PRAWO CYWILNE NOTATKI

Prawo – ogół norm prawnych, które regulują stosunki prawne w społeczeństwie, zaopatrzone pewną sankcją.

Prawo cywilne (materialne)- gałąź prawa obejmująca zespół przepisów normujących stosunki majątkowe oraz niemajątkowe między osobami fizycznymi i osobami prawnymi na zasadzie równorzędności podmiotów.

Prawo cywilne formalne (procesowe, prawo postępowania cywilnego)- ogół przepisów normujących właściwość sądów i innych organów powołanych do rozpatrywania spraw cywilnych oraz regulujących postępowanie toczące się przed tymi organami w sprawach cywilnych.

Trzy elementy definicji prawa cywilnego:

1. Podmiot

2. Przedmiot regulacji

3. Metoda regulacji stosunków prawnych

Systematyka i zakres polskiego prawa cywilnego

Poszczególne działy prawa cywilnego:

1. Część ogólna

2. Prawo rzeczowe

3. Prawo zobowiązań

4. Prawo spadkowe

5. Prawo rodzinne

6. Prawo na dobrach niematerialnych

Gałąź prawa- zespół norm prawnych, które regulują kompleksowo daną dziedzinę życia.

Ustawa- akt normatywny, zawierający normy generalne i abstrakcyjne, uchwalany w szczególnej procedurze przez Parlament (w tzw. Procedurze ustawodawczej), o nieograniczonym zakresie przedmiotowym i o najwyższej randze w całym systemie prawnym.

Orzeczenia Sądu Najwyższego, czy też sądów powszechnych NIE SĄ źródłem prawa cywilnego w polskim systemie prawnym. Orzeczenia SN są istotne pod względem wykładnie przepisów prawa.

SYSTEMATYKA ZDARZEŃ CYWILNOPRAWNYCH

ZDARZENIA CYWILNOPRAWNE
Zdarzenia niezależne od woli ludzkiej, np. śmierć

Zdarzenia cywilnoprawne fakty, z którymi prawo cywilne łączy powstanie, zmianę (modyfikację), ustanie stosunków cywilnoprawnych.

Zachowania (działania) fakty, zdarzenia, które są zależne od woli ludzkiej.

Upływ czasu zdarzenie niezależne od woli ludzkiej, jednakże powoduje powstanie, zmianę, ustanie stosunków cywilnoprawnych.

Czyny zachowania, działania, bądź zaniechania, które są zależne od woli ludzkiej, niezależnie od tego, czy wola tej osoby działającej była nakierowana na wywołanie danego skutku.

Czyny dozwolone czyny zgodne z prawem (działania obiektywne)

Czyny niedozwolone czyny niezgodne z prawem

Akt prawny normatywny- zawiera normy generalne i abstrakcyjne

Akt prawny nienormatywny- zawiera normy indywidualne i konkretne

Akt prawny konstytutywny- powodują powstanie, zmianę, ustanie stosunków cywilnoprawnych

Akt prawny deklaratoryjny- potwierdzający stosunki cywilnoprawne

Czynności cywilnoprawne np. umowa kupna-sprzedaży, testament, pełnomocnictwo, wypowiedzenie umowy

Akt administracyjny- jednostronne oświadczenie organu administracji publicznej określające władztwo na podstawie ustawy lub przepisów wydanych na jej podstawie, określające sytuację prawną adresata.

Orzeczenia (wyroki) mogą mieć charakter:

1. Deklaratoryjny (deklaratywny, stwierdzający) wyrok nie stwarza niczego nowego, ale tylko stwierdza, czy też ustala stosunek prawny lub prawo bądź obowiązek prawny świadczenia

2. Konstytutywny (prawotwórczy) wyrok tworzy, zmienia, czyli przekształca prawo lub stosunek prawny (np. wyrok rozwodowy)

PODSTAWOWE ZASADY POLSKIEGO PRAWA CYWILNEGO

1. Uznanie i ochrona osobowości każdego człowieka w równej mierze

2. Pełna i równa ochrona mienia podmiotów prawa cywilnego

3. Zakaz nadużywania praw podmiotowych

4. Zasada autonomii woli stron (dotyczy kwestii umów)

5. Zasada ochrony dobrej wiary

Stosowanie prawa jest to czynność konwencjonalna kompetentnych organów władzy publicznej, przez którą organ ten rozstrzyga jakąś sprawę indywidualną i konkretną, czyniąc to na podstawie obowiązujących norm prawnych.

Etapy stosowania prawa:

1. Ustalenie stanu faktycznego

2. Ustalenie podstawy prawnej rozstrzygnięcia

3. Dokonanie subsumcji (podciągnięcie stanu faktycznego do normy prawnej)

4. Wydanie decyzji i jej uzasadnienie

Pozew pierwsze pismo procesowe, w którym powód określa żądanie i na uzasadnienie tego żądania przytacza okoliczności faktyczne [wniosek- pismo w postępowaniu nieprocesowym, np. zniesienie współwłasności]

Przez wniesienie pozwu wytacza się powództwo.

Powództwo żądanie wydania określonej treści wyroku oparte na określonych stanach faktycznych.

USTALENIE STANU FAKTYCZNEGO:

1. Przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 K.C)

2. Fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu (art. 228 p. 1 K.C)

3. Nie wymagają dowodu fakty znane sądowi urzędowo (art. 228 p. 2 K.C)

4. Nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeśli przyznanie nie budzi wątpliwości (art. 229 K.C)

5. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu z tego wywodzi skutki prawne (art. 6 K.C)

6. Jeśli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary domniemywa się istnienie dobrej wiary (art. 7 K.C)

7. Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym (art. 11 KPC)

Elementy stosunku cywilnoprawnego:

1. Podmioty, między którymi zachodzi stosunek- osoby fizyczne, osoby prawne

2. Przedmiot stosunku prawnego- określone zachowanie się uczestników stosunku prawnego, oparte na wzorcu postępowania zawartym w normie prawa cywilnego

3. Treść stosunku prawnego- prawa (uprawnienia) i obowiązki stron stosunku prawnego, czyli podmiotów ego stosunku

Przedmioty stosunków cywilnoprawnych:

1. Rzeczy

2. Części składowe rzeczy

3. Przynależności rzeczy (art. 51-52 K.C)

4. Pożytki (art. 53, 54 K.C)

5. Pieniądze

6. Papiery wartościowe dokument wyrażający określone prawo prywatne majątkowe i tak je ze sobą zespalający, że do realizacji tego prawa nieodzowne jest przedstawienie tego dokumentu.

7. Dobra niematerialne o charakterze intelektualnym

8. Przedmioty zbiorcze (przedsiębiorstwo, gospodarstwo rolne)

PRAWO PODMIOTOWE- uprawnienie

UWAGI OGÓLNE NA TEMAT TEGO POJĘCIA:

• Prawo podmiotowe polega na możności postępowania w określony sposób, istnieje więc, chociażby żadne działanie- będące realizacją jego treści nie zostało podjęte

• Prawo podmiotowe wynika ze stosunku prawnego, jest elementem treści stosunku cywilnoprawnego

• Sytuację prawną określoną mianem prawa podmiotowego zwykle charakteryzuje się wskazując, że jest to pewna „sfera możności postępowania”

• Prawo podmiotowe służy w prawie cywilnym do opisania sytuacji prawnej jednego podmiotu względem innego lub innych podmiotów

• Prawo podmiotowe wyznaczone jest normami prawnymi

• Prawo podmiotowe jest nie tylko przyznane przez normę prawną, ale i przez nią zabezpieczone

Nabycie praw podmiotowych:

1. Nabycie pierwotne i pochodne

• Nabycie pierwotne- nabywca nie uzyskuje prawa podmiotowego od określonej osoby (np. zasiedzenie, wywłaszczenie)

• Nabycie pochodne- nabywca uzyskuje prawo podmiotowe od innej osoby

1. Nabycie pod tytułem ogólnym i szczególnym

• Nabycie pod tytułem szczególnym- dochodzi do nabycia indywidualnie oznaczonego prawa lub prawa podmiotowego

• Nabycie pod tytułem ogólnym- prowadzi do nabycia całego lub części jakiegoś majątku i to na podstawie jednego zdarzenia prawnego. Sukcesja uniwersalna prowadzi jednak nie tylko do nabycia praw, ale i obowiązków związanych z nabytym majątkiem lub jego wyodrębnioną częścią.

KLASYFIKACJA PRAW PODMIOTOWYCH:

1. Prawa bezwzględne i względne:

• Prawa podmiotowe bezwzględne- są skuteczne wobec wszystkich (przeciwko każdej osobie), na wszystkich zatem spoczywa obowiązek nieingerowania w sferę spraw określonych prawem podmiotowym (np. prawo własności)

• Prawa podmiotowe względne- skuteczne są wobec określonych podmiotów (np. wierzytelność)

1. Prawa majątkowe i niemajątkowe:

• Prawa niemajątkowe- prawa osobiste i prawa rodzinne niemajątkowe

• Prawa majątkowe- prawa rzeczowe, wierzytelności, prawa rodzinne o charakterze majątkowym, prawa na dobrach niematerialnych o charakterze majątkowym, których przedmiotem są dobra niematerialne, jak utwór literacki, wynalazek

1. Prawa zbywalne i prawa niezbywalne

• Prawa zbywalne (przenaszalne)- dopuszczalna jest zmiana podmiotów tych praw

• Prawa niezbywalne (nieprzenaszalne)- niedopuszczalna jest zmiana podmiotów tych praw.

Uprawnienie jest elementem prawa podmiotowego lub wypełnia je w całości. Na prawo podmiotowe składa się uprawnienie lub kilka uprawnień. Uprawnienia te są ze sobą funkcjonalnie powiązane.

Podział uprawnienia:

1. Roszczenie- polega na tym, że jakaś indywidualnie oznaczona osoba ma obowiązek wykonać świadczenie na rzecz uprawnionego, a zatem uprawniony może żądać, aby ta osoba zachowała się w określony sposób.

Świadczenie- zachowanie się dłużnika zgodne z treścią zobowiązania

1. Uprawnienie kształtujące- to nic innego, jak to, że danemu podmiotowi uprawnionemu przysługuje kompetencja do zmiany lub zakończenia stosunku prawnego przez jednostronną czynność prawną (np. wypowiedzenie umowy najmu mieszkania)

Czynność prawna- zdarzenie prawne, w skład którego wchodzi przynajmniej jedno oświadczenie woli.

Realizacja uprawnienia kształtującego nie wymaga udziału drugiej strony.

1. Zarzut- swoiste uprawnienie polegające na odmowie spełnienia świadczenia (np. przedawnienie, instytucja zasiedzenia, potrącenia)

Ochrona praw podmiotowych (sądowa)

Rodzaje powództwa:

1. Powództwo o świadczenie

2. Powództwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa

3. Powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa

Dobra osobiste są wartościami o charakterze niemajątkowym, wiążącymi się z osobowością człowieka, uznawanych powszechnie w społeczeństwie.

Przykłady:

• Życie

• Zdrowie

• Wolność

• Cześć

• Swoboda sumienia

• Nietykalność mieszkania

• Tajemnica korespondencji itp.

Przesłanki ochrony dóbr osobistych:

1. Istnienie dobra osobistego

2. Zagrożenie lub naruszenie tego dobra

3. Bezprawność zagrożenia lub naruszenia

Środki ochrony dóbr osobistych:

1. Roszczenie o zaniechanie (art. 24 K.C)

2. Powództwo o ustalenie (art. 189 K.C)

3. Roszczenie o usunięcie skutków naruszenia (art. 24 K.C)

4. Zadośćuczynienie pieniężne lub zapłata na cel społeczny (art. 448 K.C)

CZYNNOŚCI PRAWNE

Czynność prawna czynność składająca się co najmniej z jednego oświadczenia woli, zmierzająca do wywołania skutków prawnych.

• Art. 353¹ K.C

• Art. 56 K.C

• Art. 58 K.C

Zasada swobody umów wiąże się z czterema zasadniczymi cechami:

1. Istnieje swoboda zawarcia lub niezawarcia umowy

2. Istnieje możliwość swobodnego wyboru kontrahenta

3. Treść umowy może być przez strony kształtowana w zasadzie w sposób dowolny

4. Forma umowy również w zasadzie należy do strony

Przesłanki ważności czynności prawej:

1. Składający oświadczenie powinien posiadać zdolność do czynności prawnej

2. Czynność prawna powinna być zgodna z ustawą i zasadami współżycia społecznego

3. Czynność prawna powinna być dokonana w przewidzianej dla niej formie, jeśli przepisy wymagają określonej formy pod rygorem nieważności

4. Czynność prawna powinna być wolna od wad

Nie wszystkie jednak wyżej wymienione przesłanki powodują jednakową nieważność czynności prawnych.

Bezwzględna nieważność czynności prawnej czynność nie wywołuje zamierzonych skutków prawnych i nie jest potrzebne specjalne stwierdzenie takiej nieważności. Jest ona nieważna z mocy samego prawa. Na nieważność taką może powoływać się każdy, a sądy uwzględniają ją z urzędu.

Względna nieważność czynności prawnej czynność taka wywołuje wprawdzie skutki prawne, jednak prawo przewiduje możliwość uchylenia się przez składającego oświadczenie od jej skutków. W wypadku takiego uchylenia się czynność prawna jest nieważna od chwili jej dokonania. Na względna nieważność nie może powoływać się każdy, a tylko określone przez prawo osoby. Sąd nie uwzględnia tego rodzaju nieważności z urzędu, a tylko na wniosek określonej osoby.

Oświadczenie woli w rozumieniu prawa cywilnego, jest to takie zachowanie się człowieka, który wyraża w sposób dostateczny zamiar (wolę) wywołania skutku prawnego, tj. ustanowienia, zmiany bądź też zniesienia stosunku prawnego.

Zachowanie (człowieka) może być uznane za oświadczenie woli, jeżeli:

1. Jest na tyle zrozumiałe, aby w drodze wykładni można było ustalić jego sens

2. Wynikająca z tego zachowania decyzja dotyczy spraw normowanych przez prawo cywilne, nie zaś prawnie obojętnych

3. Nie jest spowodowane przymusem fizycznym

4. Złożone jest „na serio”

WADY OŚWIADCZENIA WOLI

1. Stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (nieważność bezwzględna)- art. 82 K.C

2. Pozorność (nieważność bezwzględna)- art. 83 K.C

3. Błąd (nieważność względna)- art. 84 K.C

4. Podstęp (nieważność względna)- art. 86 K.C świadome wprowadzenie drugiej osoby w błąd

5. Groźba (nieważność względna)- art. 87 K.C

Czynność prawna jest nieważna, wówczas, gdy jest sprzeczna z przepisami prawa bezwzględnie obowiązującymi.

Błąd jako niezgodność między obiektywną rzeczywistością, a jej odbiciem w świadomości człowieka. Musi dotyczyć treści czynności prawnej i musi być istotny.

ELEMENTY CZYNNOŚCI PRAWNEJ:

1. Essentialia negotii (elementy przedmiotowe istotne) ustawowo wyróżnione cechy, według których dokonuje się kwalifikacji czynności prawnej do ustawowo wyróżnionych typów czynności prawnych.

2. Naturalia negotii (elementy nieistotne) ich nieobjęcie treścią czynności prawnej nie ma wpływu na dojście tej czynności do skutku, czyli w braku odpowiednich postanowień w treści czynności prawnej będą miały zastosowanie przepisy ustawy lub zwyczaje (na co wskazuje art. 56 K.C)

3. Accidentalia negotii (elementy dodatkowe) nie określają one cech swoistych dla danego typu czynności prawnej, a zastrzeżenie ich w treści czynności prawnej stanowi konieczną przesłankę wystąpienia wskazanych w nich skutków.

POSTACIE CZYNNOŚCI PRAWNEJ

1. Czynności prawne między żyjącymi i na wypadek śmierci

1. Czynności prawne między żyjącymi- wywołują skutki prawne już z chwilą ich dokonania

2. Czynności prawne na wypadek śmierci- wywołują skutki prawne z chwilą śmierci osoby dokonującej danej czynności

1. Czynności prawne rozporządzające i zobowiązujące

1. Czynności prawne rozporządzające- polegają na przeniesieniu, obciążeniu, ograniczeniu bądź zniesieniu prawa podmiotowego (np. przelew wierzytelności)

2. Czynności prawne zobowiązujące- polegają na zobowiązaniu się jednej strony do świadczenia

1. Czynności prawne realne i konsensualne

1. Czynność prawna realna- to taka czynność, która dochodzi do skutku dopiero, gdy oprócz oświadczenia woli dochodzi do wydania rzeczy (np. użyczenie, umowa przechowania)

2. Czynność prawna konsensualna- czynność prawna, która dochodzi do skutku z momentem oświadczenia woli (np. umowa sprzedaży, umowa zlecenia, pożyczka)

1. Czynności prawne jednostronne, dwustronne, uchwały

1. Czynności prawne jednostronne- dochodzą do skutku przez złożenie oświadczenia woli jednej strony (np. testament, wypowiedzenie umowy najmu mieszkania)

2. Umowy (Czynności prawne dwustronne)- dochodzą do skutku przez zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej stron

3. Uchwały- przy ich podejmowaniu obowiązuje zasada większości

1. Czynności prawne odpłatne i nieodpłatne

1. Czynności prawne odpłatne- na podstawie tych czynności obie strony mają uzyskać pewna korzyść majątkową

2. Czynności prawne nieodpłatne- na podstawie tej czynności strona, która sama dokonała przysporzenia majątkowego nie otrzymuje i nie może otrzymać w zamian żadnej korzyści majątkowej w formie ekwiwalentu (np. umowa pożyczki, umowa darowizny)

FORMY SZCZEGÓLNE DLA DOKONANIA CZYNNOŚCI PRAWNYCH

1. Zwykła forma pisemna

2. Forma pisemna z urzędowym poświadczeniem daty (data pewna)

3. Forma pisemna z urzędowym poświadczeniem podpisu

4. Akt notarialny

Skutki niezachowania formy szczególnej czynności prawnej:

1. Forma czynności prawnej zastrzeżona pod rygorem nieważności (ad solemnitatem)- niezachowanie tej formy prawnej powoduje nieważność czynności prawnej

2. Forma czynności prawnej zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych (ad eventum)- niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności czynności prawnej, a jedynie pociąga za sobą niewystąpienie niektórych wskazanych w ustawie konsekwencji prawnych, które by wystąpiły, gdyby zastrzeżona forma została zachowana

3. Forma czynności prawnej zastrzeżona dla celów dowodowych (ad probationem)- niezachowanie tej formy prawnej bezpośrednio przejawia się na płaszczyźnie procesowej; polega ona na ograniczeniu korzystania- w razie sporu- z dowodów ze świadków Ania z dowodów z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności

Sposoby zawierania umów:

1. Oferta i jej przyjęcie

Oferta oświadczenie woli zawierające stanowczą propozycję zwarcia jakiejkolwiek umowy, która określa co najmniej konieczne (istotne) elementy jej treści

1. Rokowania polega na wzajemnym oddziaływaniu stron w celu zawarcia umowy, dopiero uzgodnienie wszystkich postanowień umowy, które były przedmiotem rokowań, stanowi podstawę do uznania, że umowa została zawarta

2. Przetarg ma charakter postępowania wielostronnego i eliminacyjnego zarazem, jego celem jest doprowadzenie do wyboru spośród jego uczestników oferenta, z którym ogłaszający przetarg zawrze umowę- przy czym wszyscy uczestnicy mają takie same prawa i obowiązki oraz podlegają jednolitym regułom postępowania

Przedstawicielstwo polega na tym, że jedna osoba (przedstawiciel) na rzecz innej osoby dokonuje czynności prawnej , która mieści się w granicach umocowania i pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla mocodawcy.

Przesłanki skuteczności przedstawicielstwa:

1. Przedstawiciel musi mieć umocowanie i działać w jego granicach

2. Przedstawiciel musi mieć zdolność do reprezentowania

3. Przedstawiciel musi działać w imieniu reprezentowanego

4. Czynność prawna nie może należeć do grupy czynności, przy których dokonywaniu zastępstwo zostało wyłączone przez prawo

Typy pełnomocnictw:

1. Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu

2. Pełnomocnictwo rodzajowe (gatunkowe) wskazuje ono określoną kategorię czynności prawnych, do których umocowany jest pełnomocnik

3. Pełnomocnictwo szczególne dotyczy indywidualnie określonej czynności prawnej

Wygaśnięcie pełnomocnictwa:

1. W przypadku wystąpienia okoliczności wskazanych w treści samego pełnomocnictwa

2. Odwołanie pełnomocnictwa

3. Śmierć pełnomocnika lub mocodawcy

4. Skutki prawne analogiczne do śmierci osoby fizycznej wywiera likwidacja osoby prawnej

5. Zrzeczenie się pełnomocnictwa przez pełnomocnika

6. Utrata przez pełnomocnika zdolności do czynności prawnej

Do zdarzeń prawnych określonych mianem dawności zaliczamy:

1. Zasiedzenie- polega na nabyciu prawa podmiotowego przez osobę nieuprawnioną wskutek faktycznego wykonywania przez nią tego prawa przez określony ustawą okres.

2. Przemilczenie- prowadzi do nabycia prawa przez daną osobę na skutek niewykonywania tego prawa przez uprawnionego

3. Przedawnienie- prowadzi do ograniczenia możności dochodzenia roszczenia, jeśli nie było realizowane przez czas w ustawie określony

4. Terminy zawite (prekluzyjne)- terminy, w ciągu których powinna być dokonana dana czynność, przy czym upływ tych terminów powoduje wygaśnięcie przysługującego danej osobie uprawnienia (art. 88[względna nieważność], art. 347 K.C)

Przedmiotem przedawnienia są jedynie cywilnoprawne roszczenia majątkowe.

Nie podlegają zatem przedawnieniu:

1. Roszczenia niemające charakteru cywilnoprawnego (np. administracyjne)

2. Uprawnienia cywilnoprawne innej postaci niż roszczenia

3. Prawa podmiotowe bezwzględne (np. prawo własności)

4. Uprawnienia kształtujące

5. Roszczenie niemajątkowe (np. służące ochronie dóbr osobistych)

6. Cywilnoprawne roszczenia majątkowe w wyjątkowych wyraźnie przewidzianych w ustawie wypadkach

PRAWO RZECZOWE

Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym zespół przepisów, które regulują formy prawne korzystania z rzeczy, przybierające postać podmiotowych praw rzeczowych

Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym jest majątkowym prawem cywilnym o charakterze bezwzględnym mającym za przedmiot rzecz.

Rodzaje praw rzeczowych:

1. Prawo własności

2. Użytkowanie wieczyste

3. Ograniczone prawa rzeczowe:

1. Użytkowanie

2. Służebność

3. Zastaw

4. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

5. Hipoteka

Z prawa do korzystania z rzeczy wyprowadza się następujące uprawnienia:

1. Uprawnienie do posiadania rzeczy

2. Uprawnienie do używania rzeczy

3. Uprawnienie do pobierania pożytków i innych przychodów z rzeczy

4. Uprawnienie do przetworzenia rzeczy, jej zużycia lub nawet zniszczenia

Z praw właściciela do rozporządzania rzeczą można wyprowadzić:

1. Uprawnienie do wyzbycia się własności rzeczy

2. Uprawnienie do obciążenia rzeczy przez ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, a w stosunkach zobowiązaniowych, np. do wydzierżawienia rzeczy

Zamknięty katalog praw rzeczowych oznacza to nic innego, jak to, że zainteresowani mogą ustanowić tylko takie prawa rzeczowe, jakie przewiduje ustawodawca- zasada numerus clausus (ograniczonych praw rzeczowych)

Prawa rzeczowe są prawami bezwzględnymi w przeciwieństwie do praw zobowiązaniowych, które są względne i obligacyjne.

Art. 140 K.C- własność, granice własności i zakres uprawnień właściciela

Użytkowanie wieczyste art. 232, 233, 236 K.C

Użytkowanie:

• należy do katalogu ograniczonych praw rzeczowych

• przedmiotem użytkowania mogą być rzeczy (nieruchomości i ruchomości), prawa, jeśli są zbywalne, przedsiębiorstwo

• podmiotem użytkowania mogą być wszystkie podmioty prawa cywilnego

• treść użytkowania wieczystego: prawo używania przedmiotu użytkowania i pobierania z przedmiotu użytkowania użytków

• użytkowanie jest niezbywalne (nie może być przeniesione na inną osobę w drodze czynności prawnej, nie przechodzi na spadkobierców użytkowania, nie podlega egzekucji)

• użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć (termin prekluzyjny)

• użytkowanie powstaje w drodze umowy stron

• użytkowania nie można nabyć przez zasiedzenie

Służebności:

1. służebności gruntowe są ustanawiane na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władającej i mają na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej części

2. służebności osobiste są ustanawiane na rzecz oznaczonej osoby fizycznej i mają na celu zabezpieczenie osobistych potrzeb uprawnionego.

3. Służebność przesyłu może być ustanawiana na rzecz przedsiębiorcy, który jest właścicielem urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa, albo który zamierza takie urządzenia wybudować

Zastaw art. 306 K.C

Hipoteka:

• Jest ograniczonym prawem rzeczowym, służącym zabezpieczeniu wierzytelności na nieruchomości

• Hipoteka zabezpiecza tylko wierzytelności pieniężne i roszczenia o odsetki nieprzedawnione oraz przyznane koszt postępowania

• Właściciel nieruchomości obciążonej może z niej korzystać, jak również może nią rozporządzać

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu:

• Przez umowę o ustanowieniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu spółdzielnia zobowiązuje się oddać członkowi lokal do używania, a członek zobowiązuje się wnieść wkład budowlany oraz uiszczać opłaty określone w ustawie i statucie spółdzielni

• Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji

• Umowa zbycia własnościowego prawa do lokalu powinna być zwarta w formie aktu notarialnego

ZOBOWIĄZANIA

Zobowiązania w systemie prawnym:

• dział prawa cywilnego

• normy tego działu prawa regulują stosunki majątkowe typu względnego a zatem prawa podmiotowe (wierzytelności) skuteczne wobec określonych indywidualnie podmiotów

• główna funkcja prawa zobowiązań polega na regulacji obrotu pieniędzmi, dobrami i usługami, a także ochrony interesów podmiotów przed uszczerbkami majątkowymi

Art. 353 K.C.

Stosunek zobowiązaniowy- stosunek typu względnego, gdyż jego podmioty są zawsze indywidualnie oznaczone.

Treść zobowiązań- uprawnienia i obowiązki podmiotów zobowiązania.

Wierzytelność- uprawnienie wierzyciela.

Dług- obowiązki dłużnika.

Przedmiot zobowiązania- świadczenie (zachowanie dłużnika, które jest zgodne z treścią zobowiązania i zmierza do zaspokojenia interesu wierzyciela.)

Powstanie stosunku zobowiązaniowego (na podstawie):

• czynność prawna

• czyny niedozwolone

• bezpodstawne wzbogacenie

Rodzaje świadczeń:

• podzielne i niepodzielne Art. 379 p.2 K.C.

• jednorazowe, ciągłe, okresowe

• indywidualne i rodzajowo określone

• pieniężne

• odsetki

Świadczenie jednorazowe- jeśli da się wykonać jedną czynnością i polega na działaniu jednorazowym powodującym wygaśnięcie zobowiązania (np. Przeniesienie posiadania lub własności rzeczy)

Świadczenie ciągłe- jeśli nie da się wykonać jedną czynnością, a jego wypełnienie polega na stałym zachowaniu się w ciągu określonego czasu (np. Świadczenie polegające na przechowaniu, użyczeniu rzeczy)

Świadczenie okresowe- polega na dawaniu pewnej ilości, najczęściej pieniędzy lub innych rzeczy zamiennych, czyli oznaczonych co do rodzaju, w określonych odstępach czasu (np. renta, czynsz, odsetki)

Świadczenie oznaczone indywidualnie- przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona indywidualnie co do tożsamości

Świadczenie oznaczone rodzajowo- ustalone są tylko cechy przedmiotu świadczenia, będące właściwością większej liczby przedmiotów należących do danej grupy (np. Tona cukru)

Świadczenie pieniężne- jego przedmiotem jest zawsze oznaczona wartość, wyrażona w jednostkach pieniężnych, np. 1000 złotych

Odsetki- są świadczeniami ubocznymi (akcesoryjnymi) realizowanymi z reguły w takich samych przedmiotach co świadczenie główne i w wysokości obliczonej wedle stopy procentowej i czasu potencjalnego korzystania z przedmiotów objętych świadczeniem głównym.

RODZAJE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ

Wyróżniamy 3 podstawowe typy odpowiedzialności cywilnej:

• Odpowiedzialność deliktowa- odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez czyn niedozwolony. Obowiązek naprawienia szkody w przeciwieństwie do odpowiedzialności tzw. kontraktowej jest obowiązkiem pierwotnym a nie następczym (np. Art. 433 K.C.)

• Odpowiedzialność kontraktowa- to odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku powstałego na podstawie umowy prawnej np. Umowy (np. Art. 471 K.C.)

• Odpowiedzialność przyjęta w drodze umowy za szkodę powstałą w wyniku zachowania określonej osoby lub zajścia jakiegoś zdarzenia (odpowiedzialność typu ubezpieczeniowego lub gwarancyjnego) (np. Art. 805 K.C.)

Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej:

• Zasada winy- opiera się na założeniu, że ten, kto swoim zawinionym czynem (także zaniechaniem) wyrządził komuś szkodę, powinien ponosić konsekwencje swego zachowania i wyrównać poszkodowanemu doznaną przez niego szkodę- Art. 415 K.C.

• Zasada ryzyka- opiera się na założeniu, że ten kto eksploatuje pewne niebezpieczne dla otoczenia urządzenia wykorzystujące siły przyrody lub posługuje się dla realizacji swoich interesów podległymi mu osobami, powinien ponosić odpowiedzialność za szkody stąd wynikłe dla innych osób, chociażby on sam winy nie ponosił- Art. 433, 435, 474 K.C.

• Zasada słuszności- opiera się na przypisaniu odpowiedzialności odszkodowawczej podmiotowi ze względu na szczególnie silne motywy etyczne wskazane w zasadach współżycia społecznego- Art. 428 K.C.

Szkoda- każdy uszczerbek w dobrach przez prawo chronionych (życie, wolność, majątek itp.), który poszkodowany doznał wbrew swojej woli.

Rodzaje szkody:

a) strata (domnum emergeus)- polega na zmniejszeniu majątku poszkodowanego wskutek zdarzenia, w którym związana jest czyjaś odpowiedzialność (rzeczywiste uszczuplenie majątku poszkodowanego)

b) utracone korzyści (lecrum cessaus)- majątek poszkodowanego nie wzrósł, jakby to się stało, gdyby nie nastąpiło zdarzenie, z którym złączona jest czyjaś odpowiedzialność

Okoliczności, które zwalniają sprawcę deliktu z odpowiedzialności to:

• brak wymaganego wieku (osoba do 13 lat)

• niepoczytalność sprawcy, czyli podmiot który dopuszcza się deliktu, nie zdaje sobie sprawy z tego co czyni

• obrona konieczna (Art. 423 K.C.)- polega na odparciu bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby. Nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną napastnikowi.

• Stan wyższej konieczności (Art. 424 K.C.)- znamionuje bezpośrednie zagrożenie dla dowolnego dobra jakiejkolwiek osoby. Źródłem tego zagrożenia nie jest zamach, a więc bezprawne działanie człowieka, ale ale jakaś rzecz lub zwierzę (np. Płonący dom)

Umowy służące przenoszeniu praw:

• umowa sprzedaży

• umowa zamiany

• umowa dostawy

• umowa kontraktacji

• umowa darowizny

Umowy regulujące używanie rzeczy lub praw:

• umowa najmu

• umowa dzierżawy

• umowa leasingu

• umowa użyczenia

Umowy odnoszące się do świadczenia usług:

• umowa o dzieło

• umowa o roboty budowlane

• umowa zlecenia

• umowa agencyjna

• umowa komisu

• umowa przechowania

• umowa przewozu

Umowy regulujące stosunki kredytowe i rachunku bankowego:

• umowa pożyczki

• umowa kredytu bankowego

• umowa rachunku bankowego

Umowy spełniające funkcję alimentacyjną:

• renty

• umowa dożywocia

---