PSYCHOLOGIA WYKŁAD 10

Temat : Wypalenie

WYPALENIE – stan osoby, która doświadcza psychicznej i fizycznej utraty sił w wyniku pracy w nadmiernie stresujących dla niej warunkach (proces, który doprowadza do tego, że zapał i energia, których kiedyś było pod dostatkiem – wyczerpuje się).

CZTERY TYPY OBJAWÓW WYPALENIA ZAWODOWEGO

1. Fizyczne

2. Emocjonalne
   i behawioralne

3. Rodzinne
   i społeczne

4. Związane z pracą

1. Fizyczne

• dominujące poczucie zmęczenia,

• zaniedbywanie aktywności fizycznej,

• zakłócenia snu,

• utrata wagi i zaburzenia apetytu,

• obniżenie potrzeb seksualnych,

• nadużywanie alkoholu, leków, palenie tytoniu,

• częste choroby bez rozpoznawalnych przyczyn

2. Emocjonalne i behawioralne

• trudności w relaksowaniu się,

• utrzymujące się poczucie znużenia,

• obniżony nastrój,

• stała obecność negatywnych postaw i myśli,

• długotrwałe resentymenty lub urazy wobec innych ludzi,

• regularnie występujące poczucie osamotnienia lub izolacji,

• nawracające lęki,

• poczucie pustki i brak celów.

3. Rodzinne i społeczne

• obniżenie zainteresowania członkami rodziny,

• łatwiejsze wpadanie w irytację lub złość na członków rodziny,

• spędzanie większej ilości czasu poza domem,

• opór przed wspólnym wypoczynkiem,

• nadmierne oglądanie telewizji jako sposób ucieczki od problemów.

4. Związane z pracą

• utrata zapału,

• poczucie, że wciąż brakuje na coś czasu,

• obawy i opór przed codziennym wyjściem do pracy,

• rosnące poczucie niekompetencji,

• narastające niezadowolenie z pracy,

• utrzymująca się złość i pielęgnowanie urazów do przełożonych, kolegów i współpracowników,

• potrzeba częstego patrzenia na zegarek,

• trudności w wyrażaniu opinii,

• schematyczne traktowanie swoich podopiecznych

CHRISTINA MASLACH - trójskładnikowy model wypalenia zawodowego:

1. wyczerpanie emocjonalne – poczucie nadmiernego obciążenia i uszczuplonych zasobów emocjonalnych.

2. depersonalizacja – negatywne, bezduszne bądź zbyt obojętne reagowanie na innych ludzi, z którymi styka się jednostka w relacji służbowej.

3. obniżone poczucie dokonań osobistych – odnosi się do spadku poczucia własnej kompetencji i sukcesów w pracy.

• Do wypalenia dochodzi najczęściej w sytuacji stresu powodującego wyczerpanie emocjonalne.

• Narastający stan wyczerpania uruchamia mechanizmy obronne, środki zaradcze, które doprowadzają do zmiany reakcji na innych, mianowicie do depersonalizacji.

• Proces ten ma przewlekły charakter i prowadzi do coraz częstszych niepowodzeń.

• Obniżenie jakości wykonywanych zadań oraz otrzymywanej informacji zwrotnej obniża poczucie dokonań osobistych.

Kto jest zagrożony wypaleniem zawodowym?

Organizacja i warunki pracy

• osoby, które w codziennej pracy mają bezpośredni kontakt z ludźmi, ich praca polega na niesieniu pomocy innym

• osoby zajmujące odpowiedzialne stanowiska kierownicze;

• przez długi czas działają pod wpływem silnej presji;

• przez długi czas udzielają zbyt wielkiego wsparcia emocjonalnego;

• pozbawione wsparcia otoczenia;

Czynniki interpersonalne

• nie potrafią odmówić przyjęcia na siebie dodatkowych zadań;

• stawiają sobie zbyt wiele zadań na długi okres;

• stawiają sobie wysokie wymagania przy niewielkim wpływie na sytuację;

• wyolbrzymiają porażki;

• nie dbają o kondycję fizyczną;

• skłonne do perfekcjonizmu i nadodpowiedzialności;

• zaniedbujące rozwój zawodowy;

• nie potrafiące zorganizować czasu pracy i wypoczynku.

PROCESY „WYPALANIA SIĘ”

10 stopni wypalenia zawodowego:

1) grzeczność i idealizm,
2) przepracowanie,
3) zmieniająca się uprzejmość,
4) poczucie winy z tego powodu,
5) zwiększone starania, by być grzecznym i solidnym,
6) brak sukcesów,
7) bezradność,
8) utrata nadziei,
9) wyczerpanie, niechęć do ludzi, apatia, złość,
10) wypalenie.

Proces wypalenia

• Miesiąc miodowy - okres zauroczenia pracą i pełnej satysfakcji z osiągnięć zawodowych; dominują w nim energia, optymizm i entuzjazm.

• Przebudzenie - czas, w którym człowiek zauważa, że idealistyczna ocena pracy jest nierealistyczna, zaczyna pracować coraz więcej i desperacko stara się, by ten idealistyczny obraz nie uległ zburzeniu.

• Szorstkość - realizacja zadań zawodowych wymaga w tym okresie coraz więcej wysiłku, pojawiają się kłopoty w kontaktach społecznych zarówno z kolegami w pracy, jak i z klientami.

• Proces wypalenia

• Wypalenie pełnoobjawowe - rozwija się pełne wyczerpanie fizyczne i psychiczne, pojawiają się stany depresyjne, poczucie pustki i samotności, chęć wyzwolenia się, ucieczki z pracy.

• Odradzanie się - to okres leczenia "ran" powstałych w wyniku wypalenia zawodowego

PRZYCZYNY
Źródła wypalenia

Przyczyny wypalenia zawodowego lokalizowane są zazwyczaj w trzech płaszczyznach:

1. indywidualnej

2. interpersonalnej

3. organizacyjnej

a. Czynniki indywidualne

• niska samoocena,

• niepewność

• defensywność

• zależność

• bierność

• poczucie kontroli zewnętrznej,

• nieracjonalne przekonania o roli zawodowej

• niskie poczucie skuteczności zaradczej

• unikanie sytuacji trudnych

b. Czynniki interpersonalne

• Kontakty z przełożonymi i współpracownikami.

• konflikty interpersonalne

• rywalizacja

• brak wzajemnego zaufania

• zaburzona komunikacja

• przemoc psychiczna

• agresja werbalna

• mobbing

1. Czynniki organizacyjne

• stresory związane z rolą zawodową

• stresory związane ze środowiskiem fizycznym

• stresory związane ze sposobem wykonywania pracy

• stresory związane z funkcjonowaniem pracownika jako członka organizacji

• stresory związane z rozwojem zawodowym –

• stresory związane z jednoczesnym funkcjonowaniem w organizacji i poza nią

ŁADOWANIE AKUMULATORA:

Intensywność kontaktów interpersonalnych

• spędzaj więcej czasu z bliskimi osobami

• zwiększ liczbę kontaktów towarzyskich

Potrzeba stałej kontroli ekspresji emocji

• odreaguj przez wysiłek fizyczny

• odreaguj śmiechem

• wybierz jedno, o ile to możliwe artystyczne zajęcie w czasie wolnym, które nie ma nic wspólnego z twoim zawodem (malowanie, lepienie gliny, gra na instrumencie itp.) wypróbuj medytacje, wyciszenie wewnętrzne

Powtarzalność czynności w pracy

• nie wykorzystuj w pracy po raz kolejny tych samych metod

• przyłącz się do grupy zajmującej się problemami, z którymi jedna osoba nie poradziłaby sobie

• urozmaić formy wypoczynku

• zafunduj sobie czasami przyjemności, na które nie masz czasu na co dzień

Duża odpowiedzialność

• zaplanuj urlop bez dzieci

• wyjedź na zorganizowane wycieczki

• wypoczywaj bez współpracowników

Wysokie wymagania wobec siebie

• w obrębie materiału lekcyjnego wybierz temat, który jest szczególnie interesujący i zainwestuj w niego dużo energii

• ile to możliwe, staraj się wykonywać te czynności, które sprawiają ci przyjemność

• spędź urlop bez zaplanowanych działań

Niewyraźne rozgraniczenia miedzy pracą a życiem prywatnym

• weekendy i urlop spędzaj bez pracy (myślenie, mówienie, kontakty)

• udaj się na urlop w miejsce różniące się tempem życia od twojego miejsca zamieszkania

• Czytaj dla przyjemności

Przewaga aktywności intelektualnej nad fizyczną

• spędzaj więcej czasu na świeżym powietrzu

• uprawiaj sporty

• dbaj o ciało (kąpiele, masaże, sauna)

• stosuj dietę, odrzuć używki