Zadanie 1.

W celu przygotowania napoju pomarańczowego uczeń zmieszał 200 g nektaru pomarańczowego zawierającego 7% cukru z 300 gramami wody. Ile cukru zawierał przygotowany napój?
200g+300g=500g 7% z 200g --> 14g

100% - 500g

5g – 1% 1g – 0,2% 10g – 2% 4g – 0,8% 14% - 2,8%

Zadanie 2.
Uzupełnij tekst, tak aby zdania były prawdziwe. Wstaw w każdą lukę odpowiednią informację wybraną z podanych poniżej.

Tłuszcze; ryby; witaminy; cukry; warzywa; białka; nabiał; mięso; mąka; oliwa

Funkcję budulcową w organizmach pełnią …Białka….. Artykuły spożywcze zasobne w te składniki to np. …nabiał ., ryby, mięso…. i rośliny strączkowe. Funkcję energetyczną organizmach pełnią głównie cukry i tłuszcze . Artykuły spożywcze zasobne w składniki energetyczne to np. …oliwa.., kasza, …mąka…, makaron i pieczywo. Funkcję regulującą pełnią witaminy…… i sole mineralne, a zawierają je między innymi …warzywa., mięso, …ryby i owoce.

Zadanie 3.

Olej może tworzyć z wodą emulsję. Emulsjami spożywczymi są
A. mleko, majonez i musztarda.

B. woda gazowana, kawa i napoje typu cola.

C. woda niegazowana, oranżada i tonik.

D. herbata, sok marchwiowy i kisiel.

Zadanie 4.

Alkohol etylowy wytwarza się na skalę przemysłową z ziemniaków, kukurydzy albo ryżu. Rośliny te zawierają polisacharyd – skrobię o wzorze (C₆H₁₀O₅)_n.
Uzupełnij podane niżej schematy, tak aby uzyskać równania reakcji ilustrujące otrzymywanie etanolu w przemyśle. Wpisz w każdą lukę odpowiedni wzór sumaryczny.

(C₆H₁₀O₅)_n + n H₂O…. → n C₂H₅OH
C₆H₁₂O₆ → … C₂H₅OH + 2CO₂……↑

Zadanie 5. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Popularnym konserwantem żywności, dodawanym np. do ketchupu, jest
A. alkohol etylowy.
B. kwas solny.

C. benzoesan sodu.

D. wodorowęglan sodu (soda oczyszczona).

Zadanie 6.

Fermentacja octowa alkoholu etylowego prowadzi do otrzymania kwasu octowego i zachodzi pod wpływem enzymów wytwarzanych przez bakterie octowe. Proces ten jest wykorzystywany w przemyśle do produkcji octu.

Ułóż równanie reakcji fermentacji octowej. Wpisz w każdą lukę odpowiedni wzór sumaryczny.

… C₂H₅OH …. + O₂ …C₂H₃COOH…. + H₂O

Zadanie 7.

Statystyczny Polak zużywa średnio 150 litrów wody na dobę. Poniższy diagram pokazuje przeznaczenie zużywanej wody.

Oblicz, ile litrów wody dziennie zużywa statystyczny Polak do picia, gotowania i prania.

Wpisz w każdą lukę odpowiednią liczbę.

Odpowiedź: Statystyczny Polak dziennie zużywa …3…..litry wody do picia, …7,5….. litra wody do gotowania i ……16,5… litra wody do prania.

Zadanie 8.

Wody mineralne dzieli się w zależności od zawartości substancji rozpuszczonych. Wody niskozmineralizowane zawierają do 0,5 g/dm³ rozpuszczonych soli, średniozmineralizowane – od 0,5 do 1,5 g/dm³, a wysokozmineralizowane – powyżej 1,5 g/dm³.

Poniższa tabela opisuje skład pewnej badanej wody mineralnej.

Kationy	Zawartość w mg/dm^3	Aniony	Zawartość w mg/dm^3
sodu (Na^+)	59	chlorkowy (Cl^–)	7,5
wapnia (Ca^2+)	180	siarczanowy(VI) (SO4^2–)	31
magnezu (Mg^2+)	142	wodorowęglanowy (HCO3^–)	1387
potasu (K^+)	7,2

Oblicz, do której klasy wód mineralnych należy badana woda. Wpisz w każdą lukę odpowiednią informację.

Badana woda mineralna zawiera w 1 dm³ 1813,7mg, czyli ……1,8137……. g substancji rozpuszczonych. Jest to …więcej…….. niż 1,5 g. Badana woda należy do wód ………wysokomineralizowanych………… .

Zadanie 9.

Do próbki mleka wprowadzono świeżo strącony wodorotlenek miedzi(II) i mieszaninę ogrzewano. Uzupełnij obserwację i wniosek z doświadczenia. Wstaw w każdą lukę odpowiednią informację wybraną z podanych.

Białka; cukru; Tollensa; Trommera; niebieskiego; pomarańczowego

Obserwacja: Po ogrzaniu zawartości probówki zaobserwowano obecność …niebieskiego… osadu. Mleko daje pozytywny wynik próby …biuetrowej……. .

Wniosek: Doświadczenie umożliwiło wykrycie w mleku ……cukru…… o właściwościach redukujących. Jest to laktoza.

Zadanie 10.

W dymie papierosowym znajduje się wiele związków szkodliwych dla organizmu człowieka.
W tabeli wymieniono niektóre z nich i podzielono je według pewnych kryteriów.

Uzupełnij tabelę. Podaj nazwy grup substancji szkodliwych. Wstaw w odpowiednie komórki tabeli wyrażenia wybrane z podanych.

substancje toksyczne i drażniące; substancje rakotwórcze; metale ciężkie; substancje promieniotwórcze

Rodzaj substancji	Przykłady substancji obecnych w dymie papierosowym
substancje rakotwórcze	naftyloamina, uretan, toluen
substancje promieniotwórcze	polon
metale ciężkie	kadm, arsen
substancje toksyczne i drażniące	tlenek węgla(II), cyjanowodór, amoniak, formaldehyd

Zadanie 11.

Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe.

I.	Herbata i kakao nie zawierają żadnych substancji psychoaktywnych.	P / F
II.	Anestetyki to inna nazwa środków działających znieczulająco.	P / F
III.	Heroina jest substancją działającą silnie uzależniająco.	P / F
IV.	Środki psychoaktywne w małych ilościach mogą mieć działanie lecznicze.	P / F
V.	Adrenalina i endorfina to syntetyczne narkotyki.	P / F
VI.	Alkohol etylowy jest najbardziej znanym depresantem.	P / F
VII.	Szkodliwość alkoholu etylowego jest taka sama dla dorosłych, jak i na dzieci.	P / F
VIII.	Środki halucynogenne powodują zaburzenia w postrzeganiu rzeczywistości.	P / F

Zadanie 12.

Morfina stosowana jest jako silny lek przeciwbólowy. Wiadomo, że dłuższe zażywanie tego farmaceutyku prowadzi do uzależnienia. Dlatego morfinę stosuje się bardzo ostrożnie, np. w celu łagodzenia bólu u pacjentów chorych na nieuleczalne choroby nowotworowe. Zażycie 200 mg morfiny prowadzi do śmierci. Pewnemu pacjentowi podawano dawkę 9 mg morfiny w czterogodzinnych odstępach. Zastanów się i odpowiedz, czy dawka morfiny podawana temu pacjentowi w ciągu doby zagrażała jego życiu.

Wykonaj obliczenia i uzupełnij odpowiedź. Wpisz w każdą lukę odpowiednią informację.

Pacjent w ciągu doby przyjął …24/4=6…. dawek morfiny po 9 mg każda. Całkowita dobowa dawka morfiny wynosiła …6x9=54…. mg, czyli …mniej…….. niż 200 mg. Dawka ta …niezagrażana…… jego życiu.

Zadanie 13.

Budowę popularnego leku – aspiryny, czyli kwasu acetylosalicylowego – opisuje poniższy wzór.

Na jaki kolor zmieni się zabarwienie żółtego uniwersalnego papierka wskaźnikowego pod wpływem roztworu aspiryny?

Uzupełnij odpowiedź i jej uzasadnienie. Wstaw w każdą lukę odpowiednią informację wybraną z podanych.

Karboksylowa; aminowa; hydroksylowa; czerwony; niebieski; kwasowy; zasadowy; obojętny

Żółty uniwersalny papierek wskaźnikowy pod wpływem roztworu aspiryny zmieni zabarwienie na kolor …niebieski….. . W cząsteczce aspiryny obecna jest grupa ………hydroksylowa….. , która odpowiada za …zasadowy….. odczyn roztworu.

Zadanie 14.

Apteczka w szkolnej pracowni chemicznej powinna zawierać m.in. wodę utlenioną, czyli wodny roztwór nadtlenku wodoru H₂O₂ o stężeniu 3%. Środek ten stosuje się do odkażania skóry przy skaleczeniach.

Ile gramów czystego nadtlenku wodoru i ile gramów wody znajduje się w 200 gramach wody utlenionej?
3% z 200g to 6g

Zadanie 15. Obok każdego numeru wpisz odpowiednią literę.

Do nazw lekarstw dobierz rodzaje chorób lub objawów chorób łagodzonych przez te lekarstwa. Podczas których chorób lub dolegliwości należy zastosować wymienione leki?

I.	Paracetamol B	A.	zakażenie bakteryjne
II.	węgiel leczniczy C	B.	przeziębienie i wysoka gorączka
III.	Penicylina A	C.	dolegliwości żołądkowe, biegunka
IV.	Aspiryna D	D.	ból zęba

Zadanie 16. Zaznacz poprawną odpowiedź.

Która reakcja zapewnia prawidłowy przebieg procesów zachodzących podczas wyrabiania ciasta, pieczenia chleba, produkcji wina, otrzymywania kwaśnego mleka, jogurtów i serów?

A. Dysocjacja elektrolityczna składników artykułów spożywczych.

B. Odwodnienie cukrów.

C. Fermentacja, której ulegają związki chemiczne zawarte w żywności.

D. Utwardzanie olejów.

Zadanie 17. Wpisz w każdą lukę odpowiednią nazwę lub wzór.

Zidentyfikuj konserwanty i przeciwutleniacze dodawane do żywności, które kryją się pod symbolami E338, E220, E236 i E290.
Napisz nazwy tych substancji oraz uzupełnij równania reakcji. Zastosuj zamiast symboli tych substancji ich wzory chemiczne.

I.	P4O10 + H2O → E338
	Nazwa E338: kwas fosforowy Równanie reakcji: P4O10 + 6 H2O → …… 4H3PO4 …
II.	E220 + H2O → H2SO3
	Nazwa E220: Dwutlenek siarki Równanie reakcji: SO2….. + H2O → H2SO3
III.	E236 + CH3OH → HCOOCH3 + H2O
	Nazwa E236: kwas mrówkowy…… Równanie reakcji: …HCOOH + CH3OH → HCOOCH3 + H2O
IV.	H2CO3 → E290 + H2O
	Nazwa E290: …dwutlenek wegla…….. Równanie reakcji: H2CO3 → ……CO2… + H2O

Zadanie 18. Wstaw w każdą lukę odpowiedni wyraz wybrany z podanych.

Podaj nazwy trzech artykułów spożywczych bogatych w składniki odżywcze.

Smalec; ryby; masło; ziemniaki; miód; oliwa; drób; nabiał; mąka

Produkty bogate w białko to: … nabiał; ryby; drób;
Produkty bogate w tłuszcze to: …Oliwa; smalec; masło;
Produkty bogate w cukry to: … ziemniaki; mąka; miód

Zadanie 19. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Składnikami artykułów spożywczych są m.in.
A. cukry, białka i sole metali ciężkich.

B. estry glicerolu i nasyconych oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych, gips krystaliczny. C. witaminy, węglowodory i woda.

D. woda, cukry, tłuszcze i sole mineralne.

Zadanie 20. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Skrobię w dużych ilościach zawierają
A. miód, ryż, makaron i jaja kurze.

B. jaja kurze, wędliny i ryby.

C. ziemniaki, płatki owsiane, budyń i kisiel.

D. kotlet schabowy, szynka i pasztet mięsny.

Zadanie 21. Zaznacz wszystkie poprawne dokończenia zdania.

Psucie się artykułów spożywczych jest spowodowane:
A. rozwojem bakterii, drożdży i pleśni.

B. przebiegiem różnych procesów fizycznych i chemicznych, zachodzących pod wpływem światła, tlenu oraz pary wodnej z powietrza.

C. rozkładem niektórych witamin pod wpływem wysokiej temperatury.

D. uwodornieniem tłuszczów.

Zadanie 22. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Równanie reakcji C₆H₁₂O₆ 2 C₂H₅OH + 2 CO₂ ilustruje proces fermentacji
A. mlekowej.

B. octowej.

C. metanowej.

D. alkoholowej.

Zadanie 23. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W skład napoju typu cola nie wchodzi
A. kofeina.

B. tlenek węgla(IV).

C. kwas fosforowy(V).

D. nikotyna.

Zadanie 24. Zaznacz poprawną odpowiedź.

Zapotrzebowanie człowieka dorosłego na wodę w ciągu doby wynosi 4% masy jego ciała, a zapotrzebowanie dziecka – 15% masy ciała. O ile więcej wody powinien wypić dorosły o wadze 60 kg – 2,4kg od dziecka o wadze 12 kg – 1,8kg?
A. O 0,6 litra.

B. O 60 mililitrów.

C. O 1,8 litra.

D. O 240 mililitrów.

Zadanie 25. Zaznacz wszystkie poprawne dokończenia zdania.

Do uzależnienia może prowadzić częste spożywanie
A. alkoholu etylowego.

B. niektórych leków.

C. wody mineralnej.

D. konserwantów.

Zadanie 26. Zaznacz poprawną odpowiedź.

Poniższa tabela informuje o przeciętnej zawartości kofeiny w różnych rodzajach kawy.

Typ napoju	Zawartość kofeiny w 150 cm^3 (1 filiżanka)
kawa z ekspresu	100 mg
kawa rozpuszczalna	65 mg
kawa parzona	75 mg
kawa bezkofeinowa	3 mg

Ania wypija w ciągu dnia trzy filiżanki kawy rozpuszczalnej, a wieczorem filiżankę kawy bezkofeinowej – 198mg. Tomek pije rano filiżankę kawy z ekspresu, a w pracy wypija dwie filiżanki kawy parzonej- 350mg. Dzienna dawka kofeiny nie powinna być większa niż 400 mg.

Która z wymienionych osób przekracza dopuszczalną dawkę kofeiny?
A. Ania.
B. Tomek.

C. Obie osoby.

D. Żadna z nich.

Zadanie 27. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Antybiotyki zwalczają przyczynę choroby, a nie jej skutki. Do antybiotyków zaliczamy m.in.
A. aspirynę, węgiel aktywowany i substancje łagodzące nadkwaśność żołądka.

B. paracetamol, ibuprofen, amfetaminę i nikotynę.

C. penicylinę i ampicylinę.

D. prostaglandyny i endorfiny.

Zadanie 28. Zaznacz wszystkie poprawne dokończenia zdania.

Lecznicze i toksyczne działanie substancji na organizm człowieka może zależeć m.in. od
A. rodzaju tych substancji.

B. stosowanej dawki.

C. częstotliwości zażywania.
D.  sposobu ich działania na objawy choroby.

Zadanie 29. Zaznacz poprawną odpowiedź.

Jaką funkcję w organizmach pełnią witaminy?
A. Są materiałem budulcowym tkanek.
B. Regulują procesy metaboliczne.

C. Są źródłem energii.

D. Rozpuszczają związki chemiczne zawarte w pokarmach.

Zadanie 30. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Poprawnie zapisane równanie fermentacji octowej to
A. CH₃COOH → CH₃COO^– + H⁺.

B. CH₃COOH + 2 O₂ → 2 CO₂ + 2 H₂O.
C. CH₃COOH + C₂H₅OH → CH₃COOC₂H₅ + H₂O.

D. C₂H₅OH + O₂ → CH₃COOH + H₂O.