2009-11-28 20:37:00
Universis presentes litteras inspecturis STEPHANUS, permisssione divina Parisiensis ecclesiae minister indignus, salutem in filio Virginis gloriose.
Magnarum et gravium personarum crebra zeloque fidei accensa insinuavit relatio, quod nonnulli Parisius studentes in artibus proprie facultatis limites excedentes quosdam manifestos et execrabilis errores, immo potius vanitates et insanias falsas, in rotulo seu cedulis presentibus hiis annexo seu annexis contentos, quasi dubitabiles in scolis tractare et disputare praesumunt, non attendentes illud GREGORII:" Qui sapienter loqui nititur, magno opere metuat, ne eius eloquio audientium unitas confundatur, presertim dum errores predictos gentilium scripturis muniant, quas- proh pudor!- ad suam imperitiam asserunt sic cogentes, ut eis nesciant respondere". Ne autem, quod sic innuunt, asserere videantur, responsiones ita palliant quod, dum putant vitare Scillam, incidunt in Caripdim.
Dicunt enim ea esse vera secundum philosophiam, sed non secundum fidem catholicam, quasi sint due contrarie veritates, et quasi contra veritatem Sacrae Scripture sit veritas in dictis gentilium dampnatorum, de quibus scriptum est:"Perdam sapientiam sapientium", quia vera sapientia perdit falsam sapientiam. Utinam tales attenderent consilium sapientis dicentis:"Si tibi est intellectus, respondeo proximo tuo: sin autem, sit manus tua super os tuum, ne capiaris in verbo indisciplinato, et cofundaris".
Ne igitur incauta locutio simplices pertrahat in errorem, nos tam doctorum Sacrae pagine, quam aliorum prudentium virorum communicato consilio, districte talia et similia fieri prohibemus, et ea totaliter condempnamus, excommunicantes omnes illos, qui dictos errores vel aliquem de eisdem dogmatizaverint, aut defendere seu sustinere presumpserint quoquomodo, necnon auditores, nisi infra septem dies nobis vel cancellario parisiensi duxerint revelandum um, nihilominus contra eos pro processuri pro qualitate culpe ad penas alias, prout ius dictaverit, infligendas.
Librum etiam " De amore", sive " De Deo amoris", qui sic incipit: Cogit me multum etc. et sic terminatur: Cave igitur, galtere, amoris exercere mandata, etc.; item librum Geomantie, qui sic incipit: Estimaverunt Indi, etc. et sic terminatur: Ratiocinare ergo super eum, et invenies, etc. item libros, rotulos seu quaternos nigromanticos aut conitentes experimenta sortilegiorum, invocationes demonum, sive coniurationes in periculum animarum, seu in quibus de talibus et similibus fidei orthodoxe et bonis moribus evidenter adversantibus tractatur, per eandem nostram sententiam condempnamus, in omnes, qui dictos rotulos, quaternos dogmatizaverint, aut audierint, nisi infra septem dies nobis vel cancellario Parisiensi praedicto revelaverint eo modo, quo superios est expressum, in hiis scriptis excommunicationis sententiam proferentes, ad alias penas,, prout culpe qualitas exegerit, nihilominus processuri.
Datum anno Domini millesimo CC septuagesimo sexton <1276>, die dominica, qua cantatur Laetere Iherusalem, in curia parisiensi
Paryż 7 marca 1277 Stefan, z łaski bożej, sługa niegodny kościoła w Paryżu, przekazuje wszystkim, którzy przeczytają ten list, swoje pozdrowienie w imię syna naszej najświętszej Panny. Otrzymywaliśmy często od osób poważnych i godnych zaufania informacje, których inspiracją była gorliwość samej wiary, że niektórzy studenci wydziału sztuk w Paryżu przekraczając granice swojego wydziału i nie pytając się o pozwolenie przystąpili do dyskusji i omawiania - jakby miały być one przedmiotem dyskusji w szkołach - pewnych oczywistych i wstrętnych błędów, bardziej jednak rzeczy próżnych i kłamliwych fałszerstw [Ps.39,5], które są zawarte w tym zwoju bądź na stronach dołączonych do listu. Nie przestrzegają nauk Grzegorza, który pisał: "Kto zamierza mądrze mówić, ten winien z wielką troską dbać o to aby swoimi słowami nie zniszczył jedności słuchaczy, przez to głównie, że ci studenci wspomniane błędy podpierają pismami pogan, o których - O wstydzie! - w swoim niedoświadczeniu, powiadają, że są tak dalece przekonywujące, że nie wiedzą co im odpowiedzieć.
Aby jednak nie być posądzonym o głoszenie takich twierdzeń, ukrywają swoje odpowiedzi w taki sposób, że zamiast uniknąć Scylli wpadają w objęcia Charybdy. Powiadają bowiem, że te błędy są prawdziwe w ujęciu filozofii, ale nie są takie w ujęciu wiary, jak gdyby istniały dwie przeciwstawne sobie prawdy i jakby prawdzie Pisma przeciwstawiały się wypowiedzi potępionych pogan o których czytamy: "Wytracę mądrość mędrców"[ I Kor.1,19; Iz.29,14], bowiem prawdziwa mądrość zniszczy fałszywą. Oby jednak studenci ci posłuchali rady mędrca, który powiada: "Jeśli znasz się na rzeczy, odpowiedz bliźniemu, a jeśli nie, rękę twą połóż na ustach abyś nie został zaskoczony i zmieszany niemądrym słowem".[Eccl. 5,12].
Z obawy aby ta beztroska retoryka nie doprowadziła prostaczków do błędu, za radą doktorów teologii i innych doświadczonych osób, zakazujemy najsurowiej takiego i podobnego postępowania jeśli tylko miałoby one miejsce. Przeto potępiamy i zarazem ekskomunikujemy wszystkich, co będą wspomniane błędy lub jakiekolwiek z nich nauczać lub też wybierać aby je bronić lub uzasadniać.Potępiamy także ich słuchaczy, chyba że w przeciągu siedmiu zawiadomią nas lub kanclerza uniwersytetu w Paryżu abyśmy mogli mimo to wszystko, zgodnie z wielkością ich winy podjąć właściwe postępowanie poprzez nałożenie kary, przewidzianej przez prawo. Tym samym wyrokiem potępiamy także książkę pt. O miłości lub Bóg miłości, które taki ma początek: "Zmusza mnie bardzo" i dalej, a kończy się słowami: "Strzeż się Walterze, wykonywać polecenia miłości", itd. jak również księgę poświeconą wróżbom ze znaków na ziemi, która rozpoczyna się słowami: "Hindusi uważają" i dalej, a kończy się słowami: "Pomyśl więc o tym i znajdziesz" itd. Podobnie potępiamy książki, zwoje lub zeszyty, które poświęcone są zaklinaniu duchów ludzi zmarłych i zawierają przepisy pomocne w uzyskaniu przepowiedni, różne wezwania sił diabelskich lub zawierają groźne spiski dla duszy ludzkiej lub takiego rodzaju i podobne twierdzenia, które występują przeciwko prawdziwej wierze i dobrym obyczajom.
Ogłaszamy tedy wyrok ekskomuniki przeciwko tym wszystkim bez wyjątku, którzy nauczali wspomniane zwoje, księgi, bądź ich słuchali jeśli w okresie siedmiu dni nie zjawią i nie przyznają się do winy przed nami lub przed wspomnianym już kanclerzem Uniwersytetu w Paryżu, jak powiedziano już wyżej w tym liście. Będziemy wtedy jednocześnie występować przeciwko nim z innymi karami, które wymaga ciężar ich winy.
Dan w roku Pańskim 1277, w niedzielę, w pałacu biskupim w Paryżu gdy śpiewano pieśń: Ciesz się O Jeruzalem!.
Tezy:
1(185).Quod Deus non est trinus et unus, quoniam trinitas non stat cum summa simplicitate. Ubi enim est pluralitas realis, ibi necessario est additio et compositio. Exemplum de acervo lapidum.
1.Bóg nie istnieje w trzech osobach i nie stanowi jedności ponieważ istnienie Trójcy św. nie da się pogodzić z doskonałą prostotą. Tam bowiem gdzie występuje rzeczywista wielość, tam też musi być możliwe dodanie <nowego elementu> bądź złożenie <całości z mniejszych>. Przykładem jest stos kamieni.
2(186) Quod Deus non potest generare sibi similem. Quod enim generatur, ab aliquo habet principium, a quo dependet. Et, quo in Deo generare non est signum perfectionnis.
2. Bóg nie może powołać do istnienia czegoś sobie podobnego. To bowiem, co powoływane jest do istnienia przez cokolwiek, powstaje dzięki innej przyczynie, od której zależy. Z tego tez względu, w Bogu stwarzanie nie byłoby doskonałe.
3(13). Quod Deus non cognoscit alia a se.
3. Bóg nie poznaje niczego innego jak tylko siebie.
4 (87) Quod nichil est eternum a parte finis, quod non sit eternum a parte principii.
4.Nic nie jest wieczne ze względu na swój kres, jeśli nie byłoby takie ze względu na swój początek.
5(39)Quod omnia separata coeterna sunt prima principio.
5. Wszystkie byty oddzielone są w stosunku do pierwszej przyczyny współwieczne.
6(92). Quod redeuntibus corporibus celestibus omnibus in idem punctum, quod fit in XXX sex millibus annorum, redibunt idem effectus, qui sunt modo.
6. Jeśli wszystkie ciała niebieskie pojawiają się w tym samym punkcie, co dzieje się po 36 000 latach, to pojawią się również identyczne skutki, takie same, jak obecnie.
7(123) Quod intellectus non est actus corporis, nisi sicut nauta navis, nec est perfectio essentialis hominis.
7. Rozum nie jest aktem ciała, nie jest także żeglarzem, jest on na podobieństwo sternika kierującego łodzią. Nie jest także doskonałością istotną człowieka.
8(132) Quod intellectus, quando vult, dimittit corpus, et quando vult, induit.
8. Rozum opuszcza ciało, kiedy chce, a także kiedy nie chce, to się z nim nie łączy.
9(138)Quod non fuit primus homo, nec erit ultimus, immo semper fuit et semper erit generatio hominis ex homine.
9. Nie było żadnego pierwszego człowieka i podobnie nie będzie ostatniego, ale przeciwnie, zawsze miało miejsce i będzie zachodziło rozradzanie się człowieka przez człowieka.
10(137). Quod generatio hominis est circularis, eo quod forma hominis redit pluries super eandem partem materie.
10. Rozmnażanie się ludzi odbywa się jakby po okręgu, gdyż forma człowieka powraca wielokrotnie do tej samej części materii.
11(113). Quod homo est homo preter animam rationalem.
11. Człowiek pozostaje człowiekiem mimo tego, że posiada rozumną duszę.
12(175).Quod, quia Socrates factus est non receptibilis eternitatis, si debet esse eternus, necesse est ut transmutetur natura et specie.
12. Ponieważ Sokrates nie został stworzony, aby być wiecznym, musi on, jeśli chciałby istnieć wiecznie, zmienić swoją naturę oraz przynależność gatunkową.
13(122). Quod ex sensitivo et intellectivo in homine non fit unum per essentiam, nisi sicut ex intelligentia et orbe, hoc est, unum per operationem.
13. Ze zmysłów i umysłu w człowieku nie wynika jedność, a tylko działanie, jakie objawia się z działania inteligencji niebios i ruchu sfer, czyli stanowią jedność dzięki działaniu.xxxx
14(143). Quod homo pro tanto dicitur intelligere, pro quando celum dicitur ex se intelligere, vel vivere, vel moveri, id est, quia agens istas actiones est ei unitum ut motor mobili, et non substantialiter.
14. Podobnie o człowieku powiada się, że myśli, jak mówi się o niebiosach, że myślą, żyją i poruszają się same z siebie, w tym znaczeniu, że przyczyna tych wszystkich działań jest z nim złączona, ale nie substancjalnie lecz podobnie jak poruszyciel z poruszanym.
15 (174). Quod homo post mortem amittit omne bonum.
15. Człowiek po swojej śmierci traci wszystkie dobra.
16(201).Quod de fide non est curandum, si dicatur aliquid esse hereticum, quia est contra fidem.
16. Nie trzeba się troszczyć o wiarę tam, jeśli się powiada: cos jest heretyckie gdyż sprzeciwia się wierze.
17(215).Quod non contingit corpus corruptum redire idem numero, nec idem numero resurget.
17.Nie zdarza się, aby ciało zniszczone ponownie powróciło w takiej samej ilości i odrodziło się ilościowo identyczne.
18(216). Quod ressurectio futura non debet concedi a philosopho, quia impossibile est eam investigari per rationem. Error, quia etiam philosophus debet captivare intellectum in obsequium fidei.XXXX
18. Przyszłe zmartwychwstanie nie może być rozważane przez filozofa, gdyż nie jest możliwe, aby mogło one być badane przez rozum. Jest to błąd, gdyż filozof winien dbać o swój umysł, aby podporządkowywał się wierze.
19(219).Quod anima separata nullo modo patitur ab igne.
19.Dusza oddzielona od ciała w żaden sposób nie cierpi od ognia.
20.(179) Quod lex naturalis prohibet interfectionem animalium irrationabilium sicut rationabilium, licet non tantum.
20.Prawo naturalne zakazuje zabijania zarówno nierozumnych zwierząt, jak i rozumnych, < czyli ludzi>, chociaż czyni to z mniejsza mocą.
21(102). Quod nichil fit a causa, sed omnia de necessitate eveniunt, et, quod omnia futura, que erunt, de necessitate erunt, et que non erunt. impossibile est esse, et quod nichil fit contingenter, considerando omnes causas. Error, quia concursus causarum est de difinitione casualis, ut dicitur Boetius libro de Consolatione.
21.Nic nie dzieje sie przypadku, lecz wszystko zachodzi z konieczności, I wszystkie zdarzenia przyszłe, które zaistnieją, będą takie z konieczności. Te natomiast, które nie będą miały miejsca, nie mogą istnieć. Niemożliwe jest także istnienie, które byłoby przypadkowe, jeśli rozważy się wszystkie jego przyczyny. Błąd. Ponieważ sam zbieg przyczyn jest z samej definicji przypadkowy, jak powiada Boecjusz w księdze O pocieszeniu.
22(173).Quod felicitas non potest a Deo immitti immediate.
22. Szczęśliwość nie może być dana przez Boga bezpośrednio.
23(217). Quod dicere Deum dare felicitatem uni, et non alii, est sine ratione et figmentum.
23.Twierdzenie, ze Bog daje szczęście jednemu a drugiemu nie daje, jest pozbawione podstaw i fantazjąxxxx
24(7). Quod omnes scientie sunt preternecessarie, preter philosophicas disciplinas, et, quod non sunt necessarie, nisi propter consuetudinem hominum.
24. Wszystkie nauki poza naukami filozoficznymi nie są niezbędne, a jeśli są takie, to tylko w wyniku ludzkiego obyczaju.
25(214). Quod Deus non potest dare perpetuitatem rei transmutabili et corruptibili.
25. Bóg nie może dać wieczności rzeczy zmiennej i podlegającej zniszczeniu
26(29). Quod prima causa posset producere effectum sibi equalem, nisi temperaret potentiam suam.
26. Pierwsza przyczyna może spowodować skutku rownego sobie jeśli nie zmniejszy własnej mocy.
27(115). Quod Deus non posset facere plures animas in numero.
27.Bóg nie może uczynić wielu dusz różniących sie nawzajem.
28(35). Quod Deus nunquam plus creavit intelligentiam, quam modo creat.
28.Bóg nie stworzył więcej bytów czysto duchowych, jak tylko tyle, ile stworzył.
29(26).Quod Deus est infinite virtutis in duratione, non in action; talis infinitas non est, nisi in corpore infinito, si esset.
29. Bóg ma nieskończoną moc objawiająca się w trwaniu, a nie w działaniu, taka bowiem nieskończona moc nie istnieje, gdyby istniało, to mogłaby przysługiwać tylko ciału nieskończonemu,.
30(58).Quod intelligentie superiores creant animas rationales sine motu celi; intelligentie autem inferiores creant vegetativam et sensitivam motu celi mediante.
30. Inteligencje wyższe stwarzają dusze rozumne bez udziału ruchu niebios, inteligencje zaś niższe stwarzają dusze wegetatywna I zmyslowaza pośrednictwem ruchu niebios.
31(130). Quod intellectus humanus est eternus, quia est causa eodem modo semper se habente, et quia non habet materiam, per quam prius sit in potentia quam in actu.
31.Intelekt człowieka jest wieczny, ponieważ pochodzi od niezmiennej przyczyny oraz dlatego, ze nie posiada materii, dzięki której jest najpierw w możności a potem w akcie.
32(117). Quod intellectus est unus numero omnium, licet enim separetur a corpore hoc, non tamen ab omni.
32. Intelekt jest jeden dla wszystkich <ludzi>, chociaż może być oddzielony od konkretnego ciała, to jednak nie od wszystkich ciał.
33(177). Quod raptus et visiones non fiunt, nisi per naturam.
33. Ekstazy i wizje zachodzą tylko dzięki naturze.
34.(27) Quod prima causa non potest plures mundus facere.
34. Pierwsza przyczyna nie może uczynić wielu światów.
35(195) Quod sine agente prorpio, ut patre et homine, non posset fieri homo a Deo.
35. Bez działania czynnika właściwego, to znaczy
ojca i człowieka zarazem, Bóg nie może uczynić człowieka.
36(9) Quod Deum in hac vita mortali possumus intelligere per essentiam.
36. Możemy poznac Boga w sposób istotny w tym życiu doczesnym.
37(4)Quod nichil est credendum, nisi per se notum, vel ex per se notis possit declarari.
37. Nie należy wierzyć w nic, co by nie było samo przez się oczywiste albo nie da się uzasadnić na podstawie oczywistych przesłanek.
38(107). Quod Deus non potuit fecisse primam materiam, nisi mediante corpori celesti.
38.Bóg nie może uczynić materii pierwszej bez pośrednictwa ciala niebieskiego.
39(21).Quod ad voluntate antiqua non potest novum procedere absque transmutatione precedente.
39. Nowy skutek nie może powstać z działania wcześniejszej woli < bożej>, gdy nie ma jej zmiany.
40(1). Quod non est excellentior status, quam vacare philosophie.
40. Nie ma doskonalszego stanu od zajmowania się filozofią.
41(149). Quod intellectus Socratis corrupti non habet scientiam eorum, quorum habuit.
41. Intelekt Sokratesa po jego śmierci nie zachowuje tej wiedzy, jaka miał za życia.
42(15). Quod causa prima non habet scientiam futurorum contingentium. Prima ratio, quia futura contingentia non sunt entia. Secunda, quia futura contingentia sunt particularia; Deus autem cognoscit virtute intellectiva, quia non potest particulare cognoscere. Unde si non esset sensu, forte intellectus non disngueret inter Socratem et Platonem, licet distingueret inter hominem et asinum. Tertia est ordo cause ad causatum; prescentia enim divina est causa necessario prescritorum. Quarta est ordo scientie ad scitum: quamvis enim scientia non sit causa sciti, ex quo tamen scitur, determinatur ad alteram partem contradictionis; et hoc multo magis in scientia divina, quam nostra.
42.Pierwsza przyczyna nie ma wiedzy o zdarzeniach przyszłych przygodnych. Pierwszy argument: ponieważ zdarzenia takie nie są bytami < czyli nie istnieją>. Drugi argument: zdarzenia przyszłe przygodne są jednostkowe; Bóg bowiem poznaje dzięki takiej władzy, która jednak nie może poznać tego, co jednostkowe. Z tego zaś wynika, ze jeśli nie pojawia się w poznaniu zmysłowym, to intelekt nie rozróżniałby Sokratesa od Platona, chociaż mógłby odróżnić człowieka od osła. Trzeci argument: Istnieje związek miedzy przyczyną a <powodowanym przez nią> skutkiem; wiedza uprzednia Boga jest przyczyną konieczną tego, co jest jej przedmiotem. Czwarty argument: istnieje stosunek wiedzy do tego, co poznane. Gdy wiedza nie jest przyczyną poznania, to jednak przez to, że jest już poznane, wynika, że może być określona przez dwie wypowiedzi sprzeczne < jako prawdziwe lub fałszywe>, i to dotyczy o wiele więcej teologii niż naszego poznania.
43(68). Quod primum principium non potest esse causa diversorum factorum hic inferius, nisi mediantibus aliis causis, eo quod transmutans diversimode transmutat, nisi transmutatum.
43.Pierwsza zasada nie może być przyczyną różnorodnych zjawisk zachodzących na ziemi, jak tylko za pośrednictwem innych przyczyn, gdyż, to, co przemienia się, zmienia się na wiele sposobów, o ile nie podległa zmianie.
44(28). Quod ab uno primo agente non potest esse multitudo effectuum.
44.Pierwszy przyczyna nie może wywołać wiele skutków.
45(37).Quod primum principium non est propria causa eternorum, nisi metaphorice, quia conservat ea, id est, quia, nisi esset, ea non esset.
45. Pierwsza zasada nie jest właściwą przyczyną rzeczy wiecznie istniejących, najwyżej jest tak w znaczeniu przenośnym, gdyż je obejmuje, a to znaczy, że jeśli jej by nie było, to także nie byłoby tych rzeczy.
46(108).Quod, sicut ex materia non potest aliquid fieri sine agente, ita nec ex agente aliquid fieri sine materia; et, quod Deus non est causa efficiens, nisi respectu eius quod habet esse in potentie materie.
46. Tak jak z materii nic nie może powstać bez współdziałania czynnika działającego, podobnie z samej przyczyny nic nie może powstać bez współdziałania materii. A dalej, Bóg nie jest przyczyną sprawczą z wyjątkiem takich bytów, które istnieją w możności samej materii.
47(96). Quod entia declinant ab ordine prime cause, in se considerata, licet non in ordine ad alias causas agentes in universo. Error, quia essentialior et inseparabilior est ordo entium ad primam causam, quam ad causas inferiores.
47. Rozważając byty, takie jakie one są, <widać>, ze są zależne od pierwszej przyczyny, chociaż nie wynikają z ich związku z innymi przyczynami działających w świecie. Jest to błąd, gdyż związek bytów z pierwszą przyczyną jest bardziej istotny i nierozłączny niż w przypadku przyczyn mniej doskonałych.
48(22). Quod Deus non potest essse causa novi facti, nec potest aliquid de novo, producere.SS.
48. Bóg nie może być przyczyną sprawczą nowych skutków, ani także nie może wytworzyć czegoś nowego.
49(66). Quod Deus non possit movere celum motu recto. Et ratio est, quia tunc relinqueret vacuum.
49. Bóg nie może nadać niebiosom ruchu prostolinijnegom, a to z tej racji, że ruch taki dopuszczałby istnienie próżni.
50(23). Quod Deus non potest irregulariter, id est, alio modo, quam movet, movere aliquid, quia in eo non est diversitas voluntatis.
50(23). Bóg nie może poruszać czegokolwiek w sposób nieregularny, to znaczy inaczej niż
WS-. Porusza obecnie, dlatego, ze w Bogu nie występuje różnorodność woli. SS(chodzi dalej o ruch nieregularny, czyli zmienny a nie o niestale reguły)
51(24). Quod deus est eternus in agendo et movendo, sicut in essendi, aliter ab alio determinaretur, quod esset prius illo.
51. Bóg jest w swoim działaniu odwieczny w działaniu i ruchu podobnie wieczny jak w swoim istnieniu. Inaczej byłby on zależny od czegoś, ,co byłoby wcześniejsze od niego.
52(18).Quod id quod de se determinatur ut deus,vel semper agit, vel nunquam; et quod multum sunt eterna.
52. Istota, która określa siebie podobnie jak Bóg, jest zawsze aktywna bądź też nigdy; <wynika z tego, że> wiele takich istnieje wiecznie
53(20).Quod deum necesse est facere, quicquid immediate fit ab ipso. Error, sive intelligatur de necessitate coactionis, quia tollit libertatem, sive de necessitate immutabilitatis, quia point impossibilitatem, aliter faciendi.
53.Wszystko, co staje się bezpośrednio dzięki Bogu, powstaje z konieczności. Jest to błąd i to nie tylko wtedy, gdy rozumiemy ja jako konieczność przymusu zniweczającą wolność <bożą>, ale także wtedy, gdy mówimy o konieczności samej niezmienności, gdyż wynika z niej niezdolność <Boga> do odmiennego działania.
54(67).Quod primum principium non potest immediate producere generabilia, quia sunt effectus novi.Effectus autem novus exigit causam immediatam que potest aliter se habere.
54. Pierwsza zasada nie może bezpośrednio tworzyć rzeczy zdolne do powstawania, gdyż sa one nowymi skutkami.Jednakże nowy skutek wymaga bezpośredniej przyczyny, która sama się zmienia.???
55(30).Quod primum non potest aliud a se producere, quia omnes differentia que est inter agens et factum est per materiam.
55. Pierwsza zasada nie może stworzyć czegoś, co byłoby od niej różne, gdyż każda różnica przejawiająca się między czynnikiem działającym a jego skutkiem
przejawia się dzięki materii.
56(14). Quod deus non potest immediate cognoscere contingentia, nisi per aliam causam particularem et
proximam.
56.Bóg nie może poznawać bezpośrednio bytów przygodnych, jak tylko przez inne <przyczyny> szczegółowe i najbliższe.
57(65). Quod si omnes cause aliquando fuerint in quiete, necesse est deum ponere mobilem.
Jeśli wszystkie przyczyny znajdują się w danym momencie w spoczynku, należałoby z konieczności przyjąć, że Bóg jest w ruchu.
58(34). Quod deus est necessaria causa prime intelligentie; quia posita ponitur effectus, et sunt simul duratione.
58. Bog jest pierwszą przyczyna bytów duchowych. Z działaniem takiej przyczyny związany jest odpowiedni skutek. Trwanie ich jest równoczesne.
59(64).Quod deus est causa necessaria motus corporum superioriorum et coniunctionis et divisionis contingentis in stellis.
59.Bóg jest przyczyną konieczną ruchu ciał niebieskich, ich połączeń i nowych podziałów przygodnych między gwiazdami.
60(95). Quod ad hoc, quod omnes effectus sint necessarii respectu cause prime, non sufficit quod ipsa causa prima non sit impedibilis, set exigitur quod cause medie non sint impedibiles. Error, quia tunc deus non posset facere aliquem effectum necessarium sine causis posterioribus.
60.Aby wszystkie skutki były konieczne z uwagi na pierwszą przyczynę, nie wystarcza, aby tylko jej działanie mogło zostać zahamowane, ale jest także potrzebne, aby również działanie przyczyn pośrednich było takie. Jest to jednak błąd, gdyż wtedy Bóg nie może stworzyć koniecznego skutku bez przyczyn wtórnych.
61(70). Quod deus possit agere contraria, hoc est, mediante corpore celesti, quod est diversum in ubi.
61. Bóg może wywołać przeciwne sobie skutki
działając poprzez ciała niebieskie, które się zmieniają w zależności do miejsca.????
62(25). Quod Deus est infinitus virtute, non quia faciat aliquid de nichilo sed quia continuat motum infinitum.
62. Bóg włada nieskończoną mocą nie dlatego, ze stwarza cośkolwiek z niczego, ale dlatego, że podtrzymuje ruch nieskończony.
63(69). Quod deus non potest in effectum cause secundarie sine ipsa causa secundaria
63.Bóg nie może uzyskać skutku właściwego przyczynie drugorzędnej, bez niej.
64(33). Quod effectus immediatus a primo debet esse unus tantum et simillisimus primo
64.Bezposrednim skutkiem działania pierwszej przyczyny musi być coś jednostkowego I w najwyższym stopniu do niej podobne.
65(176). Quod deus vel intelligentia non infundit scientiam anime humane in sompno, nisi mediatne corpore celesti
65. Bóg albo duchy - poruszyciele nie wlewają swojej wiedzy do duszy podczas snu <a czynią to> jedynie wtedy, gdy pośredniczą w tym ciała niebieskie.
66(99). Quod plures sunt motores primi
66. Istnieje wiele pierwszych poruszycieli
67(36). Quod primo immobile simpliciter non movet, nisi mediante aliquot moto, et quod tale movens immobile est pars moti ex se.
67.Pierwsza < zasada> po prostu nieruchoma porusza jedynie za pośrednictwem czegoś będącego w ruchu. Taki nieruchomy poruszyciel stanowi część czegoś, co porusza się samo z siebie.
68(19). Quod potentia active quod potest sine operatione est potentie passive permixta. Errror, si intelligatur de quacumque operatione.
68 Aktywna możność, która może objawiać się bez działania, jest zmieszana z możnością bierną. Jest to jednak błąd, jeśli ma to dotyczyć każdego działania.
69(52). Quod substantie separate, eo quod habent unum appetitum, non mutantur in opera.
69.Substancje oddzielone od materii nie zmieniają swojej aktywności, gdyż posiadają jednolite dążenia.
70(38). Quod intelligentie sive substantie separate, qua dicunt eternas, non habent propriam causam efficentem, sed metaphorice, quia habent causam conservantem in esse; sed non sunt facte de novo, quia sic essent transmutabiles.
70.Inteligencje, czyli substancje oddzielone, zwane wiecznymi, nie mają przyczyny sprawczej w sensie ścisłym, lecz jedynie w znaczeniu przenośnym; gdyż posiadają jednak przyczynę zachowującą ją w istnieniu. Nie powstają one jednak od nowa, gdyż wtedy podlegałyby przemianie.
71(44). Quod in substantiis separatis nulla est possibilis transmutatio nec sunt in potentia ad aliquid, quia eterne et immunes <sunt> a materia.
71. W substancjach oddzielnie istniejących od materii nie jest możliwa jakakolwiek przemiana; nie znajdują się bowiem w stanie możności do czegokolwiek, gdyż są wieczne i pozbawione materii.
72(41). Quod substantie separate, quia non habent materiam, per quam prius sint in potentia quam in actu, et sunt a causa eodem modo semper se habente: ideo sunt eterne.
72.Substancje oddzielone od materii nie mają materii, dzięki której wcześniej mogły znajdować się w możności aniżeli w akcie a istnieją z przyczyny, która zachowuje się zawsze w ten sam sposób i dlatego są wieczne.
73(56). Quod substantie separate per suum intellectum causant res.
73. Substancje oddzielone od materii stwarzają jedynie z pomocą swego intelectu.
74(76). Quod intelligentia motrix celi influit in animam rationale, sicut corpus celi influit in corpus humanum.
74. Inteligencja poruszająca niebiosa wpływa tak na duszę rozumną, jak ciało niebieskie wpływa na ciało ludzkie.
75(59). Quod angelus non potest in actus opositos immediate, sed in actus mediatos, et hoc mediante alio, in orbe.
75. Anioł nie może działać jednocześnie , które byloby przeciwstawne, ale < może działać> wyłącznie pośrednio, z pomocą czynnika pośredniego, np. sfery niebieskiej.
76(48). Quod angelus nichil intelligit de novo.
76. Anioł nie może poznać niczego nowego. SS wykorzystam
77(50). Quod si esset aliqua substantia separate que non moveret aliquod corpus in hoc mundo sensibili, non clauderetur in universos.
77.Gdyby istniała jakakolwiek substancja oddzielona od materii nie poruszająca jednak żadnego ciała w tym świecie poznawanym za pośrednictwem zmysłów, to nie należałaby ona do tego swiata. SS podobnie
78(51). Quod substantie sempiterne separate a materia habent bonum quod est eis possibile, cum producuntur, nec desiderant aliquid quo carent.
78. Substancje wiecznie oddzielone od materii mają zawsze wszelkie dobro im dostępne. Nie pożądają niczego i nie odczuwają żadnego braku. SS podobnie
79(46). Quod substantie separate sunt sua essentia, quia in eis idem est quo est et quo est.
79.Substancje oddzielone od materii są tożsame ze swoją istotą, bowiem to, dzieki czemu są i to czym są, jest tym samym.
80(40).Quod omne quo non habet materiam est eternum, quia quo non est fatum per transmutationem materie prius non fuit: ergo est eternum.
80. Wszystko, co jest pozbawione materii jest wieczne, bowiem jeśli nie powstało dzięki przemianie samej materii, to nie było wcześniej. Wynika więc z tego, że jest wieczne.
81(43). Quod, intelligentie non habet materiam, deus non posset plures eiusdem specie facere.
81.Z tego powodu, ze inteligencje nie posiadają materii, Bóg nie może je pomnożyć w obrębie tego samego rodzaju.
82(60). Quod intelligentie superiores nno sunt causa alicuius novitatis in inferioribus, et quod superiors sunt inferioribus causa eterne cognitionis.
82. Inteligencje wyższe nie są przyczynami jakichkolwiek nowości wśród <inteligencji> niższych, jednakże te pierwsze są dla inteligencji niższych podstawą wiecznego poznania.
83(45). Quod intelligentia perficitur a deo in aeternitate, quia secundum totum immutabilis est; anima autem celi non.
83. Inteligencja <niebios> otrzymuje swoją doskonałość od Boga przez całą wiecznośc, gdyż pod każdym względem jest nieruchoma, natomiast dusza świata znajduje się ruchu.
84(57).Quod intelligentia recepit esse a deo per intelligentias medias
84. Inteligencje <niebios> otrzymują swoje istnienie od Boga dzięki inteligencjom pośredniczącym.
85(47). Quod scientiae intelligentie non differt a substantia eius: ibi enim non est diversitas intellecti ab intelligente, nec diversitas intellectorum.
85. Wiedza i substancja inteligencji <niebios> nie różnią się od swojej substancji. Tam bowiem, gdzie nie ma różnicy między poznającym a poznanym <przedmiotem>,tym bardziej nie ma różnicy między poznającymi.
86(49). Quod substantie separate sunt actu infinite. Infinita enim non est impossibilis, nisi in rebus materialibus.
86. Substancje oddzielone od materii są nieskończone w swoim akcie. W konsekwencji, nieskończoność jest możliwa jedynie w rzeczach materialnych.
87(85). Quod mundus est eternus quantum ad omnes species in eo contentas; eo quod tempus est eternus, et motus, et materia < et> agens, et suscipiens, et quia est de potentia dei infinita, et impossibile est innovationem esse in effectu sine innovcatione in causa.
87. Świat jest wieczny, jeśli rozpatrywany jest w stosunku do wszystkich gatunków, jakie obejmuje; I dalej, czas jest wieczny a także ruch, materia, przyczyna sprawcza i podmiot są wieczne, bowiem wszystko to jest dziełem nieskończonej mocy bożej i jest rzeczą niemożliwą, aby mogło się pojawić cokolwiek nowego w skutkach bez nowej przyczyny.
88(78). Quod nichil esset novum, nisi celum esset variatum respectu materie generabilium.
88. Nie byłoby niczego nowego, gdyby niebiosa nie zmieniały sie w stosunku do materii rzeczy zdolnych do powstawania.
89(89) Quod impossibile est solver rationes philosophi d`e eternitate mundi, nisi dicamus quod voluntas primi implicat incompossibilia
89.Niemozliwe jest odrzucenie dowodów Arystotelesa dotyczących wieczności świata, chyba, ze przyjmiemy, ze wola boża dopuszcza także rzeczy ze sobą sprzeczne.
90(191).Quod naturalis philosophus simpliciter debet negare mundi movitatem, quia innitur causis et rationibus naturalibus. Fidelis autem potest negare mundi eternitatem, quia innititur causis supernaturalibus.
90. Filozof przyrody powinien negować całkowicie możliwość powstania świata w czasie;[ jego nowość, czyli że powstał w określonym czasie], bowiem opiera się na przyczynach i rozumowaniu naturalnym. Wierzący może natomiast odrzuca wieczność świata, gdyż opiera się na przyczynach nadprzyrodzonych.
91(80).Quod ratio philosophi demonstrant motum celi < esse> eternum non est sophistica; et mirum Est quo homines profundi hoc non vide nt.
91. Dowody Arystotelesa, który z ich pomocą dowodzi ruchów sfer niebieskich nie są sofistyczne. Jest tez zadziwiające, że ludzie głębokiej wiedzy tego faktu nie dostrzegają.
92(73). Quod corpora celestia moventur a principio intrinseco, quod est anima; et quod moventur per animam et per virtutem appetitivam, sicut animal. Sicut enim animal appetent movetur, ita et celum.
92. Ciała niebieskie poruszane są przez zasadę wewnętrzna, która stanowi dusza. Poruszają się dzięki duszy i władzy pożądania na podobieństwo zwierząt. Podobnie jak zwierze porusza się kierując się swoim pożądaniem, podobnie poruszają się niebiosa.
93(72) Quod corpora celestia habend ex se eternitatem sue substantie, sed non eternitatem motus.
93. Substancje ciał niebieskich są wieczne same z siebie, nie mają jednakże wiecznego ruchu.`
94(32) Quod duo sunt principia eternal, sciclicet corpus celi et anima eius.
94. Istnieją dwie wieczne zasady a mianowicie ciało niebieskie I jej dusza.
95(31) Quod tria sunt principia in celestibus: subiectum motus eterni, anima corporis celestas et primum movens ,ut> desideratum. Error est quoad duo prima.
96(42) Quod deus non potest multiplicare individual sub specie sine materia.
96. Bóg nie może zwiększyć ilości bytów jednostkowych jednego rodzaju bez udziału materii.
97(116) Quod individua eiusdem specie, ut socrates et plato, different sola positione materie sue; et quod forma humana existente in utroque eadem numero, non est mirum si idem numero est in diversisi locis.
97.Jednostki należące do tego samego gatunku różnią się jedynie położeniem materii, jak np. Sokrates i Platon, zaś forma ludzka istniejąca w każdym z nich jest identyczna. Nie jest tedy rzeczą dziwną, że ta sama wielkość znajduje się w różnym miejscu.
98(84) Quod mundus est eternus, quia omne quod habet naturam per quam possit esse in toto future, habet naturam per quam potuit esse in toto preterito.
98. Świat jest wieczny, bowiem wszystko, co posiada naturę dzięki której jest zdolne do istnienia przez cala przyszłość musi posiadać również taką naturę dzięki której jest zdolne do istnienia w całej swojej przeszłości.
99 (83). Quod mundus, licet sit factus de nichilo, non tamen est factus de novo; et quamvis de non esse exierit ad esse < tamen> non esse non precessit esse duratione, sed natura tantum.
99. Chociaż świat został stworzony z niczego, nie został jednak stworzony od nowa. I chociaż wyszedł z niebytu w istnienie, to jego niebyt nie wyprzedzał jego istnienia pod względem trwania ale tylko w naturze.
100 (192) Quod theologi dicentes quod celum quandoque quiescit arguunt ex falsa supposition, et quod dicere celum esse et non moveri est dicere contradictoria.
100. Teolodzy twierdzący, że niebo pozostaje niekiedy w spoczynku, wychodzą z fałszywego założenia. Twierdzić bowiem, ze niebo istnieje ale jest w spoczynku, to tle, co mówić rzeczy sprzeczne.
101 (91) Quod infinite precesserunt celi revolutiones, qua non fuit impossibile comprehendi a prima causa, se ab intellectu creato.
101. Nieskończone obroty niebios są wcześniejsze od <ruchów aktualnych>. Zrozumienie ich ejst możliwe dla pierwszej przyczyny ale jest niemożliwe do zrozumienia dla intelektu stworzonego. Ss nie rozumie tekstu
102(75) Quod anima celi est intelligentia, et orbes celestas non sunt instrumenta intelligentiarum set organa, sicut auris et oculus sunt organa virtutis sensitive.
102. Dusza niebios jest inteligencją, zaś sfery niebieskie nie są bynajmniej jej narzędziami, ale jej organami, np. uszy i oczy są organami władz zmysłowych.
103(109) Quod forma quam oportet fieri et esse in materia non potest agi ab illo quod non agit ex materia.
103. Forma, ktora się realizuje aby istnie c w materii, nie może zosta
wytworzona przez jakiś czynnik, który nie działa dzięki materii.
104 (124) Quod humanitas non est forma rei, sed rationis
104. Ludzkośc nie stanowi formę jakiejkolwiek rzeczy, ale jest tworem umysłu
105(120) Quod forma hominis non est ab extrinseco, sed educitur de potentia materie, quia aliter non esset generatio univocal.
105. Forma człowieka nie pochodzi z zewnątrz, ale wynika z możności samej materii, gdyż inaczej nie byłoby jednoznacznie rozumianego powstawania.
106(81) Quod omnium formarum causa effective immediate est orbis.
106. Sfera niebieska jest bezpośrednią przyczyną sprawczą wszystkich form.
107(112). Quod elementa sunt eterna. Sunt tamen facta de novo in dispositione quam modo habent.
107. Elementy są wieczne, są jednak na nowo tworzone w stanie jaki obecnie posiadają.
108(127) Quod anima humana nullo modo est mobilis secundum locum, nec per se, nec per accidens; et si ponatur alicubi per substantiam suam, nunqum movebitur de ubi ad ubi.
108. Dusza ludzka pod żadnym względem nie zmienia miejsca ani przez się, ani przypadłościowo, a także jeśli jej część jest umiejscawiana dzięki posiadanej substancji, to nie będzie poruszać się z jednego miejsca w inne.
109(129) Quod substantia anime est eterna; et quod intellectus agens et possibilis sunt eterni
109. Substancja duszy jest odwieczna. Podobnie intelekt czynny I możnosciowy jest odwieczny.
110(119) Quod motus celi sunt propter animam intellectivam; et anima intellectiva sive intellectus non potest educi, nisi mediante corpora.
110. Ruchy niebios wywołane są przez duszę rozumną, natomiast dusza rozumna, czyli intelekt nie może być wyprowadzona z materii a jedynie za pośrednictwem ciała niebieskiego.
111 (121) Quod nulla forma ab extrinseco veniens potest facere unum cum materia. Quod enim separabile est, cum eo quod est corruptibile, unum non facit.
111. Żadna forma pochodząca od <zasady> zewnętrznej nie może w połączeniu z materią niczego stworzyć W rzeczy samej, to bowiem, co może być oddzielone od materii, nie może utworzyć czegokolwiek, z pomocą tego, co jest zniszczalne.
112(63) Quod intelligentie superiors imprimunt in inferiroes, sicut anima una intellectiva imprimit in aliam, et etiam in animam sensitivam; et per talem impressionem incantatory aliquis prohicit camelum in foveam solo usu.
112. Wyższe inteligencje wpływają na niższe, podobnie jak jedna dusza wpływa na inne a nawet na duszę zmysłową. Podobnie też zaklinacz jedynie siłą swego spojrzenia wływa na wielbłąda kierując go do rowu..
113(135) Quod anima separate non est alterabilis secundum philosophiam, licet secundum fidem alteretur
113. Wedle opinii filozofii dusza rozumna nie podlega zmianie, nawet jeśli wedle wiary powinna się zmieniać.
(łagodzi ostrośc tezy
114(134) Quod anima rationalis, quando recedit ab animali, adhuc remanet animal vivum
114. Nawet wtedy, gdy dusza rozumna odłącza się od ciała istoty żyjącej, pozostaje ona nadal żywą istotą.
115 (145). Quod anima intellectiva cognoscendo se cognoscit omnia alia. Species enim omnium rerum sunt sibi concreate. Sed hoc cognition non debetur intellectui nostro, secundum quod noster est, sed secundum quod est intellectus agens.
115. Dusza rozumna poznając siebie poznaje wszystko inne. Formy poznawcze wszystkich rzeczy są bowiem w niej współtworzone. Wiedze te jednak nie zawdzięczamy naszemu intelektowi, dlatego że nam przynależy, ale dlatego, że jest on intelektem czynnym.
116(133) Quod anima Est inseparabilis a corpore, et a corruptionem harmonie corporalis corrumpitur anima.
116. Dusza jest nieoddzielna od ciala. Wraz ze zniszczeniem harmonii cielesnej również i sama dusza ulega zniszczeniu.
117(148) Quod scientia magistri et discipuli est una numero. Ratio autem quod intellectus sic unus est quia forma non multiplicatur, nisi quia educitur de potential materie.
117. Wiedza nauczyciela I ucznia jest identyczna pod względem swej wielkości. Podstawą tego wniosku,że intelekty są tożsame jest, ze forma nie zostaje zwielokrotniona jeśli nie jest wyprowadzona z możności materii.
118(140) Quod intellectus agens non copulatur nostro possibili; et quod intellectus possibilis non unitur nobiscum secundum substantiam. Et si uniretur nobiscum et forma, esset inseparabilis.
118. Intelekt czynny nie łączy sie z naszym intelektem możnościowym, natomiast intelekt możnościowy nie łączy się z nami substancjalnie. Gdyby jednak był złączony z nami jako forma, wtedy byłby nierozdzielny.
119(125) Quod operatio intellectus non uni copulatur corpora, ita quod operatio est rei non habentis formam quia operator.- Errror, quia point quod intellectus non sit forma hominis.
119. Działanie intelektu oddzielonego do materii łączy sie z ciąłem w ten sposób, ze działanie to jest dziełem czegoś, co samo nie posiada formy, dzięki której działa. Błąd, gdyż to dopuszcza wniosek, że intelekt nie jest f ormą ciała ludzkiego.
120(218) Quod nichil potest sciri de intellectu post eius separationem.
120. Nie można mieć żadnej wiedzy o intelekcie po jego oddzieleniu od <ciała>.
121(126)Quod intellectus, qui est postremo hominis perfectio, Est penitus abstractus.
121. Intelekt będący najwyższa doskonałością człowieka jest całkowicie oddzielony < od materii>.
122(142) Quod intelelctus possibilis est inseparabilis a corpore simpliciter quantum ad hunc actum qui est specierum receptio et quoniam ad iudicium, quod fit per simplicem specierum adeptionem vel intelligibilium- Error, si intelligatur de omnimoda receptione
122. Intelekt możnościowy nie daje się odłączyć od ciała, zarówno wtedy, gdy w swoim działaniu przejmuje formy poznawcze jak i sądy uzyskiwane poprzez proste poznanie tych form poznawczych lub dzięki poznaniu kompozycji, jakie tworzą przedmioty poznania. Jest to błąd, jeśli rozumie się to w przypadku wszystkich czynności intelektu.
(????)
123(118) Quod intellectus agens est quidam substantia separata superior ad intellectum possibilem, et quod secundum substantiam, potentia et operationem est separatus a corpore, nec est forma corporis humani.
123. Intelekt czynny jest pewną substancją oddzieloną wyższą jednak od intelektu możnościowego. Jest jednak oddzielony od ciała zgodnie z jego substancją, siłą i działaniem i nie stanowi formy ciała ludzkiego.
124(147) Quod inconveniens est ponure aliquos intellectus nobiliores aliis, quia, cum ista diversitas non possit esse a parte corporum, oportet quo sit a parte intelligentiarum, et sic anime nobiles et ignobiles essent necessartio diversarum specierum, sicut intelligentie. -Error, quia anima Christi non esset nobilior anima Iude.
124. Jest niestosowne przyjmowanie, że pewne intelekty są szlachetniejsze od innych, a to z tego powodu, że jeśli owa różnorodność nie może być pochodzić z materii, to trzeba przyjąć jej złączenie z inteligencją, a także z tego powodu, że zarówno dusze szlachetne jak i nieszlachetne są różnego rodzaju, podobnie jak inteligencje <niebios>. Jest to błąd, bo wtedy dusza Chrystusa nie byłaby szlachetniejsza od duszy Judasza.
125.(131) Quod intellectus speculativus simpliciter est eternus et incorruptibilis, respectu vero huius hominis corrumpitur corruptis fantasmatibus in eo.
125. Intelekt spekulatywny, badany sam w sobie, jest wieczny i niezniszczalny. Jednak w przypadku pojedyńczego człowieka podlega zniszczeniu, gdy wraz z nim giną jego wyobrażenia.
126(141) Quod intellectus possibilis nichil est in actu antequam intelligat, quia in natura intelligibili esse aliquid in actu est esse actu intelligens.
126. Intelekt możnościowy rozpatrywany w swoim działaniu nie istnieje dopóki nie poznaje, gdyż w przypadku bytu duchowego, istnieć znaczy tyle, co rzeczywiście poznawać.
`127(144) Quod ex intelligente et intellecto fit una substantia, eo quod intellectus fit ipsa intelecta formaliter.
127. Z poznającego i poznanego staje się jedna substancja, bowiem, intelekt i poznanie zmysłowe pod względem formalnym są jednym i tym samym.
128(150) Quod <illud quod> de sui natura non est determinatum ad esse vel non esse, non determinatur nisi per aliquid quod est necessarium respectu sui.
128. To, co przez swoją naturę zmuszone jest do istnienia lub nieistnienia, jest takie tylko przez coś, co ze względu na nią jest konieczne.
129(169) Quod voluntas, manente passione et scientia particulari in actu, non potest agere contra eam.
129. Tak długo, jak w działaniu woli występuje uczucie i wiedza szczegółowa, wola nie może przeciwko niej działać
130(166) Quod si ratio recta, et voluntas recta. Error, quia omnia glossam augustini super illum psalmi:<<Concupivit anima mea desiderare etc.>> et quia secundum hoc, ad rectitudinem voluntatis non esset necessaria gratia, sed solum scientia, quod fuit error Pelagii.
130. Jeśli rozum działa poprawnie, to i wola działa podobnie. Jest to błąd, gdyż jest sprzeczny z uwagą Augustyna odnoszącej się do następującego wiersza psalmu, bowiem twierdzenie jest sprzeczne z uwagą Augustyna do tego fragmentu psalmu: Concupivit anima mea.[Tęskni dusza moja](Psalm118,20) i zgodnie z tym, łaska nie jest konieczna dla właściwego działania woli, ale jedynie wiedza. Jest to błąd głoszony już przez Pelagiusza.
131(160) Quod voluntate existente in tali dispositione, in qua nata est moveri, et manente sic disposito quod natum est movere, impossibile est voluntatem bon velle.
131. Jeśli wola znajduje sie w takiej dyspozycji swojej, że może się poruszać zgodnie ze swoją naturą i jeśli ta dyspozycja odnosi się także do tego, co ma poruszać, jest wtedy rzeczą niemożliwą, aby wola mogła tego unikać.
132(155) Quod orbis est causa voluntatis medici, quod sanet
132. Sfery niebieskie są przyczyną aktywizacji woli lekarza, aby nas leczył.
133(153)Quod voluntas et intellectus non moventur in actu per se, sed per causam sempiternam, scilicet corpora celestia.
133. Wola i intelekt w swoim działaniu nie poruszają się same z siebie lecz w wyniku działania wiecznej przyczyny a mianowicie ciał niebieskich.
134(153) Quod appetitus, cessantibus impedimentis, necessario movetur ab appetibili. Error est de intellectivo.
134. Jeśli tylko zanikają przeszkody, to, co jest godne pożądania jest poruszane z konieczności przez to, co pożąda. Jest to błąd, jeśli ma to dotyczyć także pożądań intelektualnych.
135(161) Quod voluntas secundum se est indeterminate ad opposita sicut materia; determinatur autem ab appetibili, sicut material ab agente.
135. Podobnie jak materia, wola sama z siebie jest niezdeterminowana w wyborze przeciwstawnych sobie celów, jest jednak taka przez przedmiot pożądania, podobnie jak materia przez czynnik działający.
136(168) Quod homo agens ex passion coacte agit.
136. Człowiek działający pod wpływem uczucia, działa pod przymusem.
137(139) Quod quamvis generatio hominum posit deficere, voluntate primi tamen non deficiet, quia orbis primus non tantum movet ad generationem elementorum, sed etaim hominum.
137. Chociaż rozmnażanie człowieka może zostać zahamowane, to jednak dzięki sile oddziaływania pierwszej przyczyny sprawczej nigdy nie ustanie, bowiem pierwsza sfera niebios prowadzi nie tylko do powstania nowych elementów lecz również do narodzin człowieka.
138(199) Quod , cum deus non comparetur ad entia in ratione causa materialis vel formalis, non facit accidens esse sine subiecto, de cuius ratione est actu inesse subiecto.
138. Ponieważ Bóg nie zachowuje się w stosunku do rzeczy jakby był ich przyczyną materialną lub formalna, to nie może także spowodować, aby przypadłość mogła istnie
bez podmiotu, ponieważ do natury przypadłości należy, ze aktualnie występuje jedynie w jakimś podmiocie.
139.(198)Quod accidens existens sine subiecto non est accidens, nisi equivoce; et quod impossibile est quantitatem sine dimensionem esse per se: hoc enim esse ipsum esse substantiam.
139. Przypadłość istniejąca bez podmiotu nie jest przypadłością, chyba, z jest rozumiana dwuznacznie; Jest także niemożliwe, aby ilość lub wielkość mogły istnieć samoistnie, gdyż wtedy same stanowiłyby substancję.
140(196)Quod facere accidens esse sine subiecto habet rationem impossibilis implicantis contradictionem
140. Nie jest możliwie, aby przypadłość istniała bez podmiotu, wynikałaby wtedy sprzecznośc.
141(197) Quod deus non potest facere accidens esse sine subiecto, nec plures dimensiones sine esse.
141. Bóg nie może sprawić, aby przypadłość istniała bez podmiotu a także aby istniały jednoczesnie liczne wymiary.
142(103)Quod ex diversitate locorum acquiruntur necessitates eventuum.
142. Konieczność zdarzeń wynika z różnorodnosci miejsc.
143(104) Quod ex diversis signis celi signantur diverse conditions in hominibus, tam donorum spiritualium quam rerum temporalium.
143(104) Różnorodne układy niebieskie określaja rózne stany ludzi zarówno w zakresie darów duchowych jak i w rzeczach doczesnych.
144(170) Quod omne bonum quod homini possible est consisti in virtutibus intellectualibus.
144. Wszystkie dobra jakie są dostępne człowiekowi sprowadzają się do cnót intelektualnych.
145(6) Quod nulla questio disputabilis est per rationem quam philosophus non debet disputare et determinare, quia rationes accipiuntur a rebus. Philosophia autem omnes res habet considerare secundum diversas sui partes.
145 Każda kwestia rozważana drogą rozumową może być dyskutowana i rozwiązywana pzrez filozofa, ponieważ podstawy dowodow uzyskuje z < poznania> rzeczy. Filozofia, bowiem zgodnie ze swoimi dyscyplinami powinna badać wszystkie rzeczy.
146(184)Quod possible vel impossibile simpliciter, id est, omnibus modis, est possible vel impossibile secundum philosophiam.
146. Możliwe lub niemożliwe mówiąc ścisle, oznacza po prostu w kazdym przypadku, mozliwe lub niemozliwe wedle filozofii.
147(17) Quod impossibile simpliciter non potest fieri a deo, vel ab agente alio. Error, si de impossibili secudnam naturam intelligatur.
147. Jesli cokolwiek po prostu jest niemożliwe, to nie może być istnieć ani dzięki Bogu, ani też dzięki innej dowolnej przyczynie. Jest to błąd, jeżeli jeśli to, co jest niemożliwe, rozważa się wedle natury.
148(114) Quod homo per nutritionem potest fieri alius numeraliter et individualiter.
148. Poprzez odpowiednie odżywianie człowiek może stać się inny pod względem ilościowym i jako jednostka.
149 (12) Quod alius est intellectus in ratione secundum quod deus intelligit se ad alia. Error, quia licet sit alia ratio intelligendi, non tamen alius intellectus secundum rationem.
149. Czymś innym jest intelekt z pomocą którego Bóg poznaje sam z siebie, od intelectu, z którego pomocą poznaje inne rzeczy. Jest to błąd, bo chociaż w każdym przypadku istnieć może odmienny, właściwy intelekt, to jednak z działania jego wynika, że jest identyczny.
150.(5) Quod homo non debet esse contentus auctoritate ad habendum certitudinem secundum rationem.
150. Człowiek nie powinien zadowalać sie orzeczeniami autorytetu, aby z jego pomocą osiągać pewność w jakiejkolwiek kwestii.
151(3) Quod ad hoc, quod homo habeat certitudinem alicuius conclusionis, oportet quod sit fundatus super principia per se nota. Error, quia generaliter tam de certitudine apprehensionis quam adhesionis loquitur.
151. Aby człowiek mógł być pewny jakiegoś wniosku, musi on opierac się na zasadach oczywistych. Jest to błąd, gdyż ogólnie mówi się o pewności wynikającej z pewności samego poznania jak i pewności związanej z akceptacją takiego rozumienia.
152(183) Quod sermones theologi fundati sunt in fabulis.
152. Kazania teologów opierają sie na bajdach.
153(182) Quod nichil plus scitur propter scire theologiam.
153. Nauka teologii nie przynosi żadnej nowej wiedzy.
154(2) Quod sapientes mundi sunt philosophi tantum
154. Tylko filozofowie są mędrcami świata.
155(204) Quod non est curandum de sepultura
155. Nie należy troszczyć sie o grzebanie zmarłych.
156(79) Quod si celum staret ignis in stupam non ageret, quia natura deesset.
156. Gdyby niebiosa znajdowałyby się w spoczynku, wtedy ogień nie zapaliłby pakuły, gdyż przestałaby działać prawa przyrody.
157. (171).Quod homo ordinatus quantum ad intellectum et affcetum, sicut potest sufficienter esse per virtutes intellectuales et alias morales de quibus loquitur philosophus in ethicis, est sufficienter dispositus ad felicitatem eternam.
157. Człowiek zaopatrzony stosownie w dziedzinie intelektualnej jak i uczuciowej w cnoty intelektualne i moralne, o których powiada Arystoteles w Etyce, jest wystarczająco przygotowany do osiągnięcia szczęśliwości wiecznej.
158(165) Quod post conclusionem factam de aliquo faciendo, voluntas non manet libera; et quod pene non adhibentur a lege, nisi ad ignorantie correctionem et ut correctio sit aliis principium cognitionis.
158. Gdy wola podjęła decyzje, aby cokolwiek uczynić, to nie jest już wolna. Natomiast kary przewidziane przez prawo służą jedynie do zmniejszeniu naszej niewiedzy i temu, aby owa przestroga stała się dla innych źródłem nowego poznania.
159 (164) Quod voluntas hominis necessitatur per suam cognitionem, sicut appetites bruti.
159. Wola człowieka jest zdeterminowana przez swoje poznanie, podobnie jak pożądanie u zwierząt. Swietne ws
160(101) Quod nullum agens est utrumlibet, immo determinatur
160. Żaden czynnik aktywny nie może działać alternatywnie, jest zmuszony do wyboru jednej <możliwości>.
161(156)Quod effectus stellarum super liber arbitrium sunt occulti
161. Nieznane są nam efekty oddziaływania gwiazd na wolną wolę.
162(154) Quod voluntas nostra subiacet potestati corporum celestium
162. Wola nasza jest podporządkowana władzy ciał niebieskich
163(163) Quod voluntas necessario prosequitur quod firmiter creditum est a ratione: et quod non potest abstinere ab eo quod ratio dictat. Haec autem necessitatio non est coactio, sed natura voluntatis
163. Wola z konieczności postępuje za tym, co rozum uzna za właściwe. Wola także musi postępować wedle jego wskazań. Konieczność ta jednak nie jest przymusem, ale stanowi naturę samej woli.
164(158) Quod homo in omnibus actionibus suis sedquirue appetitum, et simper maiorem. Error, si intelligatur de maiori in movendo.
164. W swoim postępowaniu człowiek zawsze podąża za swoim pożądaniem I to tym najsilniejszym. Jest to jednak błąd, jeśli pod najsilniejszym pożądaniem rozumie się najbardziej poruszające.
165(167) Quod non est possible esse peccatum in potentis anime superioribus. Et ita peccatur passione, non voluntate.
165.Niemma grzechu w najwyższych władzach duszy. Grzech, bowiem pojawia się w wyniku namiętności a nie samej woli.
166(206) Quod peccatum contra naturam, utpote abusus in coitu, licet contra naturam specie, non tamen est contra naturam individui.
166. Grzech przeciwko naturze mianowicie stosunek przerywany nie jest przeciwko naturze danej jednostki chociaż jest przeciwko naturze gatunku jako takiego.
167(178). Quod quibusdam signis sciuntur hominum intentions et mutations intentionum, et an ille intentiones perficiende sint; et quod per tales figures sciuntur eventus peregrinorum, captivation hominum, solution captivorum, et an future sit scientes an latrines.
167.
168(208) Quod continentia non est essentialiter virtus
169(210)Quod perfecta abstinentia ab actu carnis corrumpit virtutem et speciem.
170(212) Quod pauper bonis fortune non potest bene agere in moralibus
171(211) Quod humilitas, prout quis fortune non potest bene agree in moralibus
172 (207)Quod delectatio in actibus veneris non impedit actum seu usum intellectus
172. Zadowolenie odczuwane w czasie stosunków seksualnych nie przeszkadza w wykorzystaniu intelektu i nie utrudnia posługiwania się nim.
173(162) Quod scientia contrariorum solum est causa quare anima rationalis potest in opossita; et quo potentia simpliciter una non potest in opposita, nisi per accidens et ratione alterius.
173.Sama wiedza o przeciwieństwach, jest już przyczyną wyboru jednej z tez przeciwstawnych dokonywanego przez duszę rozumną. Jest to pojedyncza władza potencjalna i nie może ona dokonać takiego wyboru, chyba ze przypadłościowo lub z innej przyczyny.
174(181) Quod fabule et falsa sunt In lege christiana, sicut in aliis.
174. Baśnie I nieprawdy występują w religii chrześcijańskiej, podobnie jak i w innych religiach.
175(180)Quod lex christiana impedit addiscere
175. Religia chrześcijańska hamuje rozwój wiedzy
176(172)Quod felicitas habetur in ista vita, et non in alia
176.Szczęscie jest nam dane w tym, a nie w innym życiu.
177(200) Quod non sunt possibiles alie virtutes, nisi acquisite vel innate
177.Możliwe są tylko cnoty nabyte lub wrodzone.
178(213) Quod finis terribilium est mors.- Error, si excludat terrorem inferni qui extremus est.
178. Śmie rć jest końcem wszystkich męczarni- Takie ujęcie jest błędne jeśli wyklucza męki piekielne, które z istoty swej są ostateczne.
179(203)Quod non est confidentum, nisi ad apparentiam.
179.Nie nalezy sie spowiadać, chyba ze aby być widzianym.
180(202) Quod non est orandum.
180. Nie należy się modlić
181(209) Quod castitas non est maius bonum quam perfecta abstinentia.
181. Czystość moralna nie jest bardziej cenna od doskonałej wstrzemięźliwości.
182 (193) Quod possibile est quod fiat naturaliter universale diluvium ignis.
182 Możliwe jest jest naturalne i powszechne spalenie świata
183(205)Quod simplex fornicatio, utpote soluti cum soluta, non est peccatum.
183. Stosunki seksulane między osobami stanu wolnego nie są grzeszne
184(189)Quod creatio non est possibilis, quamvis contrarium tenendum sit secundum fidem.
184. Stwarzanie z niczego nie jest mozliwe, chociaż przeciwny poglad wynika z wiary.
185(188) Quod non est verum quod aliquid fiat ex nichilo, neque factum sit in prima creatione.
185. Nie jest prawdą, ze coś powstalo z niczego, albo takkże ze pwostalo w dziele swtorzenia.
186(77) Quod celum nunquam quiescit, quia generatio inferiorum, que est finis motus celi, cessare non debet; alia ratio, quia celum suum esse ets uam virtutem habet a motore suo, et hec conservat celum per suum motum.Unde si cessaret a motu, cessaret ab esse.
186. Niebiosa znajdują się zawsze w ruchu, gdyż powstwanie rzeczy w tym świecie, ktorte jest celem tego ruchu, nigdy nie może przestać. Inny argument przemawiajacy za tym jest taki:Niebiosa czerpia swoje istnienie i ruch od poruszyciela, który go utrzymuje. Gdyby niebiosa pzrestały się poruszac, to by także przestaly istnieć.
187(146) Quod nos peius aut melius intelligimus, hoc provenit ab intellecto passivo, quem dicit esse potentiam sensitivam. -Errror, quia hoc ponit unum intellectum in omnibus, aut equalitatem in omnibus animabus.
187.Od intelektu biernego o którym powiada się, ze stanowi władzę zmysłową zależy, czy ktoś może myśleć lepiej lub gorzej.- Jest to błąd, gdyż na jego podstawie powiada się, że istnieje tylko jeden intelekt wśród wszystkich ludzi a dusze ludzkie są identyczne.
188(82) Quod si in aliquo humore virtute stellarum deveniretur ad talem proportionem cuiusmodi proportio est in seminibus parentium, ex illo humore posset generari homo; et quod homo posset sufficienter generari ex putrefactione.
188. Jeżeli dzięki współdziałaniu gwiazd w dowolnym płynie pojawi się proporcja < jego części> podobna do proporcji jaka występuje w nasieniu rodziców, wtedy z takiego płynu może narodzić się człowiek i w konsekwencji może on narodzić się także ze zgnilizny.
189(61) Quod cum intelligence sit plena formis, imprimit illas formas in materiam per corpora celestia tanquam per instrumenta.
189. Dlatego, ze inteligencja poruszająca gwiazdy jest pełna form,
które wyciska w materii wykorzystując do tego ciala niebeiskie jako narzędzia.
190(16) Quod prima causa est causa entium remotissima.-Error, si intelligatur cum precisione, scilicet ita: quod non propinquissima.
190. Pierwsza przyczyna jest przyczyną bytów najbardziej odległą. Jest to błąd, jeśli jednak uważa się w sensie ścisłym, to oczywiście nie jest ona ze wszystkich najbliższa.
191(110) Quod forme non recipiunt divisionem, nisi per materiam.- Error, nisi intelligatur de formis eductis de potentie materie.
191. Formy różnicują się tylko dzięki materii. Jest to błąd, o ile takie ujęcie nie organicza się jedynie do form wyprowadzanych z możności materii.
192 (194) Quod forma materialis non potest creari.
192. Nie można stworzyć formy materialnej.
193 (136) Quod intellectus potest transire de corpore in corpus, ita quos successive sit motor corporum diversorum
193. Intelekt może się przechodzić z jednego ciala w inne, i dzieki temu kolejno staje się poruszycielem innych ciał.
194 (151)Quod anima nichil vult, nisi motu ab alio a se.Unde illud est falsum: anima seipsa vult.-Error, si intelligatur mota ab alio scilicet ab appetibili vel obiecto, ita quod appetibile vel obiectum sit tota ratio motus ipsius voluntatis.
194. Dusza niczego nie chce sama z siebie, jeśli nie jest pobudzana przez cos innego. Dlatego teza jest fałszywa: dusza pobudzana jest sama z siebie. Jest to także błąd, jeśli wyrażenie „ być pobudzanym przez coś innego” rozumie się w znaczeniu: „ jest pobudzana przez pożądanie lub jakiś przedmiot” w taki sposób, że są one wystarczającą podstawą wyjaśnienia działania woli.
195(94) Quod fatum, quod est dispistio universi, procedit ex providentia divina non immediate, sed mediante motu (corporum) superiorum, et quod istud fatum non imponit necessitatem inferioribus, quia habet contrarietatem, set superioribus.
195. Przeznaczenie bedące pewnym stanem świata, nie wynika bezposrednio z opatrznosci bożej, pojawia się bowiem za pośrednictwem ruchu ciał niebieskich. I to właśnie przeznaczenie nie narzuca konieczności rzeczom tego świata, gdyż mają one zawsze przeciwstawne możliwości <wyboru>, ale wyższym tj. ciałom niebieskim.
196(97) Quod dignitatis esset in causis superioribus, posset facere peccata et monstra preter intentionem, cum natura hoc possit.
196. Doskonałość jest oznaką przyczyn wyższych i mimo tego, mogą one stwarzać i to niezależnie od własnych intencji rzeczy pełne braków
i rodzic potwory z tego chociażby powodu, ze natura może także takie rzeczy uczynić.
197(93) Quod aliqua possunt casualiter evenire respectu cause prime; et quod falsum est omnia esse preordinata a prima causa, quia tunc evenirent de necessitate.
197. W stosunku do pierwszej przyczyny, pewne rzeczy mogą
pojawiać się przypadkowo. Jest jednak błędem sądzić, że wszystko zostało wcześniej uporządkowane przez pierwszą przyczynę, ponieważ
wtedy, wynikałyby z konieczności.
198(98) Quod in causis efficientibus, causa secunda habet actionem quam non accepit a causa prima.
198. Wśród przyczyn sprawczych, przyczyny wtórne mogą wywołać działanie, które nie otrzymuje od pierwszej przyczyny.
199(100)Quod in causis efficientibus, cessante prima non cessat secunda ab operatione sua, dum tamen secunda operetur secundum naturam suam.
199. Jeśli wsród przyczyn sprawczych, <przyczyna> pierwsza przestaje <działać>, to <przyczyna> wtórna nie przestaje działać, jeśli tylko działa zgodnie ze swoją naturą.
200(86) Quod evum et tempus nichil sunt in re, sed solum in apprehensione.
200. Wiecznośc i czas nie istnieja realnie ale tylko w naszym poznaniu.
201(190) Quod quid generat mundum secundum totum ponit vacuum, quia locus necessario precedit generatum in loco; et tunc ante mundi generationem fuisset locus sine locato, quod est vacuum.
201. Kto przyjmuje powstanie całego świata w czasie, ten także przyjmuje istnienie próżni, gdyż samo miejsce z konieczności musi wyprzedzać to, co jest stworzone w miejscu, Z tego powodu przed powstaniem świata istniało miejsce bez tego, co zostało w nim umiejscowione, czyli <istniała> próżnia.
202(111) Quod elementa prime generatione sunt facta ex illo chaos, set sunt eterna.
202. Elementy powstaly w procesie pierwszego tworzenia z chaosu i są także wieczne.
203(90) Quod universum non potest deficere, quia primum agens habet transmutare eternaliter vicissim, nunc ad istam formam, nunc ad illam; et similiter materia nata est transmutari.
203. Świat nie może ulec zatracie, gdyż pierwsza przyczyna może powodować wiecznie jego przemianę, raz w tę formę, innym razem w inną, i podobnie materia jest wiecznie gotowa do przemian.
204(55) Quod substantie separate sunt alicubi per operationem; et quod non possunt moveri ab extremo in extremum, nec in medium, nisi quia possunt velle operari aut in medio, aut in extremis.- Error, si intelligatur sine operatione substantiam non esse in loco, nec transire de loco ad locum.
204. Substancje oddzielone od materii znajdują się w dowolnym miejscu w wyniku działania i nie mogą się poruszać się od dowolnie skrajnego punktu do innego, bądź także do środka, gdyby zamierzały działać w tych miejscach. Jest to błąd, jeśli uważa się, że bez działania substancja nie może się znaleźć się w żadnym miejscu i przemieścić się z miejsca w miejsce. WS błąd
205(88) Quod tempus est infinitum quantum ad utrumque extremum; licet enim impossibile sit infinita esse pertransita quorum aliquid fuit pertranseundum, non tamen impossibile est infinita esse pertransita quorum nullum fuit pertranseundum.
205. Czas jest nieskończony w obydwu kierunkach. Jeśli nawet jest rzeczą niemożliwą przekroczenie nieskończoności, gdy każda z jej cz Asci musi być <kolejno> przebyta, to nie jest rzeczą niemożliwą, przejście nieskończonośći, chociaż żadna z jej części nie była <kolejno>przebyta.
206(106) Quod sanitatem, infirmitatem,, vitam et mortem attribuit positionis siderum et aspectui fortune, dicens quod si eum aspexerit fortuna, vivet; si non aspexerit, morietur.
206. Zdrowie i chorobę, życie i śmierć wiąże się z odpowiednim położeniem gwiazd oraz życzliwością losu, o którym powiada się, że jeśli będzie łaskawy, to człowiek będzie żył szczęśliwie, a jeśli nie obdarzy go życzliwością, to szybko umrze.
207(105) Quod in hora generationis hominis, in corpore suo et per consequens in anima, que sequitur corpus, ex ordine causarum superiorum et inferiorum, inest homini dispositio inclinans ad tales actiones et eventes.- Error, nisi intelligatur de eventibus naturalibus, et per viam dispositionis.
207. W czasie narodzin człowieka, powstaje w nim pewna dyspozycja wedle porządku właściwego dla przyczyn wyższych i mniej doskonałych, kierująca człowieka ku takim działaniom i zjawiskom, jakie śa wprowadzane do jego ciała i w konsekwencji także do jego duszy, która jest z nim złączona. Jest to jednak błąd, jeśli w tym przypadku rozważa się jedynie zdarzenia naturalne i drogą określonego postępowania.
208(157) Quod duobus bonis propositis, quiod fortius est fortius movet.-Error, nisi intelligatur quantum est ex parte boni moventis.
208. Jeżeli przedłożone są dwa dobra, to te , które jest silniejsze porusza także silniej. Jest to błąd, chyba, że gdy mówi się tak z uwagi na dobro, które porusza.
209(152) Quod omnes motus voluntarii reducuntur in motorem primum.-Error, nisi intelligatur in motorem primum simpliciter, non creatum et intelligendo de motus secundum substantiam, non secundum defformitatem.
209. Wszystkie działania woli sprowadzają się do pierwszego poruszyciela.- Jest to błąd, jeśli nie uważa się, ze chodzi tu wyłącznie o pierwszy motor, który jest niestworzony i rozważa się sam ruch woli wedle jego istoty a nie wedle braków.
210(62) Quod materia exterior obedit substantie spirituali.-Error, si intelligatur simpliciter et secudnum omnem modum transmutationis.
212(8) Quod intellectus noster per sua naturalia potest pertingere ad cognsocendum essentiam prime cause.- hoc male sonat et est error, si intelligatur de cognitione immediata.
212(74) Quod intelligentia sola voluntate movet celum.
212. Inteligencja porusza niebo jedynie swoją wolą.
213(71) Quod natura que est principium motus in corporibus celestibus est iuntelligentia movens.- Error, si intelligatur de natura intrinseca, que est actus vel forma.
213, Naturą będącą zasadą ruchu ciał niebieskich jest poruszająca się inteligencja. Jest to błąd, jeśli rozumie się ją w sensie natury wewnętrznej, będącą aktem lub formą.
(WS blad)
214(128) Quod anima nunquam moveretur, nisi corpus moveretur, sicut grave vel leve nunquam moveretur, nisi aer moveretur
214. Dusza nigdy nie byłaby w ruchu, gdyby nie poruszałoby się ciało
Tak jak <ciało> ciężkie lub lekkie porusza się jedynie wtedy, gdy porusza się powietrze.
215(10) Quod de deo non potest cognosci, nisi quia <ipse> est, sive ipsum esse.
215. O Bogu nic więcej nie możemy poznać, poza tym, że jest, czyli, że istnieje.
216(11) Quod Deum esse ens per se positive non est intelligibile, set privative est ens per se.
216. Nie można poznać, że Bóg istnieje, jako byt umowny, że względu na samego siebie, lecz jedynie przez określenie, czym jako byt nie jest.
217(187) Quod creatio non debet dici mutatio ad esse.-Error, si intelligatur de omni modo mutationis.
217. Stwarzanie nie powinno być rozumiane, jako ruch zmierzający do bytu. Jest to błąd, jeśli się myśli o wszystkich podobnych przemianach.
218(53) Quod intelligentia, angelus, vel anima separata nusquam est.
218. Inteligencja, aniołowie i dusza oddzielona nie istnieją.
219(54) Quod substantie separate nusquam sunt secundum substantiam.-Error, si intelligatur ita quod substantia non sit in loco. Si autem intelligatur ita quod substantia sit ratio essendi in loco, verum est quod nusquam sunt secundum substantiam.
219. Substancje oddzielone od materii nie istnieją wedle swojej substancji. Błąd, jeśli rozumie się to tak, że ich substancja nie zajmuje żadnego miejsca. Jeśli jednak rozumiemy to w ten sposób, że substancja stanowi podstawę istnienia w jakimś miejscu, to wtedy jest prawdą, że <substancje oddzielone> nie istnieją wedle swojej substancji.
Stefan Tempier, Potepienie z 1277 r.
str. 20