Piotr Matkiewicz, grupa 6
Wykorzystanie psychologii oraz psychorelaksacji w sporcie
oraz procesie Wychowania Fizycznego
Aktywność fizyczna człowieka, przejawiająca się w postaci uprawiania sportu czy innych form ruchu z pozoru wydaje się procesem czysto fizycznym, wykorzystującym pracę układów naszego ciała (mięśniowy, krążeniowo-oddechowy itd.) do osiągnięcia jak najlepszych wyników w zawodach, turniejach, w rywalizacji z przyjaciółmi, czy po prostu w poprawianiu lub utrzymywaniu swojej kondycji i ogólnej sprawności fizycznej. Jednak w przypadku sportu zawodowego, gdzie pojawia się duża presja wyniku, do predyspozycji fizycznych zawodnika dochodzi sfera psychiczna (mentalna), który ma duży wpływ na osiągane wyniki. Dobrym przykładem jest amerykański golfista Tiger Woods, który już od 10 roku życia korzysta z pomocy psychologa, pomagającego mu w karierze sportowej. Mało kto wie, ale również Adam Małysz w czasach swej świetności korzystał ze wsparcia psychologa dr Jana Blecharza. Kolejnych przykładów nie trzeba szukać daleko: wykładający na AWFiS Gdańsk dr. Marek Graczyk był wieloletnim opiekunem piłkarza Artura Boruca czy naszych uzdolnionych 400 metrowców. W tej pracy postaram się umieścić moje zdanie na temat wykorzystanie psychologii (głownie psychorelaksacji) w sporcie oraz procesie wychowania fizycznego.
Sport jest formą spędzania wolnego czasu, sięgającą swą historią czasów starożytnych. Obserwując zmagania sportowców rzadko zwracamy uwagę na wewnętrzną istotę sportu; na wpływ sportu na nasze wnętrze, i to w jaki sposób nasza mentalność może wpłynąć na wynik sportowy. W tym akapicie pragnę zawrzeć i pokrótce opisać kilka aspektów związanych z psychiką sportowca, na które można wpłynąć poprzez pracę z psychologiem:
1. Motywacja- stan gotowości istoty rozumnej do podjęcia określonego działania, to wzbudzony potrzebą zespół procesów psychicznych i fizjologicznych określający podłoże zachowań i ich zmian. To wewnętrzny stan człowieka mający wymiar atrybutowy (wikipedia.pl)
Wynik sportowy musi być poprzedzony chęcią i pragnieniem jego osiągnięcia, a więc motywacją. Stan ten dopinguje sportowca do ciężkiej pracy na treningach, poświęceń, które mają doprowadzić go do celu (np. medal, kwalifikacja olimpijska). Niektórzy zawodnicy potrafią zmotywować się sami, lecz istnieje również grupa sportowców, która potrzebuje współpracy z psychologiem. Współpraca taka często przynosi znakomite wyniki, o czym coraz częściej słychać. Motywacja jest bardzo ważnym elementem sportowego rzemiosła, częścią swoistego łańcucha zależności: postawienie celu > motywacja > działania dążące do zrealizowania celu (trening) > osiągnięcie celu lub porażka. Moim zdaniem na wysokim stopniu zaawansowania sportowego, współpraca z psychologiem pomagającym zawodnikowi w odpowiedniej motywacji jest jak najbardziej wskazana. Wykwalifikowany specjalista, znający odpowiednie metody może w znacznym stopniu pomóc zawodnikowi zmotywować się do dzialania, a co za tym idzie odegrać znaczną rolę w uzyskaniu jak najlepszego wyniku sportowego.
2. Radzenie sobie ze stresem;
Stres- zarówno fizjologiczna jak i psychologiczna reakcja będąca odpowiedzią na działanie stresorów (sytuacji wywołujących stres). (wikipedia.pl)
Stres jest nieodłącznym elementem sportowego życia. Nasila się szczególnie w okresie poprzedzającym występ. W takim momencie od psychiki zawodnika zależy, czy napięcie psychiczne wpłynie na występ pozytywnie czy negatywnie. W sytuacjach stresowych metody psychorelaksacji mogą pomóc zawodnikowi oderwać się od przedstartowego napięcia, co pozwoli mu się rozluźnić i odprężyć, na chwile zapomnieć o presji. Taki stan ducha w późniejszych zawodach może pozytywnie wpłynąć na wynik.
3.Godzenie się z porażkami
Porażka to w sporcie rzecz nieodzowna. Każdy, kto miał do czynienia z rywalizacją sportową poznał jej smak. Aby wznieść się na szczyt trzeba radzić sobie z porażkami, traktować je jako naukę, zbieranie doświadczeń. Niepowodzenie powinno być bodźcem do poprawiania swoich możliwości, a nie rzeczą, która pcha nas w dół, sprawia że opadają nam ręce, nie ma motywacji do dalszych treningów. W tym momencie warto przytoczyć popularne przysłowie „co mnie nie zabije, to mnie wzmocni”. Proces godzenia się z porażkami jest bardzo dobrym momentem do pracy z psychiką zawodnika. Niektórzy sportowcy nie potrafią sobie poradzić z niespełnionymi ambicjami, często zbyt wysokie cele i niemożność ich osiągnięcia prowadzą do poważnych problemów w życiu sportowców. Rolą psychologa w takiej sytuacji jest pomoc zawodnikowi w oswojeniu się z porażką.
Zastanówmy się teraz nad wykorzystaniem poznanych przez studentów AWFiS Gdańsk metod psychorelaksacji w sporcie. Czy taka forma odpoczynku może w jakiś sposób wpłynąć pozytywnie na zawodnika?? Moim zdaniem TAK! Przykładem może być trening autogenny Shultza. Istotą tej metody jest uzyskanie stanu poczucia rozluźnienia, spokoju, a w efekcie odprężenia, zwolnienia niektórych procesów życiowych (np. oddychania, tętna). Odbywa się to poprzez przekazywanie sobie autosugestii związanych z odczuwaniem ciężaru, a potem ciepła w ciele. Może być stosowany w celu zmniejszenia uczucia znużenia i zmęczenia. Nabyte umiejętności mogą w sytuacji stresowej służyć szybkiemu przestawieniu się ze stanu napięcia, mobilizacji, do stanu rozluźnienia i spokoju.
Tą metodę możemy zastosować podczas treningów, przed startem lub po starcie. Warto ją wykorzystać wtedy, gdy zawodnik najbardziej potrzebuje odprężenia i uspokojenia, gdy napięcie wewnętrzne jest zbyt duże i źle wpływa na zawodnika.
Trening autogenny Shultza oraz psychorelaksacyjna metoda Jacobsona mogą być również wykorzystane w procesie odnowy biologicznej, jako odprężenie po zawodach, czy jako forma leczenia kontuzji. Odczuwanie ciężaru, napinanie mięśni, wzmocnienie wybranych aktonów mięśniowych poprzez ćwiczenia zawarte w tych treningach, a także w innych formach psychorelaksacji mogą pozytywnie wpłynąć na powrót zawodnika do pełnej sprawności po przebytej kontuzji.
Psychologia jest nauką, która ma bardzo duży wpływ na proces wychowania fizycznego. Nauczyciel WF-u powinien być dobrym psychologiem, nauczyć dzieci odpowiedniego podejścia do swojego ciała, nawyku dbania o siebie poprzez higienę, aktywność fizyczną, żywienie itd., odpowiednio podejść do dziecka, przelać na ucznia zasady odpowiedniego traktowania aktywności fizycznej oraz zbawiennego wpływu jaki ta aktywność ma na organizm ludzki, na jego sferę zewnętrzną jak i wewnętrzną.
Moim zdaniem w procesie wychowania fizycznego metody psychorelaksacji są jak najbardziej wskazane. Proces powrotu organizmu dziecka do normalnego stanu powinien być bardzo ważną częścią lekcji wychowania fizycznego, dlatego nauczyciele WF-u muszą posiąść podstawowe wiadomości na temat metod psychorelaksacji i wykorzystywać je w swojej pracy. Każda lekcja powinna kończyć się ćwiczeniami uspokajającymi Podczas tych ćwiczeń możemy wykorzystać poznane przez nas metody: trening Jacobsona czy trening autogenny Shultza. Są to ćwiczenia, które na pewno pozwolą dzieciom uspokoić i odprężyć swój organizm po wysiłku, i przygotować do innych zajęć szkolnych... Bardzo popularną wśród nauczycieli WF-u jak i wśród dzieci zabawę „Minutka” też możemy nazwać psychorelaksacyjną.
W tej pracy starałem się zawrzeć moje przemyślenia na temat procesów psychicznych w sporcie i wychowaniu fizycznym, w szczególności wykorzystania metod psychorelaksacyjnych. Moim zdaniem w aktywności fizycznej sfera mentalna jest równie ważna co sfera fizyczna. Potęga naszego mózgu jest wielka, myślę, że dużo większa niż nam się do tej pory wydaję. Psychologia w sporcie i w procesie kształtowania młodego człowieka z czasem będzie odgrywać coraz większą rolę. Możliwości fizyczne człowieka są już naciągnięte do granic, dlatego trzeba szukać rezerw w umyśle, czyli tam gdzie niemożliwe staje się faktem…