Podstawowe wskaźniki składu jonowego wody

Jon amonowy NH₄⁺
Jednododatni rodnik (NH₄⁺) zachowujący się w naturalnych warunkach podobnie do metali alkalicznych. Charakterystyczny składnik wód podziemnych występujących w warunkach redukcyjnych. Pojawia się w wodach podziemnych w wyniku naturalnych procesów, efektem których jest wydzielanie się amoniaku reagującego z wodą. W wodach gruntowych najczęściej pochodzi z mineralizacji substancji organicznej zachodzącej w warunkach redukcyjnych oraz denitryfikacji. Dostaje się też do wód razem ze ściekami rolniczymi, bytowymi, przemysłowymi. Łatwo sorbowany. Stężenia j. a. przekraczające 0,5 mg N/dm³ uznawane są za toksyczne, a występujące w wodach gruntowych traktowane jako bezpośredni wskaźnik ich zanieczyszczenia. Występowanie j. a. łącznie z substancję organiczną utrudnia uzdatnianie - chlorowanie wody ze względu na tworzenie organicznych chloramin. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa].

Jon azotanowy NO₃^-, azotany(V)
Najpowszechniejsza forma występowania azotu mineralnego w wodach podziemnych występujących w warunkach utleniających. Pojawia się zwykle jako efekt mineralizacji substancji organicznych (roślinnych i zwierzęcych), bądź procesów nitryfikacji. J. a. występujące w wodach potocznie nazywane są azotanami. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jon chlorkowy Cl^-, jon chloru (I), (chlorki)
Główny anion występujący zawsze i powszechnie w wodach podziemnych. W wodach niskozmineralizowanych ma znaczenie podrzędne. Wraz z głębokością systematycznie wzrastają stężenia Cl^-, wzrasta też ich udział w mineralizacji wody (wody chlorkowe). Jony Cl^- w wodach podziemnych mogą pochodzić z ługowania minerałów solonośnych i wód reliktowych oraz ingresji wód morskich. Często, zwłaszcza w wodach gruntowych, pochodzą też z zanieczyszczeń bytowych lub przemysłowych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jony główne (wód podziemnych), jony podstawowe
Jony o dominujących stężeniach w wodach podziemnych. Należą do nich aniony (jon chlorkowy, jon siarczanowy, jon wodorowęglanowy) oraz kationy (jon sodowy, jon potasowy, jon wapniowy, jon magnezowy). Często jon potasowy i sodowy przedstawiane są łącznie, zwykle w przeliczeniu na jon sodowy. Stężenia j. g. i wzajemne ich proporcje wykorzystywane są przy klasyfikowaniu chemizmu wód podziemnych (klasyfikacje hydrogeochemiczne). Proporcje te zmieniają się wraz ze zmianami warunków środowiska występowania wód podziemnych. Strefowość hydrogeochemiczna pionowa. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jon hydroksylowy OH^-, wodorotlenowy jon, wodorotlenkowy jon
Jon powstający m.in. w wyniku dysocjacji cząsteczek wody. J. h. aktywnie uczestniczą w procesach hydrogeochemicznych (np. hydrolizie wody). Stężenie j. h. decyduje o zasadowości wody. Jon hydronowy. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jon magnezowy Mg²⁺, jon magnezu (II)
Jeden z głównych kationów wód podziemnych, występujący z reguły w podrzędnych stężeniach w stosunku do pozostałych kationów. Występuje na jednym poziomie utleniania - jako kation dwudodatni. Towarzyszy zwykle jonom wapnia, wyraźnie ustępując im ilościowo. Pochodzi z wietrzenia minerałów skał magmowych i ługowania skał osadowych głównie dolomitów. Aktywnie uczestniczy w procesach sorpcyjnych. Nadaje wodzie cechę zwaną twardością. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jon potasowy K⁺, jon potasu (I)
Powszechnie spotykany składnik wód podziemnych, występujący w stężeniach niższych niż pozostałe główne kationy (główne składniki wód). W wodach podziemnych potas występuje na jednym stopniu utlenienia (+1) i aktywnie uczestniczy w procesach sorpcyjnych, na ogół silniej wiążąc się z minerałami ilastymi niż pozostałe kationy. W wodach podziemnych pojawia się jako efekt wietrzenia minerałów skał magmowych, ługowania soli ze skał osadowych, wymywania resztek ługów pokrystalizacyjnych i synsedymentacyjnych wód morskich. Może pochodzić z zanieczyszczeń bytowych, przemysłowych oraz rolniczych. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jon siarczanowy SO₄^2-, siarczan (VI)
Główne jony wód podziemnych, występujące wyłącznie w warunkach utleniających, gdzie są podstawową formą wodnej migracji siarki. Pojawiają się w wyniku ługowania skał zawierających minerały siarczanowe oraz jako efekt procesów sulfatyzacyjnych. Mogą być też efektem mineralizacji substancji organicznej, wietrzenia złóż siarczkowych, zanieczyszczeń antropogenicznych (górniczych, przemysłowych, bytowych, rolniczych, hodowlanych). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jon siarczynowy SO₃^2-, jon siarczanowy (IV)
Nietrwały, mało stabilny jon występujący w wodach podziemnych w podrzędnych ilościach jako przejściowy produkt przemian utleniająco-redukcyjnych związków siarki. W standardowych analizach wód podziemnych oznaczony jest zwykle łącznie z jonami siarczanowymi (VI) i często jony te łącznie podawane są w formie siarczanów (VI). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jon sodowy Na⁺, jon sodu (I)
Sód występuje w naturalnych wodach na jednym stopniu utlenienia (+1). J. s. jest jednym z głównych jonów wód naturalnych. W wodach nisko zmineralizowanych występuje w nieznacznych ilościach rzędu 1-50 mg/dm³. Aktywnie uczestniczy w procesach wymiany jonowej. W wodach podziemnych pojawia się jako efekt wietrzenia skaleni sodowych, ługowania osadowych złóż soli, wymywania resztek słonych wód reliktowych oraz w wyniku procesów desorpcyjnych. Wody gruntowe, zawierające sód jako kation dominujący, występują w strefach lądowego zasolenia i wybrzeży morskich. Źródłem sodu są też różnego rodzaju zanieczyszczenia antropogeniczne (górnicze, przemysłowe i bytowe). [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jon wapniowy Ca²⁺, jon wapnia (II)
W wodach podziemnych pierwiastek wapń występuje na jednym poziomie utleniania, jako kation dwuwartościowy. J. w. jest głównym kationem wód podziemnych, dominującym ilościowo nad pozostałymi w wodach niskozmineralizowanych i w strefie stagnacji hydrogeochemicznej. Pochodzi z wietrzenia minerałów skał magmowych i ługowania skał osadowych (np. wapieni i dolomitów). Do wód podziemnych może też przenikać z zanieczyszczeń (przemysłowych, bytowych). Aktywnie uczestniczy w procesach sorpcyjnych. Nadaje wodzie cechę zwaną twardością. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jon węglanowy CO₃^2-
Anion występujący podrzędnie lub wręcz śladowo w niskozmineralizowanych wodach podziemnych, biorący udział w równowadze węglanowej. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jon wodorowęglanowy HCO₃^-
Główny anion niskozmineralizowanych wód podziemnych uczestniczący w równowadze węglanowej. W wodach podziemnych pojawia się w wyniku rozpuszczania dwutlenku węgla oraz ługowania skał węglanowych. Niekiedy może być efektem antropogenicznego zanieczyszczenia wód. W miarę głębokości występowania wód podziemnych, stężenia j. w. ustępują ilościowo pozostałym głównym anionom (jony główne), ostatecznie zanikając na znacznych głębokościach. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jon żelazawy Fe²⁺, jon żelaza (II), jon żelaza dwudodatniego
Najpowszechniejsza forma występowania żelaza w nisko zmineralizownych wodach podziemnych. Na tę formę przeliczane jest stężenie żelaza występującego w wodach naturalnych w różnych formach występowania (specjacjach) i na różnym poziomie utlenienia i podawane w standardowych analizach jako Fe²⁺. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]

Jon żelazowy Fe³⁺, jon żelaza (III), jon żelaza trójdodatniego
Jony żelaza na +3 stopniu utlenienia występują w wodach podziemnych w znikomych ilościach, najczęściej w postaci różnego typu jonów kompleksowych. Występują wyłącznie w warunkach utleniających, gdzie też łatwo wytracają się w postaci tlenków i wodorotlenków. Stężenia jonu żelaza (III) w analizach wód najczęściej oceniane są łącznie ze stężeniami jonów Fe (II) i łącznie podawane jako Fe²⁺. [Słownik hydrogeologiczny, PIG 2002, Warszawa]