Unia Europejska

Unia Europejska - wybrane zasady działania

I.

Unia Europejska, która jest finalnym modelem dzieła integracji europejskiej, rozwijającej się w sposób intensywny po II wojnie światowej, jest wspólnotą i organizacją wolnych, demokratycznych państw europejskich, posiadającą określone cele polityczne, które jednak od początku procesu zjednoczeniowego w Europie realizowane były i są poprzez rozwiązania gospodarcze.

Sama historia idei zjednoczeniowej oraz działań zmierzających do jej urzeczywistnienia daje do zrozumienia jak ważnym elementem integrującym, absolutnie podstawowym i niezastąpionym okazał się czynnik gospodarczy. Twórcy idei zjednoczeniowej od samego początku bazowali właśnie na nim. Obecnie możemy ocenić, po kilku dziesięcioleciach, jak bardzo dalekowzroczna i efektywna okazała się ta droga, na którą państwa Europy weszły z dniem 9 maja 1950 roku.

Z tym dniem rozpoczął się właściwy proces integracji. Jean Monnet i Robert Schuman przedstawili właśnie wtedy propozycję rządu francuskiego, która przeszła do historii jako tzw. plan Schumana.

Celem tego projektu było przede wszystkim zapobieżenie wykorzystaniu przemysłu ciężkiego do ponownego wyścigu zbrojeń, a w konsekwencji eliminacja gospodarczych przesłanek wojny między Francją i Niemcami. Kolejnym założeniem było stworzenie podstaw rozwoju gospodarczego państw po zniszczeniach wojennych.

Projekt zakładał połączenie francuskiej i niemieckiej produkcji węgla i stali oraz ustanowienie nad nimi wspólnej kontroli. Zaproponowane przez Monneta dziedziny doskonale nadawały się na początek integracji europejskiej gospodarki, gdyż obejmowały niezbyt liczną grupę zakładów stosujących podobne metody pracy.

Takie rozwiązanie oddalało równocześnie rywalizację gospodarczą, gdyż gospodarki obu państw miały się uzupełniać. Sprzyjać temu miało ich geograficzne sąsiedztwo, a zwłaszcza fakt, że główne centra wydobycia węgla i produkcji stali tworzyły w istocie gospodarczą całość przeciętą granicą polityczną. W przeszłości granica ta prowadziła do wojen między Francją i Niemcami. Wspólna kontrola wykluczać też miała nadmierną rozbudowę arsenałów wojennych.

Realizacja planu miała także zapewnić wzrost stopy życiowej społeczeństw obu państw, których sprzeczne interesy prowadziły w przeszłości do częstych konfliktów kończących się wojnami.

" Europa nie powstanie od razu ani w całości: będzie powstawała przez konkretne realizacje, tworząc najpierw rzeczywistą solidarność…

Rząd proponuje umieszczenie całej francusko- niemieckiej produkcji węgla i stali pod zarządem wspólnej Władzy Najwyższej w organizacji otwartej na udział innych krajów europejskich.

Umieszczenie produkcji węgla i stali pod wspólnym zarządem zapewni natychmiastowe powstanie wspólnych fundamentów rozwoju gospodarczego, pierwszego etapu Federacji Europejskiej i zmieni los tych regionów, długo skazanych na wytwarzanie wojennego oręża, którego same były najdłuższymi ofiarami.(...)

Solidarność produkcji, która w ten sposób się nawiąże, ukaże, że wszelka wojna między Francją a Niemcami jest nie tylko nie do pomyślenia, ale i fizycznie niemożliwa. (...) Stworzy to zarazem rzeczywiste fundamenty ekonomicznego rozwoju..." (państw, które zdecydują się dołączyć do porozumienia niemiecko- francuskiego). ( za P. Fontaine: Nowa idea dla Europy. Deklaracja Schumana-1950-1920)

Do rozmów przystąpiły też Włochy oraz kraje Beneluksu, (Belgia, Holandia, Luksemburg, które jako pierwsze dały impuls ideom zjednoczeniowym, już w 1947 roku. Był to przykład udanej integracji gospodarczej. Pierwsze programy współpracy gospodarczej miedzy tymi trzema krajami powstały jeszcze podczas wojny. Od początku 1948 roku trzy kraje stworzyły unię celną. Sukces integracji państw Beneluksu przyczynił się do upowszechnienia idei zjednoczonej Europy).

Wypracowany w Paryżu projekt przewidywał utworzenie wspólnego rynku w dziedzinie węgla i stali.

Deklaracja Schumana dała początek negocjacji sześciu w/w państw co w rezultacie doprowadziło do podpisania i ratyfikacji Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, 18 kwietnia 1951 roku.( tzw. Traktat Paryski). Traktat założycielski wszedł w życie 23 lipca 1952 roku.

Celem EWWiS było stworzenie wspólnego rynku węgla, żelaza i stali, a w ten sposób warunków do najbardziej racjonalnej specjalizacji i największej wydajności produkcji w tych gałęziach przemysłu.

Zapisy traktatowe stanowiły również o całokształcie rozwoju gospodarki Państw Członkowskich, przyczynieniu się do rozwoju gospodarczego, zwiększenia zatrudnienia i podnoszenia stopy życiowej w państwach członkowskich przez utworzenie wspólnego rynku .

Znaczenie utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali było ogromne. Sprawdziła się ona na płaszczyźnie ekonomicznej. Wszyscy członkowie osiągnęli wymierne korzyści gospodarcze. EWWiS miała też duże znaczenie polityczne.

Sukces tej organizacji wspólnotowej świadczył o słuszności wybranej drogi integracji tzw. sektorowej, którego to modelu twórcą był właśnie J. Monnet. Charakter takiego programu integracji zasadzał się na "testowaniu" procesu integracji poszczególnych "dziedzin"- sektorów. Sukces jednego i kolejnych przesądzał o kontynuacji procesu integracji ekonomicznej.

Rozszerzająca swoje spektrum współpraca w ramach tej Wspólnoty, w sposób naturalny stała się impulsem dla dalszego pogłębiania i poszerzania planów zjednoczeniowych.(za W. Brzeziński, A. Górczyński: Encyklopedia Unii Europejskiej)

Siła i ważność czynnika ekonomicznego w urzeczywistnianiu integracji regionalnej znajduje potwierdzenie w tym, że międzynarodowa integracja regionalna jest efektem i równocześnie przejawem trwającego niemal od zawsze, a szczególnie w XX wieku przyspieszonego procesu umiędzynarodowienia życia społecznego, który to proces z kolei wyraża się w narastającej współzależności międzynarodowej. Integracja regionalna, taka jak europejska, jest próbą świadomego przystosowania się jej uczestników do tych zmian, ale także wykorzystania do swoich własnych celów efektów wzrastającej współzależności i przemian dokonujących się w gospodarce światowej oraz innych segmentach układu światowego.

Dotyczy to między innymi kwestii dostępności surowców, nowych technologii i związanym z nimi problemem braku skutecznej kontroli w tych dziedzinach. Możemy powiedzieć, że integracja regionalna stanowi próbę racjonalizacji przez uczestnictwo w tych procesach, a poprzez to, daje możliwość skutecznego wpływania na nie.

Europa "opanowała" już sektor węgla i kompleks problemów związanych z produkcją stali.

Początkowo zamierzano skupić się na poszerzeniu zakresu integracji o charakterze sektorowym. J. Monnet przedstawił propozycję, której przedmiotem były: transport oraz energia atomowa. Zgromadzenie EWWiS udzieliło poparcia inicjatywie, ogłaszając w grudniu 1954 roku rezolucję, w której domagano się integracji w w/w sektorach.

Stwierdzono przede wszystkim, iż nadszedł czas na budowanie nowego etapu w dziele integracji. Uważano, że należy kontynuować linię ekonomiczną w dalszych działaniach, głównie poprzez rozbudowę wspólnych instytucji, przeprowadzenie kolejnych etapów fuzji gospodarek narodowych, utworzenie wspólnego rynku i w końcu ujednolicenie polityki społecznej.

Zgodnie z tymi założeniami, podpisano 25 marca 1957 roku w Rzymie dwa traktaty, o powołaniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej,.

Artykuł 3 Traktatu Rzymskiego wymienia cały kompleks przyszłych działań w tej materii. Między innymi skoncentrowano się na zniesieniu w obrocie między państwami członkowskimi ceł oraz ograniczeń ilościowych w imporcie i eksporcie towarów; ustanowieniu wspólnej taryfy celnej i wspólnej polityki handlowej wobec państw trzecich; zniesieniu między państwami członkowskimi przeszkód w swobodnym przepływie osób, usług i kapitałów. Zakładano też wprowadzenie zasad wspólnej polityki w rolnictwie, transporcie; zbliżenie ustawodawstw poszczególnych krajów w zakresie niezbędnym do funkcjonowania wspólnego rynku i in.

Kolejne lata wykazały niekwestionowany sukces ekonomicznego modelu integrowania Europy Zachodniej.

Nie można pojmować integracji gospodarczej jako celu "samego w sobie". Inicjatorom i entuzjastom tworzenia nowej, zjednoczonej, pokojowej i dostatniej Europy przyświecał cel znaczenie bardziej wielowymiarowy i powszechny- pokojowe, odpowiadające na globalne wyzwania współczesności współistnienie narodów.

Dobitnie wyraził to pierwszy przewodniczący Komisji EWG, W. Hallstein. Uważał on, że:" przypisywanie EWG politycznego charakteru jest naturalnym i logicznym skutkiem, który znalazł swój wyraz w samej strukturze i układzie Wspólnoty". Twierdził ponadto, że (Komisja) " nie zajmuje się biznesem, którego celem jest rozszerzanie taryf protekcyjnych, stworzenie dyskryminacyjnego klubu dla utrzymania bardziej szerokiego rynku, dla wzbogacenia się albo utworzenia bloku handlowego służącego naszym gospodarczym interesom. W ogóle nie zajmujemy się biznesem, my zajmujemy się polityką".(za L. Ciamaga, E. Latoszek, K. Michałowska- Gorywoda, L. Orężak, E. Teichman: Unia Europejska).

Pomimo tego niekwestionowanego sukcesu, pojawiać się zaczęły procesy zahamowujące dotychczas intensywny proces integracji. Wpływ na to miała polityka wielu krajów, oparta na protekcjonizmie, a także innego rodzaju bariery, związane na przykład z różnicami w standaryzacji towarów, czy usług w krajach Wspólnoty. Sytuacja stała się na tyle poważna, że postanowiono doprowadzić do zmian w polityce gospodarczej Wspólnot. Konieczne stało się opracowanie tych problemów i znalezienie konstruktywnych rozwiązań na bazie prowadzonych rozmów międzyrządowych w łonie EWG.

Rozmowy te i konsultacje doprowadziły w roku 1985 do przedstawienia przez Komisję Wspólnot, kierowaną przez Jacquesa Delorsa tzw. : " Białej Księgi". Dotyczyła ona budowy Jednolitego Rynku Europejskiego. Znalazło się w niej aż 282 wytyczne, których zastosowanie przez państwa dawało im realna szansę na przystąpienie do wspólnego rynku (co zaplanowano na rok 1992).

Oczywiście nad dokumentem tym przetoczyła się dyskusja, zmiany które wprowadzał były na tyle istotne, że musiały być zaakceptowane na zasadzie jednomyślności głosów. Kolejne poprawki, autorstwa rządów państw wspólnotowych doprowadziły do dodania różnych zmian prawnych i instytucjonalnych w zapisach "Białej Księgi". Zostały jednak zaakceptowane i sukcesywnie włączane do porządku prawnego państw Wspólnoty.

Ostatecznie weszły w życie jako tak zwany Jednolity Akt Europejski (JAE) dnia 1 lipca 1987 roku. W drugiej odsłonie Planu (z 1989 roku) Jacques Delors przedstawił m. in. koncepcję wprowadzenia nowej waluty europejskiej- euro.

Dokument ten stanowił istotny krok w pogłębieniu dzieła integracji. Zmiany jakie wprowadzał dotyczyły przede wszystkim prawa europejskiego. Ustanowił nowe procedury ustawodawcze dające większe uprawnienia Parlamentowi Europejskiemu. JAE połączył też trzy Wspólnoty w jedną Wspólnotę Europejską (przy zachowaniu ich podmiotowości prawnej).

W JAE postanowiono również o utworzeniu rynku wewnętrznego (wolny przepływ towarów, usług, kapitału oraz osób), co miało się stać do 31 grudnia 1992 roku i co uskuteczniono z dniem 1 styczna 1993 roku.

Kolejnym krokiem w dziele integracji politycznej, ale także o dużym znaczeniu gospodarczym było podpisanie Traktatu z Maastricht -7 lutego 1992 r.

W Traktacie znalazły się stosowne zapisy dotyczące m. in. zrównoważonego wzrostu gospodarczego i społecznego, zwiększenia ochrony praw i interesów obywateli UE, wprowadzenia jednolitej waluty, urzeczywistnienia Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, wprowadzenia obywatelstwa unijnego oraz współpracy w ramach wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

Zapisy traktatowe zakładały m. in. powstanie Unii Gospodarczej oraz Unii Walutowej. Zakładano dojście do niej drogą etapową(3) w ciągu 8-10 lat. Pierwszy etap obejmował kroki dostosowawcze, wzmocnienie koordynacji polityki gospodarczej oraz dokonanie oceny postępu poszczególnych państw w zakresie zbieżności gospodarczo-finansowej(Rada). W etapie drugim (od 1 stycznia 1994) utworzono Europejski Instytut Walutowy- zalążek przyszłego Europejskiego Banku Centralnego. Wprowadzono procedurę nadzoru realizacji ogólnych wytycznych Rady w kwestii polityki makroekonomicznej, głównie przestrzegania dyscypliny finansowej. W Traktacie ustalono też warunki uczestnictwa krajów w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej.(kryteria konwergencji- kryteria zbieżności). Były to:

Głównym kryterium jednolitego rynku jest ustanowienie czterech podstawowych wolności: swobody przepływu towarów, osób, usług i kapitału.

Swoboda przepływu towarów- wolność obrotu towarów

Wolność przepływu towarów na terenie Wspólnoty datowany jest na rok 1968. Powstała wtedy Unia Celna. Następnym krokiem było zniesienie innych ograniczeń, w tym również ilościowych w wymianie handlowej między państwami członkowskimi.

Unia Celna jest obszarem, na którym wymiana handlowa jest prowadzona zgodnie z zasadami wolnego przepływu towarów, co nie może jednocześnie podlegać żadnym- i to jest cecha istotna- ograniczeniom w postaci ceł oraz opłat podobnych do ceł.

Ustanowiona zostaje również wspólna taryfa celna na towary pochodzące z krajów niezrzeszonych w strefie, czyli krajów trzecich. Prowadzona jest również wspólna polityka zagraniczna, reprezentująca na arenie międzynarodowej interesy tak zawiązanej wspólnoty( która jest unia celna). Oprócz ceł istotne znacznie w każdej wymianie handlowej o charakterze międzynarodowym ma bariera w postaci ograniczeń ilościowych.(stosowne zapisy znajdują się już w Traktacie Rzymskim ustanawiającym EWG). Na terenie unii celnej nie mogą występować żadne ograniczenia ilościowe zarówno co do towarów wywożonych jak i wwożonych na teren unii. W zapisach traktatowych znalazły się również stosowne zapisy na temat monopoli.

Pierwsza faza liberalizacji handlu trwała w latach 70. Zniesiono wówczas cła oraz ograniczenia ilościowe w handlu wewnątrz wspólnoty.

Rozwój handlu spowodował, że jego dynamika w latach 60 i 70. była o wiele wyższa niż produkcja.

W tym czasie sytuacja makroekonomiczna sprzyjała rozwojowi idei unii celnej.

Mimo tych sukcesów na polu tworzenia rynku wspólnotowego, czego etapem było doprowadzenie do powstania unii celnej istniały w latach 70 ( które były latami sukcesu) przeszkody handlowe, takie jak np. procedura" Non Tarif Barier" (bariery zwane pozataryfowymi). Miały one charakter czysto protekcjonistyczny.

Wciąż istniały także bariery natury technicznej, ekologicznej, zdrowotnej, czy też bezpieczeństwa. W porządkach prawnych państw tworzących unię celną widoczne jeszcze były w tym czasie braki w koordynacji porządku prawnego.( przepisy dotyczące przedsiębiorstw, kwestii ubezpieczeń, czy też np. podatkowe).

Konieczne stało się podjęcie działań na celu ujednolicenia przepisów prawnych oraz standardów. Do sukcesu tych działań przyczyniły się przede wszystkim zapisy Jednolitego Aktu Europejskiego. Przyczynił się w związku z sukcesywnym ujednolicaniem przepisów prawnych w krajach członkowskich do znoszenia barier w porządku prawnym państw Wspólnoty. W harmonizowaniu kwestii prawnych dużą rolę odegrał także Trybunał Sprawiedliwości.(między innymi wypowiedział się na temat konieczności wzajemnego uznawania standardów technicznych przez poszczególne kraje wspólnotowe).

Wykładania TS w tym zakresie dotyczyła miedzy innymi spraw związanych z akceptowaniem standardów wyznaczonych przez jedno państwo członkowskie we wszystkich innych (standardy takie dotyczyły dóbr wyprodukowanych, przetworzonych oraz dystrybuowanych na terenie Wspólnoty).

Decyzja ta spowodowała usunięcie poważnej przeszkody w ujednolicaniu ustawodawstw krajów członkowskich- ponieważ istnienie barier o charakterze technicznym (pozataryfowym) blokowało w sposób znaczący tworzenie zrębów w pełni wolnego rynku europejskiego.

Swoboda przepływu osób

Ustanowienie swobody w przepływie osób dotyczy zarówno przepływu pracowników, jak i swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Swoboda działalności gospodarczej jest również ściśle połączona z zasadą swobody w świadczeniu usług odnoszącej się zarówno do osób fizycznych jak i osób prawnych.

Jeżeli chodzi o wolny, swobodny przepływ pracowników, pierwsze zapisy dotyczące tej wolności znalazły się już w Traktacie Rzymskim. Zapisano tam zasadę zakazu dyskryminacji pracownika ze względu na obywatelstwo przez niego posiadane. Tylko w niektórych profesjach kraje należące do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej zapewniły sobie prawo "rezerwacji" tylko dla swoich obywateli. (chodzi tu głownie o stanowiska związane z bezpieczeństwem państwa, służby specjalne, wojskowość).

Problemów nastręczała też w początkowym okresie procedura nostryfikowania dyplomów oraz uznawania uprawnień zawodowych. Zaistniała konieczność zmiany tych procedur poprzez ich zredukowanie i uproszczenie. Kolejne dyrektywy i inne regulacje prawne Wspólnoty doprowadziły do znacznego polepszenia tej sytuacji, szczególnie począwszy od roku 1991, kiedy to ostatecznie wprowadzono jednolity system wzajemnego uznawania kwalifikacji.

Pracownicy zatrudniający się w innych krajach Wspólnoty posiadają wszelkie prawa społeczne, jakie są gwarantowane pracownikom kraju, do którego przybył.

Swoboda prowadzeni działalności gospodarczej (inaczej zwana swobodą zakładania przedsiębiorstw) znosi wszelkie ograniczenia przy zakładaniu oddziałów firm, agencji, filii w innych krajach wspólnoty.

Pewne problemy stwarza polityka gospodarcza tego typu (dotycząca swobód, w tym swobody przepływu osób oraz swobody prowadzenia działalności gospodarczej i świadczenia usług) wobec obywateli państw nowo przyjętych do Wspólnoty, obecnej Unii Europejskiej. Z tymi problemami mają do czynienia między innymi Polacy. Państwa "starej" Unii mogą żądać zachowania okresów przejściowych w pełnym dostępie tych obywateli do swoich rynków.

Okresy te mogły trwać od 2- do 7 lat. Niektóre państwa (Wielka Brytania, Irlandia oraz Szwecja) zrezygnowały w ogóle z ich wprowadzenia. Najdłużej chronić będą swoje rynki pracy Niemcy oraz Austriacy. Obecnie kolejne kraje: Finlandia, Hiszpania, Portugalia i Grecja otworzyły już swoje rynki pracy.

Ograniczeń mogą się również spodziewać usługodawcy z nowych krajów, choć w znacznie mniejszym zakresie. Chodzi tu o zapisy dyrektyw unijnych, takich jak dyrektywa usługowa. Burzliwe dyskusje nad nią odbywały się w pierwszym półroczu 2006 roku. Ostatecznie zadecydowano o niezachowaniu kluczowej zasady kraju pochodzenia, dzięki której usługodawcy mogliby prowadzić działalność na terytorium całej Unii według reguł obowiązujących we własnym kraju. Nie było to korzystne rozwiązanie dla wielu krajów- w tym również Polski.

Nie przyczyniała się również do otwarcia rynków na przepływ osobowy sytuacja na granicach. Mimo ogólnych, generalnych założeń trudno było w praktyce uskutecznić wolny przepływ graniczny w związku z licznymi procedurami takimi jak kontrolne graniczne oraz celne. Od roku 1967 zniesiono posterunki celne na granicach wewnętrznych EWG wciąż istniały pewne ograniczenia w ruchu granicznym.

Podstawowe znaczenie dla rzeczywistego rozwoju swobody przepływu osób ma układ z Schengen (podpisany w 1985 roku), zawarty przez Francję, Niemcy, Belgię, Holandię oraz Luksemburg,. W roku 1990 dołączyły do nich Włochy, Hiszpania, Portugalia oraz Grecja.

Oto niektóre jego zapisy:

Polska już w roku 2007 wejdzie na pełnych prawach do systemu z Schengen. W związku z kosztownością całej operacji z tym związanej udało się polskiemu rządowi wynegocjować kwotę konieczną do przeprowadzenia wymaganych przez standardy unijne zmian m. in. na polskich granicach- głównie granicy wschodniej, która wraz z wejściem Polski do UE, stała się zewnętrzną granicą Wspólnoty ( 280 milionów euro).

Swoboda w przepływie usług

Do roku 1970 Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej udało się osiągnąć swobodny przepływ usług między innymi w: rolnictwie, rzemiośle, handlu. W innych sektorach gospodarki występowały jednak kwestie newralgiczne i właściwie istnieją one do dziś dnia mimo podejmowanych prób uregulowań. Są to między innymi: bankowość, ubezpieczenia, transport, informatyka, telekomunikacja. Problematyczną była kwestia braku jednolitości w kwestiach prawnych, ale również częsty opór opinii publicznej. Sektory te bowiem łączy się w świadomości społecznej z zagadnieniem pewnego bezpieczeństwa gospodarczego kraju i uważa sieje za swoiste atrybuty suwerennej pozycji państwa. W związku z tym silna była również polityka protekcjonistyczna rządów wobec tych działów gospodarki.

Odpowiednie uregulowania dotyczące rynku finansowego i ubezpieczeniowego wprowadził przede wszystkim Jednolity Akt Europejski. Jednak konkretne rozwiązania nie mogłyby mieć miejsca, gdyby nie doszło do zintegrowania rynków kapitałowych. Przyczyniła się do tego specjalna dyrektywa dotycząca liberalizacji przepływów kapitałowych, która weszła w życie 1 lipca 1990 roku. Integracji rynków finansowych ( kapitałowych) dokonano ostatecznie w roku 1992, w związku z tym wszystkie instrumenty prawne dotyczące rynku usług finansowych weszły w życie w roku następnym, czyli 1993. Przyczyniły się one do intensyfikacji obrotów na rynku finansowym poprzez umożliwienie przedsiębiorcom notowania swoich akcji na giełdach Wspólnoty. Banki i firmy ubezpieczeniowe otrzymały prawo świadczenia swoich usług w innych państwach bez konieczności zakładania w nich swoich siedzib. Było to znaczące ułatwienie.

Swobodny przepływ kapitału

Odnośne zapisy znalazły się w Traktacie Rzymskim. Znalazły się w nim zobowiązania adresowane do państw członkowskich, które miały na celu stopniowe znoszenie ograniczeń przepływu kapitału do stopnia, zapewniającego właściwe funkcjonowanie wspólnego rynku.

Zapewnione zostały jednocześnie możliwości zastosowania instrumentów finansowych w wypadku powstania zakłóceń na rynku danego kraju( po konsultacjach z Komisją oraz Komitetem Walutowym). Możliwe było także podjęcie przez państwo członkowskie- w razie wystąpienia problemów- kontroli kapitałowych.

Główne dyrektywy regulujący ten obszar wspólnego rynku to dyrektywy z lat: 1960 i 1962. Dzięki nim zniesiono ograniczenia w dokonywaniu inwestycji bezpośrednich, czy też zaciąganiu kredytów handlowych.

Dopiero w latach osiemdziesiątych zmieniła się znacząco polityka dotycząca transferów kapitałowych. Stało się to głownie dzięki dobrej koniunkturze w handlu usługami finansowymi.

W roku 1988 Komisja zaproponowała państwom członkowskim urzeczywistnienie koncepcji wolnego rynku kapitałowego. Do roku 1990 miało nastąpić uwolnienie wszystkich czynników kształtujących ten rynek. Jedynie takim państwom jak: Irlandia, Grecja, Hiszpania i Portugalia pozostawiono dwuletni okres dostosowawczy. Decydujące znaczenie dla upowszechnienia liberalizacji na rynku kapitałowym miał Traktat z Maastricht.

Przewidywał on pozostawienie do końca roku 1993 niektórych restrykcji w stosunku do wymiany z krajami spoza UE, pozostawiając pewna swobodę Radzie UE w sprawie możliwości podejmowania decyzji odnośnie przedsięwzięcia środków służących liberalizacji w przepływie kapitału miedzy państwami unijnymi, a państwami trzecimi.

Zapisy traktatu zobowiązywały również rządy państw członkowskich do prowadzenia polityki "maksymalistycznej" względem wolności przepływu kapitału na wspólnym rynku europejskim. Państwa zobowiązały się do podejmowania środków, które miały zintensyfikować i zwiększyć możliwości przepływów kapitałowych poza wyznaczone traktatem niezbędne minimum ,szczególnie jeżeli pozwalał na to korzystny bilans płatniczy. Zachwiania na rynkach kapitałowych niejednokrotnie doprowadzają do małych kryzysów w unijnej polityce pieniężnej. Na przykład zachwiania Rynku Walutowego skłoniły niektóre państwa już w 1992 roku do ponownego wprowadzenia niektórych instrumentów, takich jak kontrole walutowe.

Wspólne Polityki Unii Europejskiej

Główne wspólne polityki wspólnot europejskich to :

- wspólna polityka handlowa,

- wspólna polityka konkurencji,

- wspólna polityka rolna,

- wspólna polityka przemysłowa

- wspólna polityka regionalna i strukturalna,

- wspólna polityka społeczna i wspomagania zatrudnienia,

- wspólna polityka transportowa,

- wspólna polityka energetyczna,

- wspólna polityka ochrony środowiska,

- wspólna polityka ochrony konsumentów i zdrowia publicznego,

- wspólna polityka w dziedzinie badań i rozwoju

- wspólna polityka walutowa,

Zanim ten wspólny obszar został zarysowany minęły lata praktyki w różnych Wspólnotach integracyjnych. Pierwsze zapisy dotyczące prowadzenia wspólnej polityki znalazły się już w Traktacie Paryskim ustanawiającym Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, na bazie tego związku gospodarczego, którego celem było zainicjowanie wspólnego rynku na bazie tych podstawowych wówczas gałęzi przemysłu starano się zbudować pokojową oraz w rezultacie tego zasobną Europę, jako kontynent przyjazny dla narodów ją zamieszkujących. Tak też się stało. Kontynuacją tego dzieła było postanie kolejnych wspólnot- tak jak miało to miejsce w związku z zapisami Traktatu Rzymskiego i zainicjowaniem Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Jej rozwinięty system instytucjonalny oraz proceduralny pozwalała na coraz szersze i głębsze zacieśnianie współpracy między krajami członkowskimi, czego wyrazem było przejście od systemu integrowania gospodarczego metodą sektorową na system integracji powszechnej. Wyrazem tych politycznych ewolucji było dążenie do budowy wspólnego rynku europejskiego. Wspólny rynek zamierzano zbudować poprzez wspólną politykę w dziedzinie handlu, energii, transportu, czy też - konkurencji. Wraz z rozwojem koncentracji w tych podstawowych działach gospodarek krajowych wzmożono działania integracyjnych w takich "sektorach" jak - gospodarka regionalna, ochrona środowiska, turystyka, polityka społeczna, badania naukowe i rozwój technologii, obrona praw konsumenckich, ochrona zdrowia, kultura.

Doprowadziło to do zapisania w założeniach Traktatu z Maastricht zasad kształtujących między innymi tzw. II oraz III filar Unii Europejskiej.

Drugi filar to Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa, trzeci to Wspólna Polityka Spraw Wewnętrznych i Wymiar Sprawiedliwości.

Za wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne odpowiedzialna jest Dyrekcja Generalna do Spraw Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.

Wymiar sprawiedliwości i spraw wewnętrznych obejmuje kwestie dotyczące: granic zewnętrznych (konwencja Schengen), migracji, azylu, przestępczości zorganizowanej, korupcji oraz narkotyków, współpracy policji państw członkowskich, służb celnych, oraz wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych i cywilnych. Jego przedmiotem jest również problem terroryzmu międzynarodowego i jego zwalczania.

Kluczowe znaczenie w unijnej współpracy policyjnej ma EUROPOL. Powstał po niemal dwudziestoletnich dyskusjach w 1995 roku. W pełni podjął działalność dopiero w 1998 roku, kiedy to ratyfikowana została konwencja EUROPOLU.

W Traktacie Amsterdamskim znalazło się z kolei szereg zapisów dotyczących polityki społecznej , zatrudnienia i przeciwdziałania zjawisku bezrobocia.

Wspólna polityka UE jest stale rozwijana. Kształtują ją charakterystyczne zasady, takie jak zasada subsydiarności, która w dużym stopniu oddziałuje na rozwój tzw. społeczeństwa obywatelskiego. Jej głównym założeniem jest bowiem cedowanie uprawnień decyzyjnych do organów najbliższych społecznościom, których dana problematyka dotyczy. Chodzi tutaj o możliwość rzeczywistego wpływania na sytuację oraz umiejętności brania odpowiedzialności za decyzje, które mają wpływ na daną społeczność oraz jej otoczenie zewnętrzne.

Przegląd

wspólna polityka handlowa

Wprowadzenie unii celnej powoduje reperkusje nie tylko w krajach, czy też bardzie- gospodarkach krajów wchodzących w tę wspólnotę, ale również ma to znaczenie dla otoczenia zewnętrznego. Państwa tworzące unię, taką jak Unia Celna nie tylko likwidują cła i inne tego typu opłaty między sobą, ale wprowadzają również jednolitą taryfę celną wobec krajów trzecich. We Wspólnotach Europejskich stało się to z dniem 1 lipca 1968 roku.

1 stycznia 1970 roku. Wprowadzono z kolei jednolite środki związane z eksportem.

Zdecydowanym krokiem poczynionym na drodze budowania wspólnego rynku było przejęcie przez Komisję Europejską dotychczasowych uprawnień zarezerwowanych dla rządów narodowych, dotyczących między innymi: zawierania umów handlowych, czy też współpracy gospodarczej z państwami trzecimi. Komisja jest krajem uprawnionym do zawierania wszelkich tego typu umów, z których główne to: umowy o stowarzyszeniu, umowy gospodarczo - handlowe, umowy sektorowe. Komisja reprezentuje również Unię Europejską wobec innych organizacji międzynarodowych takich jak WTO (Światowa Organizacja Handlu).

Unia Europejska współpracuje również z państwami zrzeszonymi w stowarzyszeniu EFTA (Europejska Strefa Wolnego Handlu) tworząc tak zwany EOG- Europejski Obszar Gospodarczy. Celem EOG jest ustanowienie dynamicznej, jednolitej i zintegrowanej struktury współpracy gospodarczej, a zasady na których się opiera to m. in.: równość, wzajemność i równowaga korzyści praw i obowiązków państw członkowskich. Obowiązuje również wolność przepływu towarów, osób, usług i kapitału.

Inne umowy tego rodzaju to:

wspólna polityka konkurencji

Stworzenie Jednolitego Rynku Europejskiego było możliwe tylko poprzez ustanowienie zasad konkurencji, zdrowej konkurencji, której nie mogły zakłócać praktyki różnych podmiotów, w tym przede wszystkim rządów. Chodzi tu głównie o praktyki interwencjonizmu państwowego, czy też protekcjonizmu wykluczające pełną i opartą na tych samych, równych zasadach podmiotów konkurujących na wolnym rynku europejskim.

Wszelkie zapisy prawne dotyczące konkurencji w ramach Unii Europejskiej dotyczyły zarówno podmiotów państwowych jak i prywatnych w poszczególnych krajach członkowskich. Unia wprowadziła różnego rodzaju mechanizmy kontrolne, takie jak:

Prawo wspólnotowe w tych dziedzinach ma pierwszeństwo nad prawem krajowym. Jeżeli chodzi o funkcje kontrolne z ramienia Unii europejskiej, największe i podstawowe zostały zarezerwowane dla Komisji Europejskiej. Komisja ma prawo kontrolowania fuzji, zastosowanych przez kraj subwencji. Należy przy tym wspomnieć, że nie wszystkie formy subwencji są przez Unię zabronione. Oczywiście istnieją wyjątki od tej reguły ( zakazu subwencjonowania przez państwo). Te wyjątki dotyczą sytuacji szczególnych- na przykład są to środki finansowe wyasygnowane przez państwo w związku z wystąpieniem kataklizmów, klęsk żywiołowych i innych tego typu wydarzeń nadzwyczajnych. Subwencje i pomoc państwa jest również dozwolona, jeżeli ma ona związek z promowaniem rozwoju regionalnego- np. państwo wspomaga regiony o najwyższej stopie bezrobocia. Także przeznaczenie środków na cele kulturalne i kulturowe nie jest zabronione przez Unię Europejska, ma to związek z tak zwanym Europejskim Dziedzictwem Kulturowym. Wspomagane mogą być również przez państwo projekty naukowo- techniczne oraz rozwój przedsiębiorstw sektora MŚP ( ale oczywiście szczególnie istotne są tutaj środki, które sama Unia przeznacza na ich rozwój).

Decyzje Komisji Europejskie strona może przedłożyć do Trybunału Sprawiedliwości. Trybunał ma trzy możliwości. Może je uchylić, utrzymać w mocy, bądź też zmienić.

wspólna polityka rolna

Dużym obciążeniem dla budżetu unijnego jest rolnictwo, dział gospodarki najbardziej dotowany przez UE. Unia blisko połowę swojego budżetu angażuje na finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej.

Główne cele jej polityki określone zostały w art. 39 Traktatu Rzymskiego:

- ustabilizowanie rynków rolnych,

- zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności rolniczej,

- zapewnienie zaopatrzenia w produkty rolne po tzw. rozsądnych cenach,

- modernizacja europejskiego rolnictwa.

Realizacje wspólnej polityki rolnej rozpoczęto w roku 1962 poprzez ujednolicenie rynków rolnych, między innymi: wieprzowiny, wołowiny, owoców i warzyw mleka i przetworów mleczarskich. Wspólna polityka chociaż absorbująca olbrzymie nakłady finansowe z budżetu unijnego przyniosła wymierne efekty, przede wszystkim w znacznym wzroście produkcji rolnej. Problemem, z czasem, okazały się nadwyżki, które nie mogły być eksportowane. W związku z tym nie można powiedzieć, że tak do końca rozwiązano problemy unijnego rolnictwa. Nie jest to zadanie łatwe, szczególnie w obliczu coraz szerszej integracji europejskiej, w wyniku której do UE przystępują nowe kraje, które również mają swoje problemy z produkcją rolną. W tym kontekście szczególnie trudną okazała się akcesja Polski do UE. Polska ma duże problemy związane z rolnictwem, które powinno przejść zdecydowaną reformę strukturalną.

Przed wejściem do Unii to właśnie rolnictwo było najbardziej newralgiczną dziedzina w prowadzonych przez polski rząd i stronę unijną- negocjacjach. Problem polskiego rolnictwa jest w tym kontekście szczególny, a stanowi go jego wielkość oraz rozczłonkowanie ( większość stanowi drobna produkcja rolna). Skala problemu była bowiem też szczególna. W latach 1999-2004 nakłady na przygotowanie polskiego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego do realizacji standardów unijnych i Wspólnej Polityki Rolnej szacowano na kwotę 25 mld zł.

Dotacje unijne dla rolnictwa powoli zmieniają polskie rolnictwo. Pierwsze efekty były już zauważalne po pierwszym roku naszego członkostwa w Unii. W pierwszych trzech kwartałach 2004 roku, w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego, eksport rolno-spożywczy wzrósł o 38%, zaś import zwiększył się o 30%. Największy przyrost eksportu zanotowano w przypadku krajów UE-15 (o 55%).

Gospodarstwa większe, o areale 15 ha w 2004 roku wygenerowały wyższy dochód

( nawet o ok.68%). Mimo zaawansowanej polityki rolnej prowadzonej przez Unię Europejska nadal na terenie całej Wspólnoty stanowi ona problem zasadniczy dla gospodarki europejskiej i szczególnie w państwach takich jak Francja, czy Polska, gdzie udział rolnictwa w gospodarce jest znacznie wyższy niż w innych krajach. W związku z tym konieczne są takie działania w społecznościach wiejskich, które przyczynia się d powstawania pozarolniczych miejsc pracy. Unia przeznacza część swoich funduszy na przeprowadzanie kursów zawodowych wśród rolników, ciekawym rozwiązaniem są też tzw. renty strukturalne.

Unia Europejska stworzyła kilka instrumentów, które wspomagają sektor rolniczy. Jest to między innymi Fundusz Gwarancji i Orientacji Rolnej- ze środków tego funduszu pokrywa się wydatki wspólne na cele rolnicze.

W 1992 roku dokonano reformy w obrębie Wspólnego Rynku Rolnego. Założenia jej polegały na doprowadzeniu do zrównania podaży (wewnętrznej) produktów pochodzenia rolniczego z popytem na nie. W ten sposób wprowadzono powszechnie znany, unijny system odłogowania ziemi. Miało to skłonić rolników do bardziej efektywnej i racjonalnej produkcji. Taki system miał również charakter "edukacyjny"- miał na celu promowanie zachowań

proekologicznych.

polityka regionalna i strukturalna

Główną rolę w tej polityce odgrywa ustanowienie Europejskiego Funduszu Społecznego oraz z Europejskiego Funduszu Gwarancji i Orientacji Rolnej. Polityka wspólnotowa w tym zakresie datuje się na lata siedemdziesiąte, chociaż już w pierwszej zinstytucjonalizowanej Wspólnocie jaką była Europejska Wspólnota Węgla i Stali przewidziano miejsce dla działań zmierzających do wyrównywania poziomu gospodarczo- społecznego rozwoju obszarów wchodzących w tę zintegrowaną strukturę.

Konieczność wprowadzenia rozwiązań systemowych w tym zakresie zaczęła się pojawiać szczególnie po kolejnych akcesjach, kiedy to we Wspólnotach zaczęły się pojawiać kraje mniej rozwinięte gospodarczo. Aby Unia mogła sprawnie funkcjonować musi zachodzić proces harmonizacji nie tylko w kwestiach prawnych, ale również w każdym innym obszarze. Doprowadza to do poszerzania Wspólnego Rynku, co jest możliwe tylko wtedy, gdy na całym obszarze Unii siła nabywcza jest stosunkowo duża.

Najważniejsze wydarzenia w kształtowaniu tego obszaru polityki europejskiej- to wejście w życie Jednolitego Aktu Europejskiego, dzięki któremu w Traktacie Wspólnocie Europejskiej dopisano tytuł V - "spójność ekonomiczna i socjalna". Na podstawie tego zapisu dokonano konsolidacji wspomnianych wyżej funduszy i w związku z tym mogły one prowadzić bardziej efektywne i skoordynowane działania.

Kolejnym istotnym dokumentem był Traktat z Maastricht, który ustanowił tzw. Fundusz Spójności. Środki pochodzące z tego Funduszu przeznaczone są na ochronę środowiska oraz rozwój infrastruktury w tych krajach, w których poziom PKB jest niższy od 90% średniej unijnej.

wspólna polityka społeczna i wspomagania zatrudnienia

Europejska polityka społeczna jest dziedziną rozwijającą się już od lat sześćdziesiątych, a właściwie od wejścia w życie Traktatów Rzymskich. Już w ich zapisach znalazły się plany dotyczące wspierania przez Wspólnotę zatrudnienia, dbania o podnoszenie stopy życiowej społeczeństw. Ustanowiono Europejski Fundusz Społeczny, który miał finansować te działania. Przede wszystkim z jego środków wspierano i wspiera się nadal politykę regionalną i wyrównywanie różnic społeczno- gospodarczych w mniej zamożnych regionach UE.

Jednym z najważniejszych dokumentem w tej dziedzinie funkcjonowania Wspólnot Europejskich jest przyjęta w 1989 roku na Konferencji Rady Unii Europejskiej w Strasburgu Karta Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników. ( fr. Charte Communautaire des Droits Socieux Fondamentaux des Travaillers - zwana także - Strassbourg Charte)

Oto niektóre jej zapisy:

Największym obecnie problemem w Unii Europejskiej jest narastające, bardzo negatywne społecznie i gospodarczo zjawisko bezrobocia. Skłoniło to uczestników Konferencji w Amsterdamie do zapisania w Traktacie (Amsterdamskim) zasad polityki wspierania zatrudnienia. Państwa UE prowadzą badania na temat przyczyn tego zjawiska, aby skutecznie wypracowywać metody jego niwelowania.

Szczególnie istotnymi były, w związku z tą problematyką ustalenia Szczytu Unii Europejskiej, który odbył się w Kolonii w czerwcu 1999 roku. Podpisano tzw. Pakt a Rzecz Zatrudnienia, a w nim zasady czynnego, aktywnego przeciwdziałania bezrobociu( organizowanie dokształcania, kursów przekwalifikowujących, korelacji rozwiązań edukacyjnych z potrzebami rynku pracy).

II.

Unia Walutowa i Gospodarcza- proces.

Konieczność współpracy między krajami na niwie stabilizacji walutowej była wywołana przez wydarzenia natury historycznej. Przede wszystkim o zainicjowaniu szeroko zakrojonej współpracy międzypaństwowej zadecydował porządek polityczny zaistniały po II wojnie światowej. Sama wojna stanowiła tak traumatyczne doświadczenie dla Europejczyków, że wyzwoliła wiele sił, które nakazywały za wszelką cenę budować pokój, a w tych pokojowych warunkach- bezpieczną i zasobną Europę. Nowa Europa miała być stabilny systemem- aby taka mogła być- jej porządek musiał bazować na zdrowej, silnej i zrównoważonej gospodarce. W pamięci rzeczników integracji europejskiej zaznaczyły się lata trzydzieste- i okres kryzysu, który wstrząsnął gospodarką w wymiarze globalnym. Te dwie karty w historii zadecydowały o przekonaniu polityków i mężów stanu w wielu krajach, że należy przezwyciężając wszelkie bariery i konflikty interesów- zacząć budować nowy europejski porządek.

Pierwsze działania w tym zakresie podjęto o jeszcze podczas trwania działań wojennych. W dniach 1- 22 lipca 1944 roku w Bretton Woods podpisane zostało porozumienie na mocy którego powstał Międzynarodowy Fundusz Walutowy.( ang. International Monetary Fund).

W konferencji w Bretton Woods udział wzięli przedstawiciele 44 państw. Ratyfikacja porozumienia o MFW nie była zadaniem łatwym. Aby organizacja mogła zostać powołana do życia konieczna była ratyfikacja przez państwa posiadające 80 % kapitału zakładowego. Pierwszych operacji dokonano w 1947 roku. Pod koniec lat 50 Fundusz uaktywnił swoją działalność.

MFW jest niezależną organizacją międzynarodową działającą w ramach ONZ. Zajmuje się m. in. polityką ekonomiczną. Jej główna działalność skupia się na kredytowaniu. Wspomaga rozwój biedniejszych krajów, które zobowiązane są przeprowadzić konieczne reformy. Skupia obecnie 184 państwa.

Siedzibą Międzynarodowego Funduszu Walutowego jest Waszyngton.

Poza działaniami podjętymi w Bretton Woods, także w Europie podejmowano działania na rzecz stabilizacji sytuacji płatniczej. Ustanawiano na przykład umowy płatnicze o charakterze bilateralnym, które obowiązywały w pierwszych latach powojennego chaos( 1945- 1948). Powołano również nowe organizacje. Były nimi: Europejska Unia Płatnicza( ang. European Payment Union), działająca do roku 1958 oraz powołany w tym samym roku- 1958- Europejski Układ Walutowy ( ang. European Currency Agreement).

Były to działania pionierskie na drodze przyszłych dokonań w międzynarodowej współpracy walutowej.

Na mocy Traktatu o EWG powołano Komitet Walutowy ( ang. Monetary Comttee) w roku 1958.

Rolą Komitetu było doradzanie Radzie EWG w sprawach finansowych. Kompetencje komitetu dotyczyły zagadnień mechanizmu wymiany kursów walutowych oraz monitorowania postępu państw członkowskich w wypełnianiu kryteriów konwergencji, co było konieczne w związku z wprowadzaniem drugiego etapu unii gospodarczej i walutowej. Po zainicjowaniu trzeciego etapu unii Komitet został zastąpiony przez Komitet Ekonomiczno-Finansowy.

Lata 60. i 70. nie były okresem stabilnym na międzynarodowym rynku gospodarczym. W tym czasie powołano już Jednolity Rynek Rolny oraz Unię Celną. Integracja gospodarcza w Europie postępowała, zaczęto w związku z tym rozważać możliwość zacieśnienia współpracy walutowej między krajami Wspólnoty. Kryzysy w gospodarce światowej nie sprzyjały stabilności kursów wymiany walut europejskich, jednak z drugiej strony pogłębiająca się integracja gospodarcza przemawiała za zintensyfikowaniem współpracy walutowej krajów członkowskich, co w ostateczności miało doprowadzić do powstania Unii Walutowej i Gospodarczej.

Duże znaczenie należy w tej materii przypisać tzw. Raportowi Wernera. Plan, który przedstawił w roku 1970- i który nazwany został właśnie jego imieniem- zakładał powstanie Europejskiej Unii Monetarnej. Opierali się na nim twórcy kolejnych projektów, tak jak np. Jacques Delors ( Plan Delorsa).

Europejska Unia Monetarna, czy też inaczej: Unia Gospodarcza i Walutowa miała powstawać w kilku etapach. Ostatni zakładano na rok 1980. Podstawowe zasady na jakich miano bazować przy urzeczywistnianiu kolejnych etapów na drodze do powołania Unii były następujące:

- stabilizacja kursów walut państw członkowskich, w następnej fazie: wprowadzenie wspólnej waluty obowiązującej we wszystkich krajach członkowskich;

- konieczność podejmowania zasadniczych decyzji na szczeblu ponadnarodowym;

- jednolita legislacja pozwalająca na przepływ kapitału w ramach Wspólnoty;

- współpraca z międzynarodowymi organizacjami finansowymi;

- uzgadnianie zasad polityki budżetowe w ramach współpracy wspólnotowej;

- rozwój polityki regionalnej,

- powołanie instytucji finansowej, która z czasem przekształciłaby się w unijny bank centralny.

Rok 1973 to rok powołania następnego funduszu, tym razem był to Europejski Fundusz Współpracy Walutowej. Przyczynił się on do wzmocnienia idei integracji walutowej.

W roku 1975 miało miejsce spektakularne wydarzenie w tej dziedzinie. Wprowadzono wówczas Europejską Jednostkę Rozrachunkową (ang. European Unit of Account), która trzy lata później przyjęła nazwę: ECU (ang. European Currency Unit)

Lata 70. nie były najlepszym okresem do zacieśniania współpracy na polu walutowym ( upadł ostatecznie system z Bretton Woods, kryzys naftowy w roku 1973, który spowodował znaczny wzrost cen paliw i w związku z tym rozszerzenie praktyk protekcjonistycznych przez rządy).

Dopiero koniec lat siedemdziesiątych oznaczał przyspieszenie we współpracy na polu walutowym. Wyrazem tego było przede wszystkim powołane do życia dnia 13 marca 1979 roku Europejskiego Systemu Walutowego, który jednak nie oznaczał współpracy na zasadach Unii Gospodarczo- Walutowej. Głównym elementem ETS była Europejska Jednostka Walutowa, czyli ECU, odpowiedni system kredytowy i kursowy.

Czym był ECU?

ECU- Europejską Jednostkę Rozliczeniową, na pewno nie można było nazwać walutą. Był to właściwie swoisty koszyk walut. W skład tego koszyka wchodziły następujące waluty państw członkowskich: funt brytyjski; lir włoski; frank francuski; marka niemiecka; gulden holenderski; frank luksemburski; frank belgijski; peseta hiszpańska(1989); korona duńska; escudo portugalskie(1989); drachma grecka(1984); oraz funt irlandzki.

ECU nie zostało już wprowadzone w krajach, które przystąpiły do Unii Europejskiej- to znaczy po wejściu w życie Traktatu z Maastricht. Dotyczy to Szwecji, Finlandii oraz Austrii ( akcesja- rok 1995).

Postanowiono, że ilość jednostek poszczególnych walut w koszyku, jaki stanowił ECU będzie poddawana rozpatrzeniu co pięć lat. Zmiana kursów centralnych mogła być przeprowadzana w okresach krótszych, jeżeli wyraziły na tę operację zgodę wszystkie kraje członkowskie i w wypadku, gdy udział którejś z walut w koszyku zmieniłby się o ¼.

ECU czyli europejska jednostka rozliczeniowa i walutowa służyła również jako jednostka w kredytowaniu i finansowaniu w zakresie interwencyjnym. Służyła także jako instrument równoważenia sald i waluta rezerwowa. Funkcjonowała do końca roku 1998. Już z dniem 1 stycznia roku 1999 została zastąpiona przez unijną walutę- czyli euro.

mechanizm kursowy

Mechanizm kursowy był jednym z podstawowym narzędzi stabilizujących rynek walutowy w obrębie Wspólnoty.

Każda waluta miała wyznaczone na zasadzie bilateralnej kursy wobec innych walut współtworzący mechanizm. Kursy w obrębie mechanizmu wykazują charakter stały.

Kraje członkowskie dbając o siłę swojej waluty mogły odpowiednio interweniować na rynku. Wyróżnić można było tak zwane interwencje intramarginalne ( w ramach dopuszczalnych poziomów wahań kursów). Jeżeli nie dawały one spodziewanych rezultatów wówczas podejmowano działania na szczeblu wspólnotowym poprzez Komitet Gubernatorów Banków Centralnych i Komitet Walutowy. Rzadziej włączała się w ten mechanizm Rada Unii Europejskiej.

W interwencjach wielkie znaczenie miały zasoby ECU w Europejskim Funduszu Współpracy Walutowej. Zasoby te były wnoszone systemowo przez państwa unijne- obywało się to poprzez transfer posiadanych przez bank centralny kraju członkowskiego rezerw złota i dolarów ( w ilości 20%) wg zasady odnawialnych kwartalnie kredytów sfapowych.

Kredyt taki polega na dokonaniu operacji jednoczesnej sprzedaży określonej ilości waluty ( z natychmiastową dostawą) i kupnie takiej samej ilości innej waluty, która była użyta w poprzedniej transakcji, ale przy tej drugiej operacji obowiązuje trzymiesięczny termin dostawy.

Instytucją finansową upoważnioną do tego typu transakcji był Bank Rozrachunków Międzynarodowych z siedzibą w Bazylei.

Unia Gospodarcza i Walutowa- przyczyny powstania

Lata osiemdziesiąte, w przeciwieństwie do kryzysowych siedemdziesiątych, pozwoliły na przyjrzenie się z pewnego dystansu na rozwój procesu zjednoczeniowego. Sytuacja była stabilna na tyle, by państwa mogły odpowiednio znaleźć się w perspektywie kolejnych zmian zmierzających do zintensyfikowania prac mających na celu budowanie Unii Gospodarczo- Walutowej, przy jednocześnie relatywnie małych obawach o naruszenie stabilności i konieczności stosowania przez państwa praktyk protekcjonistycznych. Jak zwykle cele stricte gospodarcze splotły się z tymi o charakterze politycznym Jest to cecha procesu integracyjnego już od samego początku kształtowania się tej szeroko zakrojonej idei.

Dalsze zjednoczenie było korzystne dla różnych państw, znajdujących się niejednokrotnie w odmiennej sytuacji gospodarczej.

Biedniejsze kraje, takie jak Hiszpania, Grecja, czy Portugalia widziały w rozwoju integracji , a tym samym dążeniu do większej spójności- możliwość większych transferów środków pomocowych. Nie bez znaczenia były również obciążenia kredytowe tych państw. Mocniejsze więzy w ramach stabilnej organizacji międzynarodowej jaką była Wspólnota Europejska oznaczały niższe koszty obsługi ich zadłużenia.

Mniejsze kraje, z kolei, takie jak np. Belgia oraz Holandia musiały ściśle współpracować z innymi krajami, o znacznie szerszych rynkach ze względu na ograniczoność swoich.

Szczególne jednak były intencje Francji- poprzez wzmocnienie współpracy w ramach Wspólnoty chciał przeciwdziałać wzmocnieniu gospodarczemu Niemiec.

Nie bez znaczenia dla rozwoju idei unii gospodarczej i walutowej był również fakt wysokiego wzrostu gospodarczego jaki zanotowały gospodarki niemal wszystkich krajów członkowskich.

W związku z tymi wszystkimi przesłankami zadecydowano o powołaniu w roku 1989 tzw. Komitetu Delorsa, który miał opracować program budowania unii gospodarczo- walutowej. (Był to już drugi Komitet Delorsa. Pierwszy przedstawił raport ze swoich prac w 1987 roku. Zakładał on m. in. postęp na drodze integracji europejskiej i wprowadzenie go w znaczny sposób przybliżało perspektywę utworzenia Unii Europejskiej. W I Raporcie zaprezentowano również koncepcję zakładającą przeniesienie kompetencji uprawniających do formułowania zasad europejskiej polityki zagranicznej z dyplomatów delegowanych przez poszczególne rządy na funkcjonariuszy europejskich- wspólnotowych).

Raport z prac II Komitetu został przyjęty na szczycie Rady Europejskiej w roku 1989 roku. Zapisy Raportu zostały później rozwinięte i uzupełnione w Traktacie o Unii europejskiej z Maastricht (1992).

Unia Gospodarcza i Walutowa- etapy i zasady funkcjonowania

Najważniejszym dokumentem dzięki któremu doszło w kolejnych latach do powstawania zrębów Unii Gospodarczo- Walutowej był Traktat z Maastricht, który wszedł w życie 1 listopada 1993 roku. Zmieniał on między innymi i uzupełniał zapisy Traktatu Rzymskiego ustanawiającego EWG, wyliczył również cele przyszłej Unii Europejskiej, którą miał ustanowić.

Były to miedzy innymi:

a) utworzenie obszaru bez granic wewnętrznych;

b) wzmocnienie spójności społecznej i ekonomicznej;

c) promowanie zrównoważonego i stabilnego postępu gospodarczego, jak i społecznego;

d) utworzenie unii gospodarczej i walutowej;

e) wprowadzenie wspólnej waluty.

W Traktacie przedstawiono założenia dotyczące dojścia do UGiW drogą etapową . Miały to być trzy etapy przeprowadzone w ciągu kolejnych 8-10 lat.

I etap

Obejmował kroki dostosowawcze, wzmocnienie koordynacji polityki gospodarczej oraz dokonanie oceny postępu poszczególnych państw w zakresie zbieżności gospodarczo-finansowej, czego miała dokonywać Rada UE. W tym pierwszym okresie szczególne znaczenie miało utworzenie wspólnego obszaru finansowego, co miało doprowadzić do liberalizacji usług sektora bankowego i ubezpieczeniowego. Etap ten trwał od 1 lipca 1990 r. do 31 grudnia 1993 r. Pierwszym terminem, w którym dokonano całkowitego zniesienia barier w przepływie kapitałów w ramach Wspólnoty był lipiec 1991 roku. Krajom biedniejszym przedłużono okres dochodzenia do pełnej liberalizacji. W związku z tym: Irlandia i Hiszpania weszły do obszaru w roku 1992, natomiast Grecja i Portugalia w 1994.

W etapie II (od 1 stycznia 1994) Konieczne stało się powołanie odpowiednich instytucji nadzorujących ten wieloetapowy proces. Utworzono w związku z tym decyzją Rady Unii Europejskiej z grudnia 1993 roku Europejski Instytut Monetarny- zalążek przyszłego Europejskiego Banku Centralnego. Zastąpił on Komitet Gubernatorów Banków Centralnych. Działalność Instytutu koncentrowała się na stworzeniu warunków do powstania w przyszłości Europejskiego Systemu Banków Centralnych oraz emisji wspólnego pieniądza, czyli euro. W kompetencjach Komisji Europejskiej znalazły się sprawy z zakresu kontroli i nadzoru deficytów budżetowych oraz długów publicznych krajów Unii. Komisja była również uprawniona do stosowania sankcji w tym zakresie. Zadaniem Komisji było również wpływanie na proces dostosowywania się państw do przyszłych kryteriów Unii Gospodarczo- Walutowej. Zalecała krajom członkowskim przygotować tak zwane kryteria spójności, które w znaczny sposób miały wspomóc proces przyszłego dostosowywania kraju do warunków i standardów UGiW. Wprowadzono w tym etapie również tzw. procedurę nadzoru realizacji ogólnych wytycznych Rady w kwestii polityki makroekonomicznej, głównie przestrzegania dyscypliny finansowej. W tym etapie zadecydowano również w sprawie kwalifikacji krajów do przyszłej Unii Gospodarczo- Walutowej. W związku z tym, zgodnie z postanowieniami Traktatu z Maastricht, w tym właśnie etapie wprowadzono pierwsze podstawowe decyzje, które miały dyscyplinować finanse państw aspirujących do Unii Gospodarczo- Walutowej, jak i samej Unii Europejskiej. Były to między innymi takie mechanizmy jak:

W Traktacie ustalono też warunki uczestnictwa krajów w III etapie Unii Gospodarczej i Walutowej. (kryteria konwergencji- kryteria zbieżności). Były to:

1. niska inflacja- stabilność cen;

2) deficyt budżetowy;

3) dług publiczny nie większy niż 60% PKB;

4) stopy procentowe;

5) udział w mechanizmie kursowym europejskiego systemu walutowego

ad. 1) Obliczenia dokonywane są dla średniej stopy inflacji w roku poprzedzającym badanie dotyczące możliwości spełnienia przez państwo członkowskie kryteriów spójności. Nie powinna przekraczać 1,5 punktu procentowego w zestawieniu ze wskaźnikiem odnotowanym w trzech najlepszych pod tym względem krajach. Inflacja mierzyć się powinno w tym wypadku za pomocą wskaźnika cen konsumpcyjnych ustalonego na zasadach porównywalnych, czyli uwzględniających różnice w definicjach narodowych.

ad. 2) Udział planowanego bieżącego deficytu rządowego w PKB nie powinien przekraczać 3%. Chodzi tutaj o deficyt mierzony w cenach rynkowych w roku poprzedzającym badanie.

ad. 3) Również mierzony w roku poprzedzającym badanie. Udział tego zadłużenia w PKB, który mierzony jest według zasady cen rynkowych nie może przekraczać 60%.

ad. 4) Według ustalonej zasady średnia nominalna długookresowa stopa procentowa nie powinna być wyższa więcej niż o 2 punkty procentowe od stopy procentowej w 3 krajach o najniższym poziomie inflacji w roku poprzedzającym badanie, przy czym powinna być ona mierzona na podstawie długoterminowych obligacji rządowych lub innych porównywalnych papierów wartościowych przy uwzględnieniu różnic w definicjach narodowych.

Ad. 5) Kraj członkowski jest zobowiązany do respektowania bez zgłaszania przeciwności normalny przedział wahań kursów walut, który przewidziany jest w ramach mechanizmu kursowego przynajmniej w ciągu 2 ostatnich lat przed badaniem kryteriów zbieżności. Dewaluacja może być dokonana tylko w razie konieczności, jeżeli zgodę na tę operację wyrażą pozostałe państwa unijne.

Wreszcie trzeci etap związany był już bezpośrednio z procedurą, a wcześniej z ustaleniem dokładnego terminu wprowadzenia wspólnotowej waluty- euro. Zadecydowała o tym konferencja Rady Europejskiej w Madrycie i ustalono datę rozpoczęcia operacji wprowadzania euro z dniem 1 stycznia roku 1999.

Zanim to się stało, Rada uzyskała uprawnienie do konsultowania się z Europejskim Instytutem Monetarnym lub Europejskim Bankiem Centralnym (na podstawie propozycji Komisji) w sprawie możliwości zmiany kryteriów zbieżności i czasu ich obowiązywania. Traktat z Maastricht w trzecim etapie przewidział wprowadzanie wspólnej waluty, jednak nie określił kryteriów szczegółowych tego procesu. Konieczne stało się więc wypracowanie odpowiednich procedur i formuł. Zostały one dopracowane podczas długich, niełatwych dyskusji w Unii Europejskiej.

Wiadomo było, o czym stanowiły zapisy Traktatu, że proces ma się rozpocząć 1 stycznia 1999 roku. (Takie zresztą było ustalenie konferencji madryckiej). Wieloetapowy proces rzeczywistego wdrażania nowej waluty rozpoczął się od usztywnienia kursów centralnych między walutami. W ten sam sposób zaplanowano relację między kursem centralnym poszczególnych walut krajowych a ECU. Oczywiście ECU nie miało być w tym układzie już tylko walutą koszykową, ale miała zostać zupełnie samodzielną jednostką pieniężną, oczywiście nie występującą już dalej pod nazwą ECU, ale nową- euro.

Istniejące jeszcze, w pierwszym okresie wprowadzania euro- waluty krajów członkowskich miały stać się jej odpowiednikami po zastosowaniu odpowiedniego przelicznika- czyli sztywnego kursu. W procesie całkowitego przechodzenia z walut krajowych na nową walutę- euro ustanowiono okres przejściowy. Miało to być trzy i pół roku. Po tym okresie euro stało się jedynym środkiem płatniczym w tak zwanej strefie euro.

(Waluty krajowe były w obiegu jeszcze do 2002 roku, ostatecznym terminem wprowadzenia euro był dzień 1 lipca 2002 roku). Od tego czasu jest samodzielną walutą na terenie państw wchodzących do Unii Gospodarczo- Walutowej.

Okres przejściowy przy wprowadzaniu tak dużej i znaczącej zmiany strukturalnej, dodatkowo na terenie całej grupy zjednoczonych ze sobą państw było wydarzeniem bez precedensu. Koniecznym było zastosowanie okresu przejściowego, w którym nowe instrumenty polityki finansowej i prawa finansowego oraz, co najważniejsze, sama praktyka wdrażania zmiany musiały uzyskać pewien okres na ustabilizowanie się i uzyskanie względnej funkcjonalności.

Zapisy dotyczące okresu przejściowego znalazły się w tak zwanej Zielonej Księdze. Przedstawiono w tym dokumencie różne ewentualne sytuacje oraz komplikacje na jakie mogły natrafić w tak szeroko zakrojonym procesie różne organy i instytucje zarówno krajowe- w państwach wchodzących do strefy euro jak i po stronie samej Unii, a właściwie przybierającej już konkretne kształty Unii Gospodarczo- Walutowej.

Taką kwestią było na przykład wyliczenie oprocentowania kredytów o stałej stopie procentowej, w danej walucie krajowej. Zanim jednak doszło do zaistnienia tych mechanizmów pozostawał jeszcze trzyletni okres przejściowy na rzeczywiste wprowadzenie nowej waluty na rynki walutowe krajów członkowskich. Przez te trzy lata nową walutą, euro posługiwały się jedynie instytucje bankowe w operacjach rozliczeniowych między sobą oraz Bankami Centralnymi.

Miały one za zadanie tworzyć tak zwaną masę krytyczną umożliwiającą docelowo wprowadzenie euro do obiegu. Najpierw banknoty i monety euro miały znaleźć się na rynku wraz z funkcjonującymi jeszcze pieniędzmi w walutach krajowym. Następnie po okresie półrocznym monety i banknoty tych walut miały zniknąć z obiegu i maiły być całkowicie zastąpione przez euro jako jedyny środek płatniczy. W tym ostatnim etapie wprowadzania Unii Gospodarczo- Walutowej państwa zobowiązane były przenieść na nią część swoich uprawnień z zakresu polityki fiskalnej.

Dotyczyć to miało między innymi prowadzenia kursów walut oraz regulowanie stopy procentowej. Odtąd regulacjami tymi miała się zająć specjalnie powołana dla Unii Gospodarczo- Walutowej instytucja, czyli Europejski system Banków Centralnych. Główną rolę w tym systemie miał spełniać Europejski Bank Centralny. Emisja euro należy również do zadań Europejskiego Banku Centralnego. ( Zadania Banku są zakreślone szeroko. Poza już wymienionymi zwraca uwagę zobowiązanie tej instytucji do zbierania danych statystycznych koniecznych do prowadzenia polityki pieniężnej, zapobieganie fałszowaniu banknotów, prowadzenie operacji rynku otwartego. Wraz z bankami krajów strefy euro tworzy ściślejszy system, niż Europejski System Banków Centralnych, do którego należy również NBP. Ten system to tzw. Eurosystem. Na uwagę zasługuje pełnia niezależność EBC od jakichkolwiek podmiotów krajowych, czy też unijnych. Czyni to Europejski Bank Centralny najbardziej niezależną instytucje tego typu na całym świecie.)

To zdecydowane uszczuplenie kompetencji instytucji krajowych może mieć skutki pozytywne, ale również negatywne. Stąd w związku z wprowadzeniem euro oraz kolejnymi przystąpieniami poszczególnych krajów do strefy euro toczyła się i toczy dyskusja między politykami i ekonomistami, którzy zazwyczaj reprezentują bardziej wyważone stanowisko, co do możliwości i realności przystąpienia danego kraju, szczególnie takiego z mniej ustabilizowaną gospodarką do Unii Gospodarczo- Walutowej. Nie jest bowiem aż tak dużym problemem spełnić podstawowe wymagania, co do możliwości przystąpienia i znalezienia się w strefie euro.

Większym problemem może okazać się utrzymanie poziomu gospodarki na poziomie odpowiednim i w dodatki stabilnym. Widząc ten problem, Niemcy przedstawiły propozycję tego typu, by państwa wchodzące do Unii Gospodarczo- Walutowej zobowiązane były złożyć stosowną deklarację, co do starań o utrzymanie właściwej, czyli stabilnej pozycji gospodarki. Nie było to jednak takie łatwe, zważywszy na to, że państwo zrzekało się wielu kompetencji, gdzie którym mogło mniej lub bardziej konsekwentnie wpływać na zjawiska gospodarcze, które miały wpływ na jego gospodarkę. Państwo wchodząc do Unii pozbawiało się możliwości stosowania instrumentów polityki walutowej oraz kursowej. Na przykład nie mogło wspierać eksportu poprzez za pomocą takiego mechanizmu jak dewaluacja.

W zamian za to wejście do strefy euro oznaczało na przykład zmniejszenie kosztów obsługi długu, zaciągniętego przez państwo, przyczynić się też może i przyczynia do wzrostu poziomu wymiany gospodarczej miedzy krajami dzięki zniwelowaniu zjawiska kosztów różnic kursowych. To z kolei- wzrost gospodarczy przyczynia się między innymi do kreowania nowych miejsc pracy i zwiększenia tym samym siły nabywczej społeczeństwa, a co za tym idzie- dalszego rozwoju gospodarczego. Nie jest to jednak tak jednoznaczne w wypadku kraju mniej stabilnego gospodarczo, czyli biedniejszego. Ze względu na to, że nie może on w warunkach UGiW prowadzić w pełni suwerennej polityki finansowej, której mechanizmami może regulować swoją gospodarkę konieczne jest wsparcie tego kraju z funduszy unijnych w celu stabilizacji jego gospodarki.

W innym wypadku kraj taki musiałby zastosować cięcia wydatków, bądź też podnieść obciążenia podatkowe, które zawsze nie są propozycjami popularnymi i w konsekwencji mogą wywołać duże niepokojenie społeczne. W takiej sytuacji do strefy mogły by wejść również kraje mniej zamożne, ponieważ istniałby pewien okres, w którym państwo musiałoby doprowadzić do stabilizacji swoją sytuację gospodarczą, oczywiście okres ten, przed użyciem ewentualnych sankcji, byłby dość długi.

Te wszystkie perturbacje mogą mieć miejsce dlatego, że Układ z Maastricht regulując powstanie Unii Gospodarczo- Walutowej i wprowadzenia jednolitej waluty- euro nie decyduje o możliwości prowadzenia wspólnej polityki gospodarczej przez państwa strefy. W związku z tym całościową politykę gospodarczą prowadzą kraje członkowskie samodzielnie, a Unia Gospodarczo- Walutowa dokonuje w tej dziedzinie jedynie pewnej koordynacji poprzez zalecenia dla krajów, które według Komisji sprawującej nadzór nad tym obszarem, nie stosują się do podstawowych kryteriów i nie stabilizują odpowiednio swoich gospodarek.

Do strefy euro ostatecznie weszło dwanaście krajów unijnych. Nie zgodził się na to parlament brytyjski, w referendum nie wyrazili zgody Szwedzi oraz Duńczycy. Euro, natomiast, jako walutę, którą się posługują, wybrało pięć państw nie należących do Unii Europejskie. Są to: Andora, Czarnogóra, Watykan, Monako, San Marino i region autonomiczny- Kosowo.

Budżet Unii Europejskiej

Budżet Unii Europejskiej jest najważniejszym elementem polityki finansowej Wspólnoty. Obejmuje on między innymi- co jest charakterystyczne dla każdej struktury budżetowej- dochody oraz wydatki Wspólnot. Jest to tak zwany ogólny budżet UE. Stanowi 98 procent całego budżetu UE. Z jego środków finansowane są główne polityki unijne, przewidziane jeszcze w Traktacie Rzymskim ustanawiającym EWG oraz Euratom.

Z puli środków tego budżetu finansowane są również wydatki administracyjne różnych instytucji wspólnotowych. Zaznaczyć jednak trzeba, że poza finansowaniem tym znajdują się dwa filary unijne, które wprowadził Traktat z Maastricht, związane z polityką wewnętrzną i sprawiedliwości oraz zagraniczną i obrony Unii Europejskiej. Jednak poza tym ogólnym budżetem w Unii Europejskiej istnieją jeszcze: tak zwany budżet operacyjny oraz budżety satelitarne.

Następnym budżetem jest tak zwany budżet operacyjny(branżowy). Jego powstanie związane było z podpisaniem i wejściem w życie innego traktatu, Traktatu Paryskiego, który zadecydował o powstaniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Organizacja ta charakteryzowała się autonomią finansową co zadecydowało, że budżet ten był również związany tylko z nią. Miał z założenia finansować konieczne przemiany restrukturyzacyjne w sektorze węgla i stali, wspierać przedsiębiorstwa funkcjonujące w nim, jak również miał charakter społeczny, co wyrażało się między innymi wspieraniem i organizowaniem pomocy socjalnej dla pracowników sektora węgla i stali.

Z funduszy tego budżetu prowadzono również badania naukowe, mające na celu unowocześnienie tej gałęzi przemysłu i rozwój technologiczny. Budżet subsydiował też kredyty zaciągane przez przemysł węglowo- stalowy.

Dochody budżetu pochodziły głównie z podatków nakładanych na producentów tego sektora oraz z tzw. dochodów własnych ( np. odsetek od udzielonych pożyczek). Znaczenie budżetu w całej strukturze budżetowej Unii Europejskiej było niewielkie i osiągało średnio 0,2- 0,3 całości budżetu.

Charakter budżetowy ma również Europejski Fundusz Rozwoju (ang. European Development Fund). Ma on charakter niezależny. Powstał już w roku 1959. Środki finansowe tworzące jego strukturę pochodzą z krajów członkowskich. Przeznaczane są na pomoc krajom Afryki, Karaibów oraz Pacyfiku. Fundusz charakteryzuje się tym, że posiada własną i niezależną strukturę organizacyjną oraz podobnie niezależne procedury działania.

W tym sektorze działalności finansowej UE możemy wymienić również działalność pożyczkową Komisji Europejskiej. Działalność ta zasadza się na zdobywaniu przez Komisję w imieniu Unii Europejskiej funduszy, z których następnie realizowane są szczególne zadania realizowane przez Wspólnotę. Fundusze te zdobywane są na rynku finansowym, a następnie odpożyczane. Dzięki temu, że Unia posiada bardzo dobrą pozycję finansową środki finansowe mogą być zdobywane na dogodnych warunkach. Gwarancje kredytowe jakich udziela Unia Europejska też mają swoje znaczenie.

Największe niezaprzeczalnie znaczenie dla struktury finansów unijnych ma budżet ogólny. Podobnie jak to ma miejsce w budżetach krajowych, z których wydatki pochodzą na najbardziej chłonne finansowo obszary, takie jak np. ochrona zdrowia, oświata, czy wydatki związane z obronnością.

Zobowiązania państw, wynikające z założeń różnych polityk europejskich niejednokrotnie nie należą do budżetowanych ze środków unijnych. Wówczas ciężar przeprowadzenia różnych operacji dostosowawczych spada wyłącznie na środki zebrane w budżetach krajowych państw członkowskich.

dochody i wydatki budżetowe

1) dochody

Jeżeli chodzi o kryterium dochodów budżetu UE znaczącą cezurą czasową jest rok 1970. Do tego roku dochody kształtowane były przede wszystkim przez bezpośrednie wpłaty krajów członkowskich. Ich wysokość( wpłat kraju członkowskiego) uzależniona była od udziału tego kraju we wspólnotowym PKB oraz od siły przetargowej państwa.

W związku z rozszerzaniem nie tylko zasięgu terytorialnego Wspólnoty, ale również poprzez przejście z integracji typowo sektorowej ( początkowo sektory: węgla i stali) do systemu integracji powszechnej zwiększać się zaczęły w sposób znaczne zadania Wspólnot, a tym samym- ich wydatki. Budżet unijny charakteryzuje jedna podstawowa zasada. Mianowicie nie może w nim występować zjawisko deficytu budżetowego, charakterystyczne dla budżetów krajowych. W związku z tym konieczne było przeprowadzenie stosownych zmian.

21 kwietnia 1970 r. Rada UE podjęła decyzję o wprowadzeniu tzw. Systemu zasobów własnych. Opierał się on na założeniu autonomizacji budżetu wspólnotowego od wpłat dokonywanych przez kraje członkowskie. (w pełni decyzję zastosowano dopiero w roku 1980, z uwagi na to, że do tego czasu kraje dokonywały jeszcze wpłat bezpośrednich, ale w coraz mniejszym wymiarze).

Według tej decyzji dochody budżetu miały pochodzić z następujących źródeł:

- wpływów z tytułu podatku od wartości dodanych (VAT) w wysokości nie przekraczającej 1% jednolitej podstawy opodatkowania tym podatkiem;

- opłat rolnych tj. opłat pobieranych w związku z importem produktów rolnych z krajów trzecich (opłaty wyrównawcze);

- ceł - według wspólnej taryfy;

- opłat z tytułu produkcji i magazynowania cukru - były to tak zwane składki cukrowe.

Wpływy z VAT

Po raz pierwszy zasiliły one budżet w roku 1979. Nie były one jednak w stanie zapełnić budżetu z powodu stale wzrastających wydatków. Ponieważ limity zbliżały się do ustalonego w roku 1970 1 procenta konieczne stały się kolejne negocjacje. Doszło do nich w roku 1986, w Fontainblean, gdzie podczas spotkania Rady podjęto decyzję, że począwszy od tego właśnie roku 1986, składki z VAT wpłacane do wspólnego budżetu będą wynosiły do 1,4% odsetka VAT. Pułap ten osiągnięto w bardzo szybkim tempie, bo już w roku następnym. Obrazuje to tak naprawdę dynamikę działalności Wspólnot, ale i także związanych z nią wydatków. Konieczne było kolejne porozumienie. Nie okazało się ono jednak zadaniem łatwym. W roku 1988 obradowała w Brukseli Rada Europejska i podczas tego spotkania wniesiono propozycję zwiększenia pułapu z 1,4 procenta do 1,6 %. Nie spotkało się to jednak z przychylnością i aprobatą. Zwiększające się w takim tempie wydatki Wspólnot dotyczyły przede wszystkim wspólnotowej polityki rolnej. Absorbowała ona zdecydowanie najwięcej środków finansowych. W związku z tym na posiedzeniu w Brukseli zadecydowano o konieczności zmniejszenia wydatków w tej dziedzinie oraz zwiększeniu wpłat bezpośrednich dokonywanych do budżetu wspólnotowego przez kraje członkowskie.

Tendencja do zwiększania w strukturze budżetu środków pochodzących z dopłat bezpośrednich dokonywanych przez państwa członkowskie rozwija się. Zdecydowanie bardziej koresponduje on bowiem z rzeczywistym poziomem zamożności państw. Jeżeli chodzi o wpływy budżetowe z tytułu opłat VAT nie było to tak jednoznaczne.

Obecnie w dużym stopniu uzależnia się wpłaty z tytułu VAT od wielkości PKB kraju członkowskiego. Stopniowo doprowadza się również do redukcji opisanej stawki. Słabsze gospodarczo kraje UE niejednokrotnie zmuszone są w swojej strukturze wydatków dużą część wypracowanego PKB przeznaczyć na wydatki związane z konsumpcją. Czynią to w o wiele większym zakresie niż kraje wyżej rozwinięte. W związku z tym w takim systemie odprowadzają do budżetu środki, których wysokość jest zbyt wysoka i nie koreluje ze stopniem zamożności tych krajów.

Opłaty rolne

Obecnie ich udział w strukturze budżetu wykazuje tendencję malejącą. Od roku 1971 pobierano tak zwane opłaty wyrównawcze. Celem ich było jak sama nazwa wskazuje wyrównanie różnicy pomiędzy cenami na rynku światowym, a poziomem cen, który stosowany był w ramach wspólnotowej polityki rolnej. W związku z tym opłaty te nie miały charakteru stałego.

Opłaty te pobierane były aż do lat dziewięćdziesiątych. Po czym od roku 1995 zastąpiły je cła, o czym zadecydowało porozumienie na temat rolnictwa zawarte w ramach GATT, podczas tak zwanej rundy urugwajskiej. (Układ w sprawie taryf i ceł- GATT- ang. General Agreement on Tariffs and Trade - Ogólne Porozumienie o Taryfach i Handlu. Początki GATT sięgają roku 1948. Negocjacje toczone na forum GATT nazywa się: "rundami". W rundzie urugwajskiej zajęto się jak już wyżej zostało wspomniane rolnictwem, a dokładnie: problematyką towarów branży spożywczo- rolnej oraz usługami, m. in. Państwa uczestniczące w rundzie urugwajskiej zobowiązały się również do nie rozszerzania tendencji protekcjonistycznych, co było akurat zgodne z jedną z podstawowych zasad unijnej polityki gospodarczej).

Innym rodzajem opłat o charakterze rolnym, które zasilają budżet wspólnotowy były tak zwane składki cukrowe. Nakładane one były na producentów z sektora cukrownictwa w celu zapobieżenia nadmiernego składowania cukru oraz powstawania jego nadwyżek. Jak wykazuje praktyka, polityka ta jest bardzo dyskusyjna ( spór o polskie cukrownictwo po wejściu naszego kraju do Unii europejskiej).

Dochody pozyskiwane z tego źródła przeznaczane są na pokrywanie kosztów składowania tego produktu oraz na odpowiednie kształtowanie rynku cukru( poprzez zachowanie możliwości regulacji podaży cukru na rynku).

Cła

Rola ceł w tworzeniu budżetu po stronie dochodów jest coraz mniejsza i sukcesywnie ulega dalszej redukcji. Spowodowany jest ten stan rzeczy polityką zewnętrzną prowadzoną przez UE. Cła podlegają redukcji w ramach WTO- Światowej Organizacji Handlu oraz poprzez stosowanie porozumień preferencyjnych zawieranych przez Unię Europejską z krajami trzecimi.

2) wydatki

Budżet unijny to budżet, jak już wyżej wspomniano, bardzo stabilny, opierający się tylko na kryterium dochodów i wydatków, nie przewiduje się w jego strukturze deficytu budżetowego. Można powiedzieć również, że jest to budżet wydatków. Poziom dochodów jest bowiem ustalany dopiero po zapadnięciu uzgodnień co do ilości i poziomu wydatków unijnych. Oczywiście ustalenie poziomu wydatków nie odbywa się bez zachowania żadnych reguł. Podstawową zasadą jest tutaj przewidziany na dany rok budżetowy limit dochodów, które mają być osiągnięte przez budżet.

Wydatki wciąż są kryterium wykazującym tendencję zwyżkową. Wciąż również najwięcej spośród nich przeznacza się na rolnictwo. Trzeba przy tym zaznaczyć, że tylko jeśli chodzi o tę gałąź gospodarki udało się stworzyć jednolitą strukturę rynkową na obszarze Unii europejskiej, czyli Wspólny Rynek Rolny.

Inne środki rozdysponowywane są na poszczególne kategorie i cele.

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (FEOGAT) jest tą instytucją poprzez którą dokonywane są transfery środków na rzecz wspólnotowej polityki rolnej.

W budżecie unijnym przewiduje się również wydatki na prace naukowo- badawcze. Udział środków na ten cel sukcesywnie wzrasta, choć powinien on być szybszy w związku z koniecznością realizacji założeń tak zwanej Strategii Lizbońskiej, według której Unia Europejska do roku 2010 miała się stać obszarem najbardziej rozwiniętym pod względem gospodarczym i co za tym idzie również technologicznym.

Unia Europejska jako organizacja międzynarodowa, która bazuje głównie na państwach rozwiniętych gospodarczo jest regionem o ustabilizowanej- w porównaniu z innymi regionami świata- sytuacji gospodarczej. W związku z tym ze środków budżetowych coraz więcej wydatków przeznacza się również na różnorodnego rodzaju pomoc udzielaną krajom biedniejszym. Chodzi tutaj o pomoc w zakresie praw człowieka, pomoc żywnościową i humanitarną, także w zakresie ekologii i ochrony środowiska naturalnego. Przeznacza się także środki na współpracę międzynarodową w zakresie badań naukowych oraz technologicznych.

Unia finansuje również ze środków finansowych takie programy jak na przykład PHARE, którego początkowymi beneficjentami były Węgry i Polska, później również inne kraje stowarzyszone z UE. Kraje byłego ZSRR obejmuje pomoc w zakresie programu TACIS, AKP obejmuje z kolei kraje Azji, Ameryki Południowej , Afryki, w tym RPA- pomoc ta ma służyć wspieraniu na tych obszarach procesów demokratycznych.

procedura budżetowa

Procedurę budżetową budżetu ogólnego wprowadził Traktat Rzymski w artykule 203. Wskazano w nim etapy i terminy, które muszą być zachowane w procesie przyjmowania budżetu przez organy Wspólnot, których zadaniem jest przygotowanie tego dokumentu, czyli Komisję,(która przygotowuje projekt budżetu), Radę Unii Europejskiej oraz Parlamentu Europejskiego. Cała procedura przygotowawcza oraz zatwierdzenie budżetu według Traktatu powinna się odbyć w następujących ramach czasowych: 1 września- 31 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy.

Oczywiście proces przygotowawczy rozpoczyna się o wiele wcześniej. Komisja ma termin- do 15 czerwca, aby przedstawić wstępny projekt, w którym opisana już jest struktura wydatków oraz dochodów budżetu. Wstępny projekt budżetu, przygotowany przez Komisję jest przedmiotem I czytania, którego dokonuje Rada UE. Odbywa się również zgodnie z procedurą- tak zwane "spotkanie pojednawcze", w który uczestniczą członkowie Rady oraz przedstawiciele Parlamentu Europejskiego. Termin tego spotkania- to 31 lipca. Do tego czasu Rada jest zobowiązana przyjąć projekt budżetu przedstawiony jej uprzednio przez Komisję i skonsultowany z przedstawicielami Parlamentu. ( przyjęcie następuje po przegłosowaniu kwalifikowaną większością głosów).

Pierwsza połowa września to czas, w którym projekt zaakceptowany przez Radę jest przesyłany do Parlamentu. O dnia 5 października Rada musi uzyskać większość głosów niezbędnej do przyjęcia projektu budżetu przez Parlament. Jeżeli tak się nie stanie wówczas Parlament lub Komisja mogą przedsięwziąć odpowiednie kroki. Wiąże się to z postawieniem Rady przed Trybunał Sprawiedliwości w związku z zarzutem nieskuteczności w funkcjonowaniu Rady.

W październiku dochodzi do pierwszego czytania w Parlamencie Europejskim. Organ ten ma między innymi prawo większością głosów(bezwzględną) podjąć decyzję o wniesieniu poprawek w stosunku do tak zwanych wydatków nieobligatoryjnych. Następnie w drugim czytaniu projektu budżetu, które odbywa już Rada, po odbyciu stosownej dyskusji z przedstawicielami Parlamentu w ramach kolejnego spotkania pojednawczego(pod koniec listopada) wprowadzane są zaakceptowane przez Radę zmiany ( czyli poprawki Parlamentu związane z wydatkami nieobligatoryjnymi).

Jeżeli w ciągu piętnastu dni od wniesienia projektu II czytania Rada nie zdecyduje o zmianie którejkolwiek z poprawek Parlamentu i zaakceptuje zmiany, które do projektu budżetu wniósł Parlament Europejski wówczas budżet uznaje się za przyjęty. Jeżeli Rada nie wyraża zgody na poprawki wniesione przez Parlament, wówczas projekt wraca do Parlamentu. Rada Unii Europejskiej ma zatem decydujący głos w tej sprawie( szczególnie jeśli chodzi o wydatki obligatoryjne).

Zazwyczaj około dnia 22 listopada projekt budżetu wraca do Parlamentu ( po wprowadzeniu zmian przez Radę). Odbywa się drugie czytanie projektu budżetu. Parlament może przyjąć albo odrzucić poprawki Rady. Budżet uznaje się za uchwalony wówczas jeżeli poprze go Parlament zwykłą większością głosów. Gdy przegłosowuje projekt ze zmianami, bądź też go odrzuca, konieczna jest większość 3/5 głosów oddanych.

W ciągu 15 kolejnych dni po złożeniu prze Radę projektu budżetu do Parlamentu musi podjąć decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu zaproponowanego budżetu.

Jeżeli Parlament nie zdoła się w tym czasie wypowiedzieć, wówczas projekt Rady uznaje się za przyjęty. W połowie grudnia budżet zazwyczaj jest już przyjęty. W ten sposób procedura zostaje zamknięta. Następuje publikacja budżetu w Dzienniku Ustaw Unii Europejskiej. Aby mógł być wykonywany- państwa członkowskie muszą przekazać odpowiednie środki finansowe do rozdysponowania przez Komisję Europejską.

Parlament, co przewiduje artykuł 203 Traktatu o WE ma możliwość z ważnych powodów większością 2/3 głosów oddanych odrzucić projekt budżetu. Ponieważ Traktat w żaden sposób nie uściślił pojęcia: "ważne powody"- można taką decyzję dorozumiewać jako polityczną. Parlament z możliwości tej skorzystał w roku 1979, 1982 oraz 1985.

Jest to bardzo istotne uprawnienie Parlamentu Europejskiego. Doprowadza ono do ponownego zaangażowania Komisji, która jest zobowiązana do przedstawienia nowych propozycji budżetowych, tak aby mogły zostać zmodyfikowane założenia projektu budżetu będące rezultatem prac Rady.

Nowe ustalenia przedkładane są Radzie, jak również Parlamentowi. Odbywa się trzecie czytanie, które zazwyczaj ma charakter formalny. Jeżeli zaistnieje taka sytuacja, że nowy rok budżetowy Unia Europejska rozpoczyna bez nowego budżetu wówczas stosuje się zasadę według której wydatki budżetowe w danym miesiącu nie mogą być większe niż 1/12 ogółu wydatków w roku poprzednim. Oczywiście kwoty w ten sposób uzyskane są znacznie mniejsze, niż potrzeby związane z wydatkami unijnymi. Ma to w pewien sposób zdyscyplinować zarówno Radę UE jak i Parlament Europejski do szybszego i bardziej efektywnego uchwalenia nowego budżetu.

realizacja budżetu i kontrola

Podstawową zasadą, jaka obowiązuje przy konstruowaniu budżetu ogólnego Unii Europejskiej jest zasada zachowania równowagi wydatków i dochodów. W związku z tą zasadą w budżecie Unii Europejskiej nie występuje w ogóle charakterystyczne dla budżetów krajowych kryterium deficytu budżetowego. W budżecie unijnym na dany rok finansowy wydatki muszą być planowane tak, że niemożliwym jest ich przekroczenie poprzez poziom zaplanowanych wydatków (również rocznych).

Saldo dodatnie, czyli nadwyżka w budżecie powstała w wyniku niewykorzystania wszystkich zebranych w budżecie środków na planowane wydatki, bądź też wyższych dochodów od wcześniej przewidywanych staje się dochodem budżetowym w następnym roku budżetowym. Niedopuszczalne jest zaciąganie kredytów i pożyczek na pokrycie deficytu budżetowego. Jeżeli zachodzi sytuacja odwrotna ( i mimo wszystko w trakcie realizowania budżetu powstaje deficyt budżetowy), a jest to możliwe, gdy poziom dochodów jest niższy od spodziewanego, wówczas tak powstały deficyt musi być wyeliminowany. Dokonuje się tej operacji poprzez stworzenie tak zwanego budżetu korygującego. Jeżeli natomiast konieczne są wydatki, których wcześniej nie zakładano konstruuje się tak zwany budżet uzupełniający.

W zachowaniu płynności finansowej bardzo ważnym jest dopilnowywanie przestrzegania przez państwa oraz instytucje terminów. Organem upoważnionym do tego typu kontroli jest Komisja Europejska. Nadzoruje ona nie tylko proces wpływania wpłat krajowych do budżetu, ale również harmonijne dokonywanie wypłat z jego środków.

Szczególnie istotną jednostką dla polityki budżetowej jest powstała w roku 1988 UCLAF, działająca przy Komisji. Jej zadaniem jest wykrywanie różnego rodzaju nadużyć i zwalczanie tych patologicznych zjawisk, które mogą wystąpić zarówno podczas jednego jak i drugiego etapu w funkcjonowaniu budżetu. Jednostka wykonując swoje czynności współpracuje z państwami członkowskimi.

reforma budżetu UE

Budżet Wspólnot Europejskich, obecny budżet Unii Europejskiej przez wiele lat, nie przechodził zasadniczych zmian o charakterze reformatorskim. Początkowo nie wydawały się one konieczne. Oczywiście, następowały pewne korekty i dostosowania. Wiązało się to ze zmieniającymi się priorytetami polityki gospodarczej Wspólnot. Początkowa, sektorowa integracja, wymuszała asygnowanie środków na wybrane gałęzie gospodarki. Przykładem niech będzie pierwsza Wspólnota- Europejska Wspólnota Węgla i Stali.

Sektory te wymagały dużych nakładów inwestycyjnych oraz dostosowawczych. Z czasem współpraca zataczała coraz szersze kręgi, także terytorialne. Kolejne akcesje łączyły się z komplikacjami budżetowymi i koniecznością stosowania ciągłego instrumentów korygujących budżet wspólnotowy. Szczególnie stało się tak po roku 1957, kiedy to weszły w życie Traktaty Rzymskie. Samo powołanie do życia takiej Wspólnoty jak Europejska Wspólnota Energii Atomowej, popularny Euratom daje wyobrażenie o poszerzającej się skali "zainteresowań" czynników integracyjnych. Sektor węgla i stali powiększył się o cały, ważny, także ze względów politycznych, sektor związany z energią atomową. Następnie zamiana dokonana w samej idei zjednoczeniowej polegająca na odejściu od metody sektorowej do - powszechnej, spowodowała napięcia w budżecie i konieczność zaplanowania większych zmian, które można nazwać już reformatorskimi.

W latach 80. zaznaczył się kryzys budżetowy związany ze stale rosnącymi wydatkami na rolnictwo. Wejście w życie Jednolitego Aktu Europejskiego, który przewidywał przyspieszenie procesu integracji oraz utworzenie do roku 1993 wspólnego rynku wewnętrznego spowodowały konieczność zmian reguł budżetowania.

Zasadnicze znaczenie dla reform budżetowych miały propozycje przedstawione przez I i II Komitet Delorsa dotyczące okresu 1987 - 1992 oraz 1993 - 1999.

Raport pierwszego Komitetu zarysowywał trzy kierunki przyszłej reformy:

1. zwiększenie dochodów budżetowych do roku 1992;

2. dodanie środków, które wpływałyby pozytywnie na zachowanie dyscypliny budżetowej oraz racjonalizacja wydatków związanych z rolnictwem; dbanie o środki sprzyjające przemianom strukturalnym w celu kształtowania polityki związanej ze spójnością;

3. promowanie rozwiązań urealniających koszty finansowania Wspólnoty, co wiązać się miało z bardziej sprawiedliwym podziałem rozłożenia wpłat ze względu na słabość albo mocną pozycję gospodarczą państwa.

Ostatecznie Rada zadecydowała o korekcie wkładów budżetowych niektórych krajów. Najbardziej spektakularną była w tej dziedzinie decyzja dotycząca Wielkiej Brytanii. Kraj ten otrzymał pozwolenie na zredukowanie swoich wpłat do budżetu wspólnotowego z tytułu podatku VAT.

Portugalia i Hiszpania natomiast otrzymały częściowy zwrot z tytułu zwiększonych wpłat, które były wynikiem pokrywania ulgi przyznanej Zjednoczonemu Królestwu.

Wielka Brytania domagała się upustów względem siebie głównie dlatego, że była dużym producentem rolnym i w związku z tym jej udział w dochodach budżetu wspólnotowego z tytułu ceł i opłat wyrównawczych był duży, a wydatki budżetowe na jej rzecz z tytułu wspólnej polityki rolnej był niewielki.

W kolejnych zmianach dotyczących przyznawania ulg innym krajom duże znaczenie miała konferencja Rady z 24 czerwca 1988 roku. Już wcześniej Niemcy, jako największy płatnik netto do budżetu wspólnotowego domagały się także dla siebie zwrotu z tytułu ulgi brytyjskiej. Rada zgodziła się na to jeszcze w roku 1984. Niemcom przyznano ulgę, o którą starali się od początku lat osiemdziesiątych. Wynosiła ona 1/3 udziału Niemiec w pokrywaniu kosztów funkcjonowania tego mechanizmu. W roku 1988 decyzja ta została zachowana.

Na tej samej konferencji zadecydowano miedzy innymi o konieczności promowania dyscypliny budżetowej. Komisja, Parlament oraz Rada opracowały wspólny projekt- tak zwane "porozumienie międzyinstytucjonalne w sprawie dyscypliny budżetowej i programu procedury budżetowej."

W porozumieniu tym sprecyzowano udział tych trzech organów w prowadzeniu polityki budżetowej. Określono w nim również na lata 1988- 1992 maksymalne kwoty wydatków oraz ich oczekiwaną strukturę. (z podziałem na wydatki obligatoryjne i nieobligatoryjne).

Równie istotne były założenia dotyczące następnego okresu. Lata 1988- 1993. Istotnym elementem składowym podjętej w roku 1988 próby zreformowania systemu budżetowego była decyzja o podwojeniu w omawianym okresie- do roku 1993 - wydatków wspólnotowych w ramach funduszy strukturalnych.

Charakterystyczne było to, że ponieważ zakres terminowy obowiązywania wprowadzonych w roku 1988 zmian kończył się na roku 1992, niezbędnym stało się wprowadzenie kolejnych zmian w zasadach funkcjonowania omawianego systemu na okres kolejny. Sytuację utrudniał dodatkowo fakt, że w Traktacie z Maastricht o Unii Europejskiej nie zostały zawarte jakiekolwiek postanowienia o charakterze korekcyjnym w stosunku do poprzednich. W ten sposób okazało się, że obowiązują w tej materii w dalszym ciągu przepisy Traktatu Rzymskiego, oczywiście w kwestiach budżetowych.

W związku z tym ramy struktury prawnej oraz jej zasady miały nadal obowiązywać w tym kształcie i na ich podstawie miano kształtować politykę budżetową.

Okres 1988- 1992 oceniony został jako pozytywny i w związku z tym uznano

(Komisja), że w kolejnych latach: 1993- 1998 powinno zostać przedłużone porozumienie między instytucjami oraz powinno się również uzgodnić nową perspektywę finansową.

W tych latach na znaczeniu zyskały prace Drugiego Komitetu Delorsa. Postanowiono, że podobnie jak w przypadku Pierwszego, kiedy propozycje zawarte w Raporcie w znaczny sposób wspomogły proces wprowadzania w życie zapisów Jednolitego Aktu Europejskiego i tym razem przyczynią się do łatwiejszego wejścia w życie postanowień Traktatu z Maastricht.

Następne porozumienie co do zasad finansowania działalności Wspólnot Europejskich przewidziane na lata 1993 zostało osiągnięte w trakcie obrad Rady Europejskiej w Edynburgu (grudzień 1992 roku).

Postanowiono wówczas między innymi o tym, że pułap zasobów własnych będzie stopniowo zwiększony z poziomu wynoszącego 1,20% PNB w 1992 roku do 1,27% PNB w roku 1999.

Na bazie tych kluczowych decyzji, które podjęto na szczycie w szkockim Edynburgu dokonano koniecznych zmian w zakresie kalkulowania wpłat z tytułu VAT. Utrzymano też do końca omawianego okresu, czyli do końca roku 1999 tak zwany mechanizm korygowania brytyjskiego wkładu do budżetu oraz polityki wobec innych krajów w tym zakresie.

W tym też czasie osiągnięte zostało kolejne porozumienie międzyinstytucjonalne między Radą, Parlamentem i Komisją. Najważniejszą jego częścią był dokument zwany nową "Perspektywą Finansową". Obejmowała ona okres 1993- 1999.

Perspektywa ta opierała się na założeniu znaczącego wzrostu wydatków, które mają być sukcesywnie przeznaczane na cele związane z prowadzoną przez Wspólnotę politykę spójności społeczno- ekonomicznej.

Kolejne akcesje wywierają coraz większy nacisk na stworzenie zrębów systemowej reformy europejskiej polityki budżetowej.

Już jako obywatele UE mogliśmy widzieć jak przebiega proces podejmowania decyzji w łonie UE odnośnie planowania budżetu i jak bardzo jest to dynamiczny i konfliktogenny proces. Polska delegacja była zadowolona z wywalczonych dla siebie warunków. A były to, a właściwie są między innymi:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Unia Europejska 2
Turcja a Unia Europejska
2 Unia Europejska historia struktura funkcje ciekawostkiid 20887 ppt
Złote akcje – Unia Europejska a Polska
Unia Europejska t1.32, Wspólna polityla rolna
Unia Europejska jest największymi kupcami świata
zagadkieuropa, Unia Europejska(2)
Unia Europejska a relacje zewnętrzne, Stosunki Międzynarodowe, Integracja Europejska
analiza SWOT integracji Polski z Unią Europejską (5 str), Analiza i inne
Unia Europejska jako aktor stosunkow miedzynarodowych wyklad ZIEBY
3857 Unia Europejska id 36427 Nieznany (2)
Wysoki Przedstawiciel UE, Unia Europejska
Unia Europejska panorama, inne materiały
Unia Europejska1, instytucje i źródła prawa UE
Unia Europejska
ABC UE Unia Europejska wspólnota wartości (2002)
UNIA EUROPEJSKA ROZSZERZENIA

więcej podobnych podstron