BEZ TYTUŁU

Na obchód Słowackiego

 

Poeto! oskarżono ciebie przed narodem,

Że kazałeś bezwładnym poruszać się bryłom

I po swej śmierci, niosąc pieśń jak sztandar przodem,

Prowadziłeś bezbronne zastępy na wyłom,

Gdzie bez nadziei zwycięstw lały krew obficie.

Jeśli to twoją winą, że budząca życie

Pieśń jak orkan wstrząsnęła śpiącą grobów ziemię

I na chwilę zwiększyła naszych nieszczęść brzemię,

Krwawe widmo ojczyzny wywołując z trumny -

Jeśli to twoją winą, że pchany rozpaczą

Naród zerwać chciał więzy - to możesz być dumny!

Ci, którzy ucierpieli najwięcej - przebaczą,

I Polska ci przebaczy, kochający synu,

I nie będzie dla ciebie żałować wawrzynu.

Bo święte hasła twoje - to nie hasła chwili,

Co przepadają marnie w ciężkich dniach rozbicia;

Wiara twa nie zawiedzie, miłość nie omyli,

Lecz poprowadzi naród do nowego życia.

Mylą się pokolenia w dróg swoich wyborze,

Jednak cel postawiony mylnym być nie może.

Gdyby nie głos natchniony narodowej lutni,

Który nie dał zmęczonym usypiać w letargu,

Czymże byśmy dziś byli my, nędzarze smutni?

Gromadą niewolników na publicznym targu,

Narodem bez przyszłości, bez celu, bez cześci,

Którym pan jego gardzi, chociaż czasem pieści.

 

Wprawdzie by nas żywiła szczodrzej polska gleba,

A plon nasz by nie poszedł na pastwę płomieni,

Wprawdzie byłoby lepiej tym zjadaczom chleba,

Którzy się tuczyć pragną, z losem pogodzeni,

Lecz nad przyszłością naszą noc by zaszła głucha

I naród cały został bez serca i ducha...

 

Że tak nie jest - to twoja, o poeto, wina;

Więc potomność już wyrok ogłaszać poczyna,

I laur, który od dawna tobie się należy,

Pośród nowych pokoleń bierzesz z rąk młodzieży.

17 marzec 1882

W dzień złożenia zwłok Mickiewicza na Wawelu

 

Gdy na ziemię padł sztandar zdeptany,

Znak królewski z orłem i pogonią,

Gdy go wodze i dumne hetmany

Już przed wrogów zniewagą nie bronią,

Gdy go w strzępki stargała niewola

I pokryła noc milczenia głucha...

On go pierwszy uniósł z walki pola

I zamienił w jasny sztandar ducha,

I nad Polską rozwinął w błękicie,

Dając w pieśni nieśmiertelne życie.

1890

Nie-bajka

 

Spadł z drzewa topoli pączek

I płynie z potoku pianą,

Na nim sieć osnuł pajączek,

Czyha na muszkę schwytaną.

 

Próżno się z więzów wyrywa

I targa sprężyste nici;

Gdy się wysunie wpółżywa,

Pająk w objęcia ją chwyci.

 

Z wolna ją dusi i gnębi,

Zanim śmiertelny cios zada,

A pączek płynie ku głębi,

Gdzie nurt potoku w dół spada.

 

I wkrótce po muszki klęsce,

Gdy się już więcej nie broni,

Z ofiarą razem zwycięzcę

Wir wodny pogrążył w toni.

30 grudzień 1888

Historyczna nowa szkoła

 

Historyczna nowa szkoła

Swą metodę badań ścisłą,

Sprowadzoną hurtem z Niemiec,

Rozpowszechnia ponad Wisłą

I, nabywszy pogląd świeży,

Nowym łokciem dzieje mierzy.

 

Nie chcąc popaść w dawne błędy

Mesjanicznych, mglistych mrzonek,

Kolo polskich sztywnych karków

Okręciła swój postronek,

By zgiąć bytu żądzę dziką

Przed dziejowych praw logiką.

 

Czcząc spełnionych faktów kolej

I zwycięzców chytre godła,

Nie spostrzegła, że cześć siły

Za daleko ją zawiodła,

I że z rąk jej rozbiór Polski

Wziął chrzest misji apostolskiej.

 

W pełnym świetle jej dochodzeń

Jasną gwiazdą lśni despotyzm

I wychodzi czysto na wierzch

Targowicy patryjotyzm...

Gdyż Kościuszko to był wariat,

Co buntował proletariat!

 

I tak dalej... i tak dalej...

Coraz śmielsze wnioski przędzie

I, nicując dawne sądy,

Nie powstrzyma się w zapędzie,

Aż dowiedzie, że król Herod

Dobroczyńcą był dla sierot.

kwiecień 1890

Sztuczne kwiaty

Fabrykacja sztucznej flory

Z wielką prawdą dziś oddaje

Roślinnego świata wzory

I odmienne ich rodzaje.

 

Każdy nawet kwiat najrzadszy

Naśladuje zręcznie sztuka -

Kto się dobrze nie przypatrzy,

Bardzo łatwo się oszuka.

 

I w poezji wdzięcznych kwiatach

Wzmógł się przemysł - gdyż je sztucznie

Wyrabiają na warsztatach

Wyzwolonych kunsztów ucznie.

 

Odtwarzają nader wiernie

Układ, barwę i kształt wszelki,

Płatki koron, listki, ciernie,

Nawet lśniące roś kropelki.

 

Pierwszorzędnych firm wyroby,

Posiadając wiele zalet,

Służyć mogą do ozdoby

Salonowych dam toalet.

 

Fabrykaty mocne, tanie,

Pełne smaku i świeżości,

Zasłużyły na uznanie

Eleganckiej publiczności.

 

Znaczny zapas jest do zbycia

Doskonałych tych towarów -

Nic im nie brak... oprócz życia

I poezji słodkich czarów!

1894

---