Temat pracy:

Instytucje prawa rzeczowego

Bibliografia:

-http://www.zazi.waw.pl/

-http://pl.wikipedia.org/wiki/Prawa_rzeczowe_ograniczone

-http://www.prawo-cywilne.net/ksiegi-wieczyste

Podstawa prawna prawa rzeczowego
Art. 140, 232 i 244–251 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Prawo rzeczowe – dział prawa cywilnego normujący prawo własności i inne prawa do rzeczy; znaczenie przedmiotowe (dział prawa cywilnego) i znaczenie podmiotowe (prawa poszczególnych osób do rzeczy)

Prawa rzeczowe:

1. prawo własności

2. użytkowanie wieczyste

3. ograniczone prawo rzeczowe

4. posiadanie

5. księgi wieczyste

są to prawa podmiotowe bezwzględne (w przeciwieństwie do zobowiązań) i dotyczą określonych rzeczy.

Rzecz – w rozumieniu prawa cywilnego to przedmiot materialny, na tyle wyodrębniony, ze w obrocie może być traktowany jako dobro samoistne; rzeczy niematerialne(utwory literackie, artystyczne, dzielą naukowe, wynalazki) w znaczeniu cywilnoprawnym nie są rzeczami; tak samo traktuje się rzeczy niesamoistne, wchodzące w skład innych rzeczy, czyli części składowe

Części składowe – wszystkie elementy rzeczy, które nie mogą być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo przedmiotu odłączonego; nie mogą być przedmiotem odrębnych praw rzeczowych, a w chwili odłączenia stają się rzeczami samoistnymi

Przynależności – odrębne rzeczy potrzebne do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem, dzielą losy rzeczy głównej

Rzeczy można podzielić na:

1. nieruchomości i ruchomości

2. podzielne i niepodzielne

3. indywidualnie i gatunkowo oznaczone

4. znajdujące się w obrocie i wyjęte z obrotu

5. środki trwałe i obrotowe(w stosunkach gospodarczych)

6. zużywalne i nieużywalne

Własność – kategoria ekonomiczna oznaczająca formę społecznego zawłaszczenia przez ludzi dóbr materialnych w procesie produkcji

Własność – najszersze prawo do rzeczy, pozwalająca właścicielowi korzystać z niej(w granicach przepisów i zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa własności) i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób, właścicielowi przysługują roszczenia windykacyjne(wydanie rzeczy) i negatoryjne(zaprzestanie naruszania prawa własności).

Prawo do korzystania z rzeczy – faktyczne władanie rzeczą, jej używanie i przetwarzanie, pobieranie pożytków jakie przynosi

prawo do rozporządzania rzeczą – prawo do swobodnego dokonywania czynności prawnych, skutkiem których jest wyzbycie się własności, np. sprzedanie lub podarowanie rzeczy, obciążenie rzeczy ograniczonym prawem rzeczowym

Współwłasność – odmiana własności, gdzie istnieje wielość podmiotów prawa własności

1. współwłasność łączna (małżeństwo)

2. współwłasność w częściach ustawowych

Sposoby nabycia prawa własności

1. pierwotne

2. pochodne

Pierwotne – nabycie prawa następuje w sposób niezależny od prawa poprzedniego właściciela i czyichkolwiek uprawnień, nie ma wiec następstwa prawnego a osobie nabywającej przysługuje prawo własności w pełnym rozmiarze

- nacjonalizacja

- wywłaszczenie

- zasiedzenie

- znalezienie

- zawłaszczenie

- wywłaszczenie

- przeistoczenie, polaczenie i pomieszanie

Pochodne – nowy właściciel wywodzi swe prawo z prawa poprzedniego właściciela, prawo własności nie ustaje, lecz trwa nadal przy zmienionym właścicielu

- umowa(sprzedaż, darowizna)

- dziedziczenie

- nabycie majątku przy łączeniu osób prawnych

Nabycie własności nosi nazwę przeniesienia własności

Rzeczy indywidualnie oznaczone nabywa się z mocy samej umowy, nie jest konieczne jej faktyczne wydanie we władanie, natomiast przy rzeczach gatunkowo oznaczonych to wydanie jest konieczne.

Użytkowanie wieczyste – forma wykorzystania gruntów należących do Skarbu Państwa oraz gmin i ich związków; należy do praw rzeczowych, jest prawem podmiotowym bezwzględnym; oddanie gruntu w użytkowanie następuje na podstawie umowy zwartej w formie aktu notarialnego miedzy organem administracji państwowej lub samorządowej a użytkownikiem.

Ograniczone prawa rzeczowe – prawa rzeczowe przysługujące osobie prawnej lub fizycznej względem rzeczy które są własnością innej osoby.

- użytkowanie (rzecz ruchoma, nieruchoma lub prawo; pobieranie pożytków)

- zastaw (zabezpieczanie wierzytelności, zastaw umowny, rejestrowy – wzgl. podmiotów państwowych, zastaw ustawowy)

- służebność(na nieruchomościach, służebność gruntowa lub służebność osobista)

- własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego

- spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

- prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej

- hipoteka (zabezpieczenie wierzytelności na nieruchomości)

Księgi wieczyste(dawniej hipoteczne i gruntowe) – instytucje prawa rzeczowego, które odgrywają ważna role przy określaniu stanu prawnego nieruchomości i stosunków związanych z własnością nieruchomości; są rodzajem urzędowego dokumentu, który ujawnia właściciela nieruchomości, ograniczone prawa rzeczowe i inne prawa obciążające nieruchomości, prawa przysługujące każdemu właścicielowi, umowy sprzedaży i inne czynności prawne, których przedmiotem była dana nieruchomość

Posiadanie – sprawowanie rzeczywistego władztwa nad rzeczą; to nie prawo, lecz stan faktyczny, czyli moc wykonywania prawa, składają się na nie 2 elementy:

a) faktyczne władztwo nad rzeczą

b) wola władania rzeczą.

Rodzaje posiadania

1. posiadanie samoistne(posiadacz włada nią jak właściciel, nie traci posiadania, gdy oddaje rzecz innej osobie w posiadanie zależne

2. posiadanie zależne(na bazie umowy, instytucja dzierżawcy, użytkownika

3. posiadanie służebności(faktycznie korzysta z rzeczy, rozmiary władztwa minimalne)

Skutki posiadania

1. domniemanie wzruszalne(ktoś włada rzeczą jak właściciel -> domniemamy, że jest właścicielem; jest posiadaczem samoistnym; istnieje ciągłość posiadania; posiadacz jest w dobrej wierze)

2. posiadanie umożliwia nabycie wykonywanego prawa w drodze zasiedzenia

3. przepisy prawa chronią posiadanie nawet posiadacza w zlej wierze i posiadacza, który nie dysponuje prawem, które wykonuje

Ochrona posiadania

1. posiadacz może własnym działaniem chronić posiadanie(obrona konieczna – przeciwko osobie próbującej naruszyć posiadanie; samopomoc – przeciwko osobie, która naruszyła posiadania)

2. posiadacz może zwrócić się do sadu z żądaniem ochrony posiadania(powództwo posesoryjne

Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy i przyjęcie jej przez nowego posiadacza.

Dzierżyciel – osoba, która faktycznie włada rzeczą za kogo innego; sprawuje władztwo nad rzeczą, ale w odróżnieniu od posiadania włada nią nie we własnym interesie, lecz w interesie posiadacza; dzierżenie jest podporządkowane posiadaniu.

Księga wieczysta - zawiera informacje o stanie prawnym nieruchomości. Założenie księgi wieczystej ułatwia obrót nieruchomością, sprzedaż czy wzięcie kredytu hipotecznego na prawie własnościowym do lokalu.

Co to jest księga wieczysta?

Księga wieczysta zawiera informacje o stanie prawnym nieruchomości. Zakładana jest dla nieruchomości, własnościowych spółdzielczych praw do lokali mieszkalnych, spółdzielczych praw do lokali użytkowych, praw do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.

Z czego składa się księga wieczysta?

Księga wieczysta składa się z czterech działów.

Dział I (składa się z dwóch działów):

• dział I-O – Oznaczenie nieruchomości – znajdują się tu dane z ewidencji gruntów, umożliwiające oznaczenie nieruchomości

• dział I-Sp – Spis praw związanych z własnością - znajdują się tu ewentualne prawa związana z prawem własności wpisanej nieruchomości

Dział II:

• znajdują się tu oznaczenia właściciela albo właścicieli nieruchomości lub użytkownika wieczystego

Dział III:

• znajdują się tu wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych (z wyjątkiem hipotek), ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym, prawa osobiste i roszczenia, które ciążą na nieruchomości (z wyjątkiem hipotek)

Dział IV:

• znajdują się tu wpisy dotyczące hipoteki (m.in. wysokość i rodzaj hipoteki)

Założenie księgi wieczystej

Założenie księgi wieczystej następuje z chwilą dokonania w niej pierwszego wpisu. Księgę wieczystą prowadzi sąd rejonowy (tzw. wydział wieczystoksięgowy). Wpis dokonuje sędzia albo referendarz w postępowaniu wieczystoksięgowych na podstawie wniosku złożonego przez uprawnioną osobę.

Najważniejszą zasadą dotyczącą ksiąg wieczystych jest rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych.

Co to jest rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych?

Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych oznacza prawne domniemanie, że stan ujawniony w księdze wieczystej jest zgodny ze stanem faktycznym. Przyjmuje się, że prawa wpisane do księgi wieczystej istnieją, a te, które zostały wykreślone – nie istnieją.

Oznacza to, że rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych umożliwia nabycie własności lub innego prawa rzeczowego od osoby nieuprawnionej, jeśli jest ona wpisana w księdze wieczystej jako ta, której to prawo przysługuje, dopóki nie zostanie udowodnione, że treść wpisu w księdze wieczystej nie jest zgodna z rzeczywistością. Aby tego dowieść należy wystąpić do sądu wieczystoksięgowego o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Warto pamiętać, że postępowanie to jest wolne od opłat.

Co oznacza jawność ksiąg wieczystych?

Księgi wieczyste są jawne. Oznacza to, że każdy może uzyskać odpis z księgi wieczystej i poznać jej treść.

Od zeszłego roku księgi wieczyste można przeglądać w Internecie. Na stronie uruchomionej przez Ministerstwo Sprawiedliwości wystarczy wpisać numer księgi wieczystej, by poznać zapisy w odpowiednich działach.

Czym innym jest jednak przeglądanie akt księgi wieczystej – z nimi mogą zapoznać się wyłącznie osoby mające w tym interes prawny oraz notariusz. Akta księgi wieczystej zawierają dokumenty i pisma, na podstawie których dokonano wpisów w księdze.