Klęska powstania kościuszkowskiego, która pociągnęła za sobą trzeci rozbiór Polski, przypieczętowała upadek państwa. Przez kolejne 123 lata kraj nasz znajdował się w neiwoli. Zaczęto szukać sposobów, które pozwoliłyby odzyskać niepodległość.
Po III rozbiorze Polski wielu patriotów udało się na emigrację do Francji, gdyż wiązali oni swoje nadzieje na odzyskanie niepodległości właśnie z tym krajem. W 1796 roku generał Jan Henryk Dąbrowski skierował prośbę o utworzenie Legionów do rządu francuskiego, który następnie odesłał go do walczącego we Włoszech Napoleona Bonapartego. Ten z kolei, potrzebując nowych żołnierzy, wyraził zgodę na powitanie Legionów Polskich we Włoszech.
Na początku 1797 roku Dąbrowski wydał odezwę do rodaków, by przybywali do Włoch i tam służyli u boku Napoleona, który pomoże im odzyskać utraconą ojczyznę. W szeregach Legionów stanęło około 7 tysięcy żołnierzy, głownie osób przebywających na emigracji oraz wojskowych, którzy dostali się do niewoli francuskiej, a wcześniej zmuszeni byli do walczenia w armii austriackiej.
Początkowo Legiony walczyły u boku Napoleona, a po pokoju z Austrią w 1797 roku przeistoczyły się w korpus posiłkowy Republiki Cysalpińskiej. Jeden oddział został wysłany do Rzymu, gdzie Francja obaliła wkrótce rządy papieskie. W listopadzie 1798 roku uczestniczył on w obronie miasta przed armią austriacką. Miesiąc później część Legionów, tzw. I liga pod wodzą Karola Kniaziewicza rozstrzygnęła o zwycięstwie Francji pod Civita Castellana.
Po kolejnym pokoju z Austrią w 1801 roku Legiony nie miały już sensu istnienia. Napoleon ogłosił ich rozpad. Około 6 tysięcy walczących w nich żołnierzy zostało skierowanych na wyspę San Domingo (obecnie Haiti), gdzie walczyli przeciwko powstaniu niewolników murzyńskich. Do Europy powróciło zaledwie kilkuset Legionistów. Pozostali zmarli zabici przez tubylców albo w skutek chorób tropikalnych.
Mimo iż historia Legionów nie jest zbyt długa, miały one wielkie znaczenie dla późniejszych losów Polski. Przede wszystkim wykształciły znakomitą kadrę przyszłych oficerów. Stały się symbolem patriotyzmu i wiary w niepodległość. W 1797 roku powstał tekst "Pieśni Legionów Polskich we Włoszech" ("Mazurka Dąbrowskiego"), którego autorem był Józef Wybicki - znany poeta i publicysta. Pieśń ta w XX wieku stała się oficjalnym hymnem narodowym Polski
W Europie trwała wojna. W 1806 roku Anglia, Prusy i Rosja zawiązały kolejną, IV koalicję antyfrancuską. Wojska Napoleona rozbiły jednak armię pruską, a sam cesarz wkroczył do Berlina. Nakazał wezwać tam organizatorów Legionów Polskich we Włoszech – J. Wybickiego i generała J.H. Dąbrowskiego.
Zamiarem jego było wykorzystanie autorytetu, jakim cieszyli się wśród rodaków, w celu szybkiego stworzenia oddziałów na terenie Wielkopolski. Nastąpiło to po ich przybyciu do Poznania w listopadzie 1806 roku. Napoleon, chcąc pozyskać Polaków do wojny z Rosją, 14 stycznia 1807 roku powołał w zajętej przez Francuzów Warszawie Komisje Rządzącą. Była ona organem władzy centralnej na wyzwolonych ziemiach polskich, Jej prezesem został Stanisław Małachowski. Naczelnym wodzem mianowano księcia Józefa Poniatowskiego. Utworzono trzy legie pod dowództwem generałów: Józefa Poniatowskiego, Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Zajączka. Liczyły one 30 tysięcy żołnierzy. W czerwcu wojska francuskie pokonały pod Frydlandem armię rosyjską. Miesiąc poźniej ( 7 lipca) zawarto pokój w Tylży, narzucający Rosji blokadę kontynentalną. Na jego mocy Napoleon utworzył Księstwo Warszawskie, w którego skład wchodziły ziemie drugiego i trzeciego zaboru pruskiego z Warszawą, Poznaniem i Toruniem. Na czele księstwa, które obejmowało około 2,7 mln mieszkańców, stanął król saski – Fryderyk August Wettin. 22 lipca 1807 roku Księstwo Warszawskie otrzymało swoja konstytucję.
Główne postanowienia to:
- zniesienie poddaństwa chłopów
- wprowadzenie równości wszystkich wobec prawa
- poszerzenie kręgu uprawnionych do udziału w wyborach
- powierzenie władzy ustawodawczej sejmowi
- powierzenie silnej władzy wykonawczej monarsze, który miał też duże możliwości inicjatywy ustawodawczej.
W 1808 roku wprowadzony został Kodeks Napoleona, podkreślający znaczenie własności prywatnej. Pozbawione osłony wojsk francuskich, bronione przez wojska polskie i saskie, Księstwo Warszawskie zdołało obronić swoją niepodległość przed naporem wojsk austriackich.
Wojska Księstwa Warszawskiego przeszły do kontrofensywy, wyzwalając spod okupacji austriackiej Galicję Wschodnią i Zachodnią. Na tym terytorium książę Józef Poniatowski powołał Rząd Centralny Wojskowy Tymczasowy Obojga Galicji, który przejął obowiązki administracji austriackiej.
W myśl postanowień zawartego 14 października 1809 pokoju w Schönbrunn, kończącego wojnę francusko-austriacką, Księstwo Warszawskie powiększyło się o obszar III (tzw. wówczas Galicja Zachodnia) i skrawek I zaboru austriackiego (cyrkuł zamojski). Przyniosło to wzrost terytorium państwa z 103 do 155 tys. km², a ludności z 2,6 do 4,3 mln osób. Nowe nabytki podzielone zostały na 4 departamenty (krakowski, lubelski, radomski i siedlecki) i 40 powiatów. Bogaty w złoża soli rejon Wieliczki stał się autonomicznym okręgiem pod wspólną administracją Księstwa i Austrii. Część zaboru austriackiego, a mianowicie obwód tarnopolski, przekazany został Rosji, podobnie jak wcześniej obwód białostocki (część zaboru pruskiego) przy utworzeniu Księstwa Warszawskiego w 1807.
22 czerwca 1812 Napoleon w Wiłkowiszkach ogłosił w rozkazie dziennym rozpoczęcie drugiej wojny polskiej. 24 czerwca siły koalicji sforsowały Niemen. 26 czerwca zebrał się sejm Księstwa, na sesji którego 28 czerwca ogłoszono przywrócenie Królestwa Polskiego.
Rosję zaatakowała Wielka Armia Napoleona, w ramach której walczyło 100 tys. wojska polskiego. Większość oddziałów polskich była rozproszona w jednostkach francuskich, jedynie V Korpus, liczący 35 tys. żołnierzy, pozostawał pod bezpośrednim zwierzchnictwem gen. Józefa Poniatowskiego. Po wyzwoleniu Wilna Napoleon powołał 1 lipca 1812 Komisję Rządu Tymczasowego Wielkiego Księstwa Litewskiego, której zadaniem była tymczasowa administracja na ziemiach litewsko-białoruskich zajętych (wyzwolonych) przez wojska napoleońskie.
Polacy dzielnie walczyli w bitwie o Smoleńsk i pod Borodino, pierwsi wkroczyli do Moskwy, lecz z moskiewskiej wyprawy wróciło ich niespełna 24 tys. Rząd Księstwa Warszawskiego zamierzał wtedy odwrócić się od Napoleona i ponownie paktować z Aleksandrem I w sprawie odbudowy państwa polskiego. Książę Józef Poniatowski pozostał jednak wierny cesarzowi i wycofał się z ok. 30 tys. wojska polskiego do Saksonii, będącej aliantem Francji. Mianowany marszałkiem Francji, dowodził jeszcze polskim korpusem w Bitwie Narodów pod Lipskiem 18 października 1813 i ranny utonął w Elsterze, osłaniając odwrót armii Napoleona. Resztki armii polskiej wraz z Napoleonem wycofały się potem do Francji i dopiero po jego abdykacji wróciły do kraju pod rosyjską komendę wielkiego księcia Konstantego, brata Aleksandra I.
Po klęsce Napoleona w 1812 w Rosji, na terytorium Księstwa Warszawskiego wkroczyły wojska rosyjskie, kładąc praktycznie kres jego istnieniu. 18 marca 1813 Aleksander I powołał pięcioosobową Radę Najwyższą Tymczasową Księstwa Warszawskiego z prezesem Wasylem Łanskojem, której zadaniem było ściągnięcie z księstwa wysokiej kontrybucji na potrzeby armii rosyjskiej. W latach 1813-1814 Rosjanie pozyskali tą drogą 258 milionów złp. Prawnie Księstwo przestało istnieć w 1815 wskutek decyzji kongresu wiedeńskiego. Sprawa utrzymania samodzielnego Królestwa Polskiego stanęła na porządku dziennym kongresu z inicjatywy Anglii, która chciała jego odtworzenia. Odmienne plany, wchłonięcia Księstwa przez Rosję, miały Rosja i Prusy. Do kompromisu doszło w 1814 roku przed powrotem Napoleona z Elby.
3 maja 1815 na kongresie w Wiedniu Rosja podpisała z Prusami i z Austrią konwencje bilateralne o podziale Księstwa Warszawskiego i trójstronną konwencję o utworzeniu Wolnego Miasta Krakowa. Zadecydowano, iż Księstwo zostanie podzielone na 4 części:
Prusy – zachodnią część księstwa – Wielkie Księstwo Poznańskie i Ziemię Chełmińską z Toruniem
Rosja – wschodnią i środkową część księstwa – Kongresówka
Powstało państwo Wolne Miasto Kraków
Gdy kongres wiedeński ostatecznie zdecydował o powstaniu Królestwa Polskiego w unii personalnej z carami Rosji, Aleksander I otrzymał, uznany przez polski Sejm, tytuł króla polskiego.
Artykuł 5 traktatów bilateralnych głosił: Księstwo Warszawskie, z wyłączeniem części, którymi w inny sposób na mocy powyższych artykułów rozporządzono, połączone jest z Cesarstwem Rosyjskim. Połączone zaś z nim będzie nieodzownie przez swoją konstytucję i posiadane przez Najjaśniejszego Cesarza Wszechrosji, jego dziedziców i następców. Jego Cesarska Mość zachowuje sobie prawo nadać temu państwu, mającemu używać oddzielnej administracji, [urządzenie wewnętrzne], jakie uzna za przyzwoite.
Po wyprawie wojsk francuskich do Rosji w 1812 roku skończyły się czasy potęgi Napoleona w Europie. O dalszych losach ziem polskich radzono na kongresie wiedeńskim w 1814 i 1815 roku. Omawiano wówczas problemy związane ze zmianami granic państw. Decydującą rolę podczas kongresu odegrał car Aleksander I. Zaproponował utworzenie z terenów byłego Księstwa Warszawskiego - Królestwa Polskiego (zwanego później Kongresówką). Liczyło ono 127 tysięcy km2 i 3,3 miliona mieszkańców. 27 listopada 1815 roku car nadał Królestwu konstytucję, w której tworzeniu pomagał mu Polak - książę Adam Jerzy Czartoryski.
Do najważniejszych postanowień w niej zawartych należały:
związanie Polski z Rosją poprzez osobę cara, który był jednocześnie królem polskim
zapewnienie wolności osobistej i majątkowej obywatelom
rozporządzenie o posługiwaniu się językiem polskim w urzędach.
Namiestnikiem, czyli zastępcą cara na obszarze Królestwa Polskiego, został gen. Józef Zajączek. Naczelnym wodzem mianowano wielkiego księcia Konstantego, brata cara. Kongresówka nie była jednak niepodległym państwem, toteż idee narodowowyzwoleńcze pozostawały wciąż żywe. Pierwsze tajne związki zaczęto organizować w środowisku oficerskim. Z inicjatywy majora Waleriana Łukasińskiego powstało Wolnomularstwo Narodowe (1819). Dążyło ono do przyłączenia reszty terenów polskich do Królestwa Polskiego oraz do utrzymania tożsamości narodowej. Tajne stowarzyszenia tworzyły się również w środowisku młodzieżowym. Zaliczyć do nich należy organizację Panta Koina (gr. wszystko wspólne), której głównym celem było podniesienie poziomu umysłowego i moralnego młodego pokolenia.
W 1807 na mocy traktatu w Tylży ziemie II i III zaboru (bez Gdańska i przekazanego Rosji obwodu białostockiego) oraz część ziem I zaboru weszły w skład Księstwa Warszawskiego. W 1815 kongres wiedeński przyznał Prusom zachodnią część Księstwa Warszawskiego (województwo poznańskie i bydgoskie).
Po I wojnie światowej Polska odzyskała większość Wielkopolski oraz większość Pomorza Gdańskiego bez samego Gdańska .
1809, w wyniku klęski poniesionej w wojnie z Francją, Austria podpisała w Schönbrunn pokój, na mocy którego utraciła na rzecz Księstwa Warszawskiego Nową Galicję oraz część powiatu zamojskiego, a na rzecz Rosji obwód tarnopolski. 1815 w wyniku postanowień kongresu wiedeńskiego odzyskała tereny na południe od Krakowa, na prawym brzegu Wisły (Podgórze) i obwód tarnopolski. 1846 zajęła Wolne Miasto Kraków. 1918 ziemie polskie zagarnięte przez Austrię powróciły do niepodległej Polski.
Po I wojnie światowej Polska odzyskała cały zabór austriacki, z wyjątkiem Spisza.
W I połowie XIX wieku rolę mecenasa kultury przejęły polskie rody arystokratyczne. Do najwybitniejszych przedstawicieli tych rodów należy zaliczyć przede wszystkim: Stanisława Kostkę Potockiego, Józefa M. Ossolińskiego, Tadeusza Czackiego, Tarnowskich z Dzikowa, czy Lubomirskich w Łańcucie. Największą role odegrała jednak rodzina Czartoryskich w Puławach. To właśnie Puławy stały się jednym z najważniejszych ośrodków polskiej kultury i nauki. Nieocenioną rolę w tym względzie odegrała Izabella Czartoryska, która od 1796 roku znów poczęła gromadzić zbiory biblioteczne. Stworzyła ona także ośrodek edukacji dla synów arystokratów i ziemian. Można ją z pełną odpowiedzialnością uznać za pionierkę polskiego muzealnictwa. W 1800 roku zbudowała ona w swym ogrodzie pałacowym, który został z czasem nazwany Świątynią Sybilii, pawilon w którym gromadziła pamiątki narodowe.
Do powstania listopadowego poza rezydencjami magnackimi życie kulturalne i naukowe rozwijało się najpełniej w Wilnie i w Krzemieńcu. Niemała rolę odgrywał także pod tym względem Kraków i Poznań. W 1880 roku w Warszawie zostało powołane do życia Towarzystwo Przyjaciół Nauk, które stało się klubem nauki i rozrywki. Tu współpracowano i wymieniano opinie. Wśród inicjatorów Towarzystwa, które narodziło się z dyskusji przeprowadzanych początkowo w kawiarniach i klubach, znaleźli się: Stanisław Staszic oraz Stanisław Sołtyk. Długoletnim prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk był właśnie sam S. Staszic, a potem także Julian Ursyn Niemcewicz. Towarzystwo organizowało wykłady i dyskusje, inicjowało projekty badawcze oraz wydawnicze. To właśnie ono sfinansowało między innymi ogromny „Słownik języka polskiego” opracowywany w latach 1806-1814 przez Samuela Bogumiła Lindego. Towarzystwo oprócz popierania nauki, wspierało bardzo polskie piśmiennictwo, teatr, a także działało na rzecz upowszechniania dzieł literackich.
Do czołowych polskich twórców I połowy XIX wieku w dziedzinie literatury należy zaliczyć takie nazwiska jak: Alojzy Feliński (1771-1820), Aleksander Fredro (1793-1876) autor słynnych „Ślubów panieńskich”, „Zemsty”, „Dożywocia”; Seweryn Goszczyński (1801-1876), Zygmunt Krasiński (1812-1859) autor „Nie-Bokiej komedii”, „Irydiona”, „Przedświtu”, „Psalmów przyszłości”; Józef Ignacy Kraszewski (1812-1887) autor „Starej baśni” „Klasztoru”; Adami Mickiewicz (1798-1855) i jego główne dzieła: „Poezje”, „Konrad Wallenrod”, „Dziady”, „Pan Tadeusz”; Julian Ursyn Niemcewicz (1758-1841) autor słynnych „Śpiewów historycznych”; Cyprian Norwid (1821-1883) autor „Vade macum” „Promethidion”; Stanisław Kostka Potocki (1755-1821) – wielki reformator systemu szkolnictwa w Królestwie Polskim oraz twórca czterech tomów „Podróży do Ciemnogrodu”; Henryk Rzewuski (1791-1866), autor „Pamiątek Soplicy”, „Listopad”; Juliusz Słowacki (1809-1849) autor „Kordiana”, „Balladyny”, „Beniowskiego”, „Króla – Duch”; Stanisław Trembecki (około 1739-1812) autor „Sofiówki”; Maria Wirtemberska (1768-1897), autorka „Malwina, czyli domyślność serca”; Józef Wybicki (1747-1822), autor „Pieśni legionów polskich we Włoszech” oraz Narcyza Żmichowska (1819-1876) - autorka „Poganki”.
Do najwybitniejszych przedstawicieli muzyki tamtego okresu należą niewątpliwie Fryderyk Chopin (1810-1849) autor dzieła: „Koncerty fortepianowe e-moll i f-moll” oraz wielu etiud, mazurków i pieśni oraz Stanisław Moniuszko (1819-1832), autor takich muzycznych arcydzieł, jak : „Śpiewniki domowe”, „Halka”, „Straszny dwór”.
Sztuki piękne reprezentowali wówczas najwspanialej Antoni Brodowski (1784-1832) - „Nadanie dyplomu Uniwersytetowi Warszawskiemu przez Aleksandra I”; Piotr Michałowski (1800-1855) – autor dzieł „Szarża w wąwozie Somosierry” oraz „Seńko” i Aleksander Orłowki (1777-1832) autor „Widoku z Nieborowa” oraz „Karykatur”.
W teatrach I połowy XIX wieku królowała klasycyzm, analogicznie jak w architekturze, która stała wówczas na usługach Antonio Corazzi. To właśnie jemu zawdzięcza się Teatr Wielki w Warszawie z 1833 roku. Dwaj inni czołowi architekci tamtego okresu to: Christian Piotr Aigner oraz Wawrzyniec Gacewicz. Poza miastami dość znaczną ilość budowli powstawała także na wsiach, gdzie sprowadzali się ziemianie. Najbardziej wówczas tj. w epoce klasycyzmu, ulubionym gatunkiem literatury stała się poezja. Utwory poetycki wzorowano głównie na odach Homera. Klasycy nawiązywali w swych dziełach do antyku - do jedności świata śródziemnomorskiego. Znany był także i dość rozpowszechniony w polskiej literaturze nurt sentymentalizmu, który reprezentowała głównie Maria Wirtemberska. Wielką sławę zdobyli także Alojzy Feliński, autor hymnu „Boże coś Polskę” oraz „Rękopis znaleziony w Saragossie” Jana Potockiego, który było najwybitniejszym dziełem epoki. Został on przetłumaczony na wiele języków.
Po klasycyzmie na arenę polskiej kultury wkroczył romantyzm. Jego głównym ośrodkiem stało się Wilno, które reprezentowali Adam Mickiewicz, Tomasz Zan, czy Jan Czeczot. Kiedy źródłem inspiracji dla klasyków było to, co europejskie i wspólne, źródłem natchnienia dla romantyków, było coś wręcz przeciwnego, a mianowicie to, co odrębne i niepowtarzalne. Stąd też sięgnięcie przez nich do tradycji ludowych. Lud utożsamiali oni z prawdą. Romantycy postrzegali swą pracę jako misję i jako służbę dla narodu-ludu. Chętnie sięgali także do tradycji rycerstwa średniowiecznego. Dlatego ponieważ cenili sobie indywidualizm, szlachetność i tajemniczość. Romantykami zawładnęły fascynacje namiętności i tajemnice wielkich emocji. Wierzyli oni w wyjątkowość każdej duszy. Ich cechą charakterystyczna był także bunt wymierzony przeciwko ówczesnemu światu z jego regułami, bunt przeciwko ówczesnym wzorcom i wartościom.
Po klęsce powstania listopadowego stolicą polskiego romantyzmu stałą się Paryż. Emigracja przymusowa i „dobrowolna” doprowadziła do rozkwitu tamtejsze środowiska polskich romantyków, których rozłąka z krajem jeszcze bardziej natchnęła. To właśnie tam powstały największe dzieła Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunt Krasińskiego, Maurycego Mochnackiego i także Cypriana Norwida. To właśnie także w Paryżu ukształtowała się ostatecznie koncepcja poety jako przewodnika duchowego narodu i wieszcza. Polski romantyzm odbił się szerokim echem zwłaszcza na poezji, muzyce, historiografii. Na świecie poza Fryderykiem Chopinem, najbardziej znanym polskim romantykiem był Adam Mickiewicz. W kraju natomiast, w tym samym czasie, kiedy we francuskiej stolicy powstawały największe dzieła, popularnością i poczytnością cieszyły się dzieła miejscowych literatów. W Galicji wyróżniał się na tym tle Wincenty Pol, Kornel Ujejski i Lucjan Siemiński. Na ziemiach polskich należących do zaboru rosyjskiego do najwybitniejszych należeli: Władysław Syrokomla (Ludwik Kondratowicz), Józef Ignacy Kraszewski, Teofil Lenartowicz, Henryk Rzewuski oraz Narcyza Żmichowska. W zaborze pruskim zaś grono miejscowych literatów i historiozofów tworzyli: Karol Libelt, Bronisław Trentowski oraz August Cieszkowski.
I wojna światowa
28 czerwca 1914 roku doszło do zamachu w Sarajewie na austriackim arcyksięciu Franciszku Ferdynandzie Habsburgu i jego małżonki Zofii Chotek. Uznawany jest on za bezpośrednią przyczynę wybuchu pierwszej wojny światowej.
Latem 28 VII 1914 roku w Europie rozpoczęła się wielka wojna - I wojna światowa. Trwała ona cztery lata, aż do 11 XI 1918 roku. Po jednej stronie znalazły się Niemcy, Austro-Węgry oraz, później, Włochy - państwa trójprzymierza. Po drugiej zaś Francja, Wielka Brytania i Rosja - państwa trójporozumienia. Stopniowo do wojny przystępowały inne państwa, w końcowej fazie uczestniczyły w niej 33 państwa świata.
Sławne polskie wojska
Po raz pierwszy państwa, które dokonały rozbioru naszego kraju, były po dwóch stronach barykady. Fakt ten obudził w społeczeństwie nadzieje na bliskie odzyskanie niepodległości. Polacy w kraju i za granicą organizowali polskie oddziały wojskowe u boku walczących ze sobą mocarstw, a tym samym przypomnieli światu imię Polska.
Zyskały sławę nasze oddziały w Galicji, pod nazwą Legionów. Walczyły one na froncie wschodnim z Rosją. Twórcą Legionów Polskich był Józef Piłsudski, nieutrudzony bojownik o niepodległość, Naczelny Wódz, Marszałek Polski, przywódca narodu. Armia Polska utworzona została również we Francji i walczyła z Niemcami.
Wszechstronni Polacy
Nie tylko na polach bitew chcieli nasi rodacy przypomnieć o istnieniu naszego narodu. Wielkiej sławy pianista, premier, patriota Ignacy Paderewski starał się zainteresować sprawą polską polityków wielkich mocarstw. W tym swojego przyjaciela i wielkiego fana, prezydenta USA Wiliama Wilsona.
Klęska wrogów
23 II 1917 roku wybuchła w Rosji rewolucja, która obaliła carat, a w końcu tego roku po władzę sięgneli bolszewicy, czyli partia z Włodzimierzem Leninem na czele. Rosja pogrążyła się w krwawej wojnie domowej. W roku następnym niepowodzenia wojenne spowodowały obalenie cesarzy Niemiec i Austro-Węgier. Klęski wszystkich państw rozbiorowych sprzyjały polskiej sprawie.
Pierwszy krok ku wolności
11 XI 1918 roku oficjalnie podpisano zakończenie wojny w wagonie w Compiegne. Polacy nie czekając na pomoc z zewnątrz, sami przystąpili do rozbrajania wojsk okupacyjnych. Polska oficjalnie odzyskała niepodległość po 123 latach. Ale to był dopiero pierwszy krok do odzyskania pełnej wolności.
Niepodległość dociera do Bydgoszczy
Bydgoszczan niepodległość zastała później, gdyż dopiero 20 I 1920 roku. Uroczystość odbyła się z wielkim hukiem na Starym Rynku. Redaktor Jan Teska przywitał wieżdżające do miasta wojska 60 Pułku Piechoty Wielkopolskiej. Wtedy niemiecki prezydent Bydgoszczy Hugo Wolf oddał insygnia władzy nad miastem Janowi Maciaszkowi.