Zagadnienia do egzaminu:

 

WYKŁAD 1

1. Miejsce bakterii w świecie mikroorganizmów.

2. Podstawowe różnice między bakteriami, a innymi drobnoustrojami.

3. Metody badania drobnoustrojów.

4. Technika mikroskopii - mikroskop świetlny – zasada działania,

5. Metody badania morfologii drobnoustrojów:

   1. preparaty przyżyciowe,

   2. preparaty barwione.

6. Metody barwienia drobnoustrojów:

   1. pozytywne, negatywne,

   2. proste, złożone.

   3. barwienie drobnoustrojów metodą Grama.

1. Podział bakterii oparty na cechach morfologicznych.

2. Podstawowe elementy struktury komórki bakteryjnej – budowa, funkcje.

3. Dodatkowe elementy struktury komórki bakteryjnej – budowa, funkcje.

4. Formy atypowe i degeneracyjne bakterii.

5. Rozwój i wzrost bakterii:

   1. Substancje i czynniki niezbędne do wzrostu i rozwoju bakterii.

   2. Wymagania tlenowe: bezwzględne beztlenowce, bezwzględne tlenowce, względne beztlenowce                                                      

   3. Wymagania temperaturowe:

      1. bakterie psychrofilne

      2. bakterie mezofilne,

      3. bakterie termofilne

   4. Wpływ Ph środowiska na rozwój bakterii.

   5. Czas generacji bakterii. Fazy wzrostu bakterii.

6. Czynniki wpływające na patogenność bakterii oraz ich przystosowanie się do środowiska.

   1. Enzymy bakteryjne – rodzaje, rola, znaczenie w praktyce zawodowej.

   2. Toksyny bakteryjne – rodzaje, rola, znaczenie w praktyce medycznej.

   3. Przetrwalniki bakteryjne – przebieg procesu kiełkowania.

1. Rozmnażanie u bakterii.

   1. Podział bezpośredni.

   2. Procesy transformacji.

   3. Procesy transdukcji – rodzaje, znaczenie.

   4. Koniugacja – przebieg procesu, rola, znaczenie plazmidów.

1. Metody hodowli bakterii.

   1. Definicje pojęć: hodowla, kolonia, pożywka.

   2. Podział podłoży bakteriologicznych /krótka charakterystyka, przykłady/

      1.  ze względu na charakter składników /naturalne, syntetyczne, półsyntetyczne/,

      2. ze względu na konsystencję /płynne, półpłynne, stałe/,

      3. ze względu na wymagania odżywcze drobnoustrojów:

         1. proste

         2. złożone /wybiórczo-namnażające, wybiórczo-różnicujące/,

         3. specjalne

2. Możliwość hodowli bakterii w warunkach beztlenowych i w atmosferze CO₂.

3. Cechy wzrostu bakterii na podłożach płynnych i stałych.

 

WYKŁAD 2

 

1. Wpływ związków chemicznych i czynników fizycznych na drobnoustroje.

2. Dekontaminacja (mycie, dezynfekcja i sterylizacja)

3. Aseptyka i antyseptyka

4. Dezynfekcja.

   • definicja dezynfekcji,

   • podział procesu dezynfekcji:

     • Dezynfekcja termiczna (paseryzacja, tyndalizacja etc.)

     • Dezynfekcja chemiczna (środki chemiczne stosowane w dezynfekcji)

     • Dezynfekcja fizyczna (promienowanie)

     • Dezynfekcja termiczno – chemiczna

5. Sterylizacja.

   • definicja sterylizacji,

   • czynniki fizyczne i chemiczne wykorzystywane w procesach sterylizacji.,

   • metody sterylizacji,

   • kontrola procesów sterylizacji (fizyczna, chemiczna, biologiczna – Sporal A i S)

6. Filtracja przez sączki bakteryjne.

   • rodzaje filtrów,

   • kontrola działania filtrów bakteryjnych (Serratia marcescens)

7. Odkażanie

   • ”idealny” środek odkażający

   • środki utleniające

   • sole metali ciężkich

   • alkohole

   • fenole i krezole

   • formaldehyde

   • detergenty

   • barwniki

   • jodofory

8. Metodyka higienicznego mycia (dekontaminacji) rąk.

   • Badanie obecności bakterii na skórze dłoni nieodkażonych i odkażonych

 

WYKŁAD 3

 

1. Hemoliza na agarze krwawym – typy hemolizy.

2. Charakterystyka ziarenkowców Gram dodatnie. Rodzaje (Streptococcus, Staphylococcus, Enterococcus)

3. Gronkowiec złocisty – drobnoustrój potencjalnie patogenny.

   • Toksyny i enzymy wydzielane przez gronkowca złocistego.

   • Schorzenia gronkowcowe – charakterystyka.

   • Gronkowcowe zatrucia pokarmowe.

   • Zagadnienie nosicielstwa gronkowców.

   • Dochodzenie epidemiologiczne.

4. Streptococcus pneumoniae - dwoinka zapalenia płuc – charakterystyka drobnoustrojów

   • Schorzenia wywoływane przez dwoinki zapalenia płuc

5. Paciorkowce – charakterystyka, podział serologiczny.

   • Toksyny i enzymy wydzielane przez paciorkowce ropotwórcze.

   • Paciorkowcowe schorzenia skóry i błon śluzowych.

   • Późne schorzenia paciorkowcowe – choroba reumatyczna i ostre kłębuszkowe zapalenie nerek.

6. Paciorkowce zieleniejące i paciorkowce kałowe – charakterystyka, chorobotwórczość.

   • Metody różnicowania paciorkowców w toku badania bakteriologicznego.

7. Ziarniaki Gram ujemne – charakterystyka, rodzaje:

   • Neisseria gonorrhoeae –dwoinka rzeżączki

   • Neisseria meningitidis – dwoinka zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych

 

WYKŁAD 4

1. Podstawowe wiadomości o grzybach i promieniowcach:

Drożdże zarodnikujące (właściwe) – rodzaje, wykorzystanie w przemyśle fermentacyjnym

1. Drożdże niezarodnikujące – rodzaje, występowanie w produktach spożywczych.

2. Pleśnie – rodzaje, ujemna rola w procesie psucia żywności,

• Rodzaj Aspergillus – wytwarzanie mykotoksyn, zatrucia.

• Rodzaj Penicillium – zatrucia, wykorzystanie w produkcji serów

• Inne rodzaje i ich występowanie w produktach żywnościowych

Zatrucia grzybami pasożytującymi na zbożach

• Claviceps purpurea – Buławinka czerwona (Sporysz)

Substancje wytwarzane przez grzyby pleśniowe:

• Aflatoksyny – rodzaje, działanie toksyczne

• Ochratoksyny - rodzaje, działanie toksyczne

• Mikotosyny wytwarzane przez rodzaj Fusarium

Promieniowce, charakterystyka /podobieństwa do bakterii i grzybów/.

Promieniowce chorobotwórcze – Actinomyces bovis, Actinomyces israeli, Nocardia asteroides – cechy różnicujące.

Źródła i drogi zakażenia promieniowcami.

Postaci kliniczne promienicy.

Objawy kliniczne choroby

Rozpoznawanie promienicy, objawy kliniczne, (badania bakteriologiczne).

Tok badania bakteriologicznego w kierunku promienicy (preparaty bezpośrednie, hodowla, próba biologiczna

 

2.   Diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń wywoływanych przez prątki.

1. Morfologia i fizjologia drobnoustrojów z rodzaju Mycobacterium,.

2. Typy prątków gruźlicy, charakterystyka, występowanie.

3. Budowa prątków gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis).

4. Zjadliwość prątków. Czynnik wiązkowy, sulfatydy.

5. Gruźlica. Źródła i drogi zakażenia. Zakażenia pierwotne i wtórne.

6. Postaci kliniczne choroby.

7. Rozpoznawanie gruźlicy płuc. Znaczenie badań bakteriologicznych.

8. Przebieg badania bakteriologicznego w kierunku prątków gruźlicy /preparaty bezpośrednie, posiew, próba biologiczna/.

9. Gruźlica prosówkowa

10. Leczenie gruźlicy.

11. Szczepienia ochronne. Szczepionka BCG - skład.

12. Tuberkulina. Odczyn tuberkulinowy.

13. Prątki trądu (Mycobacterium leprae), krótka charakterystyka.

14. Trąd, postaci kliniczne.

3. Diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń wywoływanych przez laseczki tlenowe i beztlenowe.

1. Charakterystyka laseczek tlenowych (Bacillus) i beztlenowych (Clostridium).

2. Egzotoksyny.

3. Laseczka wąglika (Bacillus anthracis) – budowa, fizjologia, chorobotwórczość.

4. Postaci kliniczne wąglika.

5. Bacillus cereus – drogi zakażenia, objawy kliniczne zakażenia

6. Laseczka tężca, charakterystyka, chorobotwórczość.

7. Tężec, źródła i drogi zakażenia, objawy kliniczne.

8. Profilaktyka (czynna, bierna i czynno-bierna), leczenie tężca

9. Laseczki z grupy zgorzeli gazowej, charakterystyka, chorobotwórczość.

10. Zgorzel gazowa, źródła i drogi zakażenia, objawy kliniczne.

11. Laseczka jadu kiełbasianego – Clostridium perfringens - charakterystyka, chorobotwórczość.

12. Zatrucia jadem kiełbasianym, źródła i droga zakażenia, objawy kliniczne zatrucia.

13. Rozpoznawanie choroby przez lekarza, metody bakteriologicznych badań diagnostycznych w kierunku jadu kiełbasianego.

4. Diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń wywoływanych przez drobnoustroje z rodziny Corynebacteriaceae

1. Drobnoustroje z rodziny Corynebacteriaceae – charakterystyka.

2. Maczugowce błonicy, charakterystyka, chorobotwórczość, wzrost na podłożach (Loefflera I z tellurynem potasu)

3. Błonica - objawy kliniczne choroby.

4. Rozpoznawanie i leczenie błonicy.

5. Swoista profilaktyka błonicy (szczepienie – Di-Per-Te)

6. Metody oznaczania toksyczności szczepów maczugowców błonicy – test ELEKA.

7. Odczyn Schicka – metoda oceny odporności ustroju na jad błoniczy.

8. Listeria monocytogenes - listerioza, drogi zarażenia, postaci kliniczne choroby.

 

WYKŁAD 5

1.      Prawidłowa mikroflora ustroju człowieka

2.      Czynniki zjadliwości bakterii (egzotoksyny, endotoksyny - budowa, otoczki)

3.      Choroby przenoszone przez żywność:

• Epidemiologia

• Czynniki etiologiczne

• Zapobieganie

• Symptomatologia toksykoinfekcji

• Rodzaje biegunek

• Drobnoustroje enterotoksykogenne, enteroinwazyjne

• Leczenie toksykoinfekcji – ogólne zasady

4.      Pałeczki Gram-ujemne z rodziny Enterobacteriaceae,charakterystyka, występowanie.

1. Charakterystyka rodzaju: Escherichia,

• Budowa antygenowa

• Schorzenia wywoływane przez E.coli

• Metody bakteriologicznego różnicowania

 

5.     Pałeczki z rodzaju Salmonella, charakterystyka.

• Budowa antygenowa

• Dur brzuszny i dury rzekome (źródła i drogi zakażenia, objawy kliniczne)

• Tok badania bakteriologicznego materiałów w kierunku pałeczek z rodzaju Salmonella.

• Typowanie serologiczne szczepów z rodzaju Salmonella.

• Diagnostyka serologiczna duru brzusznego i paradurów /odczyn Widala/.

• Salmonellozy – źródła zakażenia, objawy, rozpoznawanie.

• Profilaktyka schorzeń i badania na nosicielstwo w kierunku pałeczek z rodzaju Salmonella.

6.      Pałeczki z rodzaju Shigella, charakterystyka.

• Budowa antygenowa pałeczek Shigella.

• Czerwonka – źródła i drogi zakażenia.

• przebieg choroby, objawy kliniczne, profilaktyka

WYKŁAD 6

 

Antybiotyki. Wrażliwość drobnoustrojów na leki. Problem lekooporności.

1. Definicja antybiotyku.

2. Podział antybiotyków ze względu na mechanizmy działania na drobnoustroje.

3. Antybiotyki działające bakteriobójczo i bakteriostatycznie.

4. Synergizm i antagonizm antybiotyków, znaczenie w zastosowaniu leczenia skojarzonego.

5. Mechanizmy nabywania lekooporności przez drobnoustroje.

6. Cel i zasady wykonywania antybiogramów

 

WYKŁAD 7

1. Charakterystyczne cechy wirusów i istotne różnice między wirusami a innymi drobnoustrojami.

2. Struktura wirusów. Białka wirusowe – strukturalne i enzymy.

3. Komórki permisywne.

4. Klasyfikacja wirusów. Wirusy RNA i DNA. Ogólna charakterystyka poszczególnych rodzin.

5. Replikacja wirusów – fazy replikacji wirusowej.

6. Patogeneza zakażenia – wirusy patogenne.

7. Przebieg infekcji wirusowej, rodzaje infekcji wirusowych.

8. Wirusy onkogenne i retrowirusy.

9. Nieswoiste i swoiste mechanizmy obronne gospodarza w zakażeniach wirusowych.

10. Nieswoista i swoista profilaktyka zakażeń wirusowych.

11. Zasady laboratoryjnej diagnostyki zakażeń wirusowych.

12. Metody hodowli wirusów:

• na zwierzętach

• na liniach komórkowych

• na zarodku jaja kurzego

Wirusologia szczegółowa:

• Wirusy zapalenia wątroby – HAV, HBV, HCV, HDV, HEV – etiologia, diagnostyka, profilaktyka

• Biegunki o etiologii wirusowej – etiologia, objawy, leczenie.

 

Wykład 8

1. Podstawowe składowe układu odporności - krótka charakterystyka odpowiedzi swoistej i nieswoistej.

2. Antygeny - definicja, rodzaje antygenów, cechy antygenu: immunogenność i antygenowość

3. Centralne i obwodowe narządy limfatyczne

4. Krótka charakterystyka komórek układu odporności:

   1. Limfocyty - podział

   2. Makrofagi

   3. Komórki dendrytyczne

   4. Granulocyty: neutrofile, eozynofile, bazofile

5. Immunoglobuliny - przeciwciała:

   1. Budowa przeciwciał

   2. Podział na klasy i krótka charakterystyka poszczególnych klas

6. Dopełniacz

   1. Drogi aktywacji - klasyczna, alternatywna, lektynowa

   2. Rola biologiczna składników dopełniacza 

7. Fagocytoza - wewnątrzkomórkowe zabijanie drobnoustrojów

   1. Komórki zdolne do fagocytozy