Cz I

1. Zakres regulacji i obowiązywania Kodeksu postępowania administracyjnego.

Zakres regulacji obowiązywania k.p.a. reguluje art. 1

Kodeks postępowania administracyjny normuje postępowanie :

1.przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,

2.przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na postawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1,

3.w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2,

4. w sprawach wydawania zaświadczeń.

Art. 2 k.p.a.

Kodeks postępowania administracyjnego normuje ponadto postępowanie w sprawie skarg i wniosków przed organami państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji społecznych.

2. ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ WG KPA.

Organem administracji publicznej jest osoba lub grupa osób, posiadająca przydane jej przez prawo kompetencje, działająca na postawie przepisów prawa. Definicję ustawową organu administracji publicznej odnajdujemy w art. 5§2 ust 3. Kodeksu postępowania administracyjnego. Według tego przepisu są to ministrowie, centralne organy administracji rządowej, wojewodowie, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej ( zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty wymienione w art. 1 pkt. 2, czyli inne organy państwowe i podmioty powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji.

KOMPETENCJA OGÓLNA określa ją art. 1 pkt. 1 w zw. z art. 5§2 k.p.a. Posiadają ją:

a) organy administracji rządowej – ministrowie ( Prezes RM, wiceprezesi RM pełniący funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, ministrowie kierujący określonym działem administracji rządowej, przewodniczący komitetów wchodzących w skład RM, kierownicy centralnych urzędów administracji podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa RM lub właściwego ministra – art. 5§2 pkt.4 k. p .a ), terenowe organy administracji rządowej (wojewodowie, organy rządowej administracji zespolonej w województwie, organy niezespolonej administracji rządowej)

b) organy jednostek samorządu terytorialnego ( art.5 § 2 pkt. 6 – organy gminy, powiatu, województwa, związki gmin, powiatów, wójtowie, burmistrzowie ( prezydenci miast), starostowie, marszałkowie województw oraz kierownicy służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samorządowe kolegium odwoławcze.)

c) innym organom państwowym (powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania indywidualnych spraw w drodze decyzji administracji np. Prezydent RP nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego)

d) inne podmioty ( powołane na podstawie ustaw lub porozumień do załatwiania spraw indywidualnych w drodze decyzji np. ORA podejmuje uchwały w sprawie wpisu na listę adwokatów).

3. ORGANY WYŻSZEGO WG KPA.

Pojęcie organów wyższego stopnia zostało zdefiniowane w art. 17 k. p. a. W stosunku do jednostek samorządu terytorialnego jest to samorządowe kolegium odwoławcze, chyba, że ustawy szczególne stanowią inaczej. W stosunku do wojewodów są to właściwi w sprawie ministrowie. W stosunku do organów administracji publicznej innych niż te, które były wcześniej wymienione odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, gdy ich brak – organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością. W stosunku do organów organizacji społecznych – odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a gdy ich brak – organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

4. Strona postępowania administracyjnego – pojęcie i zdolność procesowa

Art. 28 k.p.a. „Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.”

Art. 29 k.p.a. „Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne – również jednostki nie posiadające osobowości prawnej.

Strona procesowa należy do obligatoryjnych podmiotów postępowania. Strona może działać osobiście lub przez pełnomocnika, chyba, że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.

Zdolność procesowa strony to zdolność do czynności prawnych w rozumieniu k.c. - jest zdolnością do samodzielnego i skutecznego działania w postępowaniu. Zgodnie z art. 30§1 k.p.a oceniana jest według przepisów prawa cywilnego o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Może zatem być pełna(osoby pełnoletnie), ograniczona(małoletni powyżej 13lat, osoba częściowo ubezwłasnowolniona dla której ustanowiono doradcę tymczasowego) i można być jej pozbawionym(osoby ubezwłasnowolnione całkowicie i małoletni do lat 13). Natomiast art. 30§2 mówi, że „ osoby fizyczne nie posiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swych ustawowych przedstawicieli.” Osoby nie będące osobami fizycznymi zgodnie z art.30§3 „działają przez swych ustawowych lub statutowych przedstawicieli.”

5. Następstwo procesowe stron

Art.30 § 4 KPA- w sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni (nabywcy danego prawa, dziedzice ustawowi lub testamentowi).

• W miejsce strony wstępuje nowa strona, a dotychczasowa „występuje”
  z postępowania,

• Nowa strona nie działa zamiast starej, tylko wkracza w jej prawa i sama staje się stroną, w przeciwieństwie do zastępstwa, gdzie osoba zastępująca nie jest stroną,
  a jedynie osobą zastępującą stronę

WARUNKI:

• Sprawa dotyczy praw zbywalnych (zazwyczaj mają one charakter majątkowy mogą być przenoszone przez uprawniony podmiot na inną osobę) bądź dziedzicznych {pojęcia te nie są tożsame)

• w trakcie postępowania następuje zbycie prawa (czynność inter vivos) bądź śmierć strony

• „w trakcie” czyli od momentu wszczęciem postępowania, do doręczenia decyzji ostatecznej

CHARAKTER:

• ogólny - następca prawny strony, w wyniku przejścia na niego ogółu praw
  i obowiązków zmarłego lub os. prawnej, nabywa legitymację do wejścia na miejsce strony we wszystkich toczących się w chwili otwarcia następstwa prawnego procesach

• szczególny - wejście w miejsce strony w jednej konkretnej sprawie

MOŻE BYĆ REZULTATEM NASTĘPSTWA PRAWNEGO:
a) wskutek śmierci osoby fizycznej lub likwidacji osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej będącej stroną postępowania (succesio mortis)
b) wskutek czynności prawnej dotyczącej przedmiotu postępowania (succesio inter vivos)

FORMA NASTĘPSTWA PROCESOWEGO

-wstąpienie na miejsce strony jej następców prawnych następuje z mocy prawa

-organ prowadzący postępowanie powinien zawiadomić następców o prowadzonym postępowaniu

SKUTKI:

• Następuje zmiana strony postępowania(w miejsce strony wchodzą jej następcy prawni- wstępują w tym stadium, w jakim sprawa w danej chwili się znajdowała)

• Nie wstrzymuje biegu postępowania administracyjnego,

• Czynności dokonane przez dotychczasową stronę nadal pozostają aktualne.

• do dalszych czynności uprawniony jest już tylko następca; jeśli zostałyby dokonane przez dotychczasową stronę – bezskuteczne

W sprawach dotyczących spadków nie objętych przez spadkobierców następcą procesowym jest zarządca majątku, bądź wyznaczony przez sąd na wniosek organu kurator (art. 30 § 5)

6.Zastępstwo procesowe stron.

Zastępstwo procesowe w postępowaniu administracyjnym

Istota pełnomocnictwa

• Zgodnie z art. 32 k.p.a.: ”Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.”

• Udzielenie pełnomocnictwa następuje przez jednostronną czynność prawną, jaką jest oświadczenie woli mocodawcy (na piśmie lub zgłoszone do protokołu)

• Pełnomocnictwo procesowe uregulowane jest w art. 32-33 k.p.a.

Podmioty mogące być pełnomocnikiem w postępowaniu administracyjnym

o Kodeks postępowania administracyjnego: art. 33 § 1 k.p.a.: Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadającą zdolność do czynności prawnych.

Pełnomocnictwo dla członka najbliższej rodziny lub domownika strony

• Zgodnie z art. 33 § 4 k.p.a. organ prowadzący postepowanie może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli spełnione są łącznie trzy przesłanki:

a) przedmiotem postępowania jest sprawa mniejszej wagi;

b) pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony;

c) nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.

Przedstawiciel / kurator osoby nieobecnej lub niezdolnej

do czynności prawnych

• Zgodnie z art. 34 § 1 k.p.a.: Organ administracji publicznej wystąpi do sądu z wnioskiem

o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych,

o ile przedstawiciel nie został już wyznaczony.

• Przepis powyższy nakłada na organ obowiązek wystąpienia do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla (strony):

a) osoby nieobecnej;

b) lub niezdolnej do czynności prawnych

7. Subiektywna i obiektywna koncepcja legitymacji procesowej strony

Legitymacja procesowa strony- to uprawnienie określonego podmiotu do wszczęcia postępowania administracyjnego (legitymacja czynna) lub uczestniczenia w tym postępowaniu jako strona (legitymacja bierna) ze względu na dysponowanie interesem prawnym lub obowiązkiem znajdującym umocowanie w materialnym prawie administracyjnym, a także w prawie procesowym.

Interes prawny- to interes, który wynika z przepisów prawa materialnego. Mieć interes prawny
to znaleźć przepis prawa, który pozwala nam ubiegać się o jakieś uprawnienia i obowiązek
nakładany w formie decyzji. Musi być on osobisty, indywidualny, własny, konkretny, aktualny
i nie ewentualny

Legitymacja obiektywna (materialno- prawna) – o tym czy podmiot jest stroną postępowania rozstrzyga obiektywny fakt posiadania interesu prawnego. O istnieniu tego faktu decyduje organ prowadzący postępowanie. Podmiot ubiegający się o wydanie decyzji nie może sam stwierdzić jego istnienia. Przed wszczęciem postępowania organ ma obowiązek dokonać oceny, czy w danym przypadku interes taki istnieje. Jeżeli osoba posiada interes prawny, to organ wszczyna postępowanie, a jeżeli nie ma interesu prawnego to postępowanie w ogóle nie zostaje wszczęte. Przedstawicielem tej koncepcji był Zimmerman.

TO ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ USTALA CZY DANA OSOBA MA STATUS
STRONY

Legitymacja subiektywna (formalna- procesowa)-o fakcie istnienia interesu prawnego
decyduje wola osoby składającej wniosek o wszczęcie postępowania. Koncepcja ta oparta jest na prawie procesowym, polega na przyjęciu założenia, że każdy ma prawo do złożenia wniosku do organu i wraz z tym momentem staje się stroną postępowania. Organ wszczyna postępowanie,
a w trakcie jego trwania sprawdza, czy ta strona miała interes prawny, czy w ogóle może być stroną ( badanie faktu posiadania interesu prawnego winno odbywać się w toku postępowania po jego rozpoczęciu). Jeżeli nie ma ona interesu prawnego, organ umarza postępowanie.
Przedstawicielem tej koncepcji był F. Longschamps.

STRONA SAMA USTALA CZY MA STATUS STRONYDEDCYDUJE WOLA ŻĄDAJĄCEGO WSZCZĘSCIA POSTĘPOWANIA

3. Koncepcja mieszana (wg Barbary Adamiak)- koncepcja ta obejmuje:

• I część- wszczęcie postępowania z urzędu (obiektywna)

• II część- wszczęcie postępowania na wniosek (subiektywna);

• I część- sprawdzenie, kto ma interes prawny?

• II część- każdy ma prawo do procesu.

8. Podmioty na prawach strony (Organizacja społeczna, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich)

Instytucja podmiotów na prawach strony

• charakteryzuje się tym, że prawo procesowe dopuszcza do uczestnictwa w postępowaniu organizację społeczną i prokuratora, ale podmioty te nie są stronami w toczącym się postępowaniu, gdyż postępowanie nie toczy się w ich własnej sprawie, nie występują zamiast strony, lecz obok i niezależnie od strony

• prawo procesowe przyznaje tym podmiotom „prawa strony”, przez które należy rozumieć wyłącznie prawa procesowe

Organizacja społeczna (art. 5 § 2 pkt. 5 k.p.a -> rozumie się przez to organizację zawodową, samorządową i społeczną)

ORGANIZACJA SPOŁECZNA UCZESTNICZY W POSTĘPOWANIU NA PRAWACH STRONY -> art. 31§3 k.p.a

Przyznanie praw procesowych strony organizacji społecznej jest uzależnione od spełnienia łącznie dwóch przesłanek:

1. jest to uzasadnione celami statutowymi organizacji, co ma miejsce wtedy gdy sprawa będąca przedmiotem danego postępowania mieści się w zadaniach organizacji określonych w statucie

2. zachodzi potrzeba ochrony interesu społecznego

Organizacja społeczna ma następujące prawa procesowe (art. 31 k.p.a.)

1. żądanie wszczęcia postępowania w indywidualnej sprawie

2. dopuszczenie jej do już toczącego się postępowania

art. 31 § 2 -> organ administracji publicznej, uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione, postanawia o wszczęciu postępowania z urzędu lub o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej służy zażalenie.

Art. 31 § 4 -> Organ administracji publicznej, wszczynając postępowanie w sprawie dotyczącej innej osoby, zawiadamia o tym organizację społeczną, jeżeli uzna, że może ona być zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe, i gdy przemawia za tym interes społeczny

Art.31§5 Organizacja społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, może za zgodą organu administracji publicznej przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie, wyrażony w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego

Prokurator (sytuację prawną prokuratora w postępowaniu administracyjnym reguluje wyłącznie k.p.a)

• uprawnienia -> prokuratorowi przysługuje prawo zwrócenia się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem art. 182 k.p.a.

• prokuratorowi służy prawo udziału w każdym stadium postępowania w celu zapewnienia, aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy było zgodne z prawem art. 183§1 k.p.a. Organy administracji publicznej zawiadamia prokuratora o wszczęciu postępowania oraz o toczącym się postępowaniu w każdym przypadku, gdy uzna udział prokuratora w postępowaniu za potrzebny art. 183 § 2 k.p.a.

Jeżeli postępowanie zostało zakończone, prokuratorowi od decyzji ostatecznej służą dwa środki zaskarżenia: sprzeciw- na drodze administracyjnej i skarga- na drodze sądowej

SPRZECIW (art. 184)

§1 Prokuratorowi służy prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub przepisy szczególne przewidują wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę.

§2 Prokurator wnosi sprzeciw do organu właściwego do wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany

§3 Sprzeciw od decyzji wydanej przez ministra wnosi Prokurator Generalny.

§4 Jeżeli strona z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu, wniesienie sprzeciwu wymaga zgody strony

Sprzeciw powinien być załatwiony i rozpatrzony w terminie 30 dni od daty jego wniesienia

! Sprzeciw nie wstrzymuje z mocy prawa wykonania decyzji, jednak organ, do którego sprzeciw wpłynął, niezwłocznie powinien stwierdzić, czy nie ma potrzeby wstrzymania wykonania decyzji do czasu załatwienia sprzeciwu.

Rzecznik Praw Obywatelskich

Z żądaniem wszczęcia postępowania administracyjnego Rzecznik występuje wtedy gdy zachodzi konieczność ochrony praw człowieka i obywatela.

CZ I

9. Pojęcie i rodzaje właściwości wg k.p.a

Właściwość- zdolność prawna organu do rozpoznawania i rozstrzygania określonego rodzaju sprawy w postępowaniu administracyjnym. Wyróżniamy:

• właściwość rzeczową- zdolność prawna organu administracji publicznej do rozpoznawania i załatwiania spraw danej kategorii. Właściwość rzeczową organu ustala się według przepisów o jego działaniu (art.. 20 kpa)

• właściwość miejscową- zdolność prawna organu administracji publicznej do rozpoznania i załatwienia sprawy danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego

• właściwość instancyjną/funkcjonalna- zdolność prawna organu administracji publicznej do przeprowadzenia weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej

10. ZASADY OKREŚLANIA WŁAŚCIWOŚCI RZECZOWEJ.

• rodzaj właściwości ustawowej wymieniony w art. 19 k.p.a.

• to zdolność prawna organów administracji publicznej do rozpoznawania i załatwiania spraw danej kategorii

• zgodnie z art. 20 k.p.a. ustala się ją wg przepisów o zakresie działania organu administracji publicznej, czyli na podstawie przepisów ustaw materialnoprawnych (np. prawo wodne, prawo budowlane, prawo o zgromadzeniach) oraz tych przepisów ustaw ustrojowych, które dotyczą kompetencji organów administracji publicznej (np. ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w województwie, ustawa o samorządzie gminnym/powiatowym/województwa)

• wyznaczona przepisami ustaw materialnoprawnych właściwość organów administracji publicznej może być zmieniona w wyniku zawierania przewidzianych ustawami ustrojowymi porozumień

• znaczenie mają również związki zawierane przez jst (prawa i obowiązki gmin/powiatów uczestniczących w związku, przechodzą na związek z dniem ogłoszenia statutu związku) → jeśli przekazane zadania dotyczą prowadzenia postępowania administracyjnego z dniem głoszenia statutu związku, właściwym jest przewodniczący związku

• ograniczenie właściwości organów gminy może wynikać z podjęcia przez radę gminy, na podstawie art. 39 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym, uchwał upoważniających organy wykonawcze jednostek pomocniczych (art. 5 ust. 1 u.s.g.) czy organów i jednostek, o których mowa w art. 9 ust. 1 u.s.g, do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej

• wyrok NSA: w decyzji organ administracji publicznej ma bezwzględny obowiązek wskazać przepisy prawa materialnego, zawarte porozumienie, uchwałę, z których wynika właściwość rzeczowa

• art. 268a k.p.a.: organ administracji publicznej może w formie pisemnej upoważniać pracowników kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w jego imieniu w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych, postanowień i zaświadczeń

11. Zasady określania właściwości miejscowej i instancyjnej.

Właściwość miejscowa – to zdolność prawna organu administracji publicznej do rozpoznania i załatwienia spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju. Zasady ustalania właściwości miejscowej reguluje art. 21 k.p.a. Zgodnie z tym przepisem :

-we wszystkich sprawach z wyłączeniem nieruchomości oraz prowadzenia zakładu pracy właściwość miejscową ustala się według miejsca zamieszkania, a w razie braku miejsca zamieszkania według miejsca pobytu strony lub jednej ze stron. Gdy żadna ze stron nie ma takiego miejsca to wg miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju;

-w sprawach dot. Nieruchomości, wg miejsca jej położenia.

Gdy nieruchomość leży na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów wtedy właściwym będzie organ na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości.

W sprawach zakładu pracy właściwość ustala się wg miejsca, w którym był, jest albo będzie prowadzony;

-jeżeli nie można ustalić właściwości wg w.w zasad to właściwość ustala się wg miejsca zdarzenia dającego podstawę do wszczęcia postępowania, a gdy nie można ustalić takiego miejsca, organem właściwym będzie organ, który jest właściwy dla obszaru dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy.

-„W sprawach dotyczących prawa jazdy należy przy określaniu właściwości samorządowych kolegiów odwoławczych brać pod uwagę powiat, w którym aktualnie zamieszkuje strona”.

(Postanowienia NSA z 22.12. 2008r., I OW114/08)

Właściwość instancyjna – to zdolność prawna organu administracji publicznej do przeprowadzania weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej. Zasady ustalania właściwości instancyjnej są ustalone w k.p.a., jednakże z zastrzeżeniem, że pierwszeństwo przed tymi uregulowaniami mają postanowienia szczególne odrębnych ustaw co do wyznaczania innego organu odwoławczego. Właściwość instancyjna jest przyznana organom wyższego stopnia oraz w ograniczonym zakresie również ministrom. O tym jakie organy są organami wyższego stopnia stanowi art. 17 k.p.a wg tego przepisu organami wyższego stopnia są :

-w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze;

-w stosunku do wojewodów – właściwi w sprawie ministrowie;

-w stosunku do organów administracji publicznej innych niż w.w. odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku – organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością;

-w stosunku do organów organizacji społecznych – organy nadrzędne albo państwowe organizacje nadzoru.

12. Przesłanki i zasady wyłączenia organów z postępowania.

Instytucja wyłączenia organu w postępowaniu administracyjnym jest drugą instytucją wyznaczającą zdolność prawną organu administracji publicznej. Dla wyznaczenia zdolności prawnej organu administracji publicznej znaczenie ma instytucja wyłączenia organu, bo wtedy z mocy prawa traci on tę zdolność co do prowadzenia postępowania w określonej sprawie. Wyłączenie członka organu kolegialnego może mieć również znaczenie przy zapewnieniu niezbędnego kworum do podejmowania ze skutkiem prawnym uchwal. Natomiast instytucja wyłączenia pracownika nie prowadzi w zasadzie do utraty zdolności prawnej organu administracji publicznej, bowiem bezpośredni przełożony wyznaczy do prowadzenia sprawy innego pracownika.

Instytucja wyłączenia organu administracji publicznej tym różni się od wyłączenia pracownika, że tutaj wyłączeniu podlega nie jeden pracownik, ale cały urząd i jego organ. W tej sytuacji organ jako całość, to jest osoba piastująca funkcje organu oraz osoby będące pracownikami organu i jego urzędu nie mogą załatwiać sprawy. Oznacza to, że niedopuszczalne jest również wydanie decyzji z upoważnienia organu podlegającego wyłączeniu przez podległego mu pracownika.

Wyłączenie organu następuje w sprawach dot. interesów majątkowych następujących osób :

1. Kierownika organu lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunkach małżeństwa, pokrewieństwa i powinowactwa do drugiego stopnia, przysposobienia, opieki i kurateli ( art. 25 §1 pkt. 1 );

2. Zajmujących stanowiska kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub pozostających z nim w stosunkach wymienionych w pkt. 1 ( art. 25 § 1 pkt. 2 ).

Wyłączenie organu administracji publicznej od udziału w postępowaniu następuje z mocy prawa.

W przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia :

1. Organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę w normalnym toku instancji, gdy sprawa dotyczy interesów majątkowych kierownika organu, jego małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

2. Organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba wymieniona w art. 25 § 1 pkt. 2 zajmuje stanowisko kierownicze.

Organ wyższego stopnia może do załatwienia sprawy wyznaczyć sobie inny podległy mu organ. W razie gdy osobą zajmującą stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia jest minister albo prezes samorządowego kolegium odwoławczego, Prezes Rady Ministrów wyznacza organ właściwy do załatwienia sprawy.

Jeżeli wskutek wyłączenia pracowników organu, organ ten stał się niezdolny do załatwienia sprawy, sprawę załatwia organ wyższego stopnia, który może jednak do jej załatwienia wyznaczyć inny organ.

13. Przesłanki i tryb wyłączenia pracowników od udziału w postępowaniu.

K.p.a. przewiduje dwie kategorie przyczyn powodujących bądź uzasadniających wyłączenie. Są to:

1. Przyczyny wyraźnie wymienione w art. 24 § 1 k.p.a., które z mocy prawa powodują wyłączenie pracownika,

2. Inne przyczyny, które mogą wywoływać wątpliwości co do bezstronności pracownika ( art. 24 § 3 k.p.a. ).

Wyłączenie pracownika z powodu innych przyczyn następuje, jeśli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności niewymienionych w §1 art. 24, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika.

Z mocy prawa pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie :

1. w której jest stroną albo pozostaje z jedna ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

2. swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,

3. osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,

4. w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt. 2 i 3,

5. w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji,

6. z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne,

7. w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

Gdy pojawią się inne okoliczności, nie wymienione wyżej , mogące wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika, następuje wyłączenie pracownika na jego żądanie, na żądanie strony lub z urzędu, o ile istnienie takich okoliczności zostanie uprawdopodobnione.

Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki i kurateli.

W przypadku wyłączenia pracownika, jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy. Do czasu takiego wyznaczenia, pracownik podlegający wyłączeniu podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.

14. Obowiązki organu w zakresie wszczęcia postępowania.

• W postępowaniu ogólnym organ ma obowiązek ustalenia, jakie podmioty są stronami wszczętego postępowania oraz powiadomić je o tym, że biorą udział w postępowaniu ( art. 61 § 4 k.p.a. ). Zgodnie z art. 183 § 2 k.p.a. należy również zawiadomić prokuratora, jeżeli jego udział w postępowaniu byłby potrzebny. Na podstawie art. 31 §4 – należy o wszczętym postępowaniu powiadomić organizację społeczną, jeżeli może być zainteresowana wynikiem sprawy ze względu na jej cele statutowe lub interes społeczny.

• Obowiązek wydania postanowienia na podstawie art. 31 § 2 zdanie pierwsze – sytuacja gdy organizacja społeczna, działająca na prawach strony, żąda wszczęcia postępowania i jest to uzasadnione jej celami statutowymi i ważnym interesem społecznym.

• Obowiązek zbadania możliwości prowadzenia jednego postępowania w odniesieniu do kilku spraw – art. 62 k.p.a.

• Obowiązek ustalenia kręgu uczestników czynności postępowania, których należy wezwać do udziału w nich z odpowiednim wyprzedzeniem.

• Obowiązek potwierdzenia wniesienia podania, jeżeli wnoszący tego zażąda – art. 63 § 4 k.p.a.

• Obowiązek wezwania wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie 7 dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania – art. 64 §2 k.p.a.

• Obowiązek przestrzegania przepisów o właściwości- organ niezwłocznie przekazuje podanie organowi właściwemu dla sprawy, zawiadamiając jednocześnie wnoszącego podanie. Zawiadomienie powinno zawierać uzasadnienie – art. 65 § 1 k.p.a.

• Obowiązek rozpoznania sprawy należącej do właściwości organu w sytuacji wielości żądań w jednym podaniu. Organ obowiązany jest również zawiadomić wnoszącego podanie, że w sprawach innych powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu i poinformować o treści § 2 art. 66.

• Obowiązek zwrotu podania wnoszącemu, gdy właściwy w sprawie jest sąd powszechny – art. 66 § 3 k.p.a.

17. Pojęcie, charakter i funkcje zasad ogólnych postępowania administracyjnego.

Zasady ogólne postępowania administracyjnego - są to pewne podstawowe reguły tego postępowania, które zostały uznane przez ustawodawcę za fundamentalne dla postepowania administracyjnego i zostały wyodrębnione w KPA ( art. 6- 16). Wynikają one z przepisów prawa albo stanowią logiczną konsekwencję przepisów prawa.

Wszystkie zasady ogólne mają charakter norm prawnych, nie zaś wskazówek czy zaleceń. Są integralną częścią przepisów regulujących procedurę administracyjną i są dla organów administracji wiążące na równi z innymi przepisami tej procedury.

Zasady ogólne dotyczą przede wszystkim jurysdykcyjnego postępowania administracyjnego (czyli postepowania, którego celem jest rozstrzygnięcie indywidualnej sprawy w drodze decyzji administracyjnej) i obowiązują w nim w pełnym zakresie.

Funkcje zasad ogólnych przejawiają się w czterech płaszczyznach:

• wykładni prawa- ujednolicają wykładnię przepisów proceduralnych, przepisy o postepowaniu administracyjnym musza być interpretowane zgodnie z zasadami ogólnymi, wypełniają ewentualne luki w obrębie KPA

• stosowania prawa- stanowią wytyczne dla organów administracji publicznej przy podejmowaniu decyzji w ramach uznania administracyjnego

• gwarancji praw strony- wzmacniają pozycję procesową strony, gdyż dyrektywy wynikające z nich dla organów prowadzących postepowanie są korzystne przede wszystkim dla stron

• tworzenia norm prawnych- wyznaczają kierunek pracom legislacyjnym, mającym na celu wprowadzenie nowych rozwiązań do KPA albo nowelizację istniejących

18. Klasyfikacja zasad ogólnych postępowania administracyjnego.

- Klasyfikacja wyróżniająca dwie grupy ze względu na znaczenie w stosowaniu prawa przez organy administracji publicznej

- Podstawowe kryterium – pojęcie praworządnej decyzji stosowania prawa

- Podział na dwie grupy:

1. Zasady ogólne wyrażające idee praworządnej decyzji stosowania prawa przez ograny administracji publicznej:

   1. Pierwotne

1. Praworządności działania organu administracji publicznej i dbałości o praworządne działanie stron i uczestników postępowania

2. Prawdy obiektywnej

3. Uwzględnienia w postępowaniu i załatwianiu spraw interesu społecznego i słusznego interesu jednostki

4. Czynnego udziału stron w postępowaniu

   1. Pochodne

1. Zaufania uczestników postępowania do organów państwa

2. Dwuinstancyjności postepowania

3. Trwałości decyzji administracyjnej

4. Sądowej kontroli decyzji administracyjnej

1. Zasady kultury administrowania oraz techniczno-procesowe:

1. Kultury administrowania:

1. Przekonywania

2. Udzielania informacji faktycznej i prawnej stronom oraz niezbędnej informacji prawnej stronom i uczestnikom postępowania

3. Ugodowego załatwiania spraw o spornych interesach stron

1. Techniczno- procesowe:

1. Szybkości i prostoty postępowania

2. Pisemności

19. Zasada praworządności.

- wyrażona w art. 7 Konstytucji RP ( działanie na podstawie i w graniach prawa )

- odnosi się organów administracji publicznej , które w stosunkach zewnętrznych (z podmiotami niezależnymi od nich) muszą mieć dla swoich działań postawę w przepisach prawa powszechnie obowiązującego w rozumieniu art. 87 Konstytucji

- akty normatywne o charakterze wewnętrznym nie mogą być podstawą do wydania decyzji dla niezależnych od administracji podmiotów ( art. 93 Konstytucji )

- art. 6 KPA – działanie na podstawie prawa jako obowiązek stosowania w sprawach indywidualnych przepisów prawa materialnego i procesowego, prawidłowego ustalania obowiązującego stanu prawnego spraw oraz poprawnej wykładni przepisów przy rozstrzyganiu

- obowiązek nie tylko dla organu administracji publicznej, ale także odnosi się do sytuacji istniejącej w toku postępowania ( uczestnictwo stron, świadków, świadków, biegłych oraz innych uczestników czynności procesowych)

- art. 7 KPA ( organy stoją na straży praworządności ) – obowiązek organu prowadzącego postępowanie o dbanie, aby tylko legalnymi środkami dochodzić do załatwienia sprawy, z zachowaniem przewidzianych prawem uprawnień i obowiązków wszystkich uczestników postępowania; w przypadkach trudniejszych organ może zwrócić się do prokuratora o udział w postępowaniu w celu pełniejszego wypełnienia tego obowiązku

- w przepisach postępowania jest wiele postanowień odnośnie:

• zapobieganiu naruszeniom prawa np. wyłączenie pracownika lub biegłego

• usuwania skutków niezgodności z prawem np. wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji lub postanowienia

20. Zasada proporcjonalności i zasada wyważania interesów.

Zasada proporcjonalności. Określona w art. 31 Konstytucji, służy ograniczeniu do niezbędnych granic uciążliwości ingerencji administracyjnej w sferę praw jednostki. W tej zasadzie chodzi o to, aby państwo i organy administracji publicznej ingerowały w prawa obywateli w sposób rozsądny i racjonalny i nie nadużywały przysługujących im środków i kompetencji, szkodząc w ten sposób obywatelowi. Chodzi także o to, aby były zachowane odpowiednie proporcje między celami działania administracji a ostrością używanych w tych celach środków. Według tej zasady organy administracji publicznej, podejmując jakiekolwiek działanie, winny miarkować cele i wymierzane dolegliwości, a także proporcje między ochroną dobra (interesu) ogólnego (publicznego) i dobra (interesu) indywidualnego.

Zasada wyważania interesów. Zasada wyrażona w art..7 k.p.a. in fine, czyli zasada wyważania interesów stanowi nakaz skierowany w stronę organu administracji publicznej, aby w stosowaniu prawa miał on na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Pod względem legislacyjnym zasada wyważania interesów jest zbudowana z z dwóch zwrotów odsyłających: klauzuli odsyłającej o charakterze generalnym (wartością uwzględnianą w procesie stosowania prawa jest interes społeczny) oraz klauzuli odsyłającej o charakterze szacunkowym (wymagające oceny słuszności interesu obywatela). Są to zwroty o różnym znaczeniu w stosowaniu prawa przy załatwianiu sprawy indywidualnej. Zdaniem J. Borkowskiego „Nie jest to proste wyważanie racji dwóch interesów a raczej porównywanie z wartościami ogólnymi pojawiającymi się w sprawie w wyniku oszacowania „słuszności” żądań wyrażających interes jednostki”

Najwyższy Sąd Administracyjny w orzeczeniu z 11.06.1981r. stwierdził, że przy załatwieniu sprawy na zasadzie uznania administracyjnego należy zaspoioć interes jednostki, gdy nie pozostaje to w wyraźnej kolizji z wymaganiami interesu publicznego.

Załatwienie sprawy, o którym stanowi się w art. 7, nie oznacza tylko samego rozstrzygnięcia sprawy co do jej istoty decyzją, bo wszystkie czynności w postępowaniu służą ustaleniu okoliczności fatycznych i prawnych, pozwalających na prawidłowe porównanie wartości przypisanych interesowi społecznemu ze słusznością interesu jednostkowego.

22. Zasada informowania i zasada przekonywania.

1) Zadania przekonywania:

- art. 11 KPA

- realizacja we wszystkich stadiach postępowania administracyjnego, w jakich ustala się przesłanki załatwienia sprawy

- istotne znaczenie : takie uzasadnienie decyzji, które skłoni adresata do jej dobrowolnego wykonania

- postępowanie dowodowe: realizowane we współdziałaniu ze stronami, przez wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy ważnych dla organu jak i dla stron

- związek z zasadą ugodowości, stosowaną w sprawie o spornych interesach: przekonywanie stron do zawarcia kompromisu w celu ograniczenia przypadków stosowania przymusu w realizacji obowiązków i uprawnień

- zapobieganie sytuacjom konfliktowym, brakowi zrozumienia celu i podstaw czynności procesowych

2) Zasada udzielania informacji prawnej i faktycznej stronom oraz niezbędnej informacji prawnej stronom i uczestnikom postępowania

- art. 9 KPA

- obowiązek informacyjny organu z urzędu (bez wniosków stron i innych uczestników), rozciąga się na wszystkie stadia i czynności postępowania aż do ich zakończenia w danej instancji

- II rodzaje informacji (prawo stron do ich uzyskania ):

I. o okolicznościach faktycznych istotnych dla sprawy np. wiadomości o liczbie zezwoleń, które mogą być wydane czy zasobie środków pomocy

II. o prawie obowiązującym, na którego podstawie nastąpi załatwienie sprawy np. przesłanki uzyskania uprawnienia lub okoliczności prawne powodujące zwolnienie z obowiązku

- art. 9 KPA, zdanie drugie:

• Organ administracji publicznej musi poinformować stronę lub uczestnika postępowania o negatywnych skutkach podejmowanych przez nich czynności oraz skutkach bierności w określonych sytuacjach procesowych

• Obowiązek organu zapobiegania działaniu stron lub uczestników postępowania na własną szkodę przez udzielenie przestróg i informacji o prawidłowej formie i treści czynności, które powinny ode podejmować

23. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu i konsekwencje jej niezastosowania w postepowaniu administracyjnym.

Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu- (art. 10 KPA) organ administracji publicznej ma obowiązek zapewnienia stronom czynnego udziału w każdym stadium postepowania oraz umożliwienia im przed wydaniem decyzji wypowiedzenia się co do zebranych materiałów i dowodów oraz zgłoszonych żądań.

Przejawy tej zasady w postepowaniu administracyjnym są bardzo liczne:

• prawo wglądu do akt sprawy wraz z prawem do sporządzenia z nich notatek, kopii i odpisów

• prawo zgłaszania wszelkich środków dowodowych

• w trakcie rozprawy administracyjnej prawo zadawania pytań świadkom, biegłym i innym stronom; strona powinna być zawiadomiona o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodów przynajmniej na 7 dni przed terminem

• prawo składania wyjaśnień, zgłaszania żądań, propozycji i zarzutów oraz przedstawienia dowodów na ich poparcie

• prawo wypowiadania się co do całości zebranego materiału dowodowego

• prawo do wypowiadania się co do wyników postepowania dowodowego na rozprawie

Wyjątek (art. 10§ 2 KPA)- organ może odstąpić od czynnego udziału strony w postępowaniu, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną. Zobowiązane są jednak wtedy utrwalić przyczyny tego odstąpienia w aktach sprawy w drodze adnotacji lub protokołu.

Uniemożliwienie stronie wzięcia udziału w postepowaniu pociąga za sobą kwalifikowana wadliwość tegoż postepowania, stanowiąca przesłankę do jego wznowienia ( art. 145§ 1 pkt 4 KPA)

24. Zasada Dwuinstancyjności.

Wyrażona jest w art. 15 k.p.a., oznacza ona, że każdą decyzję wydaną w I instancji strona (lub inny uprawniony podmiot) może zaskarżyć do organu administracji publicznej wyższego stopnia nad organem, który wydał zaskarżoną decyzję.
Odnosi się nie tylko do decyzji wydanych w zwykłym trybie, lecz także do decyzji wydanych w wyniku postępowań nadzwyczajnych.
Wyjątkiem od zasady jest fakt, iż odwołanie nie przysługuje od decyzji wydanych w I instancji przez naczelne organy administracji publicznej oraz samorządowe kolegia odwoławcze.
Strona niezadowolona z decyzji może jednak zwrócić się do organu, który ją wydał z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 127 par.3 k.p.a.)
Przedmiotem postępowania odwoławczego nie jest weryfikacja decyzji tylko ponowne rozpatrzenie sprawy administracyjnej.
Istotą odwołania jest dwukrotne rozpoznanie i rozstrzygnięcie tożsamej pod względem przedmiotowym i podmiotowym sprawy administracyjnej. Wynika z niej prawo odwołania strony od każdej decyzji nieostatecznej.

25. Zasada pisemności

Wyrażona w art. 14 k.p.a., oznaczała zawsze, że sprawy administracyjne załatwiane są w formie pisemnej. Obecnie, jako równorzędna forma załatwienia sprawy, przewidziana jest forma dokumentu elektronicznego, doręczonego środkami komunikacji elektronicznej.
Kodeks dopuszcza możliwość ustnego załatwienie sprawy tylko wyjątkowo, gdy zachodzą łącznie dwie przesłanki:
a) za takim załatwieniem sprawy przemawia interes strony;
b) przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie.
Treść oraz istotne motywy ustnego załatwienia sprawy powinny być jednak utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.
Wg doktryny zasada pisemności odnosi się nie tylko do samego aktu załatwienia (zakończenia) sprawy, tj. do decyzji lub ugody, ale w rozsądnym zakresie również od innych czynności podejmowanych w toku załatwienia sprawy. Zresztą sam kodeks stanowi, że formę pisemną powinny mieć, względnie powinny być utrwalone na piśmie (w formie protokołu), również czynności, takie jak:
wezwania, podania, przesłuchania stron, świadków biegłych, oględziny i ekspertyzy, rozprawa, postanowienia.
Inne czynności organu administracji publicznej, które mają znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, utrwala się w aktach w formie adnotacji podpisanej przez pracownika, który dokonał czynności.

26. Zasada szybkości postępowania

Wyrażona w art. 12 k.p.a. , nakazuje organom administracji publicznej działać wnikliwie, lecz szybko (bez zbędnej zwłoki), posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienie sprawy.
Rozwiązania proceduralne mające na celu przyśpieszenie tempa załatwienia spraw:
1) różnicowanie maksymalnych terminów załatwienia spraw w I instancji w zależności od kategorii sprawy;
2) przyznanie stronie prawa do wniesienia skargi na bezczynność organu do NSA.

Art.12

Par. 1 Organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.

Par.2 Sprawy które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie.

Z uwagi na decydującą rolę organu administracji wprowadzono terminy, dla przyspieszenia procedur.

Jednomiesięczny- dla sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego

Dwumiesięczny- dla sprawy szczególnie skomplikowanej itd.

Oraz wymóg niezwłocznego załatwienia spraw nie wymagających dowodów.

Terminy określone w KPA są terminami maksymalnymi, a organ ma załatwić sprawę jak najszybciej z użyciem jak najprostszych środków.

27. Zasada trwałości decyzji ostatecznych* i sądowej kontroli decyzji administracyjnych. Zwana też zasadą pozainstancyjnej weryfikacji decyzji ostatecznych, zamieszczona w art. 16§1 KPA. Reguła ta gwarantuje wzruszalność decyzji tylko w szczególnie określonych wypadkach, przewidzianych w kodeksie (rozdziały 12 i 13 dział II KPA), bądź ustawach szczególnych. Takie rozwiązanie zapewnie trwałość tych decyzji, a tym samym poczucie pewności obrotu prawnego.

Sądowa kontrola decyzji administracyjnych (art. 16§2) oznacza, że decyzje z powodu ich nie zgodności z prawem mogą być zaskarżane do sądów administracyjnych.

*Decyzja ostateczna to decyzja, od której nie można wnieść zwyczajnego środka prawnego (odwołania bądź wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy), czyli wydana:

1. w wyniku rozpatrzenia zwyczajnego środka prawnego

2. w I instancji, gdy strona (inny uprawniony podmiot) nie wniosła zwyczajnego środka prawnego w wymaganym terminie (14 dni), a termin nie został przywrócony

3. w I instancji, od której, z mocy przepisu szczególnego, w ogólne nie przysługuje zwyczajny środek prawny

28. Terminy załatwiania spraw.

Termin to czas wyznaczony na dokonanie określonej czynności.

Kryteria podziału:

-Sposób określenia czasu dokonania czynności procesowej:

1. bezwzględnie oznaczone (- okres np. miesiąc, - wyznaczające określoną datę)

2. względnie oznaczone np. bez zbędnej zwłoki

-Wg. Pomiotu, którego czynności dotyczy termin:

1. organu prowadzącego postępowanie

2. uczestników

-podmiotu wyznaczającego termin

1. ustawowe- nie mogą być wydłużane, lub skracane np. wniesienie odwołania 14dni, zażalenia 7dni

2. urzędowe- wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie, w szczególnych wypadkach mogą ulec zmianie np. termin rozprawy

-skutki prawne zw z uchybieniem terminu

1. zawite- po jego upływie jest nie ważna i nie wywołuje skutków prawnych. Mogą być przywrócone art58 KPA

2. przedawniające (prekluzyjne)- czynność po tym terminie jest bezskuteczna, termiin nie może być przywrócony

3. porządkowe (instrukcyjne) - najczęściej terminy urzędowe; dokonanie czynności po terminie nie odbiera jej mocy prawnej

Obliczanie terminów: art57 KPA

Ogólna dyrektywa dla organów prowadzących postępowanie administracyjne nakazuje załatwianie spraw bez zbędnej zwłoki (w czasie jaki niezbędny jest do załatwienia danej sprawy w warunkach prawidłowej organizacji pracy). Terminy załatwiania spraw w

-I instancji:

1. niezwłocznie- sprawy nie wymagają postępowania wyjaśniającego

2. nie dłużej niż 1 miesiąc- wymagające postępowania wyjaśniającego

3. nie dłużej niż 2 miesiące- sprawy szczególnie skomplikowane

-II instancji: 1 miesiąc od otrzymania odwołania,

* do terminów nie wlicza się:

• Terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności,

• Okresów zawieszenia postępowania

• Opóźnienia spowodowanego winą strony

• Opóźnienia wynikającego z innych przyczyn niezależnych od organu

Skutki niezałatwienia sprawy w terminie:

Organ, który nie załatwił sprawy w wymaganym ustawowym terminie, jest z obowiązany zawiadomić o tym strony, podając przyczyny zwłoki i nowy termin. W takiej sytuacji możliwe jest zażalenie do organu wyższego stopnia, a jeżeli brak takiego organu to wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

29. Zakres przedmiotowy doręczeń.

Doręczeniu podlegają „pisma”, a więc wszelkie wezwania, zawiadomienia, protokoły, sporządzone na piśmie decyzje, postanowienia lub inne dokumenty, z którymi powinna być zaznajomiona strona czy uczestnik postępowania i które mają znaczenie procesowe. Pisma stanowią zasadniczą formę komunikowania stronie rozstrzygnięć zgodnie z ogólną zasadą pisemności postępowania. Termin „pismo” użyty w art. 39 k.p.a jest wobec tego zbiorczym określeniem na oznaczenie wezwań, poświadczeń i aktów administracyjnych występujących pod różnymi nazwami procesowymi w postępowaniu administracyjnym ogólnym i szczególnym.

30. Pojęcie i rodzaje doręczeń

Doręczenia zostały uregulowane w art. 39 – 49 k.p.a.

Doręczenie jest czynnością procesową organu administracji publicznej, z którą przepisy kodeksu wiążą skutki prawne. Od daty doręczenia pism:
- biegną terminy (procesowe lub materialne),

- organ i strona są związani decyzją lub postanowieniem ,

- można stosować środki dyscyplinujące lub egzekucyjne.

Znaczenie procesowe ma sam fakt doręczenia i jego potwierdzenia. Dla biegu postępowania nie jest istotne, czy i kiedy adresat zapoznał się z treścią pisma.

Celem doręczeń jest przestrzeganie przez organ administracji publicznej zasady demokratycznego państwa prawnego. Uregulowanie doręczeń w k.p.a chroni obywatela przed nadużyciami ze strony administracji.

Doręczenia są podporządkowane zasadzie oficjalności i pisemności w postępowaniu.

Rodzaje:

1. DORĘCZENIE WŁAŚCIWE (zwykłe)

- stosuje się je do osób fizycznych, jednostek organizacyjnych i organizacji społecznych

- pismo dostarcza się adresatowi do jego rąk

- dostarczenie następuje poprzez skorzystanie z usług pocztowych, przez pracowników organu administracyjnego lub przez inne upoważnione osoby/organy

- bezskuteczne jest doręczenie pisma stronie pozbawionej zdolności do czynności prawnych; w tym przypadku pisma dostarcza się przedstawicielowi strony lub jej pełnomocnikowi, jeśli został ustanowiony

- pełnomocnik zawsze musi być powiadomiony o czynnościach procesowych, ponieważ zgodnie z wyrokiem NSA pominięcie przez organ administracji pełnomocnika strony jest równoznaczne z pominięciem strony w postępowaniu i uzasadnia wznowienie postępowania na zasadzie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a; jeśli strona ustanowi kilku pełnomocników, musi wskazać jednego jako właściwego do doręczeń pism. Jeśli tego nie zrobi, organ sam wybiera jednego z nich i tylko jemu doręcza pisma

1. DORĘCZENIE ZASTĘPCZE (więcej w pytaniu 35)

2. FIKCJE DORĘCZEŃ (więcej w pytaniu 35)

Na mocy przepisów szczególnych powiadamianie publiczne o pismach procesowych można uznać za surogaty doręczeń, ponieważ przyjmuje się wtedy fikcję doręczenia, pozwalającą na niezakłócony bieg postępowania administracyjnego.

31. Zasady doręczeń osobom fizycznym.

Doręczenie pism osobom fizycznym następuje w miejscu ich zamieszkania lub w miejscu pracy. Wyjątkowo pismo można doręczyć w lokalu organu administracji albo w każdym miejscu , w którym adresata się zastanie ( art. 42 k.p.a. ) Powinno być ono potwierdzone podpisem adresata, który dokumentuje fakt doręczenia i jego datę. Uchylenie się adresata od złożenia podpisu, czy też odmowa przyjęcia pisma nie pozbawiają doręczenia skutku prawnego. W pierwszym przypadku osoba doręczająca potwierdza, komu i w jakiej dacie doręczyła pismo, w drugim - niedoręczone pismo zwraca się organowi administracji publicznej z adnotacja informującą o odmowie jego przyjęcia i jej dacie( art. 46 § 2 i art. 47 §

1 k.p.a.) Wówczas przyjmuje się fikcje doręczenia w dacie odmowy przyjęcia pisma. Jeśli w sprawie kilka stron doręczamy wszystkim stronom. Można doręczyć pisma tylko jednej stronie, gdy została ona do tego upoważniona do ich przyjmowania przez inne strony ( art. 40 § 3 k.p.a.)

Doręczenie pism osobom korzystającym z immunitetu dyplomatycznego lub konsularnego musi respektować przywileje wynikające z umów i zwyczajów międzynarodowych, w praktyce wymagane pośrednictwo organów administracji spraw zagranicznych (art. 48 § 2 k.p.a. )

31. Zasady doręczeń osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej.

W pierwszej kolejności stosuje się doręczenie właściwe, polegające na doręczeniu pism osobie uprawnionej do ich odbioru w lokalu siedziby (miejsca działalności) danego podmiotu (art. 45 k.p.a.). Jeżeli nie można zastosować tej formy doręczenia, to pismo składa się w urzędzie pocztowym albo w urzędzie gminy, tak samo jak skierowane do osoby fizycznej i z tym samym skutkiem co do zastosowania fikcji doręczenia (art. 44 k.p.a.)

34. Odmowa przyjęcia pisma.

Kwestię odmowy przyjęcia pisma reguluje artykuł 47 k.p.a.

Paragraf pierwszy tego przepisu mówi nam , że jeśli adresat odmawia przyjęcia pisma, które zostało mu przesłane przez pocztę lub inny organ albo w inny sposób – pismo zwracane jest do nadawcy z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy. Pismo oraz adnotację dołącza się do akt sprawy. Paragraf drugi stanowi, że pismo takie uznaje się za doręczone w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata.

W doktrynie podkreśla się, iż z jednoznaczną odmową przyjęcia przez adresata przesyłki, mamy do czynienia tylko wówczas, gdy pisma doręcza się przez pocztę za zwrotnym poświadczeniem odbioru.

Odmowa przyjęcia pisma przez adresata nie tamuje biegu postępowania, gdyż zgodnie z przywołanym przepisem, mamy do czynienia z fikcją doręczenia, pozwalającą na ustalenie daty doręczenia pisma, od której zaczynają biec terminy np. na odwołanie od decyzji.

35. Doręczenie zastępcze i fikcje doręczeń.

Doręczenie zastępcze reguluje art. 44 k.p.a. Występuje ono w razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 42 ( osobie fizycznej w miejscu zamieszkania, miejscu pracy, lokalu administracji publicznej lub każdym innym miejscu, w którym zastanie się adresata ) i 43 ( w przypadku nieobecności adresata, za pokwitowaniem, dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu.

Polega na tym, że :

- poczta przechowuje pismo przez okres czternastu dni w swojej placówce pocztowej - w przypadku doręczania pisma przez pocztę,

Lub

- pismo składa się na okres czternastu dni w urzędzie właściwej gminy (miasta) - w przypadku doręczania pisma przez pracownika urzędu gminy (miasta) lub upoważnioną osobę lub organ.

Zawiadomienie o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego odbioru w terminie siedmiu dni, licząc od dnia pozostawienia zawiadomienia w określonym miejscu, umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata.

Jeżeli adresat nie podejmieprzesyłki w określonym w przepisie terminie - pozostawia się powtórne zawiadomienie o możliwości odbioru przesyłki w terminie nie dłuższym niż czternaście dni od daty pierwszego zawiadomienia.

Doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w § 1 ( 14 dni ) a pismo pozostawia się w aktach sprawy.

Fikcja prawna polega na tym, że mimo , iż faktycznie pisma nie doręczono – wywołuje ono zamierzone konsekwencje prawne. Oprócz dwóch opisanych wyżej przypadków ( czyli odmowy przyjęcia pisma i doręczenia zastępczego ) mamy z nią doczynienia w przypadku :

- zmiany adresu

Zgodnie z art. 41 § 1 k.p.a. strony postępowania oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swojego adresu. Przepis ten nie będąc obwarowany żadną bezpośrednią sankcją, nabiera odpowiedniego znaczenia dopiero w związku z § 2, który wprowadza prawną fikcję doręczenia. Fikcja w swoim brzmieniu uskutecznia bowiem doręczenie przeprowadzone pod zdezaktualizowany adres w przypadku, gdy strona zaniedbała opisany obowiązek. Oznacza to, że doręczenie pisma pod dawny adres jest traktowane tak jak doręczenie pod adres właściwy, co oznacza, że wywołuje takie same skutki procesowe.

- obwieszczenia

Publiczne ogłoszenie treści pisma w formie obwieszczenia, jest to szczególny rodzaj powiadomienia stron o decyzjach i innych czynnościach organów administracji. Może mieć ono miejsce w przypadku gdy przepis szczególny o tym stanowi. W takim przypadku doręczenie uważa się za dokonane po upływie 14 dni od dnia publicznego ogłoszenia.

cz. I. Pyt. 36. Podstawowe zasady wzywania do udziału w postępowaniu.

Wezwanie do udziału w postępowaniu powinno być podporządkowane zasadom: jawności celu wezwania, ekonomi procesowej, zachowania względów wobec osoby wezwanej.

Organ administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań, jeżeli jest to niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy lub wykonania czynności urzędowych.

Wezwanie może być skierowane do każdej osoby mającej informacje konieczne w postępowaniu.

Wezwanie jest czynnością dokonywaną z zachowaniem jawności. Musi ono dokładnie określać:

- podmioty – kto kogo wzywa (organ wzywający i wzywanego)

- w jakiej sprawie, w jakim charakterze i w jakim celu osoba zostaje wezwana

- czy ma obowiązek osobistego stawienia się czy może przez pełnomocnika lub przekazać żądane wiadomości na piśmie.

- termin stawiennictwa oraz pouczenie o skutkach niezastosowania się do wezwania.

Wezwanie w zwykłej formie pisemnej musi zawierać podpis pracownika z jego danymi osobowymi i służbowymi (w formie elektronicznej- bezpieczny podpis elektroniczny z ważnym certyfikatem).

Organ obowiązany jest dołożyć starań, żeby zadośćuczynienie wezwaniu nie było uciążliwe.

Zasady wzywania do osobistego stawiennictwa.

- Do osobistego stawiennictwa wezwany jest obowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta w którym mieszka albo przebywa. Obowiązek osobistego stawiennictwa dotyczy także osoby zamieszkałej (przebywającej) w sąsiedniej gminie lub mieście.

- Możliwe jest zaniechania wezwania do stawiennictwa osób z odległych miejscowości dzięki instytucji pomocy prawnej. Polega ona na zwróceniu się do organu właściwego dla miejsca zamieszkania lub pobytu osoby wzywanej o dokonanie czynności związanych z toczącym się postępowaniem. Organ korzystający z pomocy określi okoliczności których czynność ma dotyczyć.

- W przypadku osoby chorej, kalekiej, czy nie mogącej stawić się z innej nie dającej się pokonać przeszkody, organ może udać się do miejsca jej pobytu w celu dokonania określonej czynności, przyjęcia wyjaśnień albo przesłuchania osoby.

- Obowiązek osobistego stawienia się istnieje zawsze gdy czynność musi być dokonana przed organem prowadzącym postępowanie.

Każda osoba, która stawi się na wezwanie, ma prawo do zwrotu kosztów podróży i innych należności (utraconego zarobku dziennego, diety, kosztów noclegu) według przepisów obowiązujących w postępowaniu sądowym.

Szczególna forma wezwania. W sprawach niecierpiących zwłoki wezwania można dokonać telefonicznie albo przy użyciu innych środków łączności. Musi ono jednak zawierać wszystkie elementy wezwania. Skutki prawne takie wezwanie powoduje gdy nie ma wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim terminie.

37. Pojęcie i rodzaje terminów w postępowaniu administracyjnym.

Termin to środek dyscyplinujący czynności postępowania i załatwienie spawy. Jest on ustanawiany dla organu administracyjnego oraz stron i innych uczestników postępowania. W prawie administracyjnym materialnym oznacza okres, w ciągu którego może nastąpić ukształtowanie praw i obowiązków materialnoprawnych jednostki. W prawie administracyjnym procesowym, pojęcie terminu według różnych autorów ma różne znaczenie: konkretna data (godzina, dzień, miesiąc, rok) momentu czasowego do dokonania danej czynności procesowej; środek zmierzający do zakończenia postępowania jak najszybciej; okres czasu, w czasie którego należy dokonać danej czynności procesowej lub zespołu czynności procesowych, albo po upływie którego można dokonać określonych czynności procesowych. Terminy spełniają określone role, mianowicie dyscyplinującą, dynamizującą, gwarancyjną oraz stabilizującą.

Możemy wyróżnić trzy podziały terminów:

Procesowe i materialne - terminem materialnym jest okres, w którym nastąpić może ukształtowanie praw lub obowiązków jednostki w ramach administracyjnoprawnego stosunku materialnego (nieprzywracalny). Terminem procesowym (np. 111 – uzupełnienie decyzji, 129 –termin odwołania) jest okres do dokonania czynności procesowej przez podmioty postępowania lub uczestników postępowania (w pewnych przypadkach podlega przywróceniu).

Ustawowe i Urzędowe (wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie) – ustawowe [np. art. 141 §2 - zażalenia] to terminy wyznaczone wprost w przepisach ustaw lub aktów wykonawczych (nie mogą być skracane ani przedłużane), urzędowe [termin rozprawy, stawienia się wezwanego itp.] wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie (mogą być skracane oraz przedłużane).

Porządkowe (instrukcyjne) oraz zawite (prekluzyjne) – porządkowe (np. art. 35 § 3 – załatwianie spraw) mogą być skracane i mają wpływ na ekonomikę procesową, ich upływ nie ma wpływu na skuteczność czynności – terminy załatwiania spraw, zawite (np. 145a § 2 – wznow. w razie niezgodności z Konstytucją) to terminy po których czynność jest nieważna, są to terminy przywracalne.

Dodatkowo w Borkowskim możemy znaleźć jeszcze:

• terminy oznaczające pewien okres (np. 7 dni, 1 miesiąc) na dokonanie określonej czynności procesowej,

• terminy danej czynności procesowej (np. termin przeprowadzenia oględzin),

• terminy załatwiania spraw,

• terminy dokonania czynności procesowych przez strony i innych uczestników postępowania (np. termin wniesienia zażalenia, albo odwołania, termin wniesienia sprzeciwu przez prokuratora).

38. Podstawowe zasady obliczania i dotrzymywania terminów.

Terminy obliczane są zgodnie z treścią art. 57 § 1 - 3 k.p.a.: „§ 1. Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu. § 2. Terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu. § 3. Terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca.”

Uwaga! zgodnie z treścią § 4 art. 57 k.p.a.: jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni. – Pamiętajcie, że NSA podjął uchwałę, zgodnie z którą sobota nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy, ale należy ją traktować jako dzień równorzędny do dnia ustawowo wolnego od pracy.

Ustawodawca wymienił w § 5 art. 57 k.p.a., przesłanki pozwalające uznać termin za zachowany.

§5. Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało:

1. wysłane w formie dokumentu elektronicznego do organu administracji publicznej, a nadawca otrzymał urzędowe poświadczenie odbioru (dokument elektroniczny - stanowiący odrębną całość znaczeniową zbiór danych porządkowanych w określonej strukturze wewnętrznej i zapisany na informatycznym nośniku danych),

2. nadane w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego (o dacie wpłynięcia wymaganych dokumentów nie decyduje data stempla zagranicznej placówki pocztowej, ale dopiero stempel polskiej placówki pocztowej; operator publiczny - operator obowiązany do świadczenia powszechnych usług pocztowych),

3. złożone w polskim urzędzie konsularnym (decyduje data przyjęcia pisma w polskim konsulacie),

4. złożone przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej (decyduje data przyjęcia pisma w dowództwie jednostki wojskowej),

5. złożone przez członka załogi statku morskiego kapitanowi statku (decyduje data przyjęcia pisma u kapitana statku),

6. złożone przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego (decyduje data przyjęcia pisma w administracji zakładu karnego).

39. Protokoły i adnotacje. (Pojęcie , różnice)

Protokoły są wyrazem zasady pisemności postępowania administracyjnego (art.14 § 1). Protokół jest szczególną formą pisemną, sporządza się go z czynności istotnych dla sprawy, np. przyjęcie ustnego żądania wszczęcia postępowania, przesłuchań, oględzin i ekspertyz, rozprawy, ustnego ogłoszenia decyzji, postanowień.

Protokół sporządza się z istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy czynności wcześniej nie utrwalonych na piśmie. W wypadku nie sporządzenia protokołu nie przyjmuje się bezwzględnej nieważności, choć w szczególnych przypadkach nie można jej wykluczyć (np. nieprzesłuchanie świadka).

Protokół podlega swoistej kontroli – poprzez odczytanie i podpisanie przez osoby biorące udział w czynnościach. W protokole można dokonywać korekt, ale tak aby skreślone, bądź poprawione wyrazy były czytelne – wszystkie poprawki i skreślenia opisuje się w protokole i należy potwierdzić to wszystko podpisem).

Jeśli chodzi o czynności organu administracji, z których nie sporządza się protokołu, a które mają znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, utrwala się je w aktach w formie adnotacji, czyli notatki służbowej podpisanej przez pracownika, który dokonał tej czynności. Nie ma ona mocy sprawczej, może być sporządzona np. z rozmowy telefonicznej. Uwaga! Nie można uznać odręcznych notatek pracowników organu za dowód w sprawie!

Protokoły i adnotacje winny być sporządzane w języku polskim, wyjątek to zeznania obcokrajowca.

Zasadnicze znaczenie ma tu art. 72 kpa, który stanowi, że te czynności organu administracyjnego, z których nie sporządza się protokołu mogą być sporządzone tylko przez pracownika, który sporządza te czynności.

Różnice między jednym a drugim:

1. protokół sporządza się z każdej czynności postępowania administracyjnego mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, ponadto w art. 68 § 1 znajdujemy wymagania formalne, t.j. „kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał oraz kto i w jakim charakterze był przy tym obecny”.

2. adnotacje sporządza się z czynności organów z których nie sporządza się protokołu, które to czynności mają znaczenie (ale nie tak zasadnicze jak protokół – nie mamy tego dopisku istotne). W przypadku adnotacji zachowanie odpowiedniej formy nie jest konieczne.

40. Cel i zasady przeprowadzania postępowania dowodowego

Cel – ocena czy w sprawie zostały właściwie zastosowane odpowiednie przepisy prawa materialnego; wyjaśnienie stanu faktycznego

Zasada ogólna:

ZASADA PRAWDY OBIEKTYWNEJ – art.7 – w toku postępowania organy adm.publ. z urzędu lub na wniosek strony podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy

Zasady szczególne:

1. Zasada oficjalności postępowania dowodowego : art. 77 – organ adm.publ. jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy

2. Zasada bezpośredniości postępowania dowodowego – rozpoznanie i roztrzygnięcie sprawy jest uwarunkowane przeprowadzeniem postępowania dowodowego przez organ orzekający w sprawie

3. Zasada otwartego systemu dowodów – jako dowód należy dopuścić wszystko co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem

4. Zasada równej mocy środków dowodych – nie ma dowodów którym należy przyznawac pierwszeństwo w ustaleniu istnienia danego faktu

5. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu dowodowym – prawo strony do czynnego udziału w ustalaniu stanu faktycznego oraz prawo do udziału w czynnościach postępowania dowodowego

6. Zasada swobodnej oceny dowodów – art. 80: organ adm.publ. ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona

40. Pojęcie i klasyfikacja dowodów.

Dowody – fakty, mające znaczenie dla sprawy, a zatem dotyczące danej sprawy administracyjnej i mające znaczenie prawne.

Art. 75 KPA stanowi: Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zezania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.

Klasyfikacja:

• Ze względu na sposób zetknięcia się organu orzekającego z faktem będącym przedmiotem dowodu:

• Bezpośrednie – organ ma możność bezpośredniego spostrzegania i stwierdzania prawdziwości określonego faktu (np. oględziny)

• Pośrednie – organ stwierdza istnienie określonego faktu na podstawie spostrzegania innego faktu (np. zeznania świadków)

• Kryterium rodzaju żródła informacji:

• Rzeczowe – źródłem informacji są cechy danej rzeczy lub zachowane na niej ślady pewnych zdarzeń, a organ orzekający zaznajamia się z nimi przez oględziny

• Osobowe – źródłami informacji są osoby (np. zeznania świadków, opinie biegłych)

• Ustne

• Pisemne

• Kryterium dopuszczalności przeprowadzania danego środka dowodowego

• Podstawowe – ich przeprowadzenie nie jest obwarowane określonymi przesłankami (np. dokumenty, zeznania)

• Posiłkowe – ich dopuszczalność jest zależna od spełnienia określonych przesłanek

• Kryterium regulacji prawnej środków dowodowych:

• Uregulowane w KPA

• Nieuregulowane w KPA

42. Środki dowodowe i źródła dowodowe w k. p. a.

Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

Środki dowodowe:

1. Dokumenty.

2. Zeznania świadków.

3. Opinie biegłych.

4. Oględziny.

43. Domniemania i uprawdopodobnienia

Organ administracji publicznej dokonuje ustaleń stanu faktycznego, nie tylko opierając się na zgromadzonym materiale dowodowym, ale także na podstawie domniemań. Rozróżnia się domniemania faktyczne i prawne.

Domniemania faktyczne wynikają z doświadczenia życiowego. Związek między faktem danym w doświadczeniu, a poszukiwanym ustalamy swobodnie na podstawie doświadczenia życiowego i wnioskujemy na podstawie faktu nieposzukiwanego o istnieniu faktu poszukiwanego.

Domniemania prawne wynikają z przepisu prawa, który nakazuje przyjęcie faktu poszukiwanego na podstawie innego faktu. Można je podzielić na domniemania proste – dopuszczające przeciwdowód oraz domniemania niezbite – niedające się obalić przeciwdowodem, bo taki przeciwdowód jest zakazany.

Kodeks postępowania administracyjnego nie reguluje expressis verbis dopuszczalności przyjmowania domniemań jako metody dowodzenia. W przepisach szczegółowych ustanawia się jednak domniemania prawne np. domniemanie istnienia pełnomocnictwa (art. 33 § 4 k.p.a.), domniemanie doręczenia pisma (art. 43 k.p.a.), domniemanie zgodności z prawdą dokumentu urzędowego(art. 76 § 1 k.p.a.).

Kodeks postępowania administracyjnego dopuszcza ustalenie okoliczności faktycznych bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, gdy przepisy szczegółowe przewidują uprawdopodobnienie istnienia tych okoliczności. Uprawdopodobnienie jest środkiem zastępczym dowodu w znaczeniu ścisłym, nie daje pewności, lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o jakimś fakcie. W związku z tym przepisy prawne ograniczają możliwość stosowania uprawdopodobnienia tylko odnośnie do faktów, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii wpadkowej, a nie dla rozstrzygnięcia istoty sprawy, w której toczy się postępowanie. Dopuszczalne jest uprawdopodobnienie istnienia okoliczności faktycznych wskazujących na wątpliwości, co do bezstronności pracownika (art. 24 § 3 k.p.a.), na brak winy osoby, która uchybiła terminowi (art. 58 § 1 k.p.a.)

44. Dowód ze świadka

Świadkiem nazywamy osobę fizyczną, która w postępowaniu dotyczącym praw lub obowiązków innego podmiotu składa zeznania o faktach spostrzeżonych lub, o których otrzymała wiadomość od innych osób. Zdolność do występowania w charakterze świadka mają tylko osoby fizyczne posiadające wiadomości o określonych faktach. mających znaczenie dla ustalenia stanu faktycznego w danej sprawie administracyjnej. Ograniczenia dopuszczalności dowodu z zeznań świadka:

1. przyczyny faktyczne: Nie mogą być świadkami osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń (art. 82 pkt.1 k.p.a.). Ocena tej zdolności należy do organu orzekającego w sprawie, a w przypadku korzystania z instytucji pomocy prawnej – do organu przyjmującego zeznania świadka.

2. przyczyny prawne: Nie mogą być świadkami osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tajemnicy, duchowni, co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi – osoby należące do tej grupy nie mają zdolności do występowania w charakterze świadka tylko w wyznaczonych przez prawo granicach (art. 82 pkt. 2 i 3 k.p.a.)

Czy strona ma zdolność do występowania w charakterze świadka? W świetle obowiązujących przepisów wystarczające jest uregulowanie odrębnego środka dowodowego w postaci przesłuchania stron (art. 86 k.p.a.).

Osoba fizyczna, do której nie stosujemy wymienionych powyżej ograniczeń ma obowiązek wystąpić w charakterze świadka – obowiązek ten ustanawia art. 83 § 1 k.p.a. a art. 88 k.p.a. gwarantuje sankcję w razie niewykonania tego obowiązku. Jego wykonanie jest ograniczone poprzez wprowadzenie prawa do odmowy zeznań i prawa odmowy odpowiedzi na pytania.

Prawo odmowy zeznań przysługuje wyłącznie małżonkowi strony, wstępnym, zstępnym, rodzeństwu strony oraz jej powinowatym pierwszego stopnia, jak również osobom pozostającym ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki albo kurateli (art. 83 § 1 k.p.a.).

Prawo odmowy odpowiedzi na pytanie przysługuje świadkowi w przypadku, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego bliskich (wymienionych w art. 83 § 1 k.p.a.) lub jego samego na odpowiedzialność karną, hańbę, lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej (83 § 1 k.p.a.).

Organ orzekający ocenia, czy danej osobie przysługuje prawo do odmowy składania zeznań lub prawo do odmowy odpowiedzi na pytania. Sytuacja jest prosta w przypadku prawa do odmowy zeznań, ponieważ podstawą jest wykazanie określonego stosunku osobistego pomiędzy świadkiem, a stroną (oczywiście wykazuje to świadek).

Sytuacja komplikuje się w przypadku odmowy odpowiedzi na pytanie. Przyjmuje się rozwiązanie, że świadek odmawiający odpowiedzi na pytanie jest zobowiązany podać podstawę prawną korzystania z tego prawa, nie podając uzasadnienia przesłanek skorzystania z tego prawa. Stwierdzenie istnienia tego należy do organu orzekającego.

Ponadto pojawia się jeszcze jedna kwestia, czy w przypadku nieuzasadnionej odmowy odpowiedzi na pytanie można wobec świadka zastosować sankcje przewidziane w art. 88 § 1 k.p.a. – chodzi tu o sformułowanie bezzasadnie odmówił złożenia zeznań. Przyjmuje się, że można interpretować ten przepis rozszerzająco, dopuszczając stosowanie sankcji również w przypadku nieuzasadnionej odmowy odpowiedzi na pytanie.

Tryb odbierania zeznań świadka nie został w k.p.a. uregulowany. Jedynie w art. 83 § 3 k.p.a. zawarto zapis, że przed odebraniem zeznań organ orzekający w sprawie (lub organ udzielający pomocy prawnej) jest obowiązany uprzedzić świadka prawie odmowy zeznań, prawie odmowy odpowiedzi na pytania oraz odpowiedzialności za fałszywe zeznania.

Kodeks postępowania administracyjnego nie reguluje też formy składania zeznań przez świadka. W nauce reprezentowane jest stanowisko, że organ może je przyjąć zarówno w formie ustnej, jak i pisemnej. Z ustnych zeznań świadka organ jest zobowiązany sporządzić protokół.

45. Dokument jako dowód w postępowaniu administracyjnym (pojęcie i rodzaje dokumentów)

Pojęcie dokumentu nie zostało jednoznacznie zdefiniowane z przepisach. Można je rozumieć jako akt pisemny stanowiący wyrażenie określonych myśli lub wiadomości. Art. 76 § 1 k.p.a. stanowi, że dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe, w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone. Taką sama moc dowodowa mają dokumenty urzędowe sporządzone przez organy jednostek organizacyjnych lub podmiotów w zakresie poruczonych im z mocy prawa lub porozumień spraw wymienionych w art. 1 pkt.1 i 4 (art. 76 § 2 k.p.a.).

Kodeks postępowania administracyjnego wprowadza (wzorem k.p.c.) pojęcie dokumentu urzędowego. Dokumentom urzędowym k.p.a. przyznaje zwiększoną moc dowodową w zakresie tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone, jeżeli zostaną spełnione łącznie dwie przesłanki:

1. dokumenty sporządzono w przepisanej formie (zgodnie z k.p.a. dopuszczalne jest np. wystawienie zaświadczenia w formie dokumentu elektronicznego, opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu – patrz art. 217 § 4 k.p.a.)

2. sporządziły je powołane do tego organy państwowe lub jednostki organizacyjne oraz podmioty w zakresie poruczonych im z mocy prawa spraw wymienionych w art. 1 pkt. 1 i 4 k.p.a.

W postępowaniu administracyjnym dopuszczalne jest przedstawienie nie tylko oryginału dokumentu, ale też urzędowo poświadczonego odpisu lub wyciągu z dokumentu, który znajduje się w aktach organu lub podmiotu, o którym mowa w art. 76 § 1 i 2 k.p.a. Dopuszczalny jest też odpis oryginału dokumentu poświadczony przez notariusza albo występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub doradcą podatkowym (art. 76a § 1 i 2 k.p.a.). W razie gdy organ uzna to za konieczne, może wystąpić do organu, o którym mowa w art. 76 § 1 i 2 k.p.a. o jego dostarczenie, gdy zaś odpis przedstawiła strona, może żądać przedłożenia oryginału dokumentu (art. 76a § 1 i 4 k.p.a.).

Wyróżniamy dwa rodzaje domniemań, z których korzystają dokumenty urzędowe: domniemanie prawdziwości tzn. że dokument pochodzi od organu, który go wystawił oraz domniemanie zgodności z prawdą oświadczenia organu, od którego dokument pochodzi. K.p.a. w art. 76 § 1 i 3 przyjął domniemanie zgodności z prawdą tego, co zostało w dokumencie stwierdzone przez organ, od którego dokument pochodzi. Domniemanie to może być obalone jedynie przez przeprowadzenie dowodu przeciwko treści dokumentu (art. 76 § 3 k.p.a.). Brzmienie art. 76 § 1 k.p.a. daje dostateczną podstawę do przyjęcia poglądu, że dokumentom urzędowym służy domniemanie prawdziwości.

Dokument jest prawdziwy, jeśli spełnia jednocześnie trzy warunki:

1. został wystawiony przez kompetentny organ;

2. treść dokumentu odpowiada rzeczywistości;

3. dokument ma niezmienioną treść tzn. taką jaką nadał mu wystawca.

Art. 76 § 3 k.p.a. dopuszcza przeprowadzenie dowodu przeciwko treści dokumentu i gdy chodzi o obalenie domniemania prawdziwości dokumentu. Kodeks nie wprowadza ograniczeń, co środków dowodowych, które organ orzekający może dopuścić w celu obalenia mocy dowodowej dokumentów urzędowych. W razie obalenia domniemania zgodności z prawdą lub domniemania prawdziwości dokumentu urzędowego (patrz wyżej) nie może być on potraktowany, jako dowód w sprawie.

Moc dowodowa zagranicznych dokumentów urzędowych oraz dokumentów prywatnych nie została uregulowana w k.p.a. Należy przyjąć, że dokumenty te podlegają w pełni swobodnej ocenie dowodów dokonywanej przez organ orzekający (chyba, że co innego wynika z przepisów szczególnych, prawa unijnego lub umów międzynarodowych).

46. Przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego

Biegłym (zwanym też ekspertem, rzeczoznawcą, znawcą) nazywamy osobę fizyczną powołaną do udziału w postępowaniu dotyczącym innego podmiotu w celu wydania opinii w danej sprawie ze względu na posiadaną wiedzę fachową w tej dziedzinie. Biegły wypowiada opinię dotyczącą stanu faktycznego. Według art. 84 § 1 k.p.a., jeżeli w sprawie są wymagane wiadomości specjalne organ administracji publicznej może zwrócić się do biegłego lub biegłych o wydanie opinii.

W art. 84 k.p.a. określono przesłanki zdolności do występowania w postępowaniu w charakterze biegłego. Przesłanką pozytywną jest posiadanie wiadomości specjalnych (art. 84 § 1 k.p.a.). Przesłanki negatywne, których wystąpienie pociąga za sobą utratę tej zdolności to: istnieje określony związek biegłego z daną sprawą (art. 84 § 2 k.p.a.), biegły podlega wyłączeniu na zasadach i w trybie określonym w art. 24 k.p.a.:

1. jest stroną labo jest ze stroną w stosunku prawnym powodującym wpływ wyniku sprawy na jego prawa lub obowiązki;

2. stroną jest jego małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia;

3. stroną jest osoba związana z nim z tytułu przysposobienia, pozostająca pod jego opieką lub kuratelą;

4. był już świadkiem, biegłym, przedstawicielem strony, przedstawicielem osób wymienionych pod lit. b) i c);

5. uczestniczył w wydaniu decyzji, która została zaskarżona;

6. jego udział był powodem wdrożenia przeciwko niemu dochodzenia służbowego, postępowania dyscyplinarnego lub karnego;

7. stroną jest jego przełożony służbowy.

Postawy wyłączenia biegłego trwają nadal nawet po ustaniu małżeństwa, opieki lub kurateli. Biegły podlega wyłączeniu również gdy spełnione są przesłanki z art. 24 § 3 k.p.a. – jeśli zostanie uprawdopodobnione istnienie innych okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika.

Ponadto okoliczności wskazane w art. 82 k.p.a. powodujące utratę zdolności do wystąpienia w charakterze biegłego (osoba niemająca zdolności spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń). Także osoba zobowiązana do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych, jeżeli opracowanie opinii pociągałoby za sobą naruszenie prawnego obowiązku ich ochrony, a osoba ta nie została na mocy przepisów szczególnych zwolniona od tego obowiązku. Brak zdolności do wystąpienia w charakterze biegłego dotyczy także duchownych, jeżeli opracowanie opinii pociągałoby za sobą naruszenie tajemnicy spowiedzi.

Na podstawie art. 84 § 2 k.p.a. należy przyjąć, że również biegły nie może odmówić wydania opinii, a naruszenie tego obowiązku zagrożone jest sankcją (art. 88 § 1 i 2 k.p.a.). Od wykonania tego obowiązku biegły może być zwolniony przez organ administracji publicznej tylko w przypadku zaistnienia przyczyn, które uprawniają świadków do odmowy zeznań albo odmowy odpowiedzi na pytanie. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że w sytuacjach w których świadkowi służy prawo odmowy zeznań, biegły nie ma w ogóle zdolności do występowania w konkretnym postępowaniu podlegając z mocy ustawy wyłączeniu.

47. Dowód z oględzin

Polegają na bezpośrednim zbadaniu jakiegoś przedmiotu przez organ orzekający w celu dokonania spostrzeżeń za pomocą określonego zmysłu (wzroku, słuchu, dotyku, węchu i smaku) co do właściwości tego przedmiotu. Jest to środek dowodowy bezpośredni, tj. środek umożliwiający bezpośrednie, bez ogniw pośrednich, zetknięcie się organu orzekającego ze sanem faktycznym w danej sprawie. Oględziny, ze względu na to, że umożliwiają wyeliminowanie zniekształceń informacji wynikających z przepływu jej przez ogniwa pośrednie, znajdują się na pierwszym miejscu w systemie środków dowodowych zabezpieczających zrealizowanie zasady prawdy obiektywnej.

Regulacja prawna tego środka dowodowego w k.p.a. i o.p. (ordynacji podatkowej) jest skąpa. Według art. 85 §1 k.p.a. i art. 198 §1 o.p.: „Organ administracji publicznej może w razie potrzeby przeprowadzić oględziny”. Organowi orzekającemu jest więc pozostawiona swoboda oceny potrzeby przeprowadzenia oględzin. Swoboda ta jest ograniczona tylko zasadą prawdy obiektywnej. Jeżeli więc stan faktyczny sprawy nie został ustalony w całości lub w części, to organ orzekający jest obowiązany przeprowadzić oględziny. Przepisy szczególne mogą również ograniczyć swobodę organu, przewidując obowiązek skorzystania z tego środka dowodowego przed wydaniem decyzji.

Kodeks postępowania administracyjnego i Ordynacja podatkowa nie określają, co może być przedmiotem oględzin, nie ma więc w tym względzie żadnych ograniczeń. Można zatem przyjąć, że przedmiotem oględzin może być „wszystko, co oddziałuje na zmysły ludzkie, łącznie z samym człowiekiem”. Szczególną formą oględzin będzie eksperyment dowodowy, który polega na tym, że „dokonuje się oględzin nie naturalnego stanu faktycznego, lecz stworzonej w sposób sztuczny sytuacji, mogącej przekonać organ orzekający o słuszności czy niesłuszności założenia dowodowego”.

Oględziny mogą być przeprowadzone zarówno przed organem orzekającym w jego siedzibie, jak i stosownie do tego, co jest przedmiotem oględzin, poza siedzibą organu.

Przedstawienie przedmiotu oględzin na wezwanie organu orzekającego jest obowiązkiem, który ciąży zarówno na stronie, jak i na osobie trzeciej, w zależności od tego, w czyim władaniu znajduje się dany przedmiot. Wynika to z art. 50 §1 k.p.a., a w postępowaniu podatkowym – z art. 155 §1 o.p., zgodnie z którymi organ administracji publicznej może wzywać osoby (strony lub inne osoby) do udziału w podejmowanych czynnościach, a więc również do udziału w oględzinach przez przedstawienie ich przedmiotu. Art. 85 §2 k.p.a., a w postępowaniu podatkowym art. 198 §2 o.p. stanowią przepisy szczególne, nakładające na osoby trzecie w sposób wyraźny obowiązek przedstawienia na wezwanie organu przedmiotu oględzin. Realizacja tego obowiązku zarówno przez strony, jak i przez osobę trzecią zabezpieczona jest sankcją jedynie w postępowaniu podatkowym (art. 262 §1 pkt 2 o.p.), natomiast k.p.a. dopuszcza nałożenie sankcji tylko na osobę trzecią (art. 88 §1).

48. Dowody nienazwane w postępowaniu administracyjnym.

Katalog środków dowodowych wymienionych w art. 75 §1 k.p.a. i art. 180 §1 o.p. nie jest zamknięty. W postępowaniu administracyjnym są dopuszczalne środki dowodowe nienazwane, jeżeli mogą się przyczynić do wykrycia prawdy obiektywnej, a nie są sprzeczne z prawem.

Do środków dowodowych nienazwanych zaliczamy opinie instytutu naukowego lub naukowo-badawczego. Kodeks postępowania administracyjnego nie przewiduje wyraźnie możliwości zwrócenia się przez organ orzekający o wydanie opinii do właściwego instytutu naukowego lub naukowo-badawczego. Taka możliwość prawna istnieje na podstawie przepisów k.p.c. (art. 290) oraz k.p.k. (art. 193 §2).

Do dowodów nienazwanych zaliczamy dowody z:

- filmu

- utrwalonego obrazu telewizyjnego

- fotokopii

- planów

- rysunków

- płyt

- taśm dźwiękowych

- innych materiałów oraz przyrządów utrwalających lub przenoszących obrazy lub dźwięki

- maszynowych wypisów urządzeń liczących, określających liczbę rozmów telefonicznych i wykazujących wysokość należnej opłaty.

49. Warunki i tryb przeprowadzania rozprawy administracyjnej

Rozprawa jest formą postępowania wyjaśniającego, umożliwiająca realizację „zasady kontadyktoryjności, koncentracji dowodów, bezpośredniości, szybkości, prostoty, oszczędności, jedności i celowości wszystkich czynności składających się na proces administracyjny”. Rozprawa umożliwia bowiem koncentrację w jednym czasie i miejscu wszystkich uczestników postępowania w danej sprawie, którzy ustnie i bezpośrednio dokonują poszczególnych czynności procesowych.

Kodeks postępowania administracyjnego po nowelizacji nie wprowadza rozróżnienia pomiędzy obligatoryjnym a fakultatywnym prowadzeniem rozprawy, mimo że sam przepis rozdziela na dwie grupy przesłanki korzystania z tej formy postępowania wyjaśniającego. W myśl art. 89 §1 k.p.a.: „Organ administracji publicznej przeprowadzi, z urzędu lub na wniosek strony, w toku postępowania rozprawę, w każdym przypadku, gdy zapewni to przyśpieszenie lub uproszczenie postępowania lub gdy wymaga tego przepis prawa”. Art. 89 §2 k.p.a. ma zaś brzmienie następujące: „Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin”. Ze sformułowań „organ przeprowadzi”, „organ powinien” wynika, że są to przepisy zawierające normy nakazujące przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w formie rozprawy. Wprawdzie w art. 89 §2 użyto zwrotu „organ powinien”, który ma mniejszą siłę rozkazodawczą, nie można jednak uznać, że w art. 89 zróżnicowano stopień obowiązku przeprowadzenia rozprawy.

Zgodnie z rozwiązaniem prawnym przyjętym w art. 89 organ jest obowiązany przeprowadzić rozprawę w kilku sytuacjach, a więc gdy:

1. Przyśpieszy to lub uprości postępowanie. Jest to przesłanka przeprowadzenia rozprawy oparta na nieostrym kryterium. Do organu należy zatem ocena, czy w danej sytuacji zastosowanie tej formy postępowania wyjaśniającego będzie miało znaczenie dla przyśpieszenia lub uproszczenia postępowania;

2. Wymaga tego przepis prawa. Obowiązek przeprowadzenia rozprawy wprowadza art. 118 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, stanowiąc: „Po wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, przeprowadza rozprawę administracyjną”;

3. Zachodzi potrzeba uzgodnienia interesu stron. Organ obowiązany jest przeprowadzić rozprawę w przypadku, gdy w postępowaniu występują co najmniej dwie strony, a ich interesy nawzajem wykluczają się w całości lub w części;

4. Jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków, biegłych, w drodze oględzin. Chodzi tu o sytuacje, gdy wyjaśnienie sprawy wymaga przesłuchania więcej niż jednego świadka czy wysłuchania kilku biegłych. W razie sprzecznych zeznań świadków, w przypadku rozbieżności opinii biegłych możliwa jest ich konfrontacja, a to pozwala na dokonanie przez organ prawidłowej oceny przeprowadzonych dowodów (art. 80 k.p.a.).

Nieprzeprowadzenie rozprawy, pomimo że wymaga tego przepis prawa, stanowi rażące naruszenie prawa. W pozostałych przypadkach, jeżeli organ z powodu błędnej oceny sytuacji uregulowanych w art. 89 k.p.a. zaniecha przeprowadzenia rozprawy, stanowi to naruszenie przepisów prawa procesowego.

K.p.a. reguluje czynności przygotowawcze poprzedzające przeprowadzenie rozprawy oraz sam przebieg rozprawy. Do czynności poprzedzających rozprawę należy:

1. Wezwanie stron do złożenia wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów oraz do stawienia się na rozprawę;

2. Wezwanie świadków i biegłych (art. 90 §2 k.p.a.)

3. Zawiadomienie o rozprawie państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych, a także innych osób, jeśli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na jej przedmiot (art. 90 §3 k.p.a.).

Rozprawą kieruje pracownik organu administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie. Jeżeli postępowanie toczy się przed organem kolegialnym, to rozprawą kieruje albo przewodniczący organu, albo wyznaczony członek tego organu.

K.p.a. nie normuje szczegółowo czynności związanych z przeprowadzeniem rozprawy. Uregulowana jest jedynie kwestia odroczenia rozprawy, uprawnienia stron oraz ogólne uprawnienia osoby kierującej rozprawą. Na podstawie przepisów k.p.a. w ciągu czynności procesowych składających się na przeprowadzenie rozprawy można wyodrębnić część wstępną oraz część właściwą (główną) rozprawy.

Część wstępna rozprawy obejmuje jej otwarcie, ustalenie, czy stawiły się osoby wezwane, stwierdzenie, czy nie ma podstaw do odroczenia rozprawy. Kierujący rozprawą obowiązany jest ją odroczyć, jeżeli stwierdzi poważne nieprawidłowości w wezwaniu stron, gdy niestawiennictwo stron zostało spowodowane trudną do przezwyciężenia przeszkodą oraz w przypadku wystąpienia innych ważnych przyczyn (art. 94 §2 k.p.a.) – zasada ogólna czynnego udziału strony w postępowaniu (art. 10 §1 k.p.a.). Odstąpienie od tej zasady jest dopuszczalne (poza przypadkami wskazanymi w art. 10 §2 k.p.a.) tylko wtedy, gdy strona z własnej woli rezygnuje z tego prawa. Niestawienie się stron należycie wezwanych na rozprawę nie stanowi przeszkody w jej przeprowadzeniu (art. 94 §1 k.p.a.).

Część właściwa rozprawy obejmuje przeprowadzenie dowodów, co nie jest unormowane w k.p.a. W tym zakresie należałoby przyjąć wzory z postępowania sądowego, a zatem świadków powinno się przesłuchiwać pojedynczo i podczas nieobecności świadków, którzy jeszcze nie składali zeznań; w razie pojawienia się sprzeczności w zeznaniach różnych świadków należy przeprowadzić ich konfrontację, dowody wniesione na piśmie należy ujawnić na rozprawie poprzez ich odczytanie. Strona jest uprawniona w toku rozprawy do składania wyjaśnień, zgłaszania żądań, propozycji i zarzutów, do przedstawiania dowodów na ich poparcie oraz do wypowiadani się co do wyników postępowania dowodowego. Kierujący rozprawą powinien zapewnić porządek czynności procesowych, zapobiegać przewlekłości tych czynności i z tego względu może on uchylać pytania zadawane świadkom, biegłym, stronom, jeżeli odpowiedź na nie nie ma istotnego znaczenia dla rozpatrywanej sprawy. Jednakże na żądanie strony treść takiego uchylonego pytania należy odnotować w protokole, a więc należy je zapisać nie w dosłownym brzmieniu, lecz tylko „osnowę treści” (art. 95 §1 i 2 k.p.a.).

50.Obowiązek współdziałania z innymi organami.

Obowiązek współdziałania z innymi organami administracyjnymi wynika z art. 106 k.p.a. i art. 209 o.p. Współdziałanie będzie występować wtedy, gdy w jakiejś sprawie ma miejsce przecinanie się zakresów działania dwóch lub kilku podmiotów (pionów organizacyjnych).

Formy współdziałania:

-za zgodą

-w uzgodnieniu

-w porozumieniu

-po porozumieniu

-po zasięgnięciu opinii

Organ właściwy w sprawie ma rozpocząć czynności współdziałania, występując z wnioskiem, przy czym strona ma zapewniony czynny udział w procedurze współdziałania. Odrębne ustawy mogą przenieść na stronę obowiązek uzyskania opinii lub stanowisk różnych organów adm. (np. wniosek o wydanie decyzji - wniosek o wydanie pozwolenia budowlanego).

Obowiązek współdziałania jest realizowany z urzędu przez organ powołany do wydania decyzji w sprawie zawisłej, który powinien zwrócić się do organu współdziałającego o zajecie stanowiska i powiadomić strony o tej czynności. Czynności współdziałania muszą być podejmowane w początkowym albo w końcowym stadium postępowania sprawy zawisłej (w zależności od ich formy).

Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je niezwłocznie, a jeżeli jest to niemożliwe to nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu żądania, chyba że przepis prawa przewiduje inny termin. Jeśli termin nie zostanie dotrzymany trzeba stronę powiadomić o przyczynie zwłoki i wyznaczyć nowy termin wydania postanowienia. Na nieterminowość służy stronie zażalenie do organu wyższego rzędu a w razie braku takiego wezwanie do usunięcia naruszenia prawa albo ponaglenia do sądu administracyjnego (na bezczynność organu administracji publicznej-jest to postanowienie zaskarżalne zażaleniem). Organ obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Zajęcie stanowiska przez ten organ następuje w drodze postanowienia, na które służy stronie zażalenie do organu wyższego stopnia (nad organem współdziałającym).

51. Zawieszenie postępowania (Przesłanki i tryb)

Zawieszenie postępowania „to taki stan postępowania , w którym trwa nadal stan zawisłości sprawy (lis pendent), w którym nadal istnieją powstałe w nim skutki prawno-procesowe, ale tok postępowania ulega wstrzymaniu (sprawa spoczywa bez biegu i w zasadzie żadne czynności procesowe nie są podejmowane, a terminy nie biegną). Po ustaniu przyczyny zawieszenia postępowanie zostaje podjęte na nowo.

Przesłanki zawieszenia postępowania administracyjnego:

Przesłanki obligatoryjne:

a)brak reprezentacji strony w postępowaniu uregulowane w art.97§1 pkt 1-3 k.p.a:

-w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5 (czyli brak osób sprawujących zarząd masą spadkową/kuratora wyznaczonego przez sąd), a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe

- w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony

- w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności

prawnych

b) nierozstrzygnięcie kwestii wstępnych - gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd art.97§1 pkt4 k.p.a.

Przesłanki fakultatywne:

Zawarte w art. 98 § 1 k.p.a - Organ administracji publicznej może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu.

Jeżeli w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane (ZASADA DYSPOZYCYJNOŚĆI)

TRYB

Zawieszenie postępowania oraz odmowa podjęcia dalszych czynności postępowania następuje postanowieniem, na które służy zażalenie; ostateczne postanowienie może być zaskarżone do sądu administracyjnego.

Zawieszenie postępowania nie oznacza bezczynności organu administracji publicznej w sprawie, a jedynie jego ograniczenie jego działania do kontroli stanu sprawy - od wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania organ ma następujące obowiązki:

- podjęcie czynności zmierzających do usunięcia przeszkody w prowadzeniu postępowania

- podjęcia niezbędnych czynności w celu zapobieżenia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnym szkodom dla interesu społecznego (art. 102 k.p.a.)

-zastosowania nadzwyczajnego trybu rozstrzygania kwestii wstępnej, gdy strona nie podejmuje starań o usunięcie przeszkody procesowej (art. 100 §3 k.p.a.)

-podjęcie z urzędu czynności zawieszonego postępowania po ustaniu przeszkody w jego prowadzeniu, chyba, że wcześniej z takim wnioskiem wystąpi strona – art. 97 §2 k.p.a.; postanowienie odmawiające podjęcia czynności zawieszonego postępowania może być zaskarżone w drodze zażalenia (101§3 k.p.a.)

-respektowanie tego, że w okresie zawieszenia postępowania jest wstrzymany bieg terminów kodeksowych

Art. 100 § 1-3 k.p.a. ustanawia wyjątkowy tryb rozstrzygania kwestii wstępnej, który polega na tym, że organ administracyjny bada sprawę wykraczającą poza zakres jego właściwości rzeczowej (tylko na użytek prowadzonego przez siebie postępowania w celu usunięcia przeszkody procesowej-mimo wszystko jest to sytuacja wyjątkowa-narusza podział kompetencji organów państwowych).

Wyjątkowy tryb rozstrzygnięcia kwestii wstępnej następuje:

1. bez zawieszenia postępowania

- gdy zawieszenie postępowania może stworzyć stan zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego albo interesu społecznego

- gdy zawieszenie mogło by spowodować niepowetowaną stronę dla strony

1. w trakcie zawieszenia postępowania

-gdy strona pomimo wezwania przez organ do złożenia wniosku do właściwego organu (np. pozwu do sądu, czego nie można zrobić za nią) i wyznaczenia jej terminu nie dokonała takiej czynności

Przesłanki zawieszenia postępowania sądowo-administracyjnego

1. obligatoryjne art. 124 §1 p.p.s.a:

1) w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela, z za-strzeżeniem § 3;

2) jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;

3) jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu;

4) jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości;

5) w razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu albo Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej;

6) w razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu.

1. fakultatywne art. 125 p.p.s.a.
   1) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowo-administracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym;
   2) jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowo-administracyjnej;
   3) jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu;
   4) w razie śmierci pełnomocnika, chyba że strona działa przed sądem osobiście.

TRYB

Sąd orzeka o zawieszeniu, odmowie zawieszenia, podjęciu lub odmowie podjęcia zawieszonego postępowania w formie postanowienia (może zapaść na posiedzeniu niejawnym), na które przysługuje zażalenie.

Część II

Pojęcie sprawy administracyjnej.

1. 1. Zasady orzekania w sprawie indywidualnej.

• K. p. a. nie reguluje zasad orzekania w sprawach będących przedmiotem postępowania w rozdziałach dotyczących decyzji i postanowień,

• Zasady orzekania można ustalić na podstawie wielu przepisów zawartych w k. p. a., rozsianych w różnych miejscach tego aktu prawnego,

• Podstawowe znaczenia mają zasady ogólne, zaliczone do pierwotnych zasad ideologii stosowania prawa,

• Zasady nie tylko kształtują materialną część orzeczenia organu administracyjnego, ale również wpływają na zakres i treść czynności procesowych podejmowanych przez organy administracji publicznej i będą współstosowane z zasadami ogólnymi k. p. a.

• Decyzja podejmowana przez organ administracji publicznej jest aktem wewnętrznym, a podstawą prawną takiego właśnie aktu mogą być tylko i wyłącznie przepisy prawne powszechnie obowiązujące,

• Postanowienia wydawane przez organy administracyjne, które są również jednym z rodzajów aktów administracyjnych zewnętrznych, muszą mieć za podstawę prawną przepisy tej samej rangi,

• Podstawa prawna orzecznictwa administracyjnego jest w swej konstrukcji złożona, bo obejmuje przepisy ustaw o charakterze materialnym oraz tejże rangi przepisy procesowe, akty wykonawcze wydane na podstawie delegacji ustawowej, a powinny one być stosowane zgodnie z przepisami konstytucyjnymi jako nadrzędnymi w porządku prawnym,

• Organ administracji publicznej nie jest związany granicami żądania wnoszonego przez stronę,

• Z obowiązku dochodzenia do prawdy obiektywnej i działania na podstawie prawa, jak też przestrzegania z urzędu swej właściwości, organ musi rozpoznać całą sprawę i rozstrzygnąć ją co do istoty. Ma on obowiązek usuwania przeszkód na drodze do rozstrzygnięcia sprawy.

• Organ administracyjny ponosi odpowiedzialność za prawidłowość czynności procesowych oraz orzeczniczych,

• Wiele założeń i zasad orzecznictwa administracyjnego można wywieść z kryteriów i przesłanek weryfikacji decyzji w trybie zwykłym oraz w trybach nadzwyczajnych, a także z kryteriów kontroli stosowanych przez sąd administracyjny.

2.SPRAWA ADMINISTRACYJNA

To konkretna sytuacja życiowa, w której interes indywidualny i interes publiczny mają znaleźć wyraz na podstawie prawa administracyjnego w formie konkretnego i władczego rozstrzygnięcia (decyzji administracyjnej), (J. Boć)

To sprawa, w której stosowane są normy prawa administracyjnego materialnego;

3. Pojęcie i rodzaje decyzji administracyjnej

DECYZJA:

Decyzja administracyjna to jednostronny akt administracyjny wydany w konkretnej sprawie w toku postępowania administracyjnego przez organy administracji publicznej;

jest efektem procesu decyzyjnego;

jest podstawową formą załatwienia sprawy administracyjnej.

Musi być poprzedzona szeregiem formalnych czynności.

Inne nazwy decyzji: pozwolenia, zezwolenia, koncesja, licencja, nakaz zapłaty w postępowaniu podatkowym.

Decyzji, od której służy odwołanie, może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony. W tym ostatnim przypadku organ administracji publicznej może w drodze postanowienia zażądać od strony stosownego zabezpieczenia. Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji również po jej wydaniu. W tym przypadku organ wydaje postanowienie, na które służy stronie zażalenie.

Rodzaje decyzji:

I) ostateczna i nieostateczna

-> ostateczna (art. 16 par. 1, art. 156. par. 1 pkt. 3 kpa)
- brak możliwości zaskarżenia zwyczajnym środkiem odwoławczym

- upływ terminu do wniesienia odwołania

- decyzja wydana przez organ odwoławczy

- ostateczność nie równa się prawomocność decyzji

-> nieostateczna

- przysługuje odwołanie w administracyjnym toku instancji

II) stanowcza i tymczasowa

-> stanowcza (art. 104 par. 2 kpa)
-> tymczasowa (art. 100 par. 2 i 3, art. 145 par. 1 pkt. 7 kpa)

- to wyjątek

III) swobodna i związana

-> swobodna

- oparta na konstrukcji swobodnego uznania

-> związana

- nie stwarza organowi podstawy do dokonywania swobodnej oceny

IV) pozytywna i negatywna

-> pozytywna
- zaspokaja żądanie strony

-> negatywna
- nie zaspokaja żądania strony

V) deklaratoryjna i konstytutywna
-> deklaratoryjna
- nie kształtuje stosunku prawnego, tylko ustala w sposób wiążący uprawnienia i obowiązki wynikające z norm prawnych

-> konstytutywna
- kształtuje stosunek prawny przez przyznanie uprawnienia lub nałożenie obowiązku

VI) częściowa (art. 104 § 2 )

- rozstrzyga istotę sprawy w części

VII) reformacyjna i kasatoryjna

-> reformacyjna (decyzja organu odwoławczego; art. 138 § 1 pkt. 2)
- uchylenie decyzji organu I instancji w całości lub w części i orzeczenie w tym zakresie

co do istoty sprawy

-> kasatoryjna (decyzja organu odwoławczego; art. 138 § 2)
- uchylenie decyzji organu I instancji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia właściwemu organowi I instancji

VIII) organu I instancji i organu II instancji

4. Pojęcie i zakres zastosowania postanowienia.

Postanowienie w przeciwieństwie do decyzji administracyjnej nie rozstrzyga przedmiotu postępowania administracyjnego, co do istoty, ma charakter proceduralny, nie materialno-prawny. Organ wykorzystuje ten akt jednostronny do rozwiązywania problemów incydentalnych, powstałych w trakcie postępowania. Rozwiązanie tych kwestii jest niezbędne do wydania decyzji, ale niema bezpośredniego na nią wpływu. 
Elementy postanowienia2
Art. 124 KPA wyznacza treść postanowienia administracyjnego. W każdym rozstrzygnięciu incydentalnej sprawy powinno znaleźć się oznaczenie organu administracyjnego, a także wskazanie daty jego wydania. Na podstawie tych elementów strona będzie w stanie zweryfikować, czy postanowienie wydał kompetentny organ zachowując odpowiednie terminy. Zgodnie z zasadą praworządności przedmiotowa forma prawna zostaje opatrzona podstawą prawną. W przeciwieństwie do decyzji administracyjnej podstawą prawną postanowienia zawsze będą przepisy Kodeksu Postępowania Administracyjnego. Należy także wskazać stronę postanowienia. Analogiczne do decyzji elementami obligatoryjnymi postanowienia jest wskazanie rozstrzygnięcia a także pouczenia. W pouczeniu organ wskazuje, czy i jakim trybie służy od przedmiotowego postanowienia zażalenie.
Każde postanowienie zostaje opatrzone podpisem z podaniem imienia i nazwiska i stanowiskiem służbowym osoby upoważnionej do jej wydania.
Art. 125 KPA formułuje wymóg dostarczenia postanowienia w formie pisemnej bądź w formie elektronicznej. Postanowienie można przekazać w formie ustnej, jeżeli przemawia za tym interes strony, a przepisy prawa nie stoją temu na przeszkodzie. Ustne przekazanie treści jednostronnego aktu powinno być zaprotokołowane łącznie ze wskazaniem motywów takiego działania.
Postanowienie, od którego służy skarga do sądu administracyjnego musi zawierać uzasadnienie i wskazanie pouczenia.
Jak wyżej zostało zaznaczone postanowienie, co do zasady nie kończy postępowania administracyjnego. Rozstrzygnięcia w nim zawarte mają bardziej charakter proceduralny.
Odstępstwem od tej zasady jest postanowienie o zatwierdzeniu ugody. Zgodnie z zasadą ugodowego załatwiania spraw zawartej w art. 13 KPA organ dąży do zawarcia porozumienia między skonfliktowanymi stronami. Zawarcie ugody między stronami nie kończy postępowania administracyjnego. Treści zawarte w ugodzie muszą zostać zatwierdzone przez organ. Czynności tej dokonuje się w formie postanowienia. Dlatego też w tej wyjątkowej sytuacji postanowienie rozstrzyga sprawę, co do istoty.
Między postanowieniem a decyzją administracyjną występują zarówno podobieństwa jak i różnice.
Jedną z podstawowych różnic to odmienny charakter prawny. Podstawą prawną decyzji są przepisy prawa materialnego, natomiast postanowienie wydawane jest na podstawie KPA. Decyzja administracyjna rozstrzyga sprawę, co do istoty, postanowienie dotyczy pewnych incydentalnych kwestii o charakterze proceduralnym.
Najważniejsze podobieństwem jest to, iż obie formy prawne działania organów administracji mają charakter aktu administracyjnego, jednostronnego a więc władczego.

CZ. II- 5. RÓŻNICE MIĘDZY POSTANOWIENIEM A DECYZJĄ

1. Podstawa prawna

Decyzja jest oparta co do zasady na prawie materialnym, a w wyjątkowych okolicznościach na prawie procesowym, natomiast postanowienie wydawane jest na podstawie przepisów procesowych(kpa), wyjątkowo zaś przepisów prawa materialnego.

2. Przedmiot rozstrzygnięcia

''Organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części, albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji'' - art 104§ 1 i 2 kpa

Decyzja jest więc formą podstawową i ostateczną, kończącą postępowanie. Ustala wynik postępowania, którym będzie określenie konsekwencji prawnych stanu faktycznego, stwierdzenie lub ukształtowanie pozycji prawnej stron, albo kończy sprawę w danej instancji przez umorzenie bezprzedmiotowego postępowania.

Postanowienia natomiast wydawane są w toku postępowania i dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy (chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej)- art.123 kpa. Postanowienie dotyczy więc pewnych incydentalnych kwestii o charakterze proceduralnym i wpływają na kształtowanie procesowych praw i obowiązków stron oraz uczestników postępowania.

Odstępstwem od zasady, że postanowienie nie rozstrzyga o istocie sprawy jest postanowienie o zatwierdzeniu ugody. Zawarcie ugody między stronami nie kończy postępowania administracyjnego. Treści zawarte w ugodzie muszą zostać zatwierdzone przez organ. Czynności tej dokonuje się w formie postanowienia. Dlatego też w tej wyjątkowej sytuacji postanowienie rozstrzyga sprawę, co do istoty.

3. Krąg adresatów

Decyzja- adresatem mogą być tylko strony postępowania(naruszenie tego powoduje jej nieważność)

Postanowienie- krąg podmiotów jest szerszy. Są to; strony, podmioty na prawach stron, uczestnicy postępowania (biegli,świadkowie,osoby trzecie) i inni uczestnicy postępowania(publiczność).

4. Możliwość zaskarżenia

Decyzja-od każdej decyzji nieostatecznej przysługuje odwołanie (są wyłączenia) w terminie 14 dni od momentu doręczenia lub ustnego ogłoszenia w przypadku sprawy załatwianej ustnie

Postanowienie- na postanowienie przysługuje zażalenie w terminie 7 dni od daty doręczenia; ale zażalenie przysługuje tylko wtedy, gdy kodeks tak stanowi. W przeciwieństwie do odwołania zażalenie nie zawsze przysługuje od postanowień wydanych przez organ I instancji.

Decyzja-odwołanie od decyzji

Postanowienie-zażalenie na postanowienie

5. Uzasadnienie

Każda decyzja powinna zawierać uzasadnienie. Można od tego odstąpić w przypadkach :

- gdy decyzja uwzględnia w całości żądanie strony (nie dotyczy to decyzji, które rozstrzygają sporne interesy stron i tych które wydane zostały na skutek odwołania)

- w których z dotychczasowych przepisów ustawowych wynikała możliwość zaniechania lub ograniczenia uzasadnienia ze względu na interes bezpieczeństwa Państwa lub porządek publiczny.

Postanowienie natomiast co do zasady nie wymaga uzasadnienia. Powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz gdy wydane zostało na skutek zażalenia na postanowienie

Zewnętrznie odróżnia je nazwa.

CZ II - 6. ELEMNTY DECYZJI

Elementy decyzji administracyjnej wyliczone są w art. 107§1 kpa:

1.Oznaczenie organu administracji publicznej

2.Data wydania

3.Oznaczenie strony lub stron

4.Powołanie podstawy prawej

5.Rozstrzygnięcie

6.Uzasadnienie faktyczne i prawne

7.Pouczenie o trybie odwołania

(czy od decyzji służy odwołanie,w jakim trybie i terminie oraz do kogo i za czyim pośrednictwem)

8.Pouczenie o prawie wniesienia skargi do sądu administracyjnego lub powództwa do sądu powszechnego (należy o tym pouczyć, jeżeli istnieje taka możliwość)

9.Podpis z podaniem imienia i nazwiska, oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji lub, jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu elektronicznego powinna być opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.

Te same elementy, co decyzja rozstrzygająca sprawę w całości powinna zawierać decyzja częściowa, o której stanowi art 104 §2kpa. Rozstrzygnięcie i uzasadnienie takiej decyzji będzie okrojone,ale musi odpowiadać wszystkim wymaganiom formy przepisanym dla decyzji rozstrzygających całą sprawę, będącą przedmiotem postępowania. Decyzji częściowych nie wydaje się w sprawach podatkowych.

Ad.1 Oznaczenie organu administracji publicznej obejmuje wskazanie konkretnego organu administracji publicznej z podaniem pełnej nazwy np. Wójt Gminy X. Służy to ocenie kompetencji i właściwości oraz tego czy nie zostały naruszone.

Ad.2 Należy pamiętać, że data wydania decyzji nie jest datą doręczenia decyzji adresatowi.

Według orzecznictwa SN ''wydanie decyzji to czynność procesowa organu administracji publicznej polegająca na podpisaniu decyzji zawierającej elementy wskazane w art. 107§1 kpa''

Zatem datą wydania decyzji jest data wydania decyzji na piśmie lub data ogłoszenia decyzji ustnie, z tym że datą wydania decyzji pisemnej jest dzień podpisania decyzji zawierającej wymagane prawem elementy.

Ad.3 Niezwykle ważne jest prawidłowe zapisanie danych osoby lub instytucji, do których skierowane jest pismo. Jeżeli decyzja została skierowana do osoby, która nie jest stroną w sprawie, organ adm. publicznej stwierdza nieważność takiej decyzji.(art 156 §1 pkt. 4 kpa).

Ad.4. Podstawę prawną wydania decyzji może stanowić tylko przepis powszechnie obowiązujący.

W podstawie powinien być zatem podany konkretny artykuł oraz Dziennik Ustaw z numerem, w którym został opublikowany jednolity tekst prawny. Błąd w podstawie prawnej może być zakwalifikowany jako wydanie decyzji bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa. (art 156 §1 pkt.2 kpa)

Ad.5 Rozstrzygnięcie- stanowi jeden z najważniejszych elementów decyzji. Musi być sformułowane tak, aby nie było wątpliwości, czego dotyczy, jakie uprawnienia przyznano lub jakie obowiązki nałożono na stronę

Ad.6 Uzasadnienie prawne i faktyczne

Uzasadnienie faktyczne decyzji- w szczególności powinno zawierać wskazanie faktów, które organ administracji publicznej uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł, oraz przyczyn z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej (art.107§ 3kpa).

Jest to zatem dokładny opis postępowania wyjaśniającego, głównie dowodowego.

Uzasadnienie prawne decyzji- powinno zawierać wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa(art107§ 3kpa).

Powinno zawierać także umotywowaną ocenę stanu faktycznego w świetle obowiązującego prawa oraz wskazać, jaki zachodzi związek między tą oceną a treścią rozstrzygnięcia .

Od uzasadnienia można odstąpić

-gdy decyzja uwzględnia w całości żądanie strony (nie dotyczy to decyzji, które rozstrzygają sporne interesy stron i tych które wydane zostały na skutek odwołania)

-w przypadkach, w których z dotychczasowych przepisów ustawowych wynikała możliwość zaniechania lub ograniczenia uzasadnienia ze względu na interes bezpieczeństwa Państwa lub porządek publiczny.

Ad.9 Popis własnoręczny z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego. Zgodnie z orzecznictwem NSA brak podpisu pozbawia pismo charakteru decyzji administracyjnej (jest to projekt decyzji, nie wywołuje skutków prawnych). W przypadku organu kolegialnego podpis składają wszyscy członkowie tego organu. Brak podpisu któregoś z członków może rodzić wątpliwości co do autentyczności decyzji

Przepisy szczególne mogą wyznaczyć inne elementy(składniki), które powinna zawierać decyzja.

Do dodatkowych składników decyzji administracyjnej zalicza się m.in.:

• Klauzula rygoru natychmiastowej wykonalności- Może być nadany decyzji, od której służy odwołanie(nieostatecznej).Oznacza to, że decyzja staje się wykonalna i wywołuje skutki prawne już od chwili nadania rygoru natychmiastowej wykonalności przez organ.

Rygor może być nadany, gdy wynika to z przepisów odrębnych (np. po wprowadzeniu klęski żywiołowej) lub ''ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami, bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony''-art 108§1kpa

Rygor ten może być nadany decyzji od razu przy jej wydaniu, albo po później w drodze osobnego postanowienia,na które służy zażalenie. -art108§2kpa

• Warunek- wejście w życie decyzji zależy od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Może być zawieszający(decyzja wchodzi w życie po zdarzeniu) lub rozwiązujący(decyzja staje się nieważna po zdarzeniu)

• Termin- zdarzenie przyszłe i pewne, z którym przepisy prawa wiążą określony skutek prawny. Np. koncesja na sprzedaż alkoholu wygasa po upływie określonego czasu

• Zlecenie- obowiązek wykonania czynności dodatkowych, których niewykonanie może być podstawą do uchylenia decyzji na podstawie 162 §2 kpa

7. Wykonalność decyzji

Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu, wniesienie odwołania w odpowiednim terminie powoduje wstrzymanie wykonania decyzji. Powyższych przepisów nie stosuje się jeżeli:
a) decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności,
b) decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy. (Art. 130 KPA)
Wykonalności podlega w zasadzie decyzja ostateczna. W pewnych przypadkach można także wykonać decyzję nieostateczną, jeżeli przepisy prawa na to zezwalają. Dzieje się tak jeśli decyzja jest zgodna z żądaniem wszystkich stron ( art. 130 § 4 KPA), jeżeli podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy lub gdy został jej nadany rygor natychmiastowej wykonalności.
Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji od której służy odwołanie gdy: a) jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo b) dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami , c) ze względu na inny interes społeczny lub d) wyjątkowo ważny interes strony.
W tym ostatnim przypadku organ administracji publicznej może w drodze postanowienia zażądać od strony stosownego zabezpieczenia.
Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji również po jej wydaniu.
W tym przypadku organ wydaje postanowienie, na które służy stronie zażalenie.(art. 108 KPA). Może być nadany decyzji już w fazie orzekania, wówczas przybiera formę klauzuli, albo po wydaniu decyzji, lecz wtedy przybiera formę postanowienia o nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności. Na to postanowienie przysługuje zażalenie do organu wyższego stopnia w terminie 7 dni.

8. Decyzje ostateczne i prawomocne – wyjaśnić różnice.

Decyzje ostateczne ( art. 16 KPA) = są to decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy = nie może zostać wzruszona za pomocą zwyczajnego środka zaskarżenia. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub ustawach szczególnych.
Mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach.

Niektórym tylko decyzjom przysługuje cecha prawomocności. Na decyzje prawomocne nie przysługuje już nawet skarga. (art. 269 KPA). Prawomocność decyzji administracyjnej powinna być rozumiana jako cecha przysługująca wyłącznie decyzjom, które zo­stały zaskarżone do sądu administracyjnego i przez ten sąd utrzymane w mocy ze względu na ich zgodność z prawem (zapadł wyrok oddalający skargę). Taka konstrukcja prawomocności decyzji wskazuje na jej zwiększoną trwałość w po­równaniu do innych decyzji ostatecznych. Nie jest możliwe bowiem stwierdzenie nieważności decyzji prawomocnej w trybie administracyjnym, a uchylenie w po­stępowaniu wznowionym ogranicza się tylko do sytuacji, gdy po wydaniu wyro­ku sądu administracyjnego zostaną ujawnione lub nastąpią okoliczności określo­ne w art. 145 § 1 pkt 1, 2, 5, 7 i 8 oraz w art. 145a § 1 KPA.

9. UGODA W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM

Ugoda stanowi odrębną formę działania administracji od aktu administracyjnego. Nie jest ona orzeczeniem. Nie jest to zasadnicza forma załatwienia sprawy.
Wyróżniamy dwa rodzaje ugody:
a) Ugoda zawierana między organem a stroną
b) Ugoda zawierana między stronami przed organem – ten rodzaj ugody został uregulowany w k. p. a, jest ona także zatwierdzana przez organ.
Przesłanki zawarcia ugody:
• Sprawa indywidualna zawisła przed organem administracji, ugoda może być zawarta w czasie trwania postępowania przed organem administracji publicznej w I instancji lub w postępowaniu odwoławczym, do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie;
• Co najmniej 2 strony, interes prawny tych stron dopuszcza pertraktacje oraz ustępstwa;
• Przemawia za tym charakter sprawy;
• Ugoda ma prowadzić do realizacji zasady szybkości i prostoty postępowania;
• Zawarcie ugody nie ma na celu obejścia szczególnych wymagań stawianych rozstrzygnięciu sprawy.
• Ugoda nie jest wyłączona z mocy przepisów odrębnych.
• Treść ugody nie narusza interesu społecznego lub słusznego interesu stron.
• Zawarciu ugody nie sprzeciwia się przepis prawa.
Odroczenie wydania decyzji: organ administracji publicznej odracza wydanie decyzji oraz wyznacza stronom nowy termin do zawarcia ugody, jeśli strony złożą zgodne oświadczenie o zamiarze jej zawarcia. ( art. 116 § 1).
Elementy ugody:
Oznaczenie organu przed którym została zawarta;
Data sporządzenia;
Oznaczenie stron;
Przedmiot i treść ugody;
Wzmianka o jej odczytaniu i przyjęciu;
Podpisy stron;
Podpis pracownika organu administracji publicznej, upoważnionego do sporządzenia ugody.
Zatwierdzenie ugody: przed organem administracji publicznej przed którym została zawarta. W przypadku, gdy ugoda dotyczy kwestii, których rozstrzygniecie wymaga zajęcia stanowiska przez inny organ , stosuję się odpowiednio art. 106 K.p.a. Organ administracji publicznej odmawia zatwierdzenia ugody, która jest zawarta z naruszeniem prawa, która nie uwzględnia stanowiska organu, czy takiej która narusza interes społeczny, czy słuszny interes stron.
Postanowienie zatwierdzające ugodę: Zatwierdzenie/ odmowa zatwierdzenia ugody następuje w formie postanowienia. Służy na nie zażalenie. Postanowienie w tej sprawie powinno być wydane w ciągu 7. dni od zawarcia ugody. Jeśli ugoda została zawarta w toku postępowania odwoławczego, z dniem, w którym stało się ostateczne postanowienie zatwierdzające ugodę, traci moc decyzja organu pierwszej instancji, o czym zamieszcza się wzmiankę w tym postanowieniu. Wraz z postanowieniem zatwierdzającym ugodę doręcza się stronom odpis ugody.
Skutki prawne ugody -> zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki prawne, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego. (art. 121 k. p. a). Zatem powoduje ona związanie stron oraz organu administracji publicznej od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia.
Ugoda ma charakter pomocniczy, gdy strony nie dojdą do porozumienia, sprawa kończy się wydaniem decyzji. (art. 116 § 2).
Forma ugody: art. 117 § 2 forma pisemna, protokół podpisany przez osobę upoważnioną do sporządzenia ugody.
Wykonalność ugody: art. 120 § 1 – gdy postanowienie zatwierdzające ugodę stanie się ostateczne. Organ administracji publicznej, przed którym została zawarta ugoda, potwierdza jej wykonalność na egzemplarzu ugody.
W przypadku nieuregulowania, do ugody i postanowienia w sprawie zatwierdzenia/ odmowy zatwierdzenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące decyzji.

10. Przesłanki umorzenia postępowania administracyjnego

Umorzenie postępowania kończy sprawę w danej instancji (zatem także w postęp. odwoławczym) i dlatego następuje w formie decyzji administracyjnej ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami w zakresie kontroli takiej decyzji w adm. toku instancji (strona ma możliwość odwołać się od takiej decyzji do organu II instancji) i kontroli sądu administracyjnego (możliwość zaskarżenia decyzji ostatecznej).

Art. 105 kpa przewiduje umorzenie postępowania w dwóch przypadkach:

a) gdy z jakiejkolwiek przyczyny postępowanie stało się bezprzedmiotowe. Z bezprzedmiotowością mamy do czynienia, gdy organ jednoznacznie stwierdzi brak podstaw prawnych i faktycznych do merytorycznego rozpatrzenia sprawy. Mogą to być przyczyny natury faktycznej np. śmierć osoby ubiegającej się o zmianę nazwiska lub wydanie paszportu, a także prawnej np. zmiana przepisów prawa i zniesienie obowiązku uzyskiwania zezwoleń na podjęcie danej czynności, działalności.

b) jeśli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie jest to sprzeczne z interesem społecznym. Strona może zatem stwierdzić, że postępowanie stało się dla niej bezprzedmiotowe. Organ administracji nie jest jednak związany tym wystąpieniem. Może zatem uznać żądanie strony i wydać decyzję o umorzeniu postępowania albo wydać postanowienie o odmowie umorzenia postępowania, na które nie przysługuje zażalenie.

Możliwe jest umorzenia postępowania odwoławczego, gdy stało się ono bezprzedmiotowe (art. 138 § 1 pkt 3). Może to nastąpić, kiedy strona cofnie odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ (art. 137). Jeśli organ uwzględni cofnięcie odwołania wydaje decyzję umarzającą postępowanie odwoławcze.

Art. 105 kpa nie stanowi podstawy prawnej wydania decyzji o umorzeniu postępowania w kwestiach rozstrzyganych w drodze postanowienia.

11. Tryb umorzenia postępowania administracyjnego

Umorzenie postępowania administracyjnego może nastąpić obligatoryjnie i fakultatywnie, po wystąpieniu wyżej wymienionych przesłanek (patrz pytanie 10), gdy organ uzna bezprzedmiotowość postępowania, wówczas wydaje decyzję administracyjną o umorzeniu postępowania w danej instancji, która nie rozstrzyga sprawy co do istoty – nie wywołuje skutków w sferze materialno – prawnej, a jedynie skutki procesowe. Na taką decyzję przysługuje odwołanie. Jest to formalne orzeczenie kończące postępowanie. Orzeczenie to może być wydane zarówno w tryb zwykłym jak i nadzwyczajnym.

Pytanie to nie było trudne, jedynie trochę kłopotliwe ze względu na dostępną literaturę i snucie domysłów odnośnie prawidłowej odpowiedzi. Jeżeli coś się nie będzie zgadzało proszę o odesłanie, na pewno jeszcze raz to zweryfikuję i poprawię.

12. Pojęcie retryfikacja decyzji

RETRYFIKACJA

1. Uzupełnienie (art. 111 k.p.a)

2. Sprostowanie (art. 111 k.p.a, art. 113 k.p.a)

3. Wyjaśnienie treści (art. 113 k.p.a)

13. Sprostowanie oczywistych omyłek pisarskich i błędów rachunkowych w decyzji.

Organ administracji publicznej może z urzędu lub na żądanie strony prostować w drodze postanowienia błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki w wydanych przez ten organ decyzjach (art. 113 § 1). Mogą to być np. błędy w maszynopisie decyzji, czy też w działaniach matematycznych.

Błędy i omyłki muszą być oczywiste i nie budzić wątpliwości, co stwierdza organ po porównaniu treści decyzji z dokumentami zawartymi w aktach sprawy. W związku z powyższym, nie jest dopuszczalne sprostowanie decyzji na podstawie art. 113 § 1, które prowadziłoby do ponownego rozstrzygnięcia sprawy, odmiennego od pierwotnego. Przedmiotem sprostowania nie mogą być mylne ustalenia faktyczne organu administracji publicznej, ani też mylne zastosowanie przepisu prawnego.

Rozstrzygnięcie wniosku o sprostowanie błędów pisarskich i rachunkowych oraz innych oczywistych omyłek następuje w drodze postanowienia niezależnie od tego, czy załatwienie wniosku jest pozytywne, czy negatywne dla wnioskodawcy.

Na postanowienie w sprawie sprostowania służy zażalenie (art. 113 § 2).

14. Wyjaśnienie treści i uzupełnienie decyzji.

Wyjaśnienie treści decyzji

–dokonuje się w przypadku wątpliwości co do jej treści z zakresu praw lub obowiązków nią uregulowanych albo terminów w którym powstaje skutek prawny

–jest to wykładnia i nie może prowadzić do merytorycznej zmiany treści rozstrzygnięcia

–następuje na żądanie organu egzekucyjnego lub strony w drodze postanowienia na które służy zażalenie

Uzupełnienie decyzji

–dotyczy jej rozstrzygnięcia oraz pouczeń co do możliwości wniesienia środków zaskarżenia na drodze administracyjnej lub sądowej

–strona może się domagać od organu wydającego decyzje uzupełnienia jej treści, jeżeli nie obejmuje wszystkich żądań strony w terminie 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji

–błędne pouczenie co do prawa odwołania wniesienia powództwa do sądu lub skargi nie może szkodzić stronie, która się do niego zastosowała

–uzupełnienie może nastąpić również z urzędu w terminie 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji

–uzupełnienie lub odmowa uzupełnienia decyzji następuje w formie postanowienia na które nie służy zażalenie

15. Pojęcie i rodzaje środków zaskarżania.

Środki zaskarżania – są to instytucje procesowe za których pomocą uprawnione podmioty mogą żądać weryfikacji rozstrzygnięć administracyjnych w celu ich kasacji lub reformacji; służą do uruchomienia kontroli instancyjnej

Rodzaje środków zaskarżania:

1.

a)zwyczajne – służą od orzeczeń nieostatecznych (odwołanie, zażalenie, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy)

b)nadzwyczajne – dłużą od orzeczeń ostatecznych, podstawy prawne ich wnoszenia wymienione w k.p.a. (wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji lub postanowienia, uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej)

2.

a)dewolutywne – rozpatrywane przez inny organ, najczęściej przez wyższą instancje (odwołanie, zażalenie)

b)niedewolutywne – rozpatrywane przez ten sam organ (wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy)

3.

a)suspensywne – wstrzymują wykonanie zaskarżonego orzeczenia (wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy)

b)niesuspensywne – niewstrzymują wykonania zaskarżonego orzeczenia (zażalenie)

16. Odwołanie, istota i tryb wnoszenia.

Istota odwołania:

- zwyczajny środek zaskarżania

- służy zawsze od każdej decyzji wydanej w pierwszej instancji

* wyjątek stanowi decyzja Ministra i Samorządowego Kolegium Odwoławczego, gdzie mamy do czynienia z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy

- właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba, że ustawa stanowi inaczej

-skutkiem wniesienia odwołania jest wstrzymanie wykonania decyzji

Tryb wnoszenia odwołania:

-Tryb: wnosi się do właściwego organu wyższej instancji za pośrednictwem organu, który wydał decyzje

-Termin: 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji (przepisy szczególne mogą przewidywać inne terminy)

17. Wymogi formalne odwołania.

K.p.a. minimalizuje wymogi formalne odwołania. Nie wymaga ono szczegółowego uzasadnienia, wystarczy, że z treści będzie wynikały niezadowolenie strony z wydanej decyzji. Musi zawierać oznaczenie od kogo pochodzi pismo, do kogo jest skierowane, treść i podpis. Przepisy szczególne mogą ustalić inne wymogi co do treści.

18.Niedopuszczalność odwołania.

Prawo do odwołania to jedno z podstawowych praw zagwarantowanych w konstytucji. Według art.78 Konstytucji RP ,, Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżenia określa ustawa.”

Zakres dopuszczalności odwołania od decyzji wyznacza zasada dwuinstancyjności(art.15 k.p.a). Według niej każda decyzja organu I instancji podlega w wyniku wniesienia odwołania ponownemu rozpatrzeniu i rozstrzygnięciu przez organ II instancji.

Jednak od tej zasady k.p.a oraz przepisy szczególne wprowadzają wyjątki. Wyłam od zasady dwuinstancyjności czyni:

• art.127§3 k.p.a zgodnie, z którym odwołanie nie służy od decyzji wydanej w I instancji przez ministra

• a także od decyzji wydanej w I instancji przez samorządowe kolegium odwoławcze

Od decyzji wydanych w I instancji przez ministra lub SKO służy uprawnionym inny środek zaskarżenia – wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Różni się on od odwołania tym, że nie ma konstrukcji względnie dewolutywnej, gdyż jest rozpatrywany przez organ, który wydał zaskarżoną decyzje.

Przepisy szczególne wprowadzają również wyłączenie decyzji spod weryfikacji instancji i tak:

• ustawa z 27.08 2004r. O świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, wprowadza jednoinstancyjne postępowanie w sprawach zgody udzielanej przez Prezesa Funduszu Zdrowia na prowadzenie leczenia lub badań diagnostycznych w innym państwie członkowskim UE oraz zgody na pokrycie kosztów transportu ; zgodnie z art.25 ust.4 i art. 26 ust. 3 tej ustawy decyzje są ostateczne. Od tych decyzji służy skarga do sądu administracyjnego.

• Art.186 ust.3 ustawy z 18.07.2001r. - Prawo wodne ,, Na żądanie poszkodowanego organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego, a jeżeli szkoda nie jest następstwem pozwolenia wodnoprawnego- właściwy marszałek województwa, ustala wysokość odszkodowania w drodze decyzji ; decyzja jest niezaskarżalna.” Strony mają w takim przypadku przyznaną możliwość wystąpienia w sprawie na drogę postępowania sądowego.

19.Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Wprowadzony do k.p.a poprzez podniesienie dwuinstancyjności postępowania administracyjnego do rangi zasady ogólnej przez co musiało być to dostosowane do wszystkich rozwiązań prawnych przyjętych w k.p.a, także do postępowań prowadzonych przez ministrów. Tradycyjnie postępowanie prowadzone przez ministrów były jednoinstancyjne i brak było organu, któremu można by powierzyć rozpatrzenie odwołania. Dlatego wprowadzono tą instytucje – strona niezadowolona z decyzji ministra może się zwrócić do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy i wniosek ten stanowi podstawę ponownego postępowania w tej sprawie. (art.127k.p.a).

Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy jest również środkiem zaskarżenia od decyzji wydanej w I instancji przez samorządowe kolegium odwoławcze (art.127§3 k.p.a).

Do wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji, więc:

• podmiotem uprawniony do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy jest strona

• termin do wniesienia wniosku wynosi 14 dni od dnia doręczenia stronie decyzji, a gdy została ogłoszona ustnie to od dnia ogłoszenia

• wniosek nie wymaga szczegółowego uzasadnienia, wystarczy, że stwierdza niezadowolenie strony z wydanej decyzji

• istnieje możliwość cofnięcia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy; strona może cofnąć wniosek przed wydaniem decyzji przez organ właściwy chyba, że cofnięcie wniosku prowadziłoby do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny, wtedy organ nie uwzględni cofnięcia wniosku.

Przed upływem terminu do wniesienia wniosku decyzja nie ulega wykonaniu, bowiem wniesienie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji. Wyjątkiem od tej zasady jest:

• nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności albo

• gdy decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy; w uzasadnionych przypadkach organ może jednak wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji.

Decyzja podlega jednak wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia wniosku, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron. Warunkiem wyjściowym jest rozstrzygnięcie.

Wszczęcie postępowania o ponowne rozpatrzenie sprawy następuje na skutek wniesienia przez stronę lub podmiot na prawach strony odpowiedniego wniosku do organu, który wydał zaskarżoną decyzję. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy należy wnieść w terminie 14 dni od dnia doręczenia (ogłoszenia) decyzji. Przed negatywnymi skutkami uchybienia terminu broni instytucja przywrócenia terminu (art. 58 K.p.a.). Wniesienie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy nie musi mieć żadnej konkretnej, określonej w przepisach formy, nie wymaga uzasadnienia, musi wskazywać na niezadowolenie strony z wydanej decyzji. Wniesienie wniosku wstrzymuje wykonanie decyzji. Jest to uzasadnione tym, że możliwość prawna wykonania decyzji powodować może brak skuteczności ochrony na drodze postępowania odwoławczego, wywołać może bowiem stan prawny lub faktyczny, którego nie będzie można odwrócić. Od tej reguły są wyjątki:

1) gdy decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności (art. 108 K.p.a.),

2) gdy decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy. Gdy przepis ustawy szczególnej stanowi, że określona decyzja podlega natychmiastowemu wykonania.

3) gdy decyzja jest zgodna z żądaniem wszystkich stron. W razie zatem, gdy w sprawie występuje wielość stron, strona uprawniona nie może podjąć dobrowolnego wykonania decyzji, jeżeli realizacja przez nią uprawnienia może wpływać na interesy prawne pozostałych stron, np. pozwolenie na budowę.

W uzasadnionych przypadkach organ może wstrzymać wykonanie natychmiastowe decyzji.

1. Formalne sprawdzenie wniosku i zawiadomienie stron

Organ dokonuje czynności o charakterze technicznym polegających na zawiadomieniu stron o wniesieniu środka (art. 131 K.p.a.).

Rozpatrzenie wniosku wymaga sprawdzenia w pierwszej kolejności warunków formalnych. Jeżeli zostaną one dostrzeżone organ wzywa stronę do uzupełnienia braków (art. 64 § 2 K.p.a.). Jeżeli braki formalne nie dają się usunąć lub strona nie uczyni tego w wyznaczonym terminie, organ pozostawia podanie o ponowne rozpatrzenie sprawy bez rozpoznania.

Następnie organ bada czy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy jest dopuszczalny oraz czy strona zachowała termin. Niedopuszczalność może wynikać z przesłanek zarówno podmiotowych jak i przedmiotowych. Przyczyny podmiotowe dotyczą sytuacji wniesienia środka zaskarżenia przez osoby niemające legitymacji do wniesienia tego środka zaskarżenia albo wniesienie go przez osobę niemającą zdolności do czynności prawnych, która może to jedynie uczynić przez swojego przedstawiciela ustawowego. Przyczyny przedmiotowe zachodzą, gdy przepisy prawa wyłączają możliwość zaskarżenia decyzji w toku instancji oraz jest brak przedmiotu zaskarżenia, czyli gdy decyzja nie weszła do obrotu prawnego, tzn. nie została stronie doręczona lub ogłoszona, a także gdy czynność organu administracyjnego nie jest decyzją administracyjną.

Jeżeli organ stwierdzi niedopuszczalność lub uchybienie terminu wyda postanowienie w tej sprawie. Postanowienie to jest ostateczne.

2. Postępowanie wyjaśniające

Organ rozpoznający wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy może przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie. W razie konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub w znacznej części powinien ograniczyć się do uchylenia dotychczasowej decyzji (w celu ponownego przeprowadzenia postępowania dowodowego - art. 138 § 2 w zw. z art. 127 § 2 K.p.a.).

Strona może cofnąć środek zaskarżenia przed wydaniem decyzji. Organ nie uwzględni jednak cofnięcia, gdy prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny.

3. Rozstrzygnięcie

Postępowanie kończy się wydaniem decyzji i:

1. utrzymaniem w mocy zaskarżonej decyzji,

2. uchyleniem zaskarżonej decyzji całości lub w części i:

- w tym zakresie orzeknięciem co do istoty sprawy,

- umorzeniem postępowania I instancji,

3. umorzeniem postępowania z wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy (np. gdy cofnięto wniosek).

Rozstrzygnięcie organu II instancji nie może zmieniać sytuacji strony na niekorzyść z wyjątkiem przypadku, gdy akt administracyjny wydany przez organ I instancji rażąco narusza prawo lub interes strony.

CZ. II (20) LEGITYMACJA PROKURATORA DO WNIESIENIA ODWOŁANIA

Z art. 188 k.p.a wynika że w tym zakresie prawo prokuratora jest zróżnicowane w zależności od tego, czy brał udział w postępowaniu I -szej instancji. Z art. Tego należy wyprowadzić wniosek, ze prokuratorowi służą prawa strony, jeżeli faktycznie uczestniczy w postępowaniu. Jeżeli zatem prokurator bierze udział w postępowaniu I-szej instancji to służą mu prawa strony i ma on również legitymację do wniesienia odwołania.

Kwestia legitymacji do wniesienia odwołania wówczas kiedy prokurator nie brał udziału w postępowaniu I-szej instancji:

Prokurator w post administracyjnym ma prawo zwrócenia się do właściwego organu administracji publ o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem.(art. 182) oraz ma prawo udziału w każdym studium postępowania (art. 183§1)

(należy pamiętać, że mamy do czynienia ze stadium postępowania wtedy gdy już toczy się postępowanie. Postępowanie administracyjne toczy się zaś od jego wszczęcia aż do momentu doręczenia lub ogłoszenia decyzji organu I-szej instancji oraz toczy się od złożenia odwołania do doręczenia lub ogłoszenia decyzji ostatecznej.)

21. Zażalenie, istota i tryb wnoszenia

Zażalenie jest zwyczajnym środkiem odwoławczym służącym w odniesieniu do nieostatecznych postanowień wydawanych w toku postępowania administracyjnego. Jest to środek prawny przewidziany do zaskarżenia postanowień zarówno w postępowaniu przed pierwszą instancją, jak i odwoławczych. KPA ściśle określa przypadki, w których można wnieść zażalenie. Zażalenie wnosi się za pośrednictwem organu wydającego postanowienie do organu wyższej instancji, który je rozpatruje, gdy organ nie wyda nowego, zmienionego postanowienia (odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących odwołań), w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia stronie. Po wyczerpaniu toku instancji postanowienia, na które służy zażalenie mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego, a w przypadku postanowienia, na które nie służy zażalenie, można je zaskarżyć w odwołaniu od wydanej decyzji administracyjnej. Wniesienie zażalenia przysługuje stronie - art. 147 KPA, jednak w przepisach szczególnych uprawnienie to przyznano również innym uczestnikom postępowania.

Postępowanie odwoławcze.
Konstrukcja prawna postanowienia jest oparta na względnej dewolutywnością, kompetencja do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy w toku postępowania odwoławczego przechodzi bowiem na organ odwoławczy tylko wtedy, gdy organ I instancji nie znalazł podstawy do weryfikacji decyzji we własnym zakresie.

Postępowanie odwoławcze przed organem I instancji (samokontrola). Czynności procesowe organu I instancji obejmują zawiadomienie stron o wniesieniu odwołania oraz w związku ze względną dewolutywnością odwołania podjęcie samokontroli w odniesieniu do własnej decyzji.
Względna dewolutywność odwołania w postępowaniu administracyjnym należy do rozwiązań szczegółowych, wyjątkowych ze względu na obowiązywanie zasady związania organu administracji publicznej własną decyzją. Statuując generalnie zasadę związania organu I instancji własną decyzją, kpa dopuszcza bowiem od niej wyjątki, które wyznaczają granice samokontroli.
Wyjątkiem w ramach postępowania odwoławczego jest sytuacja, kiedy odwołanie wniosły wszystkie strony, albo tylko jedna, ale pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania – a organ administracji publicznej, który wydał decyzję, uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać NOWĄ DECYZJĘ, uchylając lub zmieniając nią zaskarżoną decyzję.
Możliwość dokonania przez organ I instancji samokontroli w kpa opiera się na dwóch podstawowych kryteriach. Pierwsze to kryterium o charakterze formalnym, bo chodzi o wniesienie odwołania przez wszystkie strony danego postępowania, drugie zaś ma charakter merytoryczny, bo istota jego polega na tym, że stanowisko organu musi pokrywać się ze stanowiskiem stron.
-Aby organ mógł wykonać swoje uprawnienie do samokontroli, usi ustalić, czy odwołanie wniosły wszystkie strony, którym decyzja została dostarczona lub ogłoszona.
-Ordynacja podatkowa ustanowiła bezwzględną zasadę związania decyzją organu, który ją wydał.
Czynności procesowe podjęte przez organ w ramach samokontroli odbywają się w dwóch fazach.
Pierwsza obejmuje przeprowadzenie kontroli własnego postępowania, polegającej na ponownym rozpoznaniu i rozpatrzeniu sprawy oraz na ustaleniu, czy stanowisko zajęte w danej sprawie może być zmienione
Druga to konfrontacja tego stanowiska z żądaniem strony, której wynik może być różny, a w grę wchodzą trzy sytuację: po pierwsze organ ustala, że żądanie strony jest uzasadnione w całości i w związku z tym jest kompetentny do zmiany lub uchylenia swojej decyzji; po drugie organ ustala, że żądanie strony może być uwzględnione tylko częściowo i wówczas nie ma on kompetencji do wzruszenia swojej decyzji, a po trzecie organ ustala, że odwołanie jego zdaniem nie jest uzasadnione.
- Organ I instancji jest obowiązany ponownie rozpatrzyć sprawę w terminie siedmiu dni, licząc od dnia, w którym otrzymał odwołanie, a w postępowaniu podatkowym bez względnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 14 dni od otrzymania odwołania; od nowej decyzji stronom służy odwołanie.

22. Postępowanie odwoławcze.
Konstrukcja prawna postanowienia jest oparta na względnej dewolutywnością, kompetencja do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy w toku postępowania odwoławczego przechodzi bowiem na organ odwoławczy tylko wtedy, gdy organ I instancji nie znalazł podstawy do weryfikacji decyzji we własnym zakresie.

Postępowanie odwoławcze przed organem I instancji (samokontrola). Czynności procesowe organu I instancji obejmują zawiadomienie stron o wniesieniu odwołania oraz w związku ze względną dewolutywnością odwołania podjęcie samokontroli w odniesieniu do własnej decyzji.
Względna dewolutywność odwołania w postępowaniu administracyjnym należy do rozwiązań szczegółowych, wyjątkowych ze względu na obowiązywanie zasady związania organu administracji publicznej własną decyzją. Statuując generalnie zasadę związania organu I instancji własną decyzją, kpa dopuszcza bowiem od niej wyjątki, które wyznaczają granice samokontroli.
Wyjątkiem w ramach postępowania odwoławczego jest sytuacja, kiedy odwołanie wniosły wszystkie strony, albo tylko jedna, ale pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania – a organ administracji publicznej, który wydał decyzję, uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać NOWĄ DECYZJĘ, uchylając lub zmieniając nią zaskarżoną decyzję.
Możliwość dokonania przez organ I instancji samokontroli w kpa opiera się na dwóch podstawowych kryteriach. Pierwsze to kryterium o charakterze formalnym, bo chodzi o wniesienie odwołania przez wszystkie strony danego postępowania, drugie zaś ma charakter merytoryczny, bo istota jego polega na tym, że stanowisko organu musi pokrywać się ze stanowiskiem stron.
-Aby organ mógł wykonać swoje uprawnienie do samokontroli, usi ustalić, czy odwołanie wniosły wszystkie strony, którym decyzja została dostarczona lub ogłoszona.
-Ordynacja podatkowa ustanowiła bezwzględną zasadę związania decyzją organu, który ją wydał.
Czynności procesowe podjęte przez organ w ramach samokontroli odbywają się w dwóch fazach.
Pierwsza obejmuje przeprowadzenie kontroli własnego postępowania, polegającej na ponownym rozpoznaniu i rozpatrzeniu sprawy oraz na ustaleniu, czy stanowisko zajęte w danej sprawie może być zmienione
Druga to konfrontacja tego stanowiska z żądaniem strony, której wynik może być różny, a w grę wchodzą trzy sytuację: po pierwsze organ ustala, że żądanie strony jest uzasadnione w całości i w związku z tym jest kompetentny do zmiany lub uchylenia swojej decyzji; po drugie organ ustala, że żądanie strony może być uwzględnione tylko częściowo i wówczas nie ma on kompetencji do wzruszenia swojej decyzji, a po trzecie organ ustala, że odwołanie jego zdaniem nie jest uzasadnione.
- Organ I instancji jest obowiązany ponownie rozpatrzyć sprawę w terminie siedmiu dni, licząc od dnia, w którym otrzymał odwołanie, a w postępowaniu podatkowym bez względnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 14 dni od otrzymania odwołania; od nowej decyzji stronom służy odwołanie.

Cz. II Pytanie nr 23 Postępowanie odwoławcze przed organami II instancji.

Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji możemy podzielić na trzy stadia:

1. Postępowanie wstępne

2. Postępowanie rozpoznawcze

3. Stadium podjęcia decyzji

Postępowanie to rozpoczyna się w dacie przekazanie organowi odwoławczemu, odwołania wraz z aktami sprawy, a kończy się w dacie doręczenia lub ogłoszenia decyzji organu II instancji.

W postępowaniu wstępnym organ odwoławczy podejmuje czynności mające na celu ustalenie, czy odwołanie jest dopuszczalne oraz czy zostało wniesione z zachowaniem terminu. Niedopuszczalność może wynikać z przyczyn o charakterze przedmiotowym (np. brak przedmiotu zaskarżenia, przypadki wyłączenia przez przepisy prawne możliwości zaskarżenia decyzji w toku instancji) oraz podmiotowym (wniesienie odwołania przez jednostkę niemającą legitymacji do wniesienia tego środka zaskarżenia albo wniesienie odwołania przez stronę niemającą zdolności do czynności prawnych). Organ odwoławczy w postępowaniu wstępnym bada czy odwołanie zostało wniesione w przewidzianym w przepisach terminie. Jeżeli osoba uchybiła terminowi do wniesienia odwołania, a wystąpi o jego przywrócenie, to organ odwoławczy ostatecznie rozstrzyga o jego przywróceniu (art. 59 §2 k.p.a.). W przypadku negatywnego wyniku czynności podjętych w postępowaniu wstępnym organ odwoławczy wydaje albo postanowienie o niedopuszczalności odwołania, albo o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania i oba te postanowienia są ostateczne (art. 134 k.p.a.). Postanowienia wydawane na podstawie art. 134 k.p.a. kończą postępowanie odwoławcze, podlegają zatem zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Postanowienia kończące postępowania odwoławcze podlegają weryfikacji w trybach nadzwyczajnych.

Przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest ponowne rozpatrzenie sprawy indywidualnej rozstrzygniętej decyzją organu I instancji. Granice postępowania rozpoznawczego generalnie wyznaczają zasady ogólne postępowania administracyjnego , a przede wszystkim zasada prawdy obiektywnej, praworządności i dwuinstancyjności. Organ odwoławczy dokonuje oceny materiału dowodowego zebranego w postępowaniu przed I instancją. Wynik tej oceny może być dwojaki:

1. Organ odwoławczy może stwierdzić, że organ I instancji, mimo że nie dysponował niezbędnymi dowodami, nie przeprowadził postępowania dowodowego w celu ich uzyskania, czyli że w istocie brak było rozpoznania sprawy w I instancji. Takie wadliwości organ odwoławczy nie może konwalidować, przeprowadzając postępowanie rozpoznawcze we własnych zakresie. Zgodnie z art. 136 i 138 §2 k.p.a. organ odwoławczy ma kompetencje tylko do przeprowadzenia uzupełniającego postępowania dowodowego. Jeżeli zachodzi potrzeba przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości, organ odwoławczy kasuje decyzję I instancji i przekazuje sprawę organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia.

2. Gdy organ odwoławczy stwierdza, że postępowanie rozpoznawcze wymaga uzupełnienia, bowiem nie zostały ustalone wszystkie istotne dla sprawy okoliczności faktyczne. W takim przypadku organ odwoławczy z urzędu lub na wniosek stron jest obowiązany przeprowadzić uzupełniające postępowanie dowodowe. Uzupełniające postępowanie dowodowe organ odwoławczy przeprowadza sam lub może je zlecić organowi, który wydał decyzję zaskarżoną. W k.p.a nie został wprowadzony zakaz uwzględniania w fazie postępowania rozpoznawczego przez organ odwoławczy nowych dowodów i nowych okoliczności faktycznych. Z zasady prawdy obiektywnej wypływa dla organu odwoławczego obowiązek uwzględniania tych nowości, chyba że prowadzą one do nowej sprawy. Uzupełniające postępowanie dowodowe przeprowadza się wg przepisów o postępowaniu przed organem I instancji.

Podjęcie decyzji. Wniesienie odwołania przenosi na organ odwoławczy kompetencje do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy indywidualnej. Organ odwoławczy jest wyposażone przede wszystkim w kompetencję do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy, a tylko w ograniczonym zakresie ma on kompetencje kasacyjne.

Rozstrzygnięcie merytoryczne organu odwoławczego może być następujące:

1. Zgodne z rozstrzygnięciem organu I instancji – gdy w wyniku rozpoznania sprawy rozstrzygnięcie organu odwoławczego pokrywa się z rozstrzygnięciem organu I instancji. Wówczas zgodnie z art. 138 §1 pkt 1 k.p.a organ odwoławczy utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję.

2. Niezgodne z rozstrzygnięciem organu I instancji (rozstrzygnięcie merytoryczno – reformacyjne). Wówczas zgodnie z art. 138 §1 pkt 2 k.p.a organ odwoławczy uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy. Ponadto art. 138 §4 stanowi, że jeżeli przepisy przewidują wydanie decyzji na blankiecie urzędowym, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej, a istnieją podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji, organ odwoławczy uchyla decyzję i zobowiązuje organ I instancji do wydania decyzji o określonej treści.

Drugim rodzajem rozstrzygnięć organu odwoławczego są decyzje kasacyjne. Możemy wyróżnić dwa typy decyzji kasacyjnej:

1. Decyzję kasacyjną typową, czyli kończącą rozpatrzenie sprawy. Jej istota polega na tym, że organ odwoławczy uchyla decyzję organu I instancji, nie rozstrzygając sprawy pod względem merytorycznym. Dopuszczalność wydania decyzji tego typu przez organ odwoławczy będzie ograniczona do przypadków, gdy brak było podstaw prawnych do merytorycznego rozpoznania sprawy w ogóle bądź nie było tych podstaw do rozpatrzenia jej w drodze postępowania administracyjnego czy też tylko w drodze postępowania administracyjnego danego rodzaju(np. gdy decyzja organu I instancji została wydana bez podstawy prawnej, gdy dotyczy ona sprawy już rozstrzygniętej decyzją ostateczną).Brak podstaw do merytorycznego rozpoznania sprawy może dotyczyć części sprawy, wówczas organ odwoławczy w takim zakresie umarza postępowanie. Organ odwoławczy w każdym przypadku jest zobowiązany do merytorycznego rozpoznania sprawy, której dotyczy zaskarżona decyzja, ale nie zawsze będzie on obowiązany do merytorycznego rozstrzygnięcia tej sprawy. Stwierdzając brak podstaw prawnych do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy ], organ odwoławczy swoją decyzją uchyla decyzję organu I instancji i umarza postępowania w całości albo w części

2. Decyzje kasacyjne połączone z przekazaniem sprawy indywidualnej do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji. Ten typ kasacji może być zastosowany wtedy, gdy organ odwoławczy stwierdzi istnienie podstaw do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Organ odwoławczy może wydać decyzję kasacyjną i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia, gdy postępowanie w I instancji zostało przeprowadzone z rażącym naruszeniem norm prawa procesowego, a zatem gdy:

1. Organ I instancji nie przeprowadził postępowania wyjaśniającego

2. Postępowanie wyjaśniające (dowodowe) zostało przeprowadzone, ale w rażący sposób naruszono w nim przepisy procesowe np. czynności prowadził pracownik wyłączony ze sprawy. [* podjęcie decyzji przez organ I instancji bez przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, jeżeli nie było podstaw do zastosowania uproszczonego postępowania wyjaśniającego, nie może być sanowane w postępowaniu odwoławczym, naruszałoby to bowiem zasadę dwuinstancyjności, której istota polega na dwukrotnym rozpoznaniu i rozstrzygnięciu sprawy. W taki przypadku organ odwoławczy ma tylko kompetencje kasacyjne.] Wydając decyzję kasacyjną połączoną z przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji, organ odwoławczy wskazuje, jakie okoliczności faktyczne należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy(art. 138 §2 k.p.a.).

Postępowanie odwoławcze może zakończyć się decyzją o umorzeniu postępowania odwoławczego, gdy postępowanie stało się bezprzedmiotowe (art. 138 §1 pkt 3). Wykonanie przez stronę decyzji organu I instancji przed lub w czasie trwania postępowania odwoławczego nie powoduje bezprzedmiotowości postępowania odwoławczego. Postępowanie odwoławcze jest bezprzedmiotowe np. gdy przedmiotem zaskarżenia nie była decyzja nieostateczna, w razie śmierci strony, gdy sprawa administracyjne ma charakter ściśle związany ze stroną i nie przechodzą prawa na następców prawnych. Decyzja o umorzeniu postępowania odwoławczego powoduje, że zaskarżona decyzja organu I instancji, już jako ostateczne rozstrzygnięcie sprawy, pozostaje w obrocie pranym.

Cz. II pyt. 24 Reformationis in peius w postępowaniu odwoławczym.

Istota zakazu reformationis in peius polega na tym, że organ odwoławczy nie może zmienić rozstrzygnięcia zawartego w decyzji wydanej przez organ I instancji na niekorzyść odwołującej się strony. Wg art. 139 k.p.a. organ odwoławczy nie może rozstrzygać sprawy indywidualnej na niekorzyść odwołującej się strony, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny. Przez pojęcie rażącego naruszenia prawa trzeba rozumieć tylko kwalifikowane przypadki naruszenia prawa wymienione wyczerpująco w art. 145§1, art. 145a§1, art. 145b i w art. 156§1 k.p.a. Naruszenie prawa, które nie ma charakteru rażącego, ulega sanacji w przypadku, gdy strona odwołująca się nabyła prawo na podstawie decyzji organu I instancji. Dopuszczalność reformacji decyzji organu I instancji zostaje wobec tego uzależniona od przesłanki, której treścią jest ochrona praw nabytych strony odwołującej się od decyzji. Pojęcie rażącego naruszenia interesu społecznego należy do pojęć nieostrych, co oznacza, że organ odwoławczy ma znaczną swobodę interpretacji przepisu i będzie mógł dokonać reformacji decyzji organu I instancji na niekorzyść strony odwołującej się ze względu na każdy rodzaj wadliwości tej decyzji. Dlatego odstępując na tej podstawie od zakazu reformationis in peius, organ odwoławczy jest zobowiązany w uzasadnieniu swojej decyzji zamieścić wywód wykazujący rażące naruszenie interesu społecznego przez decyzję organu I instancji. Ta ocena podlega weryfikacji zarówno przez organ nadzoru, jak i przez sąd administracyjny. Naruszenie zakazu reformarionis in peius przez organ odwoławczy należy zakwalifikować jako naruszenie prawa stanowiące podstawę uchylenia decyzji odwoławczej.

25. Teoria wadliwości decyzji administracyjnej

ZAGADNIENIE WADLIWOŚCI DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ

1. Decyzja administracyjna jest prawidłowa, jeżeli łącznie spełnia dwie przesłanki:

o jest zgodna z normami materialnego prawa administracyjnego;

o została wydana zgodnie z normami procesowego prawa administracyjnego.

Decyzja jest wadliwa, gdy narusza wyżej wymienione normy.

2. W klasycznej doktrynie akt administracyjny jest prawidłowy jeśli:

a) został prawidłowo, tj. zgodnie z prawdą, ustalony

stan faktyczny danego stosunku,

b) został prawidłowo, tj. zgodnie z zasadami prawidłowej wykładni,

wybrana norma prawna.

c) z obu przesłanek została prawidłowo wyprowadzona konkluzja

Obecnie oprócz wyżej wymienionych zasad uwzględnia się:

d) wydanie decyzji administracyjnej na podstawie aktu administacyjnego niekonstytucyjnego

e) w przypadku decyzji administracyjnej wydanej na podstawie prawa europejskiego - orzeczenie TSUE o nieważności przepisu prawa, jak i wadliwości wykładni

3. Teoria wadliwości decyzji administracyjnej musi pogodzić ze sobą wymagania:

a) interesu ogólnego (zbiorowego, społecznego)

b) interesu jednostkowego (indywidualnego),

Musi również godzić ze sobą wymagania stawiane przez zasadę praworządności i przez zasadę trwałości decyzji administracyjnej.

Przy badaniu wadliwości decyzji adm. wykorzystuje się teorię gradacji wad (określony cieżar gatunkowy wad powoduje zastosowanie okeślonych sankcji)

4. § Koncepcja nieważności decyzji - opiera się na założeniu, że decyzje nieważne nie wywołują skutku prawnego od momentu wydania, są aktami pozornymi, nieistniejącymi, niemającymi mocy prawnej.

5. § Koncepcja wzruszalności decyzji - jest inna, gdyż uznaje się, że decyzje wzruszalne wywołują skutki prawne, mają moc obowiązującą do czasu ich usunięcia z obrotu prawnego.

6. Decyzja administracyjna jest czynnością prawną ( polega na złożeniu oświadczenia woli, w celu wywołania określonych skutków prawnych)

7. Skutkiem prawnym decyzji administracyjnej będzie powstanie, zmiana, wygaśnięcie konkretnego stosunku prawnego lub też stwierdzenie istnienia albo nieistnienia tego stosunku. Z momentem wejścia do obrotu prawnego decyzja wywołuje skutki prawne.

8. Domniemanie prawidłowości - decyzja adm. ma moc obowiązującą póki nie zostanie wyeliminowana we właściwym trybie z obrotu prawnego (odnosi się do wszystkich rodzajów wadliwych decyzji).

Akt pozorny - nie wchodzi do obrotu prawnego, a więc nie może wywołać skutku prawnego.

9. Wadliwe decyzje - podział na nieważne i wzruszalne.

Kryterium: Zdolność decyzji do wywoływania skutków prawnych uznanych przez prawo.

a) decyzje nieważne - ich skutki prawne nie są uznane przez prawo

b) decyzje wzruszalne - ich skutki prawne są uznane przez prawo, ale nie mają zdolności do wywoływania skutków prawnych w przyszłości

Wadliwe decyzje - podział na:

1) wadliwość materialnoprawną - jest obarczona sankcją nieważności decyzji. Od tej reguły są przewidziane w k.p.a. i o.p. wyjątki np. pojęciem rażącego naruszenia prawa (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., art. 247 §1 pkt 3 o.p.)

2) wadliwość procesowoprawną - skutkuje tym, że decyzja może być wzruszona w trybie wznowienia postępowania

WADLIWOŚCI DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ NIE NALEŻY ŁĄCZYĆ Z DECYZJĄ NIEISTNIEJĄCĄ, TO ODRĘBNA KWESTIA.

10. Decyzja niestniejąca - dwie możliwe sytuacje:

1) brak jednego z dwóch podmiotów ( strony lub organu administracji publicznej, który ma zdolność prawną do prowadzenia postępowania) powoduje że postępowanie administracyjne nie może zaistnieć. Tak wydane decyzje zawsze będą nieistniejące.

2) decyzje, które nie zawierają wymaganych przepisami cech zewnetrznych, decyzje niedoręczone, nieogłoszone stronie. Decyzja administracyjna musi bowiem odpowiadać określonym w prawie procesowym przesłankom odnośnie do jej struktury jako prawnej wypowiedzi organu administracji publicznej. Przesłanki te określa art. 107 § 1 k.p.a., a w postępowaniu podatkowym art. 210 § 1 o.p.

Decyzje nieistniejące nie korzystaja z domniemania prawidłowości i nie wchodzą do obrotu prawnego!

26. Przesłanki pozytywne wznowienia postępowania

Przesłanki wznowienia postępowania - to przesłanki, których wystąpienie otwiera możliwość prawną ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy rozstrzygniętej decyzją ostateczną. KPA uzależnia tę możliwość od wystąpienia w sprawie dwóch przesłanek pozytywnych oraz braku w sprawie dwóch przesłanek negatywnych.

Przesłanka pozytywna - daje możliwość aby w przypadku zakończenia decyzją ostateczną sprawy, wznowić postępowanie, jeżeli zaistnieje przyczyna podana w art. 145 § 1 kpa

Z kolei art.145 § 2 kpa odnosi się do przesłanek negatywnych wznowienia postępowania, więc kwestia ta jak na razie zostanie pominięta.

Instytucja wznowienia postępowania ma charakter mieszany. Występowanie elementów charakterystycznych dla:

a) środka zaskarżenia decyzji (wznowienie na żądanie strony)

b) odwołalności zaskarżenia decyzji (wznowienie postępowania z urzędu; rozpatruje organ, który wydał decyzję w ostatniej instancji)

c) (w ograniczonym zakresie) środka nadzoru (zasada dewolucji - wznowienie postępowania następuje z inicjatywy organu wyższego stopnia)

Przesłanki dopuszczalności wznowienia postępowania (według K.P.A. i O.P.):

a) roztrzygniecie sprawy decyzją ostateczną

b) wystąpienie jednej z wyliczonych w art.145 § 1 i art. 145a §1, art. 145b §1 k.p.a. a w O.P. art. 240 §1 o.p.

Podstawy wznowienia postępowania (przesłanki pozytywne)

Na podstawie art. 145 §1 Kodeksu postępowania administracyjnego:

1) Jeżeli dowody, na podstawie których ustalono istotne okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe.

Wznowienie postępowania na tej podstawie następuje wtedy, gdy spełnione zostaną łącznie 3 przesłanki:

a) w postępowaniu dowodowym danej sprawy skorzystano z fałszywego dowodu

b) sfałszowanie dowodu musi być stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu (od tej zasady przewidziane są wyjątki)

c) fałszywy dowód był podstawą ustalenia okoliczności faktycznych istotnych w danej sprawie. (chodzi o fakty, które dotyczą bezpośrednio danej sprawy adm. Będącej przedmiotem postępowania i mają znaczenie prawne dla jej rozstrzygnięcia.

2) Gdy decyzja została wydana na podstawie przestępstwa

Wznowienie postępowania na tej podstawie jest możliwe gdy spełnione zostaną trzy przesłanki:

a) fakt popełnienia przestępstwa

b) stwierdzenie ww. faktu prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu (istnieją wyjątki)

c) pomiędzy wydaniem decyzji a popełnieniem przestępstwa istnieje związek przyczynowy

3) Wydanie decyzji przez pracownika lub przez organ administracji państwowej podlegających wyłączeniu w nawiązaniu do art. 24, 25 i 27 k.p.a.

Przesłanką wznowienia jest wydanie decyzji przez pracownika podlegającego wyłączeniu. Udział w postępowaniu pracownika podlegającego wyłączeniu, który jednak nie wydał decyzji, może być oceniany jako naruszenie prawa, lecz nie stanowi przesłanki wznowienia. Obowiązek wyłączenia dotyczy osób, które wydają decyzję lub są członkami organu kolegialnego, którego uchwała stanowi decyzję.

4) Strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu

Oparcie na dwóch przesłankach:

- niebranie udziału w postępowaniu przez stronę

- brak winy strony

Istotną przesłanką jest brak winy strony, występuje wtedy gdy niedopuszczono strony do uczestnictwa w postępowaniu, bądź strona nie mogła wziąć w nim udziału z powodu przeszkód nie do przezwyciężenia.

Niedopuszczenie strony do uczestnictwa w postępowaniu występuje gdy:

- organ o wszczęciu postępowania na wniosek strony nie zawiadamia pozostałych stron i prowadzi postępowanie bez ich udziału

- organ działa z urzędu i nie zawiadamia wszystkich stron w sprawie

- organ zawiadamia strony, lecz nie wzywa ich do udziału w czynnościach stadium wyjaśniającego postępowania, albo nie zapewnia im aktywnego udziału w postępowaniu

- organ I instancji nie zawiadamia którejś ze stron o wniesieniu odwołania przez pozostałe strony i postępowanie odwoławcze toczy się bez udziału strony

5) Wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe fakty lub dowody nie znane organowi, który wydał decyzję

Wznawia się postępowanie, jeśli są spełnione trzy przesłanki:

a) gdy ujawnione okoliczności faktyczne lub dowody, istotne dla sprawy są nowe (nowo odkryte, po raz pierwszy zgłoszone przez stronę)

b) okoliczności faktyczne i dowody muszą istnieć w dniu wydania ostatecznej decyzji

c) nowe fakty i dowody nie były znane organowi wydającemu decyzję

6) Decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu

7) Zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2)

Chodzi o sytuację, gdy organ wydający decyzję samodzielnie rozstrzygnął zagadnienie wstępne, a następnie wypowiedział się odmiennie właściwy organ lub sąd. Nie każda rozbieżność w ocenie stanu sprawy jest okolicznością uzasadniającą wznowienie. Zaistnieć muszą rozbieżności, które stanowiłyby podstawę dla wydania decyzji innej treści od wydanej we wcześniejszym postępowaniu. Jeżeli w sprawie orzekał organ właściwy do rozpatrzenia zagadnienia wstępnego, a następnie ten organ zmienił swoje stanowisko, to nie może to być podstawą do podjęcia nowego postępowania.

8) Decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione

Istotą tej podstawy wznowienia postępowania jest to, że decyzja została oparta na rozstrzygnięciu kompetentnego w sprawie sądu lub innego organu, a “rozstrzygniecie to wchodziło w skład szeroko rozumianej podstawy prawnej. Uchylenie lub zmiana tej decyzji musi oczywiście wywrzeć odpowiedni wpływ na moc obowiązującą decyzji i doprowadzić do rozpatrzenia sprawy w nowych warunkach prawnych”.

9) art. 145a § 1 - Można żądać wznowienia postępowania w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

27. Przesłanki negatywne wznowienia postępowania.

Dopuszczalność uchylenia decyzji została ograniczona dwiema przesłankami.

Pierwsza(art. 146 §1 kpa): „ Uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 1 i 2 nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło dziesięć lat, zaś z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 3-8 oraz w art. 145a, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat.” Ustawy materialno prawne mogą wprowadzać dalej idące ograniczenia dopuszczalności uchylenia decyzji. Rozwiązanie to jest wyrazem dążenia do zapewnienia stabilizacji stosunków prawnych, nienaruszalności ich, gdy przetrwały już pewien czas (upływ czasu może powodować niemożność osiągnięcia celu, jakiemu ma służyć instytucja wznowienia postępowania, np. trudności dowodowe.)

Druga przesłanka negatywna (art.146§2):  „Nie uchyla się decyzji także w przypadku, jeżeli w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji dotychczasowej.”Przesłanka ta, której wystąpienie prowadzi do uzdrowienia wadliwości procesowej, narusza w istocie rangę zasad postępowania, osłabia funkcję instytucji wznowienia postępowania jako gwarancji represyjnej przestrzegania norm prawa procesowego. Z drugiej strony należy również zauważyć, iż wzmacnia ona trwałość decyzji.

28. TRYB WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA

Stadia postępowania w sprawie wznowienia postępowania:

1. Postępowanie wstępne

   • wznowienie postępowania z urzędu lub na wniosek

   • organ administracji publicznej może wszcząć postępowanie z urzędu:

     • z własnej inicjatywy

     • na skutek wniosku organizacji społecznej (art. 31 § 1 i 2 k.p.a.)

     • w wyniku złożenia przez osobę trzecią skargi powszechnej (art. 235 § 1 w zw. z art. 233 k.p.a.)

     • wskutek sprzeciwu wniesionego przez prokuratora (art. 184 § 1 w zw. z art. 186 k.p.a.) – jeżeli na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. to wymaga zgody strony

   • wznowienie postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 4, art. 145a i 145b tylko na żądanie strony, która wznosi podanie o wznowienie postępowania do organu administracji publicznej, który wydał w sprawie decyzję w I instancji

   • legitymację do wniesienia wniosku o wznowienie postępowania ma podmiot, który twierdzi, że decyzja dotyczy jego interesu prawnego lub obowiązku, czyli uczestnicy postępowania

   • w k.p.a. nie określono wprost wymagań, jakie musi spełnić wniosek strony o wznowienie postępowania, nauka odsyła do przepisów o podaniach (art. 63 § 2 k.p.a.)

   • termin: miesiąc od dnia, gdy strona dowiedziała się o okolicznościach stanowiących podstawę wznowienia postępowania / art.145 § 1 pkt k.p.a. – o decyzji / art. 145a § 1 k.p.a. - od dnia wejścia w życie orzeczenia TK / art. 145b § 1 k.p.a. - od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu

   • w razie uchybienia terminu strona może zwrócić się z prośbą o jego przywrócenie

   • organ bada wyłącznie, czy wniosek oparty jest o enumeratywnie wymienione w przepisach przesłanki, a także czy podanie o wznowienie postępowania zostało wniesione z zachowaniem terminów → jeśli te warunki zostały spełnione, organ ma obowiązek wydać postanowienie o wznowieniu postępowania

   • organem właściwym jest organ, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji (art. 150 § 1 k.p.a.)

   • dewolucja kompetencji na organ wyższego stopnia następuje tylko wtedy, gdy przyczyną wznowienia postępowania jest działalność organu, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji (chodzi o działanie lub zaniechanie dające podstawę wznowienia postępowania np. niezastosowanie przepisów o wyłączeniu organu, dopuszczenie się przestępstwa przy wydawaniu decyzji) (art. 150 § 2 k.p.a.)

   • dewolucja kompetencji nie następuje wtedy, gdy ostateczną decyzję wydał minister lub samorządowe kolegium odwoławcze (art. 150 § 3 k.p.a.)

   • dewolucja kompetencji ma ograniczony zakres, bo odnosi się tylko do wszczęcia postępowania i do wyznaczenia organu, który ma przeprowadzić wznowione postępowanie i podjąć w nim rozstrzygnięcie co do istoty sprawy

   • forma postanowienia

   • na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania służy zażalenie

   • postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania można wydać gdy jest niedopuszczalne wznowienie postępowania z przyczyn:

     • przedmiotowych: wyłączenie przepisami szczególnymi dopuszczalności wznowienia postępowania wtedy, gdy żądanie dotyczy wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją nieostateczną, sprawa nie była rozstrzygnięta decyzją lub postanowieniem, na które przysługuje zażalenie

     • podmiotowych: z żądaniem wystąpiła osoba, która nie jest stroną lub która jest stroną, ale wniosła żądanie po upływie terminu, a nie ma podstaw do jego przywrócenia; z żądaniem wystąpiła osoba, która nie ma zdolności do czynności prawnych i działa bez przedstawiciela ustawowego

       • przedmiotem wznowienia postępowania administracyjnego jest ostateczna decyzja lub właściwe, ostateczne postanowienie

   • wyjątki: tego trybu nie można zastosować, gdy wyraźnie przeciwstawia się temu przepis szczególny

2. Postępowanie rozpoznawcze (wyjaśniające)

   • postanowienie o wszczęciu postępowania zawiera tylko przesłanki uzasadniające wznowienie postępowania

   • konstrukcja względnie suspensywna → art. 152 k.p.a.

   • przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest ustalenie istnienia podstaw wznowienia postępowania oraz – w razie pozytywnego wyniku tej czynności – przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego celu rozstrzygnięcia istoty sprawy będącej przedmiotem weryfikowanej decyzji ostatecznej

   • k.p.a. nie reguluje wg jakich reguł organ ma przeprowadzić postępowanie rozpoznawcze → granice postępowania wyznacza tożsamość sprawy administracyjnej, zatem organ powinien rozstrzygać na podstawie stanu faktycznego istniejącego w dniu wydania weryfikowanej decyzji ostatecznej

3. Wydanie decyzji lub postanowienia (gdy przedmiotem wznowionego postępowania jest postanowienie)

   1. odmowa uchylenia decyzji dotychczasowej

      • gdy brak podstaw do tego na mocy art. 145 § 1, 145a i 145b – katalog zamknięty; wyjątek mogłyby wprowadzić jedynie przepisy szczególne

      • jeśli organ ustali, ze nie ma podstaw do wznowienia postępowania, to nie przechodzi do merytorycznego rozpoznania sprawy administracyjnej, będącej przedmiotem weryfikowanej decyzji, nawet bowiem wtedy, gdy stwierdzi innego rodzaju wadliwości decyzji, to nie będzie mógł jej uchylić w tym trybie

   2. uchylenie decyzji dotychczasowej

      • dopuszczalność uchylenia ograniczona dwoma przesłankami:

1. termin – art. 146 § 1 k.p.a., ustawy materialnoprawne mogą wprowadzić dalej idące ograniczenia; niedopuszczalność uchylenia decyzji z powodu terminu oznacza sanację decyzji w obrocie prawnym

2. art. 146 § 2 k.p.a. – prowadzi do sanacji wadliwości procesowej

• uchylając decyzję, organ jest obowiązany nową decyzją rozstrzygnąć istotę sprawy administracyjnej, będącej przedmiotem weryfikowanej decyzji

  1. uchylenie decyzji dotychczasowej i umorzenie postępowania administracyjnego

• gdy w wyniku wznowienia postępowania i uchylenia decyzji dotychczasowej sprawa podlega przekazaniu sądowi powszechnemu

• nie dotyczy to sytuacji, gdy przyczyny umorzenia zaistniały już wcześniej w postępowaniu administracyjnym

  1. umorzenie postępowania w sprawie wznowienia

• przesłanki umorzenia postępowania przed organem I instancji np. gdy organ wszczął postępowanie w sprawie wznowienia mimo braku dopuszczalności takiego postępowania

  1. wydanie decyzji stwierdzającej niezgodność zaskarżonej decyzji z prawem

     • w przypadku gdy wystąpiła jedna z przesłanek niedopuszczalności uchylenia dotychczasowej decyzji

     • nie eliminuje wadliwej decyzji z obrotu prawnego, ale stanowi podstawę do wystąpienia z roszczeniem o odszkodowanie

• przedmiotem badania jest kwestia legalności, a nie celowości decyzji, a wznowienie nie jest zwykłym środkiem prawnym objętym zakazem reformationis in peius

• od decyzji wydanej przez organ I instancji na skutek wznowienia postępowania służy odwołanie, ponieważ jest decyzją wydaną w I instancji

• uchylony art. 153 k.p.a. w przypadku wady z art. 145 § 1 k.p.a. albo wskutek uchylenia decyzji po wznowieniu postępowania odsyłał w pełnym zakresie do przepisów prawa cywilnego co do roszczeń odszkodowawczych; zachował moc obowiązującą do zdarzeń i stanów prawnych powstałych przed wejściem w życie ustawy z 17.06.2004 r. o zmianie k.c. i niektórych innych ustaw

• tryby weryfikacyjne oparte są na zasadzie niekonkurencyjności, w razie ich zbiegu należy stosować tryb najdalej idący, a więc np. stwierdzenie nieważności przed wznowieniem postępowania

29. Przesłanki pozytywne stwierdzenia nieważności decyzji.

Wystąpienie jednej z przesłanek pozytywnych wymienionych w art. 156 §1 (oraz niewystąpienie dwóch pozostałych przesłanek negatywnych) dopuszcza możliwość stwierdzenia nieważności decyzji:

§ 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,

2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,

3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,

4) została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,

5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,

6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,

7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Warto podkreślić, że nie została wprowadzona przesłanka decyzji ostatecznej, jak to jest w innych nadzwyczajnych trybach.

30.Przesłanki negatywne stwierdzenia nieważności decyzji (art.156 par.2)

Są to takie sytuacje, które powodują, że mimo wystąpienia przesłanki do stwierdzenia nieważności, postępowania w tym celu nie przeprowadza się.

Do katalogu przesłanek negatywnych zalicza się:

• upływ czasu (nie stwierdza się nieważności decyzji, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 10 lat)

• wywołanie nieodwracalnych skutków prawnych przez decyzję lub postanowienie -wykonanie decyzji dobrowolnie lub w drodze egzekucji administracyjnej spowodowało powstanie takiego stanu faktycznego lub stanu prawnego, że nie jest już możliwy powrót do stanu pierwotnego- sprzed wykonania decyzji.

Skutek prawny może być :

1. Materialnoprawny, wyrażające się w nadaniu, odebraniu, odmowie przyznania lub w zmianie zakresu uprawnienia strony lub też w nałożeniu, zwolnieniu, zmianie zakresu obowiązku ciążącego na stronie albo w stwierdzeniu istnienia lub nieistnienia konkretnego stanu prawnego.

2. Procesowy- polega na przerwaniu stosunku procesowego pomiędzy organem orzekającym w sprawie a stroną.

• przepisy szczególne np. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów ( art.82): „Od decyzji Prezesa Urzędu stronie nie przysługują środki prawne wzruszenia decyzji przewidziane w Kodeksie postępowania administracyjnego, dotyczące wznowienia postępowania, uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności decyzji.

Par.2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do postanowień Prezesa Urzędu.”

Należy podkreślić, że dotyczy to wyłącznie następujących przesłanek stwierdzenia nieważności decyzji, która:

1. wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,

2. dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,

3. została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,

4. zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

31.Tryb stwierdzenia nieważności decyzji

1. Postępowanie wstępne:

Zgodnie z art. 157 k.p.a. postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności wszczyna się:

• na żądanie strony ( środek zaskarżenia)

• lub z urzędu (środek nadzoru)

Organ może wszcząć postępowanie z urzędu:

1. z własnej inicjatywy lub z inicjatywy organu administracji publicznej nadzorującego określoną działalność;

2. na skutek sprzeciwu wniesionego przez prokuratora;

3. w wyniku wniosku organizacji społecznej;

4. w wyniku skargi powszechnej wniesionej przez osobę trzecią.

1. Postępowanie rozpoznawcze: przedmiotem postępowania jest ustalenie istnienia jednej z wadliwości decyzji wymienionych w art.156

• Podjęcie decyzji:

Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji w przypadkach wymienionych w art.156k.p.a. jest organ wyższego stopnia ( wyższej instancji). Jednak, gdy decyzja została wydana przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze to nieważność decyzji stwierdza ten właśnie organ.

Organ może wydać:

1. decyzja o odmowie stwierdzenia nieważności (w postępowaniu rozpoznawczym) lub decyzję o braku podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji ( w razie wszczęcia postępowania z urzędu);

2. decyzję o stwierdzeniu nieważności decyzji-w tym przypadku stwierdza się nieważność od początku powstania aktu; decyzja wraca do rozpoznania w trybie postępowania zwykłego (głównego) w I albo w II instancji, stosownie do tego czy stwierdzono nieważność decyzji ostatecznej, czy nieostatecznej;

3. decyzję o wydaniu decyzji z naruszeniem prawa (art.158 par.2)- można wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym (wynika to z przepisów Kodeksu cywilnego), jednak decyzja dalej pozostaje w obrocie prawnym.

32. Zmiana i uchylenie decyzji ostatecznej

W k.p.a oprócz kwalifikowanych wad decyzji administracyjnych istnieją również wady niekwalifikowane, które są skutkiem naruszenia norm prawa materialnego i procesowego, ale nie zostały zawarte w artykułach: 145§1, 145a§1,145b§1 i art.156§1 k.p.a. Tego typu wady zawierają również przepisy Ordynacji Podatkowej(art.240§1 i 247§1 o.p). Decyzje dotknięte wadą niekwalifikowaną korzystają z ochrony, gdyż wykluczenie takich decyzji z obrotu prawnego nie następuje za sprawą samego stwierdzenia tych wad. Konieczne jest ponadto stwierdzenie istnienia przesłanki w postaci określonych skutków, które to naruszenie prawa wywołuje w sferze interesów strony lub interesów społecznych.

Postępowanie adminstracyjne przewiduje również możliwość wyeliminowania z obrotu prawnego także decyzji prawidłowej. Uzasadnienie dla tego trybu uchylenia(zmiany) decyzji sprowadza się do trzech powodów:

-zmienność stosunków gospodarczych

-zmiana okoliczności faktycznych, która powoduje, że wykonanie określonej decyzji mogłoby mieć negatywny wpływ dla interesów społecznych

-zmiana/zmiany interesów stron

Istnieją trzy tryby uchylenia lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi lub decyzji prawidłowej( mają zastosowanie wyłącznie do decyzji ostatecznych!):

I tryb: Uchylenie lub zmiana decyzji nietworzącej praw dla stron(art.154 k.p.a, art. 253§1 o.p). Tryb ten oparty jest na dwóch przesłankach:

• Nienabycie praw przez żadną ze stron postępowania-prawo nabyte należy rozumieć jako prawo np. do wykonywania określonej działalności, które powstaje przez prawomocne orzeczenie właściwej władzy.

• Za uchyleniem lub zmianą decyzji ostatecznej przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony. W postępowaniu podatkowym przesłanka ta ma nieco inne brzmienie: interes publiczny lub ważny interes podatnika.

W odniesieniu do postępowania podatkowego tryb ten został wyłączony w stosunku do decyzji:

-ustalających(określających) wysokość zobowiązania podatkowego

-o odpowiedzialnośći podatkowej płatników lub inkasentów

-o odpowiedzialnośći podatkowej osób trzecich

-określających wysokość należnych odsetek za zwłokę

-o odpowiedzialności spadkobiercy

-określających wysokość podatku

Uchylenie lub zmiana decyzji w tym trybie może nastąpić w każdym czasie(wyjątki w postępowaniu podatkowym). Właściwy do zmiany lub uchylenia jest organ, który wydał decyzję, jeżeli występują łącznie obie przesłanki przedstawione powyżej. Postępowanie w tej sprawie jest prowadzone na podstawie przepisów k.p.a o postępowaniu przed organem I instancji(w postępowaniu podatkowym odpowiednio na podstawie o.p). Uchylenie(zmiana) decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która stanowi rozstrzygnięcie w I instancji. W odniesieniu do post. podatkowego istnieją pewne ograniczenia dotyczące terminu( 5 lat) od doręczenia decyzji, po pływie, którego nie można decyzji uchylić(zmienić).

II tryb: uchylenie lub zmiana decyzji tworzącej prawa dla stron( art. 155 k.p.a oraz art. 253a o.p). Zastosowanie tego trybu oparte jest na dwóch przesłankach pozytywnych i jednej negatywnej.

Pozytywne:

1. Wyrażenie zgody strony/ stron na uchylenie lub zmianę decyzji. Brak w k.p.a i o.p określenia w jakiej formie ta zgoda ma być udzielona. Uznaje się, że powinna nie budzić wątpliwości co do treści i jej zakresu, zatem powinna być udzielona na piśmie lub ustnie do protokołu.

2. Za uchyleniem(zmianą) przemawia interes społeczny lub słuszny interes stron. W postępowaniu podatkowym: interes publiczny lub ważny interes strony. Oceny tych okoliczności dokonuje organ administracji prowadzący postępowanie.

Negatywna:

1. Mogą ją stanowić przepisy szczególne wykluczające uchylenie(zmianę) decyzji ostatecznej w tym trybie. Przykładem mogą być przepisy o.p wykluczające zastowanie tego trybu w stosunku do decyzji ostatecznych określających wysokość zwrotu podatku.

W tym trybie( art. 155 k.p.a) decyzja może być uchylona(zmieniona) w każdym czasie, przez organ, który wydał decyzję, jeżeli spełnione zostaną przesłanki pozytywne i brak będzie negatywnej. Postępowanie rozpoznawcze prowadzone jest na podstawie przepisów k.p.a o post. przed organami I instancji.

W postępowaniu podatkowym również w tym trybie istnieje ograniczenie terminem( 5 lat). Odmowa wszczęcia post. następuje w drodze decyzji(253§3 o.p). Decyzję uchyla(zmienia) organ, który ją wydał( wyjątek stanowi SKO).

Uchylenie(zmiana) decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, rozstrzygającej sprawę merytorycznie w I instancji.

W Ordynacji Podatkowej w tym trybie zakaz reformationis in peius(organ nie może wydać decyzji na niekorzyść strony). Ustawa ta reguluje ponadto, kwestie związane z uchyleniem(zmianą) decyzji ostatecznej określającej wyskokość zobowiązania podatkowego za dany okres, po zaistnieniu zmiany okoliczności faktycznych mających wpływ na wyliczenie zależnosci podatkowej. Dopuszczalność tego trybu w post. podatkowym oparta jest więc o dwie przesłanki pozytywne i jedną negatywną:

Pozytywne:

1. Po doręczeniu decyzji nastąpiła zmiana okolicznośći faktycznych mających wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego.

2. Skutki wystąpienia tych okoliczności zostały uregulowane w przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dniu wydania decyzji.

Negatywna:

1. Upływ terminu( przedawnienie)- 5 lat od doręczenia decyzji.

Właściwy do zastosowania tego trybu w post. podatkowym jest organ, który decyzję wydał.

III tryb(nadzwyczajny) uchylenia(zmiany) decyzji (art. 161 k.p.a), zwany też "wywłaszczeniem praw nabytych na podstawie decyzji". Brak odpowiednika tego trybu w postępowaniu podatkowym. W k.p.a dopuszczalność uchylenia(zmiany) decyzji w tym trybie uzależniona jest od dwóch przesłanek, które muszą wystąpić łącznie:

1. Dalsze istnienie decyzji w obrocie prawnym powoduje stan zagrożenia dla życia i zdrowia ludzkiego albo grozi poważnymi szkodami dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów państwa. Organ dokonuje oceny, czy takie okoliczności mają miejsce.

2. Jest to jedyny sposó pozwalający usunąć ten stan zagrożenia. Chodzi tu zarówno o inne sposoby działań prawnych(np. art 155 k.p.a) jak i faktycznych, które nie pozwoliłyby tego zagrożenia usunąć. Przesłanka ta również musi być udowodniona w toku postępowania.

Organem właściwym do uchylenia( zmiany) w tym trybie jest minister i wyznaczonym zakresie wojewoda( decyzje wydane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach należących do zadań z zakresu adm. rządowej).

Postępowanie rozpoznawcze w tym trybie prowadzi się na podstawie przepisów k.p.a dotyczących postępowania przed organem I instancji.

Uchylenie( zmiana) decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która stanowi rozstrzygnięcie sprawy, będącej przedmiotem weryfikowanej decyzji. Dalsza weryfikacja decyzji zależy od tego, który organ ją uchylił(zmienił):

Jeżeli minister, to stronie przysługuje: wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy oraz skarga do sądu administracyjnego

Jeżeli wojewoda, to stronie przysługuje: odwołanie, a następnie skarga do sądu administracyjnego

Stronie, która poniosła szkodę wskutek uchylenia(zmiany) decyzji w tym trybie przysługuje odszkodowanie za rzeczywiście poniesioną szkodę od organu, który decyzję wzruszył. O odszkodowaniu orzeka organ, który wzruszył decyzję, strona niezadowolona może zlożyć wniosek o ponwne rozpatrzenie sprawy, gdy decyzję wydał minister, odwołanie zaś gdy decyzję wydał wojewoda, a następnie skargę do sądu administracyjnego. Roszczenie przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym decyzja uchylająca(zmieniająca) stała się ostateczna.

33. Wygaśnięcie decyzji administracyjnej.

1. Organ administracji publicznej, który wydał decyzje w pierwszej instancji stwierdza jej wygaśnięcie, gdy:

1) decyzja stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje przepis prawa (bezprzedmiotowość powstała po wydaniu decyzji i oznacza brak podmiotu lub przedmiotu stosunku prawnego)

2) leży to w interesie społecznym lub w interesie strony,

3) decyzja została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku.

2. Organ stwierdzając wygaśnięcie decyzji jest zobowiązany przeprowadzić postępowanie rozpoznawcze zgodnie z przepisami k.p.a. o postępowaniu w I instancji. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji następuje przez wydanie decyzji, która może być następnie poddana weryfikacji na skutek odwołania strony.

3. Organ podatkowy, który wydał decyzję w pierwszej instancji stwierdza jej wygaśnięcie jeżeli:

1)stała się bezprzedmiotowa;

2) została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku;

3) strona nie dopełniła przewidzianych w tej decyzji bądź w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ulgi ;

4) strona nie dopełniła określonych w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ryczałtowych form opodatkowania.

Część III

34. Pojęcie zaświadczenia.

W rozumieniu kodeksu:

Zaświadczenie jest to przewidziane w przepisach prawnych potwierdzenie pewnego stanu rzeczy przez właściwy organ państwowy lub społeczny na żądanie zainteresowanej osoby (J. Lang)

Definicję tą można rozszerzyć:

• jest to środek dowodowy należący do czynności faktycznych lub materialno-technicznych administracji (przewidzianch przepisem prawa),

• nie posiada cech aktu administracyjnego,

• jest tylko potwierdzeniem stanu prawnego lub faktycznego w danym okresie.

35. Przesłanki wydania zaświadczenia.

Według atr. 217 KPA:

§ 2. Zaświadczenie wydaje się, jeżeli:

1) urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa,

Nakłada to na organ administracji obowiązek wydania zaświadczenia (o ile stosowne dane znajdują się w jego posiadaniu). Interes prawny osoby ubiegającej się o wydanie zaświadczenia nie podlega badaniu, bowiem jest on z góry ustalony przez przepis prawa.

2) osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.

Osoba ubiegająca się o zaświadczenie musi wykazać, że ma interes prawny w jego wydaniu. Organ natomiast obowiązany jest to stwierdzić, w ramach czego może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające.

36. Tryb wydawania zaświadczeń

1. Wydawanie zaświadczeń na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego

2. Wydawanie zaświadczeń przez organy podatkowe

   • Prawna regulacja postępowania jest znacznie bardziej rozbudowana niż w k.p.a. (odbiera to postępowaniu w sprawach wydawania zaświadczeń sporo cech właściwych postępowaniu uproszczonemu, ale jednocześnie usuwa wiele wątpliwości);

   • W art. 306e – 306i o.p. wymienia się zaświadczenia z dokładnym wskazaniem ich przedmiotu, którym jest potwierdzenie stanu faktycznego lub prawnego istniejącego w sprawach podatkowych (są to dokumenty, które mogą mieć bardzo doniosłe skutki dla sytuacji majątkowej różnych podmiotów, a nie tylko samego podatnika lub płatnika);

   • Przepisy art. 143 § 1a oraz art. 144a § 1 o.p. wprost wyłączają stosowanie formy dokumentu elektronicznego do zaświadczeń;

   • Brak obowiązku prowadzenia metryki w sprawach zaświadczeń;

   • Zasadnicza regulacja zawarta w art. 306a – 306d o.p. jest przeniesiona z przepisów k.p.a., z niewielkimi uzupełnieniami dotyczącymi prawnego skutku zaświadczenia (jest potwierdzeniem stanu z daty jego wydania) oraz związania organu granicami żądania wnioskodawcy;

   • W wyniku odesłania do przepisów postępowania podatkowego następuje rozszerzenie regulacji prawnej (organy podatkowe, zgodnie z art. 306k o.p., będą stosowały odpowiednie przepisy dotyczące: zasad ogólnych, wyłączenia pracowników i organów, stron postępowania, załatwienia sprawy, doręczeń, wezwań, wszczynania postępowania, protokołów i adnotacji, udostępniania akt, dowodów, zawieszenia postępowania, postanowień, zażaleń, kosztów postępowania);

   • Właściwość do wydawania zaświadczeń została określona w rozporządzeniu przez wskazanie organów podatkowych, które są właściwie rzeczowo i miejscowo w sprawach zobowiązań podatkowych danego rodzaju.

Cz. III

37. Odmowa wydania zaświadczenia

1. Odmowa wydania zaświadczenia wydanego na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego

Organ administracyjny w drodze postanowienia zamyka tylko tok czynności procesowych uproszczonego postępowania o charakterze administracyjnym, a nie rozstrzyga ani o interesie prawnym, ani o obowiązku (nie stosuje się przepisów normujących tryb weryfikacji ostatecznych decyzji).

1. Odmowa wydania zaświadczenia wydanego przez organy podatkowe

Postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia lub nadania mu treści zgodnej z wnioskiem następuje w formie postanowienia, na które służy zażalenie, a zatem musi być wydane na piśmie, zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o zasadach i trybie wniesienia zażalenia, zgodne z wymaganiami stawianymi takim postanowieniom w postępowaniu podatkowym.

Do zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o odwołaniu (art. 239 o.p.). Nie może być ono zwykłym wyrazem niezadowolenia z zaskarżanego postanowienia, ale musi zawierać zarzuty, ich uzasadnienie oraz dowody na ich poparcie.

Do rozpatrzenia zażalenia na postanowienie wydane przez organy podatkowe najniższego szczebla są właściwe organy wyższego stopnia, a w pozostałych przypadkach – te same organy, które wydały postanowienie.

Postanowienie wydane w wyniku rozpatrzenia zażalenia może być zaskarżone do sądu administracyjnego stosownie do określenia jego zakresu właściwości do rozpoznawania skarg.

CZ. III

39. Pojęcie skargi, wniosku i petycji.

Są to uproszczone postępowania o charakterze administracyjnym. Przepisy dotyczące skarg i wniosków znajdują się w KPA w Dziale VIII.

Petycja – uroczysta solenna forma skargi lub wniosku.

Prawo petycji – prawo obywateli do zwracania się do władz z prośbami i skargami. Konstytucja RP reguluje je w art. 63 – każda osoba ma prawo składania petycji, wniosków i skarg w interesie publicznym, własnym lub innej osoby, lecz za jej zgodą, do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie funkcjami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Zawarte jest to także w 221KPA.

Z zakresu stosowania przepisów o skargach i wnioskach wyłączono na mocy art. 3§4 KPA sprawy wynikające w stosunkach nadrzędności i podległości organizacyjnej organów państwowych i innych państwowych jednostek organizacyjnych.

Kodeks nie zawiera definicji ani skargi, ani wniosku, określa tylko co jest przedmiotem tych czynności w sposób przykładowy, co oznacza, że brak przedmiotowego ograniczenia ich zakresu.

Przedmiot skargi – w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy lub ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw. Jest zawsze przejawem niezadowolenia.

Przedmiot wniosku – sprawy ulepszenia organizacji, usprawnienia pracy, zapobiegania nadużyciom, ochrony własności, lepszego zaspokajania potrzeb ludności, wzmocnienia praworządności. Jest tylko i wyłącznie propozycją udoskonalenia.

Wnioski występują znacznie rzadziej niż skargi, ewentualne postulaty ulepszeń częściej zawierane są w skargach jako alternatywy dla istniejących sytuacji.

O tym, czy pismo jest skargą czy wnioskiem decyduje treść pisma, nie forma zewnętrzna, czy tytuł.

Brak ograniczenia czasowego składania skarg i wniosków, mogą być składane w dowolnym terminie, prawo ich składania nie ulega żadnemu przedawnieniu. Nie ma też ograniczenia ilościowego ich składania, w tej samej sprawie mogą być składane wielokrotnie.

Składanie skarg i wniosków jest wolne od opłat.

40. Podmioty powołane do stosowania przepisów w sprawie skargi i wniosków.

Brak jest tak naprawdę ograniczenia podmiotowego, kręgu podmiotów legitymowanych do składania skarg i wniosków. Mogą być składane w interesie własnym, innych osób za ich zgodą, w interesie publicznym. Także organizacje społeczne mają prawo składać skargi i wnioski. 221 KPA mówi do kogo można składać skargi, wnioski oraz petycje.

Podmioty właściwe do rozpatrzenia skargi w sprawach dotyczących zadań lub działalności: myślę, że każdy zerknie do Kodeksu, więc nie ma sensu tego tutaj wypisywać – jest to art. 229 (pkt. 1-9) + z art. 230KPA.

Kwestia rozpatrywania skarg wiąże się przede wszystkim z podległością organów, a nie przewidzianym przez KPA tokiem instancji.

Organ niewłaściwy, który otrzymał skargę, powinien ją przekazać do organu właściwego w ciągu 7 dni, zawiadamiając o tym skarżącego lub wskazać mu właściwy organ. Można też przekazać skargę organowi niższego stopnia, jeśli skarga nie zawiera zarzutów dotyczących działalności tego organu, a także przekazać jej przełożonemu pracownika, którego działalności skarga dotyczy.

Wnioski składa się do: organów właściwych ze względu na przedmiot wniosku. Ma on być złożony do tego organu, w którego kompetencji leży załatwienie sprawy będącej przedmiotem wniosku – 242KPA.

W razie niewłaściwości organu zasada jest taka sama, jak przy skardze – 7 dni na przekazanie wniosku do organu właściwego + zawiadomienie o tym wnioskodawcy.

Skargi i wnioski mogą być też przekazywane przez redakcje prasowe, radiowe i telewizyjne – 248KPA.

41. Stosunek postępowania skargowego do postępowania ogólnego administracyjnego.

Postępowanie skargowe ma formę uproszczoną. Osoba wnosząca skargę nie jest zobowiązana do prawidłowego nazywania wnoszonych pism, nie musi też znać prawa. O tym, czy pismo jest skargą, decyduje treść pisma, a nie jego forma zewnętrzna.

W przeciwieństwie do postępowania ogólnego postępowanie skargowe nie ma charakteru jurysdykcyjnego, tzn. jego przedmiotu nie stanowi sprawa indywidualna rozstrzygana decyzją administracyjną, jeżeli sprawa nie dotyczy konkretnych praw lub obowiązków podmiotu. Postępowanie toczy się przed jedną instancją i kończy się wydaniem zawiadomienia, które informuje o sposobie załatwienia skargi. Nie jest dopuszczalne wniesienie skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Postępowanie skargowe toczy się jako odrębne wyłącznie w takim wypadku, jeżeli skarga nie daje podstaw do wszczęcia ogólnego (lub szczególnego) postępowania administracyjnego.

Obowiązuje bowiem generalna zasada pierwszeństwa postępowania jurysdykcyjnego, tj. postępowania ogólnego (lub szczególnego), przed postępowaniem skargowym.

W razie zbiegu ogólnego (lub szczególnego) postępowania administracyjnego z postępowaniem skargowym, skarga może:

- spowodować wszczęcie postępowania, jeżeli w sprawie nie toczy się postępowanie administracyjne; skarga złożona przez inną osobę może spowodować wszczęcie postępowania administracyjnego z urzędu, chyba że przepisy wymagają do wszczęcia postępowania żądania strony;

- stanowić żądanie wznowienia postępowania lub za żądanie stwierdzenia nieważności decyzji jeżeli w sprawie, której dotyczy skarga, w toku postępowania administracyjnego została wydana decyzja ostateczna

- być dowodem lub wnioskiem o odsunięcie pracownika

43 część II Forma skargi, wniosku i petycji.

- Skarga lub wniosek mogą być wniesione na piśmie, telegraficznie, ustnie do protokołu, pocztą elektroniczną (mogą być wniesione tak samo jak podanie).

- W związku z tym, iż jest to postępowanie uproszczone to wymagania formalne im stawiane są minimalne (niezbędne są dane o podmiocie wnoszącym, a więc o imieniu, nazwisku i adresie osoby fizycznej, nazwie organizacji społecznej, a treść skargi lub wniosku może być wyrażona w zupełnie dowolnej formie).

Skardze lub wnioskowi stawia się tylko jedno podstawowe wymaganie, ażeby można było ustalić ich przedmiot. (art.222 k.p.a o tym, czy pismo jest skargą albo wnioskiem, decyduje treść pisma, a nie jego forma zewnętrzna).

W przypadku zgłoszenia skargi lub wniosku ustnie do protokołu w trakcie terminów ich przyjmowania, można od razu doprowadzić do określenia przedmiotu skargi w protokole, w którym poza danymi porządkowymi (data, dane dotyczące wnoszącego) powinien być utrwalony opis sprawy.

W przypadku wnoszenia skargi lub wniosku w innej formie należy wezwać osobę wnoszącą do złożenia w terminie siedmiodniowym wyjaśnienia lub uzupełnienia odnośnie do ich przedmiotu,

Anonimowe skargi i wnioski pozostają bez rozpatrzenia.

Cz III pyt 44.

Czynności weryfikacyjne postępowania skargowego .

Czynności weryfikacyjne postępowania skargowego należy szukać w rozdziale 3 KPA Skargi i Wnioski. Art 241 i następne a w szczególności art 239 kpa.

Postępowanie skargowe jest jednoinstancyjne i nie ma w nim miejsca na środki zaskarżenia. Załatwienie skargi lub wniosku, które budzi niezadowolenie daję podstawę do wniesienia nowej skargi czyli będzie to podstawa do wszczęcia nowego postępowania skargowego w którym będzie się badać rozpoznanie i załatwienie poprzedniej skargi.

Faktycznie jest to więc środek weryfikacji załatwienia skargi, ale formalnie są to niezależne od siebie postępowania następujące kolejno po sobie.

Aby możliwości weryfikowania postępowania skargowego nie nadużywać w art. 239 par. 1 kpa ustanowiono ograniczenie w postaci badania wstępnego, czy ponowna skarga zawiera nowe okoliczności, jeżeli ich nie ma to można do skarżącego wysłać zawiadomienie o podtrzymaniu poprzednio zajętego stanowiska, powiadamiając o tym – dla kontroli – organ wyższego stopnia.

Art 239. W przypadku gdy skarga, w wyniku jej rozpatrzenia została uznana za bezzasadną i jej bezzasadność wykazano w odpowiedzi na skargę (chodzi oczywiście o pierwszą skargę), a skarżący ponowił skargę bez wskazania nowych okoliczności, organ właściwy do rozpatrzenia tej skargi może podtrzymać swoje poprzednie stanowisko z odpowiednia adnotacją w aktach sprawy – bez zawiadamiania skarżącego.

Sąd administracyjny nie jest właściwy do oceny prawidłowości postępowania skargowego.

Znalazłam fajny komentarz co do zmiany w/w art. ponieważ był on znowelizowany w 2011r wię go wrzucam tutaj ;).

Bardzo duże znaczenie ma nowelizacja art. 239 k.p.a., której celem jest ukrócenie tzw. skarg pieniaczach. W praktyce bardzo często zdarzają się sytuacje, że ten sam skarżący wielokrotnie składa tę samą skargę, nie wskazując żadnych nowych okoliczności, które mogłyby spowodować odmienne jej rozpatrzenie, a organ, do którego ta skarga została wniesiona musi wielokrotnie (za każdym razem) udzielać odpowiedzi na tę skargę, ograniczając się co prawda do podtrzymania dotychczasowej odpowiedzi. Dodatkowo organ, do którego wniesiona została taka skarga, zobowiązany jest obecnie do poinformowania organu wyższego stopnia o takim sposobie załatwienia skargi. Z dniem wejścia w życie przedmiotowej nowelizacji organ, do którego wpłynie przedmiotowa skarga (tzw. skarga pieniacza) nie będzie miał obowiązku informowania organu wyższej instancji o sposobie załatwienia tej skargi. Ale to tylko jedna część zmiany w zakresie rozpatrywania skarg pieniaczach (uchylony został § 2). O wiele bardziej doniosłe znaczenie ma nowelizacja § 1 analizowanego przepisu. Zgodnie z ego nowym brzmieniem,w przypadku gdy skarga, w wyniku jej rozpatrzenia została uznana za bezzasadną i jej bezzasadność wykazano w odpowiedzi na skargę (chodzi oczywiście o pierwszą skargę), a skarżący ponowił skargę bez wskazania nowych okoliczności, organ właściwy do rozpatrzenia tej skargi może podtrzymać swoje poprzednie stanowisko z odpowiednia adnotacją w aktach sprawy – bez zawiadamiania skarżącego. Takie załatwienie skargi będzie podlegało ewentualnej kontroli wewnętrznej, czy też prowadzonej przez umocowane do tego podmioty zewnętrzne. Może się jednak zdarzyć, że skarżący, który nie otrzymał odpowiedzi na swoją kolejną skargę, poczuje się zlekceważony przez organ i złoży na niego zażalenie na bezczynność. Wówczas organ zobowiązany będzie wykazać podstawy do zastosowania przedmiotowego trybu.

Część IV

4 1. Zakres przedmiotowy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Widziany jest od strony podmiotów, wobec których egzekucja może być prowadzona. Obejmuje on wszystkich zobowiązanych. Ograniczenie wprowadza tylko art.14 ustęp 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, który stanowi, że:” Przeciwko osobom, które korzystają z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych i w zakresie przewidzianym przez ustawy, umowy lub powszechnie ustalone zwyczaje międzynarodowe nie podlegają orzecznictwu organów polskich, nie może być prowadzona egzekucja administracyjna, chyba że chodzi o sprawę, w której osoby te podlegają orzecznictwu polskich organów administracyjnych.”. W przypadku zrzeczenia się przywileju lub immunitetu- i to wyraźnego, nie dorozumianego, odnoszącego się do egzekucji administracyjnej- może być ona prowadzona, ale z wyłączeniem egzekucji z mienia używanego do celów służbowych oraz środków egzekucyjnych stosowanych do osób fizycznych.

Zakres przedmiotowy obowiązywania ustawy rozciąga się na postępowanie egzekucyjne oraz postępowanie zabezpieczające dotyczące obowiązków pieniężnych oraz niepieniężnych.

Obowiązki te dzielą się na:
- obowiązki o charakterze pieniężnym - uiszczanie należności pieniężnych - mogą to być należności o charakterze cywilnoprawnym;
- obowiązki o charakterze niepieniężnym - obowiązek znoszenia, obowiązek określonego zachowania lub zaniechania podejmowania działań.

Cz.4 2. Pojęcie postępowania egzekucyjnego i egzekucji administracyjnej.

Postępowanie egzekucyjne jest zorganizowanym ciągiem czynności organów egzekucyjnych i innych podmiotów postępowania, których sytuacja prawna jest określona przepisami procesowymi prawa egzekucyjnego. Podmiotami postępowania egzekucyjnego są: organ egzekucyjny, wierzyciel, zobowiązany, osoba trzecia broniąca interesu prawnego lub interesu faktycznego, a także mogą nimi być: prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, organizacja społeczna. Z chwilą wszczęcia postępowania egzekucyjnego pomiędzy organami egzekucyjnymi, wierzycielem i zobowiązanym powstaje stosunek procesowy, w którego ramach, na podstawie procesowego prawa egzekucyjnego, organ egzekucyjny orzeka o uprawnieniach i obowiązkach wierzyciela i zobowiązanego.

Egzekucja administracyjna jest zinstytucjonalizowaną formą przymusu państwowego mającą na celu doprowadzenie do realizacji obowiązków o charakterze publicznoprawnym oraz należności przekazanych do egzekucji administracyjnej w drodze innych ustaw. Przedmiotem egzekucji administracyjnej mogą być obowiązki o charakterze pieniężnym, jak i obowiązki o charakterze niepieniężnym.

Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie związane z egzekucją

administracyjną jest ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.).

Cz IV pyt 3.

1. Obowiązek administracyjny i jego rodzaje.

Obowiązek administracyjny nie jest tożsamy ze środkiem egzekucyjnym. Podział obowiązków i środków jest terminologiczne identyczny ale inna jest jego treść.

Obowiązek administracyjny można rozumieć jako zachowanie zgodne z treścią nadanego zachowania, wykonania jakiegoś obowiązku. Stan rzeczywisty powinien być zgodny z treścią obowiązku.

Obowiązek możemy podzielić na taki o charakterze pieniężnym i o charakterze niepieniężnym.

Jeśli obowiązek nie zostanie wykonany, to wtedy celem postępowania egzekucyjnego jest doprowadzenie poprzez ściśle określone procedury do wyegzekwowania danego obowiązku.

→ Obowiązek o charakterze pieniężnym :

decyzją administracyjną wydano nakaz/ obowiązek zapłaty zaległego czynszu – i to jest OBOWIĄZEK ( pieniężny), w momencie niewywiązania się z niego „ wkraczają” środki egzekucyjne (art 1a pkt pkt 12 ust. P. p. s. a.)-> pieniężne → np. egzekucja z pieniądza.

→ Obowiązek o charakterze niepieniężnym:

decyzja administracyjną wydano nakaz eksmisji lokalu bezprawnie zajętego → to jest OBOWIĄZEK (niepieniężny) i analogicznie do sytuacji w/w, w momencie niewyegzekwowania → środki egzekucyjne-> niepieniężne-> np. opróżnienie lokali.

Można rozumieć, iż decyzja administracyjna egzekwuje obowiązek administracyjny.

Niestety nie ma nigdzie definicji legalnej a Pani dr Pierzchała nie była zbyt pomocna. Pierwsze zdanie to są słowa Pani dr. Ja nie wiem wiem czy o to chodzi ale pytałam znajomego aplikanta i potwierdził to co mi jedynie przyszło do głowy.

Postępowanie administracyjne – skrypt- postępowanie egzekucyjne- 4,5.

4. Źródła obowiązku administracyjnego

5. Status prawny zobowiązanego w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym

Ad.4

4. Źródła obowiązku administracyjnego wymienione są w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z 17 czerwca 1966 roku w art. 3, 3a oraz 4. Obowiązki administracyjne, będące w istocie podstawą egzekucji administracyjnej, mają swoje źródła w aktach indywidualnych właściwych organów, aktach generalnych oraz orzeczeniach lub innych aktach wydanych przez obce państwa.

Akty indywidualne.

Do aktów indywidualnych zalicza się decyzje, postanowienia oraz orzeczenia sądów.

- decyzje – przez pojęcie „decyzja”, zawarte w ustawie, trzeba rozumieć akt indywidualny organu administracyjnego, z którego wynikają dla jednostki obowiązki podlegające egzekucji administracyjnej; nie ma znaczenia nazewnictwo używane w aktach prawa administracyjnego materialnego (np. potwierdzenie, zezwolenie, nakaz itp.) – istotna jest zgodność aktu z elementami decyzji.

- postanowienia- chodzi tu o postanowienia wydawane w toku postępowania orzekającego przez organy administracji ( np. postanowienie o ukaraniu karą grzywny na postawie art. 88 k.p.a), a także postanowienia wydawane już w postępowaniu egzekucyjnym (np. grzywna w celu przymuszenia – art. 122 u.p.e.a)

- ugoda zawierana przez strony w postępowaniu orzekającym

- orzeczenia sądowe- jeżeli przepis szczególny przewiduje ich wykonalność w trybie egzekucji administracyjnej i są zaopatrzone klauzulą wykonalności.

Inne:

- deklaracje lub zeznania złożone przez podatnika lub płatnika , zgłoszenia celne złożone przez zobowiązanego, deklaracje rozliczeniowe złożone przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne, informacje o opłacie paliwowej, informacje o dopłatach – warunkami dopuszczenia do egzekucji na podstawie tych aktów są:

* zawarte w nich pouczenia, że stanowią podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego

*przesłanie zobowiązanemu upomnienia

- tytuł wykonawczy wystawiony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych – tytuł ten jest formą potwierdzenia obowiązku dłużnika wobec Skarbu Państwa, gdy dłużnik złożył oświadczenie o poddaniu się egzekucji.

- tytuł wykonawczy wystawiony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych na postawie ustawy z 12.02.2009 o udzieleniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom przemysłowym

- mandat

- akty indywidualne wydane przez państwa obce- wynikają z nich obowiązki administracyjne w naszym kraju w ramach pomocy prawnej, bądź związania się umową międzynarodową.

Akty generalne

Obowiązki administracyjne wynikają także z zakresu spraw objętych właściwością organów administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego; takie obowiązki wynikają bezpośrednio z przepisów prawa ( wymienionych w art. 87. Konstytucji RP + prawo unijne)

Przepisy prawne, które tworzą takie obowiązki, aby stać się podstawą egzekucji administracyjnej, muszą spełnić łącznie dwie przesłanki:

- mieszczą się w zakresie administracji rządowej i samorządu terytorialnego

- ustanawiają obowiązki bezpośrednio – bez potrzeby konkretyzacji w akcie indywidualnym- wejście w życiu danego aktu samo w sobie powoduje wykonalność obowiązku.

Tytułem przykładu należy tu wymienić obowiązek meldunkowy, szczepienia psa w ciągu 30 dni od ukończenia przez niego 3 miesiąca życia i inne, nie wymagające wydawania decyzji, aby uzyskać status wykonalności.

Ad. 5

Definicję legalną, opisującą jednego z uczestników administracyjnego postępowania egzekucyjnego można znaleźć w art. 1a, pkt. 20 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji; rozumie się przez to osobę prawną albo jednostkę organizacyjną

nieposiadającą osobowości prawnej albo osobę fizyczną, która nie

wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym lub obowiązku o

charakterze niepieniężnym(…). Zobowiązany musi posiadać zdolność prawną, gdyż tylko ona może być podmiotem praw i obowiązków, w innym wypadku dokonywane przez niego czynności procesowe w postępowaniu egzekucyjnym. Dlatego zobowiązany może podejmować czynności w postępowaniu egzekucyjnym osobiście lub przez pełnomocnika, chyba że charakter czynnosci wymaga jego osobistego działania (art. 18 u.p.e.a w związku z art. 32 k.p.a). Według artykułu 28. u.p.e.a w przypadku przejścia obowiązku objętego tytułem wykonawczym na następcę prawnego, postępowanie egzekucyjne jest kontynuowane, a czynności egzekucyjne pozostają w mocy. Wymaga to wystawienia nowego tytułu wykonawczego przez wierzyciela i przedstawienia go wraz z dokumentem poświadczającym następstwo prawne organowi egzekucyjnemu.Organ egzekucyjny może żądać od zobowiązanego złożenia wyjaśnień niezbędnych do prowadzenia egzekucji. Za nieuzasadnioną odmowę złożenia wyjaśnień albo za udzielenie fałszywych wyjaśnień na zobowiązanego może być przez organ egzekucyjny nałożona kara pieniężna w wysokości do 3800zł. Zobowiązany ma też obowiązek zawiadomienia organu egzekucyjnego w terminie 7 dni o każdej zmianie miejsca pobytu trwającej dłużej niż miesiąc- trzeba o nim pouczyć zobowiązanego w tytule wykonawczym, jak również o ewentualnych sankcjach. Egzekucja dotyczy samego zobowiązanego, a stosowanie środków egzekucyjnych wobec innych osób może nastąpić tylko w drodze rozciągnięcia na nie obowiązku, o którym mowa, przez wyraźny przepis prawa materialnego. Można wtedy mówić o podmiocie odpowiedzialnym za wykonanie obowiązku oraz wykonawcy obowiązku, zamiast zobowiązanego.

6. Status prawny wierzyciela w administr. post. egzekucyjnym

Według art. 1a pkt 13 u.p.e.a. (ustawa „Postępowanie egzekucyjne w administracji”) wierzyciel to podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym.

7. Organ egzekucyjny

Organem egzekucyjnym

• Jest organ uprawniony do stosowania w całości

lub w części określonych w ustawie egzekucyjnej środków służących doprowadzeniu

do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub

obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczenie wykonania tych

obowiązków.

• Organy egzekucyjne o charakterze pieniężnym

• naczelnik urzędu skarbowego jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych,

• właściwy organ gminy o statusie miasta, wymienionej w odrębnych przepisach oraz gminy wchodzącej w skład powiatu warszawskiego jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, dla których ustalania lub określania i pobierania jest właściwy ten organ.

• przewodniczący organu orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych w pierwszej instancji jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę ukaranego, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu kar pieniężnych i kosztów postępowania orzeczonych w tych sprawach.

• dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z renty socjalnej, z wierzytelności pieniężnych oraz z rachunków bankowych, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i należności pochodnych od składek oraz nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń wypłacanych przez ten oddział, które nie mogą być potrącane z bieżących świadczeń.

• dyrektor izby celnej jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, do których poboru zobowiązane są organy celne na podstawie odrębnych przepisów.

• Organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym jest:

• wojewoda,

• właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych, zadań zleconych i zadań z zakresu administracji rządowej oraz obowiązków wynikających z decyzji i postanowień z zakresu administracji publicznej wydawanych przez samorządowe jednostki organizacyjne,

• kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w imieniu własnym lub wojewody decyzji i postanowień,

• kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w zakresie swojej właściwości decyzji i postanowień.

W przypadkach określonych szczególnymi przepisami jako organ egzekucyjny w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym działa każdy organ Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu lub Straży Granicznej, organ Państwowej Inspekcji Pracy wydający decyzję w pierwszej instancji, organ straży pożarnej kierujący akcją ratowniczą, a także inne organy powołane do ochrony spokoju, bezpieczeństwa, porządku, zdrowia publi

Cz. IV pyt. 8 Organ rekwizycyjny

Dopuszcza się zlecanie czynności egzekucyjnych przez organ egzekucyjny.

Organ rekwizycyjny - to organ egzekucyjny o tej samej właściwości rzeczowej, co organ egzekucyjny prowadzący egzekucję, któremu organ egzekucyjny zlecił wykonanie czynności egzekucyjnych. Zlecenie czynności egzekucyjnych organowi rekwizycyjnemu następuję wtedy, gdy część majątku zobowiązanego, do którego skierowana jest egzekucja, znajduje się poza terenem działania organu prowadzącego postępowania egzekucyjne. Organ ten działa na podstawie zlecenia udzielonego mu przez organ egzekucyjny właściwy do prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Udzielając zlecenia, organ egzekucyjny ma obowiązek sporządzić odpis tytuły wykonawczego oznaczając cel, któremu ma służyć, jego liczbę porządkową, a także określić kwotowo zakres zlecenia. Organ rekwizycyjny nie przejmuje w całości prowadzenia postępowania egzekucyjnego, lecz wykonuje prawa i obowiązki organu egzekucyjnego wyłącznie w zakresie zleconych mu czynności egzekucyjnych. ( art. 31 § 1, 1a u.p.e.a.)

9. Zasady postępowania egzekucyjnego

Uregulowane zostały w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ale i w K.p.a. Są one następujące:

1. Zasada prawnego obowiązku prowadzenia egzekucji administracyjnej,

2. Zasada stosowania środków egzekucyjnych przewidzianych wyłącznie w ustawie,

3. Zasada celowości (środek egzekucyjny stosowany przez organ ma prowadzić bezpośrednio do wykonania obowiązku; środek musi być tak wybrany żeby był efektywny i skuteczny),

4. Zasada stosowania środka egzekucyjnego w sposób jak najmniej uciążliwy dla zobowiązanego,

5. Zasada niezbędności postępowania egzekucyjnego (postępowanie egzekucyjne może być prowadzone tylko wtedy, gdy konieczne jest stosowanie środków przymusu do wykonania obowiązku),

6. Zasada poszanowania minimum egzystencji,

7. Zasada zagrożenia (warunkiem prowadzenia postępowania egzekucyjnego jest uprzednie zagrożenie zobowiązanemu sankcjami egzekucji administracyjnej, jeśli dobrowolnie nie wykona obowiązku),

8. Zasada niekonkurencyjności form przymusu państwowego (stosowanie środków egzekucyjnych nie jest przeszkodą w wymierzeniu kary np. w postępowaniu karnym),

9. Zasada prawdy obiektywnej,

10. Zasada zachowania pewnych względów wobec zobowiązanego (w postępowaniu egzekucyjnym należy unikać sprawiania zobowiązanemu niepotrzebnych dolegliwości i wyrządzania szkód).

10. Środki egzekucyjne obowiązków o charakterze pieniężnym (wymienić, krótka charakterystyka)

Środki egzekucyjne są zinstytucjonalizowaną formą przymusu administracyjnego, stosowanego wedle ściśle określonego trybu postępowania, a skierowanego bezpośrednio na wykonanie obowiązku prawnego.

Możliwa jest zatem:

1. egzekucja z pieniędzy (wezwanie zobowiązanego do zapłaty należności pieniężnej będącej przedmiotem egzekucji),

2. egzekucja z wynagrodzenia za pracę (zobowiązanemu nie wolno odbierać z zakładu pracy wynagrodzenia za pracę poza kwotą wolną od zajęcia ani rozporządzać tym wynagrodzeniem w inny sposób),

3. egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej (zobowiązanemu nie wolno odbierać zajętej części świadczenia ani rozporządzać świadczeniem w inny sposób),

4. egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych (bank wstrzymuje wszelkie wypłaty z rachunku czy wkładu),

5. egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych i innych praw majątkowych (egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub innych rachunkach oraz z wierzytelności z rachunków pieniężnych; egzekucja z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych; egzekucja z weksla; egzekucja z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej; egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością; egzekucja z pozostałych praw majątkowych),

6. egzekucja z ruchomości (obejmuje zajęcie i sprzedaż ruchomości),

7. egzekucja z nieruchomości (obejmuje zajęcie nieruchomości, opis i oszacowanie jej wartości, obwieszczenie o licytacji, wadium, licytację, przybicie i przyznanie własności),

8. egzekucja z ułamkowej części nieruchomości oraz użytkowania wieczystego (stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości).

11) Środki egzekucyjne obowiązków o charakterze niepieniężnym. (wymienić, krótka charakterystyka)

Do środków egzekucyjnych obowiązków o charakterze niepieniężnym należą:

1. Grzywna w celu przymuszenia.

2. Wykonanie zastępcze.

3. Odebranie rzeczy ruchomej.

4. Odebranie nieruchomości. Opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń.

5. Przymus bezpośredni.

Ad 1)

Grzywnę w celu przymuszenia nakłada się, gdy egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku znoszenia lub zaniechania albo obowiązku wykonania czynności, a w szczególności czynności, której z powodu jej charakteru nie może spełnić inna osoba za zobowiązanego. Grzywnę nakłada się również, jeżeli nie jest celowe zastosowanie innego środka egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym. Grzywna w celu przymuszenia może być nakładana zarówno na osoby fizyczne, jak i osoby prawne, a także na jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Gdy zobowiązanym jest osoba fizyczna działająca przez ustawowego przedstawiciela, przedsiębiorstwo państwowe lub inna państwowa jednostka organizacyjna, organizacja spółdzielcza, samorządowa, zawodowa lub inna społeczna osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, grzywnę nakłada się na ustawowego przedstawiciela zobowiązanego lub na osobę, do której należy bezpośrednie czuwanie nad wykonaniem przez zobowiązanego obowiązków tego rodzaju, jakim jest egzekwowany obowiązek. Jednocześnie może być nałożona grzywna na zobowiązaną osobę prawną lub jednostkę organizacyjną, jeżeli jest to niezbędne dla przymuszenia wykonania obowiązku. Grzywna w celu przymuszenia może być nakładana kilkakrotnie w tej samej lub wyższej kwocie. Ustawa określa granice wysokości grzywny w celu przymuszenia. Wobec osób fizycznych grzywna w celu przymuszenia nie może przekroczyć 10 000 zł, a nakładana wielokrotnie – sumy 50 000 zł. Wobec osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej nie może przekroczyć 50 000 zł, a nakładana wielokrotnie – sumy 200 000 zł. Inne zasady co do wysokości grzywny dotyczą określonego zakresu obowiązków wynikających z ustawy – Prawo budowlane. Wysokość grzywny w przypadku obowiązku przymusowej rozbiórki budynku lub jego części, stanowi iloczyn powierzchni zabudowy budynku lub jego części, objętego nakazem przymusowej rozbiórki, i jedna piąta ceny 1 m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ustalonej i ogłoszonej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów do obliczania premii gwarancyjnej dla posiadaczy oszczędnościowych książeczek mieszkaniowych. W tym przypadku grzywna jest jednorazowa. Grzywnę w celu przymuszenia nakłada organ egzekucyjny, doręczając zobowiązanemu: odpis tytułu wykonawczego i postanowienie o nałożeniu grzywny. Zobowiązanemu służy prawo zgłaszania zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o nałożeniu grzywny. Nałożone grzywny w celu przymuszenia, nieuiszczone w terminie, podlegają ściganiu w trybie egzekucji należności pieniężnych. Obowiązek uiszczenia nałożonych grzywien nie przechodzi na spadkobierców lub prawonabywców zobowiązanego. W razie wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym, nałożone, a nieuiszczone lub nieściągnięte grzywny w celu przymuszenia podlegają umorzeniu. Postanowienie w sprawie umorzenia grzywny wydaje organ egzekucyjny na wniosek zobowiązanego. Na postanowienie o odmowie umorzenia grzywny służy zażalenie. Na wniosek zobowiązanego, który wykonał obowiązek, grzywny uiszczone lub ściągnięte w celu przymuszenia mogą być w uzasadnionych przypadkach zwrócone w wysokości 75 % lub w całości. Państwowe organy egzekucyjne mogą zwrócić grzywnę po uzyskaniu zgody organu wyższego stopnia.

Ad 2)

Organ egzekucyjny stosuje wykonanie zastępcze, gdy egzekucja dotyczy obowiązku wykonania czynności, którą można zlecić innej osobie do wykonania za zobowiązanego i na jego koszt. W celu zastosowania wykonania zastępczego organ egzekucyjny doręcza zobowiązanemu: odpis tytułu wykonawczego, postanowienie, że obowiązek objęty tytułem wykonawczym zostanie w trybie postępowania egzekucyjnego wykonany zastępczo przez inną osobę za zobowiązanego, na jego koszt i niebezpieczeństwo. Zobowiązanemu służy prawo zgłaszania zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o zastosowaniu wykonania zastępczego. W postanowieniu o zastosowaniu wykonania zastępczego organ egzekucyjny może wezwać zobowiązanego do wpłacenia w oznaczonym terminie określonej kwoty tytułem zaliczki na koszty wykonania zastępczego, z pouczeniem, że w przypadku niewpłacenia kwoty w tym terminie zostanie ona ściągnięta w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych. W postanowieniu o zastosowaniu wykonania zastępczego organ egzekucyjny może również nakazać zobowiązanemu dostarczenie posiadanej dokumentacji, a także posiadanych materiałów i środków przewozowych niezbędnych do zastępczego wykonania egzekwowanej czynności, z zagrożeniem zastosowania odpowiednich środków egzekucyjnych w razie uchylenia się zobowiązanego od dostarczenia tych dokumentów, materiałów i środków przewozowych. Postanowienie o nałożeniu na zobowiązanego tych obowiązków może być wydane również w trakcie wykonania zastępczego. Jeżeli w postanowieniu w sprawie wykonania zastępczego nie wskazano osoby, której zostało zlecone zastępcze wykonanie egzekwowanego obowiązku, organ egzekucyjny zleci wykonanie egzekwowanych czynności określonej przez siebie osobie w terminie nie dłuższym niż miesiąc i zawiadomi o tym zobowiązanego. Wykonawca odpowiada wobec zobowiązanego za rzetelne wykonanie robót, celowe zużycie materiałów dostarczonych przez zobowiązanego oraz prawidłowe korzystanie z jego środków przewozowych. Zobowiązany może dochodzić swoich roszczeń bezpośrednio od wykonawcy. Zobowiązany ma prawo wglądu w czynności wykonawcy oraz zgłaszania do organu egzekucyjnego wniosków, co do sposobu wykonania tych czynności. W toku czynności egzekucyjnych może zgłosić wniosek do organu egzekucyjnego o zaniechanie dalszego stosowania wykonania zastępczego, jeżeli wykonawca na to się godzi, a zobowiązany złożył oświadczenie, że egzekwowany obowiązek wykona w terminie przez organ egzekucyjny wskazanym. Organ egzekucyjny uwzględni wniosek, jeżeli uzna to oświadczenie za nie budzące wątpliwości. Organ egzekucyjny może uzależnić wyrażenie zgody na wniosek zobowiązanego od złożenia przez niego zabezpieczenia wykonania egzekwowanego obowiązku, w formie jaką uzna za wskazaną. Na postanowienie organu egzekucyjnego w sprawie wniosku o zaniechanie dalszego stosowania wykonania zastępczego służy zobowiązanemu zażalenie. O zakończeniu czynności egzekucyjnych w drodze wykonania zastępczego i o wykonaniu egzekwowanego obowiązku organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego. Równocześnie doręcza mu wykaz kosztów wykonania zastępczego, z wezwaniem do uiszczenia na pokrycie tych kosztów odpowiedniej kwoty w oznaczonym terminie, z uprzedzeniem, że w razie nieuiszczenia tej kwoty w terminie zostanie ona ściągnięta w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych. Jeżeli koszty wykonania zastępczego są wysokie albo, gdy wykonanie zastępcze trwa dłuższy okres, organ egzekucyjny może przed zakończeniem egzekucji doręczać zobowiązanemu wykazy poczynionych już kosztów z wezwaniem do ich pokrycia w oznaczonym terminie.

Ad 3)

Środek egzekucyjny w postaci odebrania rzeczy ruchomej stosowany jest wtedy, gdy zobowiązany ma obowiązek wydać rzecz wierzycielowi albo gdy zobowiązany ma wydać rzecz ze względu na konieczność jej zniszczenia z przyczyn sanitarnych lub innych społecznych. Środek ten jest ponadto stosowany wtedy, gdy egzekwowany obowiązek polega na ujawnieniu posiadania oznaczonej rzeczy ruchomej. Odebranie rzeczy ruchomej jest stosowane do rzeczy oznaczonej co do tożsamości. Stosowanie tego środka egzekucyjnego do rzeczy oznaczonych co do rodzaju lub gatunku może mieć miejsce tylko na postawie przepisu szczególnego, a w pozostałych przypadkach wykonanie takiego obowiązku następuje w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych. Organ egzekucyjny stosuje odebranie rzeczy ruchomej również, gdy podlegająca odebraniu rzecz ruchoma znajduje się we władaniu innej osoby, jeżeli rzecz ta nie została wyłączona spod egzekucji. Gdy egzekwowany jest obowiązek zniszczenia rzeczy ruchomej, nakazany ze względów sanitarnych lub innych społecznych, rzecz ta podlega odebraniu również, gdy jej własność przeszła ze zobowiązanego na inną osobę. Odebrania rzeczy dokonuje egzekutor wyznaczony przez organ egzekucyjny. Egzekutor przystępując do czynności egzekucyjnych, doręcza zobowiązanemu: odpis tytułu wykonawczego, postanowienie organu egzekucyjnego o wezwaniu zobowiązanego do wydania rzeczy określonej w tytule wykonawczym, z zagrożeniem, że w razie niewykonania obowiązku zostanie zastosowany środek egzekucyjny w celu odebrania tej rzeczy. Zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o zastosowaniu środka egzekucyjnego odebrania rzeczy. Odebraną rzecz wydaje się wierzycielowi lub osobie przez niego do odbioru rzeczy upoważnionej, a gdy nie jest to możliwe, odebraną rzecz oddaje się na skład na koszt i niebezpieczeństwo wierzyciela.

Ad 4)

Wykonanie obowiązku odebrania nieruchomości, opróżnienia lokalu i innych pomieszczeń następuje przez usunięcie zobowiązanego, członków jego rodziny i domowników oraz innych osób zajmujących nieruchomość lub lokal (pomieszczenie), które ma być opróżnione i wydane wierzycielowi. Egzekutor przystępując do czynności egzekucyjnych doręcza zobowiązanemu: odpis tytułu wykonawczego, postanowienie organu egzekucyjnego o wezwaniu do wykonania obowiązku wydania nieruchomości albo opróżnienia lokalu (pomieszczenia) określonego w tytule wykonawczym, z zagrożeniem, że w razie niewykonania obowiązku zostanie zastosowany środek egzekucyjny w celu odebrania nieruchomości lub opróżnienia lokalu (pomieszczenia). Zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie w sprawie zastosowania środka egzekucyjnego. Egzekutor usuwa z nieruchomości, lokalu lub pomieszczenia znajdujące się tam ruchomości, z wyjątkiem tych, które łączą się z nieruchomością, i wzywa osoby przebywające na nieruchomości lub w lokalu do opuszczenia ich, z zagrożeniem zastosowania przymusu bezpośredniego. W razie oporu podejmuje działania w celu zastosowania przymusu bezpośredniego. Gdy nieruchomość podlegająca wydaleniu albo lokal (pomieszczenie) podlegające opróżnieniu są zamknięte, egzekutor zarządzi ich otwarcie. Ruchomości usunięte z nieruchomości lub lokalu (pomieszczenia) egzekutor oddaje zobowiązanemu lub osobie dorosłej spośród członków jego rodziny i domowników albo na przechowanie innej osobie lub na skład, na koszt i niebezpieczeństwo zobowiązanego, albo zarządzi przeniesienie tych ruchomości na koszt i niebezpieczeństwo zobowiązanego na inną nieruchomość lub do innego lokalu zajmowanego przez zobowiązanego lub przydzielonego mu w myśl obowiązujących przepisów. Jeżeli zobowiązany mimo wezwania nie odebrał w zakreślonym terminie ruchomości oddanych na przechowanie lub złożonych na skład, a koszty przechowania lub składu mogą być wyższe niż wartość tych ruchomości, organ egzekucyjny, na wniosek osoby, u której znajdują się te ruchomości, może je sprzedać, stosując w tym zakresie stosowne przepisy.

Ad 5)

Przymus bezpośredni polega na doprowadzeniu do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji drogą zagrożenia zastosowania lub drogą zastosowania bezpośrednio skutecznych środków, nie wyłączając siły fizycznej, w celu usunięcia oporu zobowiązanego i oporu innych osób, które stoją na przeszkodzie wykonaniu obowiązku. W szczególności przymus bezpośredni stosuje się w celu doprowadzenia do wykonania przez zobowiązanego opuszczenia nieruchomości, lokalu (pomieszczenia), wydania rzeczy, zaniechania czynności lub nieprzeszkadzania innej osobie w wykonywaniu jej praw, a także w przypadkach, gdy ze względu na charakter obowiązku stosowanie innych środków egzekucyjnych nie jest możliwe. Egzekutor, przystępując do czynności egzekucyjnych, doręcza zobowiązanemu: odpis tytułu wykonawczego, Postanowienie organu egzekucyjnego o wezwaniu zobowiązanego do wykonania obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym, z zagrożeniem zastosowania przymusu bezpośredniego. Zobowiązanemu służy prawo zgłoszenia zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego oraz prawo wniesienia zażalenia na postanowienie w sprawie zastosowania środka egzekucyjnego. Jeżeli zwłoka w wykonaniu obowiązku może zagrozić zdrowiu lub życiu albo spowodować niemożność lub znaczne utrudnienie wykonania przez zobowiązanego obowiązku, a także w innych przypadkach określonych w odrębnych przepisach, może być niezwłocznie zastosowany przymus bezpośredni, po ustnym wezwaniu organu egzekucyjnego, bez uprzedniego upomnienia zobowiązanego oraz bez doręczania mu odpisu tytułu wykonawczego i postanowienia o wezwaniu do wykonania obowiązku. Przymus bezpośredni może być zastosowany w toku postępowania egzekucyjnego, które zostało wszczęte w celu zastosowania innego środka egzekucyjnego, a środek ten okazał się bezskuteczny i dopiero zastosowanie przymusu bezpośredniego może doprowadzić do wykonania egzekwowanego obowiązku. Egzekutor w takim przypadku powinien ustnie uprzedzić zobowiązanego, że w razie dalszego uchylania się od wykonania obowiązku zastosuje przymus bezpośredni. Egzekutor może w toku czynności egzekucyjnych zastosować przymus bezpośredni również do innej osoby niebędącej zobowiązanym, jeżeli jej działalność lub wstrzymanie się od działalności albo jej zachowanie stanowi przeszkodę w doprowadzeniu w doprowadzeniu do wykonania egzekwowanego obowiązku.

12. Środki prawne w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Procesowe prawo egzekucyjne zawiera:

• gwarancje prewencyjne (całokształt instytucji procesowych składających się na przebieg postępowania od momentu stwierdzenia niewykonania obowiązku dobrowolnie aż do jego przymusowego wykonania)

• gwarancje represyjne (instytucje procesowe, które stwarzają możliwość prawną podjęcia weryfikacji czynności egzekucyjnych oraz określone następstwa prawne, w razie gdy czynności te były podjęte z naruszeniem określonego prawa egzekucyjnego).

Na system gwarancji represyjnych składają się:

• środki zaskarżania

• środki nadzoru.

ŚRODKI ZASKARŻANIA W POST. EGZEKUCYJNYM:

- służące w drodze administracyjnej

- służące w drodze sądowej.

ŚRODKI ZASKARŻANIA SŁUŻĄCE W DRODZE ADMINISTRACYJNEJ:

- zarzuty

- zażalenie

- skargi

- wniosek o wyłączenie spod egzekucji prawa do rzeczy lub innego prawa majątkowego

- żądanie uchylenia lub zmiany, stwierdzenia nieważności postanowienia.

Środki zaskarżenia w adm. postępowaniu egzekucyjnym nie służą wyłącznie na postanowienia podejmowane w postępowaniu egzekucyjnym – mają na celu zarówno zaskarżanie czynności post. egzekucyjnego w celu obrony przed egzekucją lub czynnościami post. egzekucyjnego, jaki i przymuszenie do podjęcia czynności post. egzekucyjnego (więc różnią się od środków zaskarżania w post. orzekającym, gdzie poza art.37 kpa, przedmiotem zaskarżenia są rozstrzygnięcia w formie decyzji lub postanowienia).

ZARZUT:

1. zarzut jako środek służący obronie zarówno przed egzekucją administracyjną jak i przed post. zabezpieczającym

2. zarzut jako środek zaskarżania oszacowania dokonanego przez poborcę skarbowego autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej oraz zarzut jako środek zaskarżenia opisu i oszacowania wartości nieruchomości.

ZARZUT:

• jako środek zaskarżania służący obronie przed egzekucją adm. służy zobowiązanemu

• podstawy zarzuty wymienione są w art.33 u.p.e.a.

• służy tylko w fazie wszczęcia postępowania egzekucyjnego

• powinien odpowiadać przesłankom formalnym podania oraz zawierać określenie podstawy zarzutu

• termin złożenia wynosi 7 dni od dnia doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego

• jest środkiem zaskarżenia niedewolutywnym (organem właściwym do rozpoznania i rozstrzygnięcia jest organ egzekucyjny)

• organ, rozpoznając zarzut, jest zobowiązany przeprowadzić post. wyjaśniające (stosuję się art.7 kpa i przepisy kpa o dowodach)

• szczególna sytuacja wierzyciela przy rozpoznaniu zarzutów → jeśli zarzuty dotyczą art.33 pkt 1-10 u.p.e.a. organ rozpatruje je po uzyskaniu stanowiska wierzyciela (w zakresie pkt 1-5, stanowisko to jest dla organu egzekucyjnego wiążące)

• wierzyciel w niektórych przypadkach może wydać postanowienie o niedopuszczalności zgłoszenia zarzutu (na postanowienie ws. stanowiska wierzyciela przysługuje zobowiązanemu zażalenie)

• organ wydaje postanowienie ws. zgłoszonych zarzutów, na które służy zażalenie wierzycielowi i zobowiązanemu

• wniesienie zarzutu nie wstrzymuje postępowania

• zarzut na oszacowanie autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej można wnieść w terminie 7 dni od dnia zajęcia

• zarzut do odpisu i oszacowania wartości nieruchomości mogą wnieść wszyscy uczestnicy post. egzekucyjnego w terminie 14 dni od dnia ukończenia odpisu, służy zażalenie.

ZAŻALENIE:

• na postanowienie organu egzekucyjnego dotyczącego rozstrzygnięcia i zajęcia przez organ egzekucyjny lub wierzyciela stanowiska ws. dotyczących post. egz. służy zażalenie, jeśli stanowi tak u.p.e.a. lub kpa

• można je złożyć wierzyciel (jeśli nie jest organem egz.), zobowiązany, uczestnicy post.egz., osoba trzecia

• organem właściwym do rozpatrzenia jest organ odwoławczy

• termin 7 dniu od doręczenia lub ogłoszenia postanowienia

• do zażaleń z art.34 § 2 u.p.e.a. wydanych przez wierzycieli dla których org. wyższego stopnia jest minister, stosuje się odpowiednio art. 127 § 3 kpa (ale termin 7-dniowy)

• środek zaskarżenia względnie suspensywny

SKARGA:

1. SKARGA NA BEZCZYNNOŚĆ W POST.EGZEKUCYJNYM:

• Skarga osoby trzeciej na bezczynność wierzyciela (składa podmiot, którego interes prawny lub faktyczny został naruszony w wyniku niewykonania obowiązku lub organ zainteresowany wykonaniem obowiązku; postanowienie ws. skargi wydaje organ wyższego stopnia; przysługuje zażalenie na postanowienie oddalające skargę)

• Skarga na przewlekłość postępowania egzekucyjnego (służy zobowiązanemu, wierzycielowi, podmiotowi którego interes prawny lub faktyczny został naruszony w wyniku niewykonania obowiązku lub organowi zainteresowany wykonaniem obowiązku; wnosi się do organu nadzoru, przysługuje zażalenie)

1. SKARGA NA CZYNNOŚCI WYKONAWCZE : w terminie 14 dniu służy

zobowiązanemu na czynności wykonawcze org. egzekucyjnego lub egzekutora (od dnia dokonania tej czynności), wnosi się do organu nadzoru, przysługuje zażalenie, wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowanie egz., w uzasadnionych przypadkach może być wstrzymane)

1. SKARGA NA OSZACOWANIE RUCHOMOŚCI DOKONANE PRZEZ POBORCĘ SKARBOWEGO: przysługuje zobowiązanemu w terminie 5 dni od zajęcia ruchomości, organ egz. musi wtedy wezwać biegłego skarbowego do oszacowania wartości zajętej ruchomości

2. SKARGA NA NARUSZENIE PRZEPISÓW O PROWADZENIU LICYTACJI: służy zobowiązanemu, wierzycielowi, uczestnikowi licytacji; zgłasza się ją do protokołu licytacji, rozpatrywana w terminie 7 dniu od zgłoszenia, rozstrzyga organ nadzoru; służy zażalenie; skarga wstrzymuje wydanie sprzedanej rzeczy nabywcy, ale nie dotyczy to rzeczy łatwo psujących się oraz rzeczy wydanych przed wniesieniem zażalenia; (nabywca może zrzec się nabytej rzeczy i żądać zwrotu ceny, jeśli skarga nie została rozpatrzona w terminie, a rzecz została niewydana nabywcy)

3. SKARGA NA CZYNNOŚCI DOTYCZĄCE OBWIESZCZENIA O LICYTACJI: 14-dniowy termin, od dnia ogłoszenia licytacji, rozpatruje organ nadzoru, służy zażalenie

4. SKARGA NA CZYNNOŚCI POBORCY SKARBOWEGO W TOKU LICYTACJI: służy do zamknięcia licytacji, zgłasza się ją ustnie komornikowi skarbowemu, który przyjmuje są do protokołu i natychmiast rozstrzyga, ma to moc postanowienia, na które służy zażalenie

WNIOSEK O WYŁĄCZENIE SPOD EGZEKUCJI RZECZY LUB PRAW MAJĄTKOWYCH:

• Przysługuje osobie trzeciej, jeśli rości sobie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego, z którego prowadzi się egzekucję adm.

• Przysługuje tylko wtedy gdy postępowanie już się toczy (po zakończeniu tylko odszkodowanie na podst. pr.cywilnego)

• Termin 14 dni od dnia uzyskania wiadomości o czynności egzekucyjnej

• Wniosek musi pod względem treści odpowiadać stawianym podaniom oraz wskazanie dowodów na poparcie żądania wydania rzeczy/praw

• Organem właściwym do rozpatrzenia jest organ egzekucyjny, rozpatruje w ciągu 14 dni (termin może być przedłużony o dalsze 14 dni) w post. wyjaśniającym opartym na przepisach kpa

• Rozstrzygany w formie postanowienia (do tego czasu czynności egzekucyjne już dokonane pozostają w mocy)

• Służy zażalenie na odmowę

• Na ostateczne postanowienie o odmowie nie służy skarga do sądu administacjnego! (ale można żądać zwolnienia rzeczy od zabezpieczenia lub dochodzić praw na podstawie k.p.c.)

ŻĄDANIE UCHYLENIA, ZMIANY, STWIERDZENIA NIEWAŻNOŚCI POSTANOWIENIA W TRYBIE PRZEPISÓW K.P.A.:

• Weryfikacja w trybie nadzwyczajnych postanowień na podstawie kpa

ŚRODKI ZASKARŻANIA SŁUŻĄCE NA DRODZE SĄDOWEJ:

1. Środki służące w postępowaniu przy sądem aministracyjnym → skarga na postanowienia wydane w postępowaniu egz. i zabezpieczającym, na które w drodze administracyjnej służyło zażalenie

2. Środki na drodze postępowania przed sądem powszechnym:

• powództwo przeciwegzekucyjne zobowiązanego → kwestionowanie istnienia lub wysokości należności, postępowanie egz. zostaje wstrzymane do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd, regulują przepisy k.p.c.

• powództwo przeciwegezekucyjne osoby trzeciej → jeśli organ egz. odmówił wyłączenie spod egzekucji adm. rzeczy lub praw majątkowych, na podstawie k.p.c.,termin 14-dniowy

ŚRODKI NADZORU W POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM:

• nadzór sprawują organy wyższego stopnia

• jeśli brak organu wyższego stopnia, to właściwy miejscowo dyrektor izby skarbowej

• organ nadzoru stosuje środki nadzoru wobec postanowień w post.ezg. i zabezp. (nadzwyczajny tryb weryfikacji postanowień)

• organ może wstrzymać na czas określony czynności egz. lub postępowanie egz.(służy zażalenie zobowiązanemu/wierzycielowi)

• organ jest jednocześnie organem odwoławczym i kontroluje przestrzegania przepisów ustawy przez organy nadzorowane/wierzycieli

• wojewoda ma kompetencję do wstrzymania w formie decyzji adm. egzekucji adm., nie dłużej niż na 30 dni, tylko raz, powiadamia właściwego ministra)

• minister właściwy do spraw finansów publicznych sprawuje zwierzchni nadzór i kontrolę przestrzegania przepisów ustawy w zakresie egzekucji obowiązków pieniężnych

• właściwi ministrowie, centralne organy administracji publicznej i organy sprawujące nadzór nad jedn.sam.ter. prowadzą kontrolę przestrzegania przepisów ustawy w zakresie egzekucji obowiązków niepieniężnych

13. Zarzut i odwołanie analiza porównawcza :

• Podobieństwa :

+ środki podstawowe

+ charakter : samoistny

+ zaliczane do normalnych środków zaskarżenia

+ przysługują podmiotom najważniejszym : odwołanie- stronie- niezależnie czy brała udział w postępowaniu w pierwszej instancji, podmiotom na prawach strony jeżeli brały udział w postępowaniu, zarzut – zobowiązanemu

• Różnice :

Odwołanie

• Zawsze! od decyzji w pierwszej instancji

• charakter : dewolutywny – właściwy do rozpatrzenia jest organ wyższego stopnia

• suspensywny

• mniejszy formalizm niż zarzut – minimum formalności – ma wynikać, że jesteśmy niezadowoleni z decyzji

• jest pierwowzorem zarzutu

• Termin : 14 dni od- doręczenia decyzji , ustnie – od dnia jej ogłoszenia stronie

Zarzut

• charakter: niedewolutywny- organem właściwym do wniesienia jest organ który wszczął postępowanie

• niesuspensywny – nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego ipso iure ( może jednak wstrzymać niektóre czynności egzekucyjne do czasu rozpatrzenia zarzutu w uzasadnianych przypadkach)

• większy formalizm,

• przysługuje w wypadkach nieuzasadnionego lub nieprawidłowego uruchomienia postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego

• rozpatrzenie zarzutu forma – postanowienia – służy na nie zażalenie ( wierzycielowi i zobowiązanemu do organu wyższej instancji)

• Termin : 7 dni od doręczenia tytułu wykonawczego lub zarządzenia zabezpieczenia

14. Zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej :

    1. Krok 1 : Organ egzekucyjny i komornik sądowy wstrzymują czynnośći egzekucyjne ( 3 możliwości : na wniosek wierzyciela, zobowiązanego, z urzędu)

    2. Krok 2 : Przekazują akta egzekucji administracyjnej i sądowej – Sądowi Rejonowemu ( w którego okręgu wszczęto egzekucję )

• Wyjaśnienie : Obowiązek wstrzymania czynności egzekucyjnych ciąży na OBU organach egzekucyjnych – BEZ względu na to który wszczął wcześniej postępowanie egzekucyjne lub dokonał pierwszej czynności oraz BEZ względu na to , który z nich jako pierwszy stwierdził fakt zachodzącego zbiegu ( jest to konieczne dla ochrony praw wierzyciela )

• Krok 3 : SR rozstrzyga w drodze : postanowienia – który organ organ egzekucyjny ma dalej prowadzić Łącznie obie egzekucje – w trybie właściwym dla danego organu. Równocześnie sąd orzeka, które z dokonanych już czynności egzekucyjnych pozostają w mocy .

TERMIN = rozstrzygnięcie takie powinno być podjęte w ciągi 14 dni od daty przekazania akt przez pierwszy organ egzekucyjny – ( termin o charakterze instrukcyjnym )

• Przesłanki rozstrzygnięcia w razie zbiegu :

  1. Sąd rozstrzygając w kwestii dalszego – łącznego prowadzenia egzekucji powinien brać po uwagę :

+ stopień zaawansowania każdego z postępowań – jeżeli są one w równym stopniu zaawansowane to – wysokość egzekwowanych należności kolejność ich zaspokojenia.

• Na postanowienie : PRZYSŁUGUJE ZAŻALENIE

• Komu? –> Podmioty uprawnione :

1) stronom tj. wierzycielowi oraz zobowiązanemu

2 ) administracyjnemu organowi egzekucyjnemu

15. Zakres działania sadów administracyjnych.

Trzy ustawy na podstawie których opracowywałem to zagadnienie.

- Konstytucja (art.166 ust.3, art. 184)

- Prawo o ustroju sądów administracyjnych (art.1, art.3 ust.1 i 2)

- Postępowanie przed sądami administracyjnymi (art. 3 ust. 2, art.4)

Konstytucja

art. 166 ust. 3 - spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają sądy administracyjne.

art. 184 - Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.

art. 1 ustawy - prawo o ustroju sądów administracyjnych stanowi, że sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez:

- kontrolę działalności administracij publicznej

- rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwośc między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej

Wojewódzki sąd administracyjny rozpoznaje sprawy należące do właściwości sądów administracynych w pierwszej instancji

art. 3 ust. 2 ustawy - prawo o ustroju sądów administracyjnych - Naczelny Sąd Administracyjny sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów admnistracyjnch w zakresie orzekania w trybie określonym ustawami, a w szczególności:

- rozpoznaje środki odwoławlcze od orzeczeń tych sądów

- podejmuje uchwały wyjasniające zagadnienia prawne oraz rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy innych ustaw

Przedmiot kontroli działalności administracji publicznej:

Zgodnie z art. 3 § 2 Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:

-decyzje administracyjne;

-postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;

-postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;

-inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;

-pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach;

-bezczynność organów administracyjnych lub przewlekłe prowadzenie postępowania w wydaniu decyzji, postanowienia, interpretacji prawa podatkowego bądź aktów i czynności poprzednio wymienionych,

-akty prawa miejscowego organów samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;

-inne akty jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, podejmowane w sprawach administracji publicznej;

-akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;

art. 4 - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorzadu terytorialnego i między samorzadowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej

16. Właściwość rzeczowa i miejscowa wojewódzkich sądów administracyjnych.

Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (art. 13, art.14)

art. 13 § 1 - wojewódzkie sądy administracyjne właściwe są we wszystkich sprawach sądowoadministracyjnych, dla których nie jest zastrzeżona właściwość NSA.

Przepis § 2 art. 13 określa właściwość miejscową tych sądów przyjmując, że do rozpoznania sprawy właściwy jest ten wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona. Należy zaznaczyć, że siedziby i obszar właściwości wojewódzkich sądów administracyjnych określa rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie utworzenia wojewódzkich sądów administracyjnych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 72, poz. 652).

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może przekazać wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu rozpoznawanie spraw określonego rodzaju należących do właściwości innego wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli wymagają tego względy celowości (art. 13 § 3)

Właściwość rzeczowa

Zgodnie z art. 13 § 1 wojewódzkie sądy administracyjne rozpoznają wszystkie sprawy sądowoadministracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość NSA (właściwość NSA określa art. 15 §1 ppsa). Dotyczy to w szczególności skarg na działalność i – w pewnym zakresie - bezczynność administracji publicznej, których wyliczenia zawiera katalog w art. 3 ppsa.

Zasada ciągłości właściwości sądu administracyjnego

Art. 14 wyraża zasadę ciągłości właściwości sądu administracyjnego, zgodnie z którą wojewódzki sąd administracyjny właściwy w chwili wniesienia skargi pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

17. Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zgodnie z art. 15 $ 1 ustawy Prawo O Postępowaniu Przed Sądami Administracyjnymi właściwość NSA jest określona w formie enumeracji pozytywnej, według której sąd ten:

1. rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń WSA, stosownie do przepisów ustawy,

2. podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych,

3. podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo-administracyjnej,

4. rozstrzyga spory, o których mowa w art. 4

5. rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy odrębnych ustaw.

Do rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego oraz między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, jeżeli odrębna ustawa nie stanowi inaczej, a także sporów kompetencyjnych między organami tych jednostek a organami administracji rządowej (art. 4 p.p.s.a) oraz do rozpoznawania innych spraw należących do właściwości NSA na mocy odrębnych ustaw stosuje się przepisy o postępowaniu przed WSA. Spory o właściwość oraz spory kompetencyjne NSA rozstrzyga na wniosek postanowieniem przez wskazanie organu właściwego do rozpoznania sprawy.

Cz. IV (18) UCZESTNICY POST ĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO

(zdolność sądowa i procesowa)

Do uczestników postępowania administracyjnego należą:

• Strona(będąca uczestnikiem obligatoryjnym) wg k.p.a stroną jest każdy czyjego interesu prawnego dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny.

• Podmioty na prawach strony- uczestnicy na prawach strony to podmioty nie będące stronami w rozumieniu art. 28 k.p.a ponieważ celem ich udziału w postępowaniu nie jest ochrona ich interesu prawnego. Ich uczestnictwo w postępowaniu jest możliwe z uwagi na interes innych podmiotów, interes społeczny albo ochroną praworządności.

• Osoby zainteresowane- to podmioty mające w sprawie interes faktyczny. Osobami takimi mogą być zarówno osoby fizyczne jak jednostki organizacyjne. Ich udział w postępowaniu reguluje art. 90§ 3 k.p.a

• Inni uczestnicy- do tej grupy zalicza się osoby które nie mają w sprawie ani własnego interesu prawnego, ani faktycznego ani też nie występują w obronie praworządności lub interesu społecznego.

Uczestnikiem postępowania sądowo administracyjnego jest podmiot który nie będąc stroną ,ma prawo uczestniczyć w postępowaniu. W zależności od źródła uzyskania statusu uczestnika postępowania można wyodrębnić trzy kategorie uczestników :

1. Uczestnicy z mocy prawa-są nimi podmioty które nie wniosły skargi, ale brały udział w postępowaniu administracyjnym-jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy interesu prawnego.

2. Uczestnicy dopuszczani przez sąd-na mocy postanowienia sądu i dopuszczeniu do udziału w postępowaniu uczestnikami postępowania sądowo administracyjnego mogą zostać:

• Osoby które nie brał udziału w postępowaniu administracyjnym-jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy interesu prawnego

• Organizacja społeczna, w sprawach innych osób-jeżeli sprawa dotyczy jej statutowej działalności

1. Uczestnicy z mocy własnej woli- na skutek samego zgłoszenia chęci udziału w postępowaniu uczestnikami postępowania sądowoadministracyjnego stają się:

• Prokurator –jeżeli wymaga tego ochrona praworządności

• RPO- jeżeli wymaga tego ochrona praw człowieka i obywatela

Wszyscy uczestnicy postępowania mają prawo korzystać z wszelkich uprawnień przysługujących stronie!

Zdolność sądowa

Zgodnie z przepisami prawa zdolność sądowa to dolność do bycia stroną w procesie cywilnym. Należy dodać, że każda osoba fizyczna (każdy człowiek) ma zdolność sądową. Zdolność sądową mają również ułomne osoby prawne.

Jeżeli posiada się zdolność sądową można być pozwanym lub powodem w procesie.

Zdolność procesowa jest to zdolność podejmowania w postępowaniu cywilnym, administracyjnym czynności procesowych-osobiście lub przez pełnomocnika. Nie wszystkie podmioty które mogą być stronami w postępowaniu administracyjnym, mają jednocześnie zdolność procesową w tym postępowaniu .

- Jeżeli chodzi o podmioty niebędące osobami fizycznymi, to wszystkie te podmioty, które mają występować w char strony-również jednostki niemające osobowości prawnej, na ogół mają zdolność procesową.

- Jeżeli chodzi o osoby fizyczne, to posiadają one zdolność procesową pełną lub ograniczoną(zależnie czy mają pełną czy ograniczoną zdolność do czynności prawnych). Osoby fizyczne, które nie mają zdolności do czynności prawnych, nie mają też zdolności procesowej (czynności przez nie podjęte są nieważne).

19.PEŁNOMOCNICY PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI (ISTOTA, RODZAJE, RODZAJE, FORMA)

Zgodnie z art. 34 p.p.s.a. strony oraz ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. W tym zakresie pełnomocnikiem strony może być tylko adwokat lub rady prawny, a ponadto inny skarżący lub uczestnik postępowania, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, a także inne osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne. Jest to ogólna reguła do określania kręgu osób, które mogą zostać umocowane do reprezentacji stron jako pełnomocnicy procesowi. Rozwiązanie szczególne stanowi natomiast, że pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy  może być również pracownik tej jednostki albo organu nadrzędnego, co dotyczy również państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. Należy zwrócić także uwagę na § 3 art. 35, który stanowi, że osoba prawna lub zarząd spółki partnerskiej świadczący na podstawie odrębnych przepisów pomoc prawną przedsiębiorcy, osobie prawnej lub innej jednostce organizacyjnej, mogą udzielić pełnomocnictwa procesowego -  w imieniu podmiotu, któremu świadczą pomoc prawną – adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli zostały do tego upoważnione przez ten podmiot. Jeśli chodzi o zakres przedmiotowy to  wyróżniamy: 1 – pełnomocnictwo ogólne; do prowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi; 2 – do prowadzenia poszczególnych spraw; 3 – do niektórych tylko czynności postępowania, np. wniesienia skargi, reprezentacji na rozprawie. Forma pełnomocnictwa – Pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także doradca podatkowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. Sąd może jednak w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony. W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu.

20. LEGITYMACJA DO WNIESIENIA SKARGI DO WSA

Według art. 50 p.p.s.a. uprawnionym do wniesienia skargi jest: 1-każdy, kto ma w tym interes prawny, 2- prokurator, 3- RPO, 4- Rzecznik Praw Dziecka oraz 5- organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym; 6- także inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi. Konstrukcja legitymacji do wniesienia skargi nie jest jednolita co do przesłanek materialnych; klasyfikację w tym zakresie można oprzeć na rodzaju chronionego interesu; a- legitymacja do złożenia skargi na podstawie ochrony interesu prawnego (indywidualnego); gdzie zarówno akt lub czynność, jak i w tym zakresie bezczynność zaskarżana przez wnoszącego skargę muszą dotyczyć interesu prawnego, a o tym, czy jednostka ma w danej sprawie chroniony interes prawny, przesądza przepis prawa (zarówno w ust. materialnoprawnych, procesowych

i ustrojowych); ponadto na konstrukcji ochrony interesu prawnego oparta jest legitymacja wspólnot samorządowych do zaskarżenia rozstrzygnięć  nadzorczych (legitymację mają 
w tym zakresie: województwo, powiat lub związek powiatów, gmina lub związek gminny);  
b- oparta na podstawie ochrony interesu publicznego, jako gwarancji zabezpieczenia działania organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa (zasada praworządności) – zaskarżona tutaj może być niezgodne z prawem działanie, bezczynność lub przewlekłość postępowania organu wykonującego administrację publiczną- w tym zakresie legitymacje do złożenia skargi posiadają przede wszystkim prokurator, organ nadzoru, organ nadzoru nad samorządem zawodowym; c- oparta na ochronie interesu społecznego, w tym zakresie mają ją podmioty, których udział w ochronie interesu społecznego jest określony wprost w przepisach prawa (organizacja społeczna. Podmiot, którego legitymację można wywieść z ochrony interesu społecznego, którym jest inicjator referendum lokalnego, redaktor naczelny, zgodnie z ustawę Prawo prasowe), d- legitymacja, która nie jest oparta na ochronie żadnego z wywiedzionych w przepisach prawa interesów indywidualnych, publicznych, społecznych; gdzie takie rozwiązanie przyjmuje ustawa o dost. do informacji publiczne; „Każdemu przysługuje, z zastrzeżeniem art. 5, prawo dostępu do informacji publicznej (…) Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego (…).” Sąd administracyjny nie może zatem 
w tym zakresie badać interesu wnoszącego skargę, a żądanie informacji publicznej złożone władzy publicznej lub innemu podmiotowi wykonującemu zadania publiczne daje legitymację do złożenia skargi do sądu. 

21. Zasady wnoszenia skargi do WSA

Zasady wnoszenia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego uregulowane są w artykule 54 ustawy „Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi”. Stanowi on:

Art. 54.

§ 1. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przed-miotem skargi.

§ 2. Organ, o którym mowa w § 1, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia.

§ 3. Organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. Uwzględniając skargę, organ stwierdza jednocześnie, czy działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce bez podstawy prawnej albo z rażącym naruszeniem prawa.

Dodatkowe uregulowania zawarte są w Art. 97. Ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271)

§ 1. Sprawy, w których skargi zostały wniesione do Naczelnego Sądu Administracyjnego przed dniem 1 stycznia 2004 r. i postępowanie nie zostało zakończone, podlegają rozpoznaniu przez właściwe wojewódzkie sądy administracyjne na podstawie przepisów ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

§ 2. W sprawach, o których mowa w § 1, stosuje się dotychczasowe przepisy o wpisie i innych kosztach sądowych.

22. Treść skargi do WSA i tryb jej wnoszenia.

Według art. 57 § 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi: "Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać:

1) wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;

2) oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłości postępowania skarga dotyczy;

3) określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego"

Wymogi pisma określa art. 46 i 47 p.p.s.a.

Skargę do WSA wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi. Jest to tzw. tryb pośredni. Organ nie jest właściwy do podjęcia czynności sprawdzających dopuszczalność skargi, legitymację skarżącego czy spełnienie wymagań formalnych. Organ jest zobowiązany przekazać skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od jej wniesienia. (54 p.p.s.a.)

23.Przesłanki wniesienia skargi do WSA.

Dopuszczalność drogi postępowania przed sądem administracyjnym jest obwarowana wieloma ograniczeniami, do których należy:

1) właściwość sądu administracyjnego, co jest uzasadnione podziałem kompetencji sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sądy;

2) legitymacja do złożenia skargi - tylko uprawnione podmioty;

3) przesłanka dopuszczalności skargi - wyczerpanie obrony na drodze postępowania lub w innej formie obrony podjętej przed organem wykonującym administracje publiczną;

Ustawa Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ustanawia jedną przesłankę dopuszczalności skargi - wyczerpanie środków obrony przed organem wykonującym administrację publiczną.

Jeżeli skarga służy na akty podjęte w postępowaniu administracyjnym to muszą zostać wyczerpane środki zaskarżenia, ale pod warunkiem, że służyły w postępowaniu. - art. 52 § 1 p.p.s.a.

Należy wyróżnić dwie sytuacje:

1) gdy przepisy prawa procesowego regulują środki zaskarżenia od decyzji, postanowienia etc.;

2) gdy przepisy prawa procesowego nie przyznają prawa do zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym;

W pierwszej sytuacji koniecznym jest wyczerpanie środków zaskarżania - art. 52 § 2 - "Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, gdy stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy."

W drugiej sytuacji skarga przysługuje bez konieczności spełnienia w/w warunku.

Wyczerpanie środków zaskarżenia nie jest przesłanką obowiązującą wtedy, gdy skargę do sądu administracyjnego wnosi prokurator, RPO, RPD.

Przesłanki dopuszczalności skargi na akty w zakresie nieobjętym drogą postępowania administracyjnego (np. czynności materialno-techniczne, akty prawa miejscowego):

Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, o których mowa w art. 3§2 pkt 4 i 4a (akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, pisemnej interpretacji przepisów p. podatkowego wydanej w sprawie indywidualnej, z wyłączeniem decyzji i postanowienia) skargę można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa.

W przypadku innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie, to skargę wnosi się po uprzednim wezwaniu organu do usunięcia naruszenia prawa (bez terminu 14 dni).

24. Przyczyny odrzucenia skargi przez WSA.

W postępowaniu przed WSA można wyróżnić trzy stadia: postępowanie wstępne, rozpoznawcze i podjęcie orzeczenia.

Postępowanie wstępne. Przewodniczący wydziału lub wyznaczony sędzia zarządza skompletowanie akt niezbędnych do ustalenia dopuszczalności podjęcia postępowania w sprawie. Po wpłynięciu skargi oraz skompletowaniu akt, przewodniczący bada skargę. Gdy skarga jest dotknięta brakami, które można usunąć np. brak podpisu skarżącego, brak pełnomocnictwa, wzywa stronę skarżącą do ich usunięcia w terminie. Bada zdolność sądową i procesową stron i w razie stwierdzania braku kieruje na posiedzenie niejawne. Bada dopuszczalność skargi i w razie ustalenia wstępnego jej niedopuszczalności kieruje sprawę na posiedzenie niejawne.

Na posiedzeniu niejawnym sąd bada:

1) niedopuszczalność skargi . Przyczyny odrzucenia skargi można podzielić na przedmiotowe i podmiotowe.

a) Przedmiotowe:

- sprawa będąca przedmiotem skargi nie należy do właściwości sądu administracyjnego. Sąd jest obowiązany zbadać, czy w sprawie będącej przedmiotem skargi jest właściwy. Jeżeli stwierdzi że w sprawie nie jest właściwy- odrzuci skargę. Ustawa prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przyjęła rozwiązanie, które może wywołać istotne wątpliwości, art. 58 par. 4 brzmi: „Sąd nie może odrzucić skargi z powodu o którym mowa w par. 1, jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się za niewłaściwy”. Podobnie sprawa została rozwiązana w art. 199¹ k.p.c. na mocy którego sąd powszechny nie może odrzucić pozwu z tego powodu, że do rozpoznania właściwy jest organ administracji publicznej, jeżeli organ administracji publicznej lub sąd administracyjny uznały się za niewłaściwe. Czynności dokonane w sądzie niewłaściwym pozostają w mocy;

- skarga została złożona w sprawach, w których sąd administracyjny nie jest właściwy( art. 5 p.p.s.a.)

- skarga została złożona na akt nieistniejący (np. na decyzję niedoręczoną lub nieogłoszoną)

- skarga została wniesiona bez wyczerpania środków zaskarżenia lub gdy przedmiotem zaskarżenia jest akt podjęty poza postępowaniem administracyjnym, bez wezwania do usunięcia naruszenia prawa

- skarga dotyczy sprawy pomiędzy tymi samymi stronami, która jest w toku lub już została prawomocnie osądzona.

b) podmiotowe

- została złożona przez podmiot niemający legitymacji do złożenia skargi (ze skargi wynika, że sprawa nie dotyczy interesu prawnego wnoszącego skargę) lub skargę wniosła organizacja społ. Która nie brała udziału w postępowaniu lub wniosła skargę na akt niepodejmowany w postępowaniu;

- jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa przez przedstawiciela, albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. W takich przypadkach sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie zostanie uzupełniony.

2) zachowanie terminu do wniesienia skargi. Uchybienie terminu, jeżeli nie został przywrócony powoduje odrzucenie skargi

3) czy w wyznaczonym terminie uzupełniono braki formalne skargi (np. brak pełnomocnictwa).

Jeżeli w wyniku przeprowadzonego badania sąd ustali wystąpienie jednej z przeszkód uniemożliwiających nadanie skardze dalszego biegu, to wydaje postanowienie o odrzuceniu. Odrzucenie skargi może nastąpić na posiedzeniu niejawnym. Jeżeli nie ma podstaw do odrzucenia skargi, sprawę kieruje się do rozpoznania.

25. Postępowanie mediacyjne przed sądami administracyjnymi.

Szczególnym etapem postępowania sądowego po ustaleniu dopuszczalności skargi i spełnieniu wymagań formalnych jest postępowanie mediacyjne. Prowadzone jest na wniosek stron, a także bez wniosku stron, przed wyznaczeniem rozprawy.

Celem tego postępowania jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia. W postępowaniu mediacyjnym strony nie są związane granicami skargi co do zarzutów i wniosków skargi oraz powołaną podstawą prawną w skardze. Granice dopuszczalnych ustaleń wyznaczają obowiązujące przepisy prawa.

Odbywa się ono z udziałem stron, a także podmiotów na prawach stron i dopuszczonego uczestnika postępowania. Prowadzi je sędzia lub wyznaczony przez przewodniczącego referendarz sądowy.

Z postępowania mediacyjnego sporządza się protokół, w którym zamieszcza się stanowiska stron oraz dokonane przez nie ustalenia, podpisany zostaje przez prowadzącego postępowanie mediacyjne oraz przez strony.

Wynik ma znaczenie dla następnych stadiów postępowania sądowego. Jeżeli bowiem strony dokonają ustaleń w postępowaniu mediacyjnym organ wykonuje lub podejmuje czynności stosowanie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji (np. uchyla lub zmienia zaskarżony akt). Na akt wydany na podstawie postępowania mediacyjnego strony lub podmiot mający legitymację do złożenia skargi, mogą wnieść skargę do WSA w terminie 30 dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności. Skargę sąd rozpoznaje łącznie ze skargą wniesioną w sprawie na akt lub czynność, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne. Jeżeli skarga nie została na akt lub czynność nie została wniesiona lub skarga ta została oddalona, sąd umarza postępowanie w sprawie, w której prowadzono postępowanie mediacyjne.

W przypadku braku dokonania ustaleń w postępowaniu mediacyjnym, rozpoznanie sprawy sądowoadministracyjnej następuje na rozprawie.

cz. IV. Pyt. 26. Orzeczenia sądów administracyjnych.

Orzeczenia sądu administracyjnego są podejmowane w różnych stadiach postępowania w zależności od tego, co jest przedmiotem ich rozstrzygnięcia, a zatem będą to rozstrzygnięcia dotyczące:

1) toku postępowania – np. postanowienie o zawieszeniu postępowania, postanowienie o umorzeniu postępowania

2) kwestii wpadkowych – np. postanowienie o przywróceniu terminu

3) rozstrzygnięcia sprawy sądowoadministracyjnej

Orzeczenia sądu administracyjnego dzielą się na: wyroki i postanowienia (według ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem, a jeżeli ustawa p.p.s.a. nie przewiduje wydania wyroku, sąd wydaje orzeczenie w formie postanowienia.

WYROKI:

Rodzaje wyroków:

Wyroki zróżnicowane są ze względu na rodzaj skarg i zastosowanie zróżnicowanego rodzaju sankcji w zależności od rodzaju skargi. Naruszenie przepisów prawa jest zagrożone w zależności od rodzaju naruszonego przepisu prawa – sankcją wzruszalności (głównie naruszenie przepisów prawa procesowego) oraz sankcją nieważności (głównie prawa materialnego).

~Wyroki w sprawach skarg na decyzję lub postanowienie.

Uwzględniając skargę sąd może wydać:

1) wyrok u uchyleniu decyzji (postanowienia) w całości lub w części, jeżeli w wyniku rozpoznania sprawy ustalił, że decyzja została wydana:

a) z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy; jeżeli zaistnieje związek przyczynowy pomiędzy treścią decyzji a naruszeniem normy prawa materialnego

b) z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego

c) z naruszeniem innych przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

2) ustalając, że decyzja (postanowienie) jest dotknięte jedną z wad z art. 156 §1 k.p.a lub innych przepisach

3) sąd wydaje wyrok stwierdzający niezgodność z prawem decyzji lub postanowienia. Dotyczy przypadków gdy występują przesłanki negatywne uregulowane w k.p.a., o.p. lub w przepisach szczególnych, które wyłączają uchylenie decyzji lub postanowienia, oraz przesłanki negatywne dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji.

~Wyroki w sprawie skarg na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa oraz skarg na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie. Uwzględniając skargę sąd: uchyla zaskarżony akt, zaskarżoną interpretację albo stwierdza nieważność zaskarżonej czynności. Wyjątek: uznanie w wyroku uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisu prawa.

~Wyroki w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłość prowadzenia postępowania organów wykonujących administrację publiczną.

Uwzględniając skargę:

- sąd zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji, lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa

- stwierdza czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa

- może orzec z urzędu lub na wniosek o wymierzeniu organowi grzywny

~Wyroki w sprawie skarg na uchwałę lub zarządzenie organów jednostek samorządu terytorialnego albo związku jednostki sam. terytorialnego oraz przepisy prawa miejscowego organu administracji rządowej.

Uwzględniając skargę, sąd stwierdza nieważność w całości lub w części albo stwierdza że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie nieważności.

Według ustaw samorządowych, uchwały lub zarządzenia organu samorządu terytorialnego sprzeczne z prawem są nieważne.

Przesłanka negatywna stwierdzenia nieważności uchwał lub zarządzeń org.sam.teryt. - przedawnienie. Nie stwierdza się nieważności po upływie roku od dnia ich podjęcia (chyba że nie przedłożono ich w odpowiednim terminie albo są aktami prawa miejscowego). Sąd orzeka wtedy o ich niezgodności z prawem.

Skarga na przepisy prawa miejscowego org. adm. rządowej – uwzględniając sąd stwierdza nieważność w całości lub części. Nie obowiązuje przesłanka przedawnienie.

~Wyroki w sprawnie skarg na akty nadzoru. Uwzględniając skargę jed.sam.terytorialnego na akt nadzoru, sąd uchyla ten akt.

~Wyroki w sprawie skarg na inne niewymienione akty lub czynności. Uwzględniając skargę sąd uchyla lub stwierdza bezskuteczność.

Zakaz reformationis in peius – sąd administracyjny nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności.

Wydanie wyroku:

- tylko przez sędziów, przed którymi odbywała się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku

- po niejawnej naradzie sędziów. Przebieg narady i głosowanie nad orzeczeniem jest tajne, a zwolnienie od zachowania tajemnicy nie jest dopuszczalne (jedyny wyjątek – członek składu orzekającego, który zgłosił zdanie odrębne, wyraził zgodę na podanie swojego nazwiska). Narada obejmuje dyskusję, głosowanie nad mającym zapaść orzeczeniem i zasadniczymi powodami rozstrzygnięcia oraz spisanie sentencji wyroku.

- wyrok zapada większością głosów. Pierwszy składa głos sędzia sprawozdawca, potem kolejno od najmłodszego stażem na stanowisku sędziego sądu administracyjnego, ostatni głosuje przewodniczący. Sędzia, który nie zgodził się z większością, może przy podpisywaniu sentencji zgłosić zdanie odrębne, uzasadniając je na piśmie przed podpisaniem uzasadnienia.

Treść i forma wyroku:

wyrok składa się z sentencji i uzasadnienia

a) sentencję wyroku podpisuje cały skład sądu. Podpisanie wyroku jest warunkiem jego prawidłowości. Sentencja powinna zawierać: oznaczenia sądu, imiona i nazwiska sędziów, protokolanta oraz prokuratora jeżeli brał udział, datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, imię i nazwisko lub nazwę skarżącego, przedmiot zaskarżenia oraz rozstrzygnięcie sądu.

b) uzasadnienie wyroku

- w sprawach uwzględniających skargę, sąd jest obowiązany z urzędu sporządzić uzasadnienie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia wyroku albo podpisania sentencji wyroku na posiedzeniu niejawnym. Odpis wyroku z uzasadnieniem dostarcza się każdej ze stron.

- w sprawach, w których skargę oddalono, uzasadnienie sporządza się na wniosek strony zgłoszony w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku albo dostarczenia sentencji. Uzasadnienie sporządza się w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia wniosku. Odmowa sporządzenia uzasadnienia następuje postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym, na postanowienie służy zażalenie. Odpis wyroku z uzasadnieniem dostarcza się stronie składającej wniosek.

- powinno zawierać: zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie, a także wskazanie co do dalszego postępowania (jeżeli uwzględnienie skargi wymaga ponownego rozpatrzenia sprawy)

- podpisują sędziowie, którzy brali udział w wydaniu wyroku

Ogłoszenie wyroku:

- następuje na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę

- w sprawie zawiłej sąd może odroczyć ogłoszenie na czas do 14 dni, w postanowieniu o odroczeniu powinien wyznaczyć termin ogłoszenia wyroku i ogłosić go niezwłocznie po zamknięciu rozprawy (może być przedłużony raz, co najwyżej na 7 dni)

- następuje na posiedzeniu jawnym, dokonuje się przez odczytanie sentencji

- jeżeli orzeczenie zostało wydane na posiedzeniu niejawnym, a uzasadnienia nie sporządza się z urzędu to odpis sentencji doręcza się stronie

- nieobecność stron nie wstrzymuje ogłoszenia

Moc wyroku:

sąd jest związany wyrokiem od chwili jego ogłoszenia, a jeżeli wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym to od podpisania sentencji.

Sprostowanie wyroku:

- z urzędu sąd może sprostować niedokładności, błędy pisarskie, rachunkowe, inne oczywiste omyłki

- z żądaniem sprostowania mogą wystąpić strony

- o sprostowaniu sąd może postanowić na posiedzeniu niejawnym, umieszcza się wzmiankę o sprostowaniu na oryginale wyroku, na postanowienie o sprostowaniu lub odmowie sprostowania służy zażalenie

- NSA może z urzędu sprostować wyrok I instancji

Uzupełnienie wyroku:

- strona może zgłosić wniosek o uzupełnienie w ciągu 14 dni od dnia doręczenia wyroku z urzędu, a gdy wyroku nie doręcza się stronie od dnia ogłoszenia wyroku

- jeżeli sąd nie orzekł o całości skargi albo nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia, które wg przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu

- orzeczenie uzupełniające wyrok zapada w formie wyroku, chyba że uzupełnienie dotyczy wyłącznie kosztów

- wniosek o uzupełnienie co do zwrotu kosztów sąd może rozpoznać na posiedzeniu niejawnym

Wykładnia wyroku:

- sąd, który wydał wyrok rozstrzyga wątpliwości co do jego treści, wykładni dokonuje w formie postanowienia

- dokonanie wykładni możliwe zarówno z urzędu jak i na wniosek stron, na postanowienie o wykładni lub na odmowę jej dokonania służy zażalenie

POSTANOWIENIA:

- do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy o wyrokach, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej

- postanowienia można podzielić na:

1) kończące postępowanie (np. postanowienie o odrzuceniu skargi, o umorzeniu postępowania)

2) wydawane w toku postępowania (np. w sprawie wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu, zawieszenia postępowania)

- mogą być wydawane na posiedzeniach jawnych (rozprawie) i na niejawnych

- rozstrzygnięcia zawarte w postanowieniach niekończących postępowania w sprawie, wydanych na posiedzeniach jawnych, jeżeli nie przysługuje na nie zażalenie, wpisuje się do protokołu bez spisywania odrębnej sentencji

- postanowienia ogłoszone na rozprawie, gdy podlegają zaskarżeniu, sąd uzasadnia i doręcza stronom

- postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu stronom. Jeżeli stronie przysługuje środek zaskarżenia, postanowienie należy doręczyć z uzasadnieniem. Uzasadnienie należy sporządzić w terminie 7 dni od dnia wydania postanowienia.

Moc postanowień:

- wydane na posiedzeniu niejawnym wiążą od chwili, w której zostały podpisane wraz z uzasadnieniem

- jeżeli sąd nie uzasadnia postanowienia wiążą od chwili podpisania sentencji

- postanowienia niekończące postanowienia w sprawie mogą być uchylone i zmienione wskutek zmiany okoliczności sprawy, nawet jeżeli są zaskarżone, a nawet prawomocne

PRAWOMOCNOŚĆ ORZECZEŃ

1) prawomocność formalna – polega na niemożności zmiany rozstrzygnięcia zawartego w orzeczeniu sądowym za pomocą zwykłych środków odwoławczych. Orzeczenie staje się prawomocne, jeżeli nie służy co do niego środek zaskarżenia. Jeżeli zaskarżono tylko część orzeczenia staje się ono prawomocne w części pozostałej z upływem terminu, chyba że NSA może z urzędu rozpoznać sprawę także w tej części.

Postanowienie, na które nie służy środek zaskarżenia, nie staje się prawomocne, jeżeli podlega rozpoznaniu przez NSA, gdy sąd ten rozpoznaje sprawę w której je wydano.

2) prawomocność materialna – dotyczy skutków rozstrzygnięcia ze względu na jego treść, zawartą w orzeczeniu sądowym. Prawomocne orzeczenie wiąże strony i sąd, który je wydał oraz inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Prawomocność orzeczenia stwierdza się na wniosek strony oraz z urzędu. Stwierdza ją wojewódzki sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym, a do czasu gdy akta sprawy znajdują się w NSA to ten sąd.

Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia. Zakres powagi rzeczy osądzonej wyznacza moc prawomocności materialnej dla dopuszczalności podjęcia weryfikacji działania, bezczynności lub przewlekłości postępowania organów wykonujących administrację publiczną na drodze sądowej i administracyjnej.

27. Przedmiot skargi kasacyjnej.

• Skarga przysługuje od wydanego przez sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie chyba, ze przepis szczególny stanowi inaczej ( art. 173 par.1) -->Tak np. od postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej służy zażalenie, ale na postanowienie o umorzeniu postępowania służy skarga kasacyjna.

• Mimo tego zastrzeżenia ustawa nie zawiera jednak żadnego przepisu ograniczającego możliwość zaskarżenia wyroku WSA. W toku prac nad ustawą pomysły takich rozwiązań jednak się pojawiały. Zaskarżeniu podlegają też postanowienia kończące postępowanie w sprawie, czyli takie, których wydanie zamyka drogę do wydania w sprawie wyroku. Do postanowień tych należą: postanowienie o odrzuceniu skargi, o umorzeniu postępowania, o odrzuceniu skargi kasacyjnej i o odrzuceniu wniosku o wznowienie postępowania. Podobnie jak w przypadku wyroków, tak w przypadku postanowień kończących postępowanie w sprawie skarga kasacyjna do NSA przysługuje, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej. To zastrzeżenie powoduje, że z wymienionych powyżej postanowień kończących postępowanie w sprawie skargą kasacyjną nie może być zaskarżone postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej, gdyż, zgodnie z art. 194 § 1 pkt 7 ustawy, wnoszony jest od niego środek odwoławczy w postaci zażalenia.

• Na jakiej podstawie można wnieść skargę (co można zarzucić): art. 174 kpk

- naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie

- naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy

28. Legitymację do złożenia skargi kasacyjnej ma:

1. Strona. Postępowanie sądowo-administracyjne jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym stronami są skarżący oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłość prowadzenia postępowania jest przedmiotem skargi. Legitymację zatem do złożenia skargi kasacyjnej mają skarżacy oraz organ. Według 12 p.p.s.a: " Ilekrość w ninjejszej ustawie jest mowa o stronie, rozumie się przez to również uczestnika postępowania" Legitymację mają zatem uczestnicy postępowania (art. 33 $ 1 i $ 2 p.p.s.a);

2. Prokurator - niezależnie od tego, czy brał udział w postępowania, jeżeli według jego oceny wymaga tego ochronia praworządności lub praw człowieka i obywatela (art. 8 p.p.s.a);

3. Rzecznik Praw Obywatelskich - niezależnie od tego , czy brał udział w postępowaniu, jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela (art. 8 p.p.s.a) Uwzględniając rozwiązanie prawne przyjęte w art. 208 ust. 1 Konstytucji RP, należy stwierdzić, że skarga kasacyjna służy Rzecznikowi Praw Obywatelskich wtedy, gdy naruszono praworządność, godząc w chronione wolności i prawa człowieka i obywatela, a nie w naruszenie obiektywnego porządku prawnego, które będzie dostateczną podstawą skargi kasacyjnej prokuratora;

4. Rzecznik Praw Dziecka - niezależnie od tego, czy brał udział w postępowaniu, jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praw dziecka (art. 8 $ 2 p.p.s.a.).

29. Granice skargi kasacyjnej.

Sąd rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej!!!

Decyduje o przedmiocie kasacji oraz prawomocności orzeczenia WSA w części niezaskarżonej

Wyjątkiem jest - 183 § 2 mianowicie nieważność skargi kasacyjnej.

1. W postępowaniu sądowo-administracyjnym Naczelny Sąd Administracyjny, mocą art. 183 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi związany jest granicami skargi kasacyjnej, granice te zakreśla autor skargi. Dopełnienie wymogu wskazania podstaw skargi kasacyjnej zakreślonych w powołanym przepisie art. 174 p.p.s.a jest konieczne, ponieważ podstawy te wyznaczają granice skargi kasacyjnej, którymi jest związany - zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a - Naczelny Sąd Administracyjny. Przytoczenie podstawy kasacyjnej musi być precyzyjne, gdyż z uwagi na związanie sądu granicami skargi kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny może uwzględnić tylko te przepisy, które zostały wyraźnie wskazane w skardze kasacyjnej jako naruszone. Związanie granicami skargi kasacyjnej powoduje, że jeżeli brak jest zarzutów dotyczących naruszenia konkretnych przepisów procedury sądowej, to Naczelny Sąd Administracyjny związany jest ustaleniami przyjętymi w zaskarżonym wyroku.

Cz. IV pyt. 30 Zażalenie do NSA

Prawo zażalenie do NSA służy od postanowień wojewódzkiego sądu administracyjnego w przypadkach przewidzianych w ustawie. Ponadto zażalenie służy na postanowienia, których przedmiotem jest (art. 194 p.p.s.a.):

• przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;

• wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności, o których stanowi art. 61 ustawy;

• zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;

• odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;

• sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;

• oddalenia wniosku o wyłączenie sędziego;

• odrzucenia skargi kasacyjnej;

• odrzucenie zażalenia;

• zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;

• ukaranie grzywną.

Zażalenie służy stronom i uczestnikom post oraz osobom, organizacji społecznej, których sąd nie dopuścił do udziału w post, prokuratorowi, RPO, RPD.

Warunki formalne. Treść i forma zażalenia powinny czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wnioski o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia.

Termin: 7 dni od dnia doręczenia postanowienia. Uiszczenie wpisu jest wrunkiem formalnym.

Zażalenie wnosi się do wojewódzkiego sądu admin., który akta sprawy wraz z zażaleniem przedstawia NSA po doręczeniu zażalenia pozostałym stronom. Odpowiedź może być wniesiona wprost do NSA w terminie 7 dni od dnia doręczenia zażalenia.

Wojewódzki sąd admin. jest właściwy do ponownego rozpoznania postanowienia: "jeżeli zażalenie zarzuca nieważność post lub jest oczywiście uzasadnione, wojewódzki sąd admin., który wydał zaskarżone postanowienie może na posiedzeniu niejawnym, nie porzedstawiając akt NSA, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia [rzysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych." (art. 195 §2 p.p.s.a)

Wojewódzki sąd admin. może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia . Postanowienie może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

NSA rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym. Stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej.