Prawo cywilne 22.03

Wady oświadczenia woli

Są to okoliczności w których pewne stany psychiczne lub wiedzy człowieka towarzyszące składaniu oświadczeń woli, które uwzględnia system prawny, określając ich wpływ na ważność czynności prawnej.

Oświadczenie woli stanowi podstawę prawa cywilnego. Wymagane jest aby oświadczenie było złożone swobodnie, bez przymusu, świadomie. Jeżeli proces składania oświadczenia woli dotknięty jest nieprawidłowościami to ustawodawca stwarza możliwość uchylenia się od negatywnych skutków tak złożone oświadczenia woli. W konsekwencji wadliwość oświadczenia woli pociąga za sobą ujemne skutki dla samej czynności prawnej. Przepisy kodeksu cywilnego określają następujące wady oświadczenia woli:

1. Brak świadomości lub swobody

2. Pozorność

3. Błąd

4. Groźba

5. Podstęp

6. Wyzysk

Ad a) Brak świadomości lub swobody polega na tym, że osoba składająca oświadczenie woli znajduję się z jakichkolwiek powodów w stanie wyłączającym świadomość albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. W praktyce dotyczy to osób dotkniętych choroba psychiczna, niedorozwojem umysłowym albo inne przemijające przeszkody jak narkomania, pijaństwo, ale także zjawiska zewnętrzne jak gorączka, tortury, bicie. Wystąpienie tych elementów spowoduje, że oświadczenie woli w takim stanie będzie bezwzględnie nieważne. Nie będzie miało znaczenia czy taki stan będzie wywołany sama osobą czy czynniki i osoby trzecie konsekwencją takiego oświadczenia w braku świadomości będzie to, że sąd będzie upoważniony do stwierdzenia nie ważności takich czynności albo opinie najczęściej lekarzy z zakresu psychiatrii.

Ad b) Pozorność jest wada polegającą na złożeniu oświadczenia woli za zgodą drugiej strony dla pozoru. Oznacza to, że w momencie składania oświadczenia woli obie strony stosunku cywilno prawnego maja świadomość tego, że czynność ta od samego początku ma nie wywołać żadnych skutków prawnych albo wywołać inne skutki prawne niż te które wynikałyby z oświadczenia woli. Strony stosunku cywilno prawnego mogą składać oświadczenie woli o dokonaniu określonej czynności prawnej w celu ukrycia zamiaru zawarcia w rzeczywistości innej czynności prawnej na tzw. Czynność dysymulowaną albo inaczej o podwójnym skutku. Jeżeli oświadczenie woli zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej ważność tej innej czynności prawnej oceniać będziemy według właściwości tejże czynności. Pozorność oświadczenia woli nie będzie miała wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia woli jeżeli w skutek tej czynności osoba trzecia nabyła określone prawo lub została zwolniona z ciążącego na niej obowiązku chyba, że i ta osoba trzecia działała w złej wierze(ze świadomością pozorności)

Ad c) Błąd polega na tym, że występuje mylne wyobrażenie u osoby składającej oświadczenie woli bądź to o rzeczywistym stanie rzeczy, bądź mylne wyobrażenie o treści złożonego oświadczenia woli. W razie błędu co do treści czynności prawnej podmiot tym zainteresowany może uchylać się od skutków prawnych swego oświadczenia i po spełnieniu określonych wymogów doprowadzić do czynności w których czynność taka staje się nieważna. Jeżeli jednak oświadczenie woli zostało złożone innej osobie to możliwość uchylenia się od skutków prawnych takiego oświadczenia dopuszczalne będzie tylko wówczas gdy ów błąd został wywołany przez ta osobę nawet bez jej winy albo gdy osoba o takim błędzie wiedziała lub z łatwością się mogła o nim dowiedzieć. Ograniczenie nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej, ponad to przyjmuje się w literaturze, że błąd będzie stanowić podstawę do następującego uchylenia się od jego skutków tylko wówczas gdy:

- dotyczy bezpośrednio treści czynności prawnych

- był to błąd istotny, taki iż obiektywnie był na tyle poważny, że gdyby podmiot składający oświadczenie nie działał pod jego wpływem i oceniał sprawę rozsądnie nie złożyłby oświadczenia tej treści. Zniekształcenie oświadczenia woli przez osobę użytą do jego przesłania będzie mieć takie same skutki jak błąd przy jego bezpośrednim oświadczeniu.

Ad d) Groźba polega na stosowaniu przymusu psychicznego względem podmiotu składającego oświadczeni woli w celu wymuszenia tego oświadczenia woli w określonej treści. Aby można było mówić o wadzie to zachowanie się drugiej strony musi nosić cech bezprawności. Z groźbą bezprawna mamy do czynienia zarówno wówczas gdy sprawca grozi użyciem bezpośredniego środka jak i wówczas gdy grozi użyciem środka dozwolonego, którym to jednaj środkiem nie wolno się posługiwać przy zawieraniu umów cywilno prawnych. Groźba musi być poważna, a wiec taka, która może wywołać u osoby której grożono taki stan obawy, który przejawiał się będzie wewnętrznym przekonaniu, że jemu samemu lub innej osobie grozić będzie poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe. Podobnej jak w przypadku błędu złożenia oświadczenia woli pod wpływem groźby dotknięte jest sankcja nieważności względnej czyli uzależnione jest od inicjatywy podmiotu zainteresowanego. Uchylenie się od skutków oświadczenia woli pod wpływem błędu lub groźby następuje przez złożenie pisemnego oświadczenia woli drugiej stronie. Owo uprawnienie do uchylenia się wygasa w razie błędu z pływem roku od jego wykrycia ,a razie groźby z upływem roku od chwili gdy stan obawy ustał.

Ad e) Odmiana błędu będzie tzw. podstęp. Stanowi takie oświadczenie woli, które polega na wprowadzeniu w błąd drugiej strony podstępu np. z zamiarem zmylenia, oszukania. Ta postać kwalifikowanego błędu pozwala na uchylenie się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli także wtedy gdy w przeciwieństwie do klasycznego błędu nie był istotny jak również wtedy gdy nie dotyczył treści czynności prawnych. Podstęp osoby trzeciej jest co do skutków traktowany z podstępem jednej strony pod warunkiem, że ta o podstępie wiedziała i nie zawiadomiła drugiej strony albo gdy czynność prawna była nieodpłatna. W przypadku błędu mamy do czynienia z względną nieważnością czynności prawnej tzn. od inicjatywy podmiotu zainteresowanego uzależniona jest możliwość uchylenia się od jego skutków

Ad f) Wyzysk to wykorzystanie sytuacji do uzyskania swoich celów i zamiarów kosztem drugiej stron

Warunek i termin

Oświadczenie woli zazwyczaj odnosi skutek z chwilą w której zostało złożone, a jeśli jest składane drugiej stronie to z chwilą gdy do niej doszło w taki sposób, że mogła się z jego treścią zapoznać. Jednak strony stosunku mogą i ile się temu ustawodawca nie sprzeciwia uzależnić skutek oświadczenia woli od zdarzenia przyszłego i niepewnego czyli od okoliczności, które w przyszłości może, a nie musi nastąpić. Jest to właśnie warunek gdzie istotne cechy to przyszłość i niepewność. Instytucja prawna warunku ma na celu umożliwienie stron dostosowania przyszłych skutków czynności prawnej do okoliczności, które mogą się ukształtować alternatywnie. Mamy kilka podziałów warunków

a) Warunki dzielimy na tzw. zawieszające i rozwiązujące. Podział ten jest uzależniony jest od ego czy od ich spełnienia zależeć będzie skuteczność lub bezskuteczność złożonego oświadczenia woli.

-Warunek będzie mieć cechę zawieszającą gdy od jego spełnienia uzależni się powstanie oczekiwanego skutku prawnego np. zawarcie umowy sprzedaży pod warunkiem uzyskania kredytu.

-O warunku rozwiązującym mówimy wówczas gdy jego spełnienie powoduję następcze powstanie określonego skutku prawnego danej czynności prawnej.

b) Podział warunków zależne od strony woli, zależne od przypadku, jednocześnie zależne od strony i woli przypadku.

Warunek niemożliwy(sprzeczny z ustawą) prowadzący do obejścia przepisów prawa lub sprzeczny z regułą powoduje nieważność czynności prawnych. Jeżeli ów warunek oznaczony jest jako zawieszający, zaś z tych samych względów co wyżej będzie uznany za niezastrzeżony, jeśli został oznaczony jako stosunek rozwiązujący.

Kodeks cywilny stara się przeciwdziałać próbą nielojalnego wpływania na kształtowanie się zdarzeń warunkujących powstanie danych czynności prawnych. Czyni to wprowadzając funkcję ziszczenia się lub nie ziszczenia się warunku, która godzi w interes nierzetelnej strony np. jeżeli strona stosunku cywilno prawnego, której zależy na nieziszczeniu się warunku przeszkodzi w sposób niedozwolony w jego ziszczeniu to nastąpią skutki takie jakby się warunek ziścił. Z kolei strona, której zależy na ziszczeniu się warunku doprowadza w sposób sprzeczny do tego stanu wówczas nastąpią skutki takie jakby się warunek nie ziścił. Dopóki warunek się nie spełni, nie jest wiadome jaki będzie ostateczny los czynności prawnej. Dlatego tez strony są związane treścią czynności prawnej i muszą powstrzymywać się od takich działań, które naruszały by prawo strony uprawnionej na wypadek gdyby np. warunek ziścił. Podmiot warunkowo uprawniony może dokonywać wszelkich czynności zmierzających do zachowania jego prawa. Przyjmuje, że prawo warunkowe może być przedmiotem rozporządzenia w drodze czynności prawnej jest dziedziczne. Zatem przechodzi na spadkobierców , zaś wierzytelność warunkowa może być zabezpieczona hipoteka lub zastawą. Niedopuszczalne jest zastrzeżenie jakiegokolwiek warunku co do przemieszczenia własności nieruchomości. Nie można również warunkowo powołać spadkobiercy oraz przyjąć lub odrzucić spadku.

Termin i sposoby obliczania

Z upływem czasu ściśle wiąże się oznaczenie terminów i sposobów ich określania, która zawarte jest w prawie. Termin to zdarzenie przyszłe i pewne. Wyróżniamy terminy początkowe, spadkowe i końcowe.

Zawieranie umowy

Wśród czynności prawnych podstawową rolę odgrywają umowy. Umowa obejmuję zgodny zamiar stron skierowany na wywołanie, powstanie, zmianę lub ustanie skutków prawnych i zawsze jest czynnością prawna dwustronna.

Oferta- zawarcie umowy może być poprzedzone złożeniem oferty. Zgodnie z np. Kodeksy cywilnego oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy będzie stanowić tzw. ofertę pod warunkiem, że jednocześnie określać będzie istotę postanowienia takiej umowy. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu do wpływu, którego będzie czekać na odpowiedź, wówczas oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środków porozumienia się prawa odległości to wówczas taka oferta przestaje wiązać gdy nie zostaję przyjęta niezwłocznie (brak nieuzasadnionej zwłoki w stosunkach danego rodzaju).

Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdziła jej otrzymanie. W celu wyjaśnienia rozwiązania elektronicznych wątpliwości czy oferta została rzeczywiście złożona np.71 Kodeksu Cywilnego stanowi, że ogłoszenie reklamy, cennika i innej informacji skierowane jest do ogółu albo do poszczególnych osób poczytuję się w razie wątpliwości nie za ofertę lecz za zaproszenie do zawarcia umowy. Wystąpienie zaś rzeczy w miejscu sprzedaży na publiczny widok z jednoczesnym oznaczeniem strony należy uważać za ofertę sprzedaży. Umowa bez oferty zostaje zawarta gdy adresat przyjął ofertę czyli złożył takie oświadczenie woli z którego treści wynika, że ofertę zaakceptował. Milczenie adresata nie traktuje się jako przyjęcie oferty. W stosunkach gospodarczych przyjmuję się ofertę za przyjętą gdy w ramach tejże działalności nie nastąpi niezwłoczna odpowiedź.

Innym sposobem zawarcia umowy uregulowanym w Kodeksie prawa cywilnego są tzw. negocjacje przy czym z zasady negocjacje dotyczą umów bardziej skomplikowanych, obszerniejszych. Negocjacje polegają na uzgodnieniu przez per kontraktującego podmioty poszczególnych składników przyszłej umowy. Jeżeli strony prowadza negocjacje w celu zawarcia umowy to umowa zostaje zawarta tylko wówczas gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji. Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem np. dobrych obyczajów kupieckich, a w szczególności bez woli zawarcia umowy będzie zobowiązana do naprawienia szkody jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.

Kolejnym sposobem nawiązania umowy jest jej zawarcie w drodze aukcji lub przetargu. W ogłoszeniu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji lub przetargu albo wskazać sposób w jaki możemy się z tymi warunkami zapoznać. Oferta złożona w toku aukcji przestaje wiązać gdy inny uczestnik aukcji(licytant) złoży korzystniejszą ofertę chyba, że w warunkach aukcji zastrzeżono inaczej. Zawarcie umowy aukcji dokonuję się z chwilą tzw. przybicia. Oferta złożona w toku przetargu przestaje obowiązywać gdy strona organizująca przetarg dokona wyboru dla siebie najkorzystniejszej ofert bądź gdy przetarg został zamknięty bez wybrania jakiejkolwiek oferty, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej. W warunkach aukcji lub przetargu można zastrzec, ż podmioty przystępujące do aukcji w przetargu pod rygorem nie dopuszczenia do nich wpłaceniu organizatorowi określoną sumę pieniędzy lub ustanowić odpowiednie zabezpieczenie jej zapłaty(jest to wadium).

PRAWO RZECZOWE

Własność (art. 44 k.p.c.) mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. Odpowiednikiem własności jest mienie w szerszy znaczeniu. W węższym znaczeniu pod pojęciem własności rozumiemy prawo własności Prawo własności używane jest w dwojakim znaczeniu:

1)Na określenie prawa podmiotowego

2) w znaczeniu prawa przedmiotowego jako zespół przepisów normujących prawo własności w znaczeniu podmiotowym.

Ogólne pojęcie prawo własności określa art. 140 k.c. Przyjmuje się, że prawo własności jest nie tylko podstawowym prawem podmiotowym, ale to pojęcie rozciąga się na całą systematykę prawa. Uprawnienia o których mowa w art. 140 .k.c. nie wyczerpują wszystkich prerogatyw skupiających się wokół pojęcia prawa własności. Katalog jest otwarty.

Inne prerogatywy jakie przysługują z prawa do korzystania do rzeczy:

-uprawnienie do posiadania rzeczy

-uprawnienie do używania rzeczy

-uprawnienie do pobierania pożytków

-uprawnienie do przetwarzania i zużycia, a nawet zniszczenia

Z prawa właściciela do rozporządzania rzeczą można wyprowadzić dwa dodatkowe uprawnienia:

1. Do wyzbycia się własności rzeczy

2. Do obciążenia rzeczy

Prawo własności jest najszerszym i najpełniejszym pod względem treści prawem podmiotowym.

Rodzaje własności

Własność prywatna przysługuje osobą fizycznym i prawnym. Nie jest definicja ustawową. Własność prywatna obejmuję własność indywidualną, osobistą, spółdzielczą. Nie będzie własnością prywatną mienie należące do państwa lub tzw. komunalne, własność państwowa. Inne prawa majątków przysługują skarbowi państwa lub innym państwowym skarbowym osobom prawnym.

Mamy, zatem do czynienia z podziałem własności sensu strikto tylko skarbu państwa i sensu largo to, które przysługuje państwowym osobom prawnym.

Własność komunalna definicje mienia zawiera w art. 43 ust. Z dn. 8.03.90 o samorządzie gminy. Zgodnie z tym przepisem mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe, które należą do poszczególnych gmin i ich związków. Na terenie RP Kościoły i związki wyznaniowe maja prawo do swobodnego nabywania, posiadania i zdobywania mienia ruchomego i nieruchomego oaz zarządzania swoim majątkiem.

Ochrona własności w znaczeniu cywilistycznym

Przez ochronę własności w znaczeniu cywilistycznym należy rozumieć system roszczeń, które przysługują właścicielowi w razie naruszenia jego prawa. Do ochrony prawa własności służą środki prawne. Wspomniany artykuł jako podstawę zawiera dwa prawno-rzeczowe roszczenia:

1. Wynika z paragrafu 1 art. 222 i nazywany jest roszczeniem windykacyjnym (wydobywczym)

2. Wynikające z 2 paragrafu 2 art. 222jest tzw. roszczeniem negatoryjnym

Ad1) windykacyjne jest to roszczenie o wydanie rzeczy w sytuacji gdy właściciel został pozbawiony jej posiadania

Ad 2) dotyczy zakazu innych naruszeń

Ochrona przewidziana w tym artykule ma na cechę obiektywną. Oznacza to, że o powstaniu tych roszczeń decyduje sam fakt naruszenia własności. Specyficznym środkiem ochrony własności jest takie powództwo cywilne o ustalenie stosunku prawnego przewidziany w art. 189 kodeksu postępowania cywilnego.