszą nazwę genów autosomalnych. U ssaków występują dwa chromosomy płciowe, które są oznaczane symbolami X i Y: osobniki żeńskie mają dwa chromosomy X, a męskie – chromosomy X i Y. Chociaż geny związane z płcią występują u osobników obu płci, to ich działanie jest całkowicie lub niemal całkowicie ograniczone do jednej płci.
ODZIEDZICZALNOŚĆ
W przeciwieństwie do wrażliwości smakowej na PTC, czy też niezdolności do rozróżniania baw, sposób zachowania zależy przede wszystkim od lącznego wpływu wielu genów oraz wpływów środowiskowych. W nauce od oceny względnego wpływu czynników genetycznych używa się pojęcia odziedziczalności, które mówi nam, w jakim stopniu zmienność danej cechy w populacji zależy od różnic w wyposażeniu genetycznym jednostek. Zakres wartości, jakie może przyjmować odziedziczalność, waha się od 0 do 1. Odziedziczalność równa zeru oznacza, że różnice genetyczne nie wyjaśniają zmienności nasilenia danej cechy w badanej populacji. Odziedziczalność równa jedności oznacza, że różnice genetyczne wyjaśniają całość zaobserwowanych różnic. Natomiast wartości bliskie 0,5 oznaczają stopień pośredni.
Jednym ze źródeł zmienności genetycznej jest rekombinacja – nowa jakość genów, która choć składa się z genów pochodzących od obojga rodziców, daje w rezultacie cechy, których nie posiada żadne z nich.
Ważniejszym źródłem zmienności są jednak mutacje, czyli zmiany w pojedynczych genach. Mutacja jakiegoś genu jest zjawiskiem rzadko występującym i ma charakter losowy, tzn. nie jest rezultatem potrzeb organizmu. Chociaż zmiany losowe rzadko dają korzystne skutki, to jednak właśnie one mają decydujące znaczenie w procesie ewolucji.