Historia teatru w Serbii sięga do średniowiecza, kiedy to pojawiły się inscenizacje aktorskie mające funkcję zarówno rozrywkową, jak i religijną ponieważ znajdowały się pod wpływem Cerkwi. W XV i XVI w. pojawiają się wiadomości o serbskich grupach teatralnych pojawiających się głównie w Dubrovniku. Na terenach objętych władzą turecką rozwój kultury został zahamowany , jednak dzięki Wielkiej Wędrówce Serbów teatr zaczął rozwijać się na terenach Vojvodiny.

Pierwszym nowożytnym serbskim przedstawieniem był tzw. školska drama (aktorami byli studenci, uczniowie) wystawiona w Sremskich Karlovcach w 1734 Traedokomedija Manuila Kozačinskiego. W 1813 w Peszcie wystawiono Kreštalica Joakima Vujića (sztuka na podstawie dzieła niemieckiego pisarza Augusta Kocebua), studentów i uczniów na scenie zastąpili dorośli aktorzy, wśród których byli również profesjonaliści. Przedstawienie wkrótce zostało wystawione również w Serbii, a Vujić założył Knjažesko-srbski teatar w Kragujevcu (1835 - 1836) w którym był dyrektorem, dramaturgiem, głównym aktorem, tłumaczem i reżyserem. Z tego powodu nazywa się go „ojcem serbskiego teatru”

JOAKIM VUJIĆ (1772 - 1847) pobierał nauki w Nowym Sadzie, Wiedniu (spotkał tam Dositeja Obradovicia). Wiele podróżował, podczas pobytu w Trieście napisał Gramatykę francuską, pracował jako nauczyciel. Odwiedził również Grecję, Azję Mniejszą, Konstantynopol, Krym, Afrykę (miał tam bitkę z piratami). Przetłumaczył na serbski Robinsona Crusoe D. Defoe. W 1810 wydał swoją pierwszą powieść Aleksis i Nadina oraz opowiadanie Robinson mlađi. Brał udział w przedstawieniu w jęz. Węgierskim Crni Đorđe ili Zauzeće Beograda od Turaka, które zostało wystawione w Peszcie w 1812. W 1813 przygotował przedstwienie Kreštalica, a w 1815 wystawił swoją sztukę „Inkle i Jarika”. W 1828 w Budzie wydał Putešestvije po Serbiji i Novoe zemljeopisanije. Z powodu nieszczęśliwego małżeństwa uciekł do monasteru i tam płakał i napisał swoją autobiografię. Lata 1835 – 1839 spędził w Kragujevcu, gdzie przygotowywał przedstawienia dla kneza Milosza, a w 1834 założył Knjažesko-srbski teatar. W późniejszych latach podróżował do Mołdawii, Odessy, a w ruskim monasterze to opisał - Putešestvije po Ungariji, Valahiji, Moldaviji, Basarabiji, Hersonu i Krimu 1845. Ostatnie lata życia spędził w Belgradzie, a potem tam umarł.

Pierwsza profesjonalna grupa teatralna -Leteće diletantsko pozorište powstała w Serbii w 1838 w NS, a w 1840 połączyła się z Teatrem na Đumruku w Belgradzie, gdzie w latach 70 XIX w. został stworzony pierwszy stały profesjonalny zespół teatralny w południowej części Słowiańszczyzny

JOVAN STERIJA POPOVIĆ (1806 - 1856) urodził się w Vrscu. Pobierał nauki w Sremskich Karlovcach i w Budapeszcie. Studiował prawo, potem został nauczycielem, potem prawnikiem, a potem zaczął pracować w administracji państwowej. Początkowo pisał dramaty historyczne, ale szybko przerzucił się na komedie. Wykładał na wyższej szkole w Belgradzie. Był jednym z założycieli Serbskiej Akademi Nauk i Muzeum Narodowego. Poza pisaniem dramatów, również je wystawiał i reżyserował. Był ministrem edukacji w latach 1842-1849.Był pierwszym serbskim pisarzem, który wprowadził realizm do swojego dramatopisarstwa , a jego sztuki weszły do stałego repertuaru serbskich teatrów w latach 1830-1870. Stwarzając postacie na podstawie współczesnych mu osób pozostawił po sobie dogłębną analizę mentalności ludzi i ducha jego epoki. Jego komedie do dnia dzisiejszego zachowały swoją satyryczną aktualność i były wielokrotnie wystawiane np. Rodoljupci u režiji Mate Miloševića (1949),Pokondirena tikva, Ženidba i udadba i Rodoljupci u režiji Dejana Mijača (1973, 1975, 1986) te Laža i paralaža i Tvrdica (Kir Janja) u režiji Egona Savina (1991, 1992). Dzieła Popovića były rzadziej pokazywane w II poł. XIX w. w którym dramat skłonił się ku spełnianiom potrzeb publiczności.

W II poł. XIX w. w Serbii powstały dwa teatry: Srpsko narodno pozoriste – 1861 w NS i Narodno pozoriste - 1868 w Belgradzie w Księstwie Serbii – miał mocno patriotyczną funkcje i ciągłe problemy finansowe. Do końca XIX w. repertuar serbskich teatrów zdominowany był przez dzieła o tematyce narodowej i tragedie późnego romantyzmu, które poruszały problematykę rodzącej się świadomości narodowej Serbów.

W latach 60 i 70 XIX w. w serbskim dramacie powstał nowy typ bohatera, którego cechowała psychologiczna ambiwalencja. Wprowadzono również nowy rodzaj języka poetyckiego. Głównymi twórcami byli Laza Kostić (1841-1910) i Đura Jakšić (1832-1878), Kostić (srpski književnik, pesnik, novinar, dramski pisac i estetičar) w swoich dziełach łączył serbską epikę ludową z wpływami zachodnimi, opisując często aktualne problemy serbskiego społeczeństwa, np. Maksim Crnojević (1869), Segedinac (1882), Pera Segedinac (1882). Jakšić (srpski slikar, pesnik, pripovedač, dramski pisac, učitelj) w swoich dramat nie prezentował tak wysokich umiejętności dramatycznych, ale zastępował to talentem i buntowniczym duchem.

Pod koniec XIX w. dominujące dotychczas w serbskim teatrze wpływy niemieckie są zastępowane przez nowe prądy francuskie – ludzie wykształceni we Francji. Do WW I był to raczej wpływ francuskiej komedii i paryskich teatrów, a w Serbii pojawiły się nowe prądy europejskiej literatury – naturalizm, symbolizm, ekspresjonizm. Powstał nowy gatunek komad s pevanjem, którego najlepszym przykładem jest Koštana(1900) Borisava Stankovića(1876-1927), który do dziś jest popularną sztuką w serbskim teatrach.

Główną postacią serbskiego dramatu I poł. XX w. był Branislav Nušić (1864-1938)(srpski književnik, komediograf, pisac romana, drama, priča i eseja, začetnik retorike u Srbiji i istaknuti fotograf amater, znane dzieła: Gospođa ministarka, Narodni poslanik, Sumnjivo lice,Ožalošćena porodica i Pokojnik). Nie tylko pisał sztuki, ale również w młodości był aktorem, a potem dyrektorem teatru i reżyserem. Pisał głównie komedie, w których wykorzystywal wiele rodzajów komizmu. Dzieła Nušića były wielokrotnie wystawiane: Ožalošćena porodica u režiji Mate Miloševića, Narodni poslanik u režiji Dejana Mijača, Sumnjivo lice u režiji Soje Jovanović, Mister Dolar u režiji Miroslava Belovića, Pučina u režiji Dejana Mijača.

W okresie międzywojennym największy wpływ na teatr serbski miały wizyty Moskiewskiego Teatru Sztuki (Moskovskog hudožestvenog teatra) - 1920-1921. i 1924, który stał się wzorem. W teatrze rozwijają się zróżnicowane prądy: od ekspresjonizmu i symbolizmu do naturalizmu i psychologicznego realizmu. W tym okresie Belgrad posiadał zespół aktorski na bardzo wysokim poziomie dorównującym Europie zachodniej.

Po WWII teatr nadal prężnie rozwija się w Serbii. Pierwsze lata po wojnie upływają pod wpływem teatru rosyjskiego w tym metody Stanisławskiego (określenie zbioru reguł sztuki aktorskiej opracowanych przez rosyjskiego reżysera teatralnego Konstantego Stanisławskiego. Metoda Stanisławskiego odkrywała nowe środki techniki aktorskiej oparte na realizmie psychologicznym postaci. Stanisławski angażuje w grę cały organizm – w przeciwieństwie do Diderota, uważa, że umysł i ciało współgrają dzięki podświadomości - sprzeciwiał się teorii umysłu kierującego ciałem.) . Wyjątkiem był Jugoslovensko dramsko pozorište (dyrektor: Bojan Stupica)założone w 1947 w Belgradzie i skupiające aktorów z całej Jugosławii. Prezentował n różne gatunki i style, posiadał wysokiej klasy zespół aktorski. O renomie teatru świadczy fakt, że często wystawiał swoje sztuki w stolicach europejskich, np. Paryżu

Po roku 1951, kiedy Jugosławia zaczęła otwierać się na Zachód w serbskiej sztuce zaczął się okres większej niż dotychczas wolności. W Belgradzie powstaje teatr z nowym, świeżym repertuarem - Beogradsko dramsko pozorište, które w latach 1951 – 1956 wystawia sztuki Artura Milera (Smrt trgovačkog putnika, Lov na veštice, Pogled s mosta), Tenesija Vilijamsa (Staklena menažerija, Mačka na usijanom limenom krovu), Džona Ozborna (Osvrni se u gnevu) i innych zachodnich twórców. Zabronienie wystawienia sztuki Čekajući Godoa (Beogradsko dramsko pozorište, 1954) rozpoczyna nową erę serbskiego teatru. Reżyser i aktorzy wystawili sztukę w Ateljea 212 w Begradzie w 1956, a władza musiał się pogodzić ze swobodą artystyczną (było to pierwsze wystawienie sztuki Becketta w Europie Wschodniej )

Od 1956 do 1960 teatr Atelje 212 wystawia sztuki uznanych autorów europejskich np. Ž. P. Sartra (Iza zatvorenih vrata), E. Joneska (Stolice), A. Kamija (Nesporazum), H. Pintera (Nastojnik), S. Mrožeka (Policajci). W teatrze występował Zoran Radmilović (1933-1985).

Po powstaniu festiwalu BITEF (Beogradski internacionalni teatarski festival) w 1967, którego założycielami byli Mira Trailović (1924-1989) i Jovan Ćirilov (1931-2014), Atelje 212 zwraca się głównie ku twórcom serbskim (odkrywanie nowych pisarzy lub tworzenie sztuk na podstawie prozy znanych pisarzy) i w ten sposób funkcjonuje do dziś.

Teatr Narodowy, najstarszy w Belgradzie pełnił rolę strażnika kultury narodowej – wystawiał klasykę serbską i światową, a także czasami sztuki współczesne(dve režije dr Huga Klajna - Šuma A. N. Ostrovskog, 1947, i Pobuna na Kejnu H. Vouka 1956, i Stupičina režija Krležine drame U agoniji 1959).

Ważne miejsce w teatralnym życiu Serbii miał również Srpsko narodno pozorište w Nowym Sadzie. Największy okres rozkwitu przypada na lata 1953(skupiła się wokół niego grupa młodych reżyserów w tym Dimitrije Đurković)- 1974(grupa się rozpadła), okres ten charakteryzowało poszukiwanie nowych sposobów ekspresji w serbskim teatrze.

W latach 80warty uwagi staje się również Narodno pozorište w Suboticy (dyrektor Ljubisa Ristić), stworzono teatr wielonarodowy , łączocy wiele językó, wpływów kulturalnych i tradycji.

W 1911 w Serbii zaczęła rozwijać się reżyseria jako autonomiczny zawód – po raz pierwszy zatrudniono pierwszych profesjonalistów Aleksandra Ivanoviča Andrejeva (1875-1940) i Milutina Čolića (1882-1964). W okresie międzywojennym wyróżniało się 3 reżyserów: Mihailo Isailović (1870-1938), Jurij Ljvovič Rakitin (1882-1952) i t Branko Gavela (1885-1962).

Po WWII najważniejsi to:

• Mata Milošević (1901- 1997)( Jegor Buličov M. Gorkog, Kralj Lir V. Šekspira, Ožalošćena porodica B. Nušića i Na rubu pameti M. Krleže.)

• Miroslav Belović (1927 – 2005, dramski pisac, pesnik, esejist, glumac, pedagog) (Plug i zvezde Š. O'Kejsija,Talac B. Biena, Nikad se ne zna Dž. B. Šoa, Dundo Maroje M. Držića i Gospoda Glembajevi M. Krleže u Teatru Vahtangov u Moskvi)

• Dejan Mijač (1934)( Lažni car Šćepan Mali P. Petrovića Njegoša, Pokondirena tikva J. St. Popovića, Pučina B. Nušića,Mrešćenje šarana A. Popovića, Putujuće pozorište Šopalović Lj. Simovića, Troila i Kresidu V. Šekspira, Vasu Željeznovu M. Gorkog,Dom Bernarde Albe G. Lorke, Kola mudrosti dvoja ludosti A. N. Ostrovskog i Garderobera R. Harvuda.)

• Bojan Stupica (1910 - 1970), pracował w Jugoslovenskom dramskom pozoristu w Belgradzie. (Ribarske svađe K. Goldonija, Talente i obožavaoce A. N. Ostrovskog, Fuenteovehunju L. De Vege, Ledu M. Krleže i Dundo Maroje Marina Držića (1508-1567), koju je videla publika u Parizu, Moskvi, Lenjingradu, Beču, Budimpešti, Varšavi, Veneciji i drugim evropskim gradovima.)

DRAMATOPISARZE - XX - XXIw.

Dušan Kovačević (ur. 1948) serbski dramaturg, scenarzysta, reżyser. Skończył szkołę teatralną w Belgradzie. Do 1978 pracował jako dramaturg. W latach 1986-1988 był wykładowcom w szkole teatralnej w Belgradzie. W 1998 został dyrektorem teatru Zvezdara w Belgradzie. Wyreżyserował filmy Profesionalac i Balkanski špijun

Scenariusze Ko to tamo peva, Profesionalac, Underground, Sveti Georgije ubiva aždahu

Dramaty Maratonci trče počasni krug, Sabirni centar, Balkanski špijun, Sveti Georgije ubija aždahu

Aleksandar Popović (1929 - 1996) dramaturg, poeta, tłumacz, członek SANU, jeden z najważniejszych pisarzy serbskich, Najczęściej pisał komedie i satyry - napisał ponad 50.Pod koniec lat 40 został aresztowany i spędził 5 lat na Golim otoku. W latach 50 pracował dla Radia Beograd

Dzieła: Ljubinko i Desanka, Čarapa od sto petlji, Krmeći kas,krytyka sytuacji społecznej Razvojni put Bore Šnajdera, Mrešćenje šarana, Kus petlić, Bela kafa, Sablja dimiskija, Kape dole Druga vrata levo (1969)

Ljubomir Simović (ur. 1935) dramaturg, poeta, tłamcz, członek SANU. Ukończył filozofski fakultet w Belgradzie, a podczas studiów redagował literackie pismo „Vidici”. Pisze wiersze, dramaty, powieści, eseje. Tłumaczy z rosyjskiego i włoskiego. Debiutował w 1951 wierszem Jutro w czasopiśmie Učiteljska iskra. Pod koniec lat 50 pracował w Radiu Beograd. Dramaty podobnie jak wiersze , są tematycznie związane z Uzicami, w których urodził się pisarz, i lokalnom społecznością.

Dzieła Hasanaginica, Čudo u Šarganu, Putujuće pozorište Šopalovic, Boj na Kosovu

Žarko Komanin (ur. 1935-2010) Skończył Fi­lo­zof­ski fa­kul­tet w Be­l­gra­dzie. Ierwsze opowiadanie „Bje­gu­nac” opublikował w 1956Pracował jako krytyk teatralni „Ve­čer­njih no­vo­sti”, a od 1978 do 2001 procoawał jako dra­ma­turg w Na­rod­nom po­zo­ri­štu w Belgradzie. Tworzył patetyczne utwory, ze wskazaniem na tragizm i fatum. Trylogia Prorok, Pelinovo, Ognjište tematycznie obraca się wokół lokalnej społeczności Czarnogóry

Dzieła Pro­rok, Pe­li­no­vo, Og­nji­šte, Ti­moč­ka bu­na, Vož Ka­ra­đor­đe i knez Mi­loš, Go­do je do­šao po svo­je

Biljana Srbljanović (ur. 1970) Jej dramaty charakteryzuje zaangażowanie politycznego, zawierają ostrą krytykę współczesnego społeczeństwa. Jest znana ze swojej postawy pro-europejskiej, liberalnych poglądów wspierania praw mniejszości i LGBT. Jako studentka napisała scenariusz do serialu Otvorena vrata

Dzieła Beogradska trilogija, Porodične priče, Pad, Supermarket, Amerika drugi deo, Skakavci, Barbelo, o psima i deci, Nije smrt biciklo (da ti ga ukradu), Mali mi je ovaj grob 

Milena Marković (ur. 1974) – ukończyła szkołę teatralną w Belgradzie, a w 2001 otrzymała nagrodę specjalną wiedeńskiego Teatru M.B.H. za sztukę Paviljoni, ili kuda idem, odakle dolazim i šta ima za večeru. Sztuka ta była wystawiana w Belgradzie, Skopje, Ljubljanie, Wiedniu. Napisała scenariusz do filmów Sutra ujutro i Beli, beli svet

Dzieła Bog nas pogledao – Šine (dramat wystawiono w Poznaniu, rezyseria Rafał Sabara),Brod za lutke, Šuma blista

Maja Pelević (ur. 1981) – ukończyła szkołę teatralną w Belgradzie. Aktywnie bierze udział w promowania serbskich nowych twórców, założycielka strony www.nova-drama.org

Dzieła Ler, Pomorandžina kora, Beograd-Berlin, Ja ili neko drugi, Čudne ljubavi, Budite lejdi na jedan dan (dramat o życiu Billie Holiday),  Možda smo mi Miki Maus

Uglješa Šajtinac (ur. 1971) - ukończył szkołę teatralną w Belgradzie, a obecnie wykłada w Nowym Sadzie. Otrzyma ł nagrodę UE za powieść Sasvim skromni darovi,

Dzieła Rekviziter, Hadersfild, Bana, Pravo na Rusa, Govorite li auastralijski? , Vetruškina ledina, Lepet mojih plućnih krila

Milena (Minja) Bogavac  (ur. 1982) - ukończyła szkołę teatralną w Belgradzie, a w 1999 razem z reżyserką Jeleną Bogavac założyła trupę teatralną Drama Mental Studio – DMS z którą do dziś występuje, urządza performance’y. Pracuje w teatrze Bitef w Belgradzie. Razem z Mają Pelević jest założycielką strony www.nova-drama.org

Dzieła North Force, Dragi tata, 3,4 sad!, Crvena, Tdž ili prva trojka, Balerina/Gamma Cas, Pola-pola, Pipi Dugočarapić, Bajka o elektricitetu

Svetislav Basara (ur. 1953) -Dolce vita

Goran Marković (ur. 1946) również reżyser, Villa Sachino

Nebojśa Romćević (ur. 1962) Karolina Nojber

Miroljub Nedović (ur. 1961) Tamni vilajet, Priče iz belog sveta

Mirjana Ojdanić (ur. 1951) Trag ljudskih zuba

TEATRY:

Knjaževsko-srpski teatar, Kragujevac – najstarszy działający teatr w Serbii

Srpsko narodno pozorište, Nowy Sad

Narodno pozorište, Belgrad

Opera i teatar Madlenianum, Belgrad

Atelje 212, Belgrad

Bitef teatar, Belgrad

Zvezdara teatar, Belgrad

Narodno pozorište, Nisz

Narodno pozorište, Subotica

FESTIWALE:

JoakimFest w Kragujevcu. Nazwany po Joakimie Vujiću, stworzony w 2004, odbywa się w maju

BITEF odbywa się co roku we wrześniu. Jeden z najważniejszych festiwali kulturalnych w Serbii

Sterijino pozorje  nazwany od Jovana Steriji Popovića, utworzony w 1956 w NS. Odbywa się na przełomie maja i czerwca.