Badanie węzłów chłonnych

1. wielkość i kształt	podżuchwowe - śliwki węgierki przedłopatkowe - cygara / wrzecionowate fałdu kolanowego - cygara / wrzecionowate nadwymieniowe - talarowate	omacywanie
2. budowa	zrazikowa
3. konsystencja	elastyczna
4. temperatura	niegorące
5. bolesność	niebolesne
6. przesuwalność	przesuwalne na podłożu i skóra nad nimi także przesuwalna

Badanie błon śluzowych

1. kolor	1) spojówki. 3. powieka - bladoróżowe lub pigmentowane 2) przeds. j. nosowej, przed j. ustnej - bladoróżowa lub pigmentowana 3) przeds. pochwy - bladoróżowa lub pigmentowana 4) odbyt - bladoróżowa lub pigmentowana	oglądanie
2. wilgotność	wilgotne
3. wydzielina	1) pokryte niewielką ilością wydzieliny śluzowej (?) 2) pokryte niewielką/obfitą ilością wydzieliny śluzowej/śluzowo-surowiczej 3) pokryta niewielką ilością wydzieliny śluzowej 4) pokryta skąpą ilością wydzieliny śluzowej	oglądanie, omacywanie

Badanie układu oddechowego

a) badanie wydychanego powietrza

1. temperatura	wydychane powietrze ma temp. ciała	grzbietowe strony dłoni przykładamy do nozdrzy
2. obustronność	wydychane z obu stron
3. siła	wydychane równomiernie (z jednakową siłą)
4. zapach	o woni charakterystycznej dla gatunku	nachylamy się aby określić zapach wydychanego powietrza (?)

b) badanie przedsionka jamy nosowej, jam nosowej, wypływu

1. otwory nosowe	otwory nosowe dobrze wykształcone, przegroda nosowa dobrze wykształcona (?) / niezmieniona (?)	oglądanie, rozchylić skrzydełka i dalej oglądać (?), omacywać łącznie z przegrodą nosową
2. błony śluzowe	patrz: badanie błon śluzowych + bez zmian na terenie przegrody nosowej (?)
3. wypływ	niewielka ilość, wypływ o charakterze śluzowo-surowiczym, bezbarwny, o woni charakterystycznej dla gatunku	powąchać wypływ
4. szmer nosowy (?)	drożność sprawdzamy sondą (badanie utrudnione przy obrzękach) (?)

c) badanie zatoki czołowej i szczękowej

1. wysklepienie	okolica zatok symetryczna, kości dobrze wysklepione	oglądanie
2. temperatura	otaczających tkanek	omacywanie
3. bolesność	niebolesne
4. podatność na ucisk	niepodatne
5. wypuk	pudełkowy (poprawny)	opukiwanie "tępą" stroną młoteczka / palcem

d) badanie krtani

1. okolica krtani	dobrze wykształcona	oglądanie
2. chrząstki krtani	symetryczne, elastyczne, niegorące, niebolesne, lekko przesuwalne i skóra nad nimi także przesuwalna	omacywanie
3. szmer krtaniowy	chuchający	osłuchiwanie

e) badanie tchawicy

1. okolica tchawicy	dobrze wykształcona	oglądanie
2. pierścienie tchawicze	symetryczne, elastyczne, niegorące, niebolesne, lekko przesuwalne i skóra nad nimi także przesuwalna	omacywanie
3. szmer tchawiczy	chuchający	osłuchiwanie (w przynajmniej 3 miejscach)
4. tarczyca	(wyczuwalna tylko w stanach chorobowych; 1. - 3. pier.tch.)	omacywanie

f) badanie kaszlu i wykrztusiny

1. kaszel samoistny	nie badano	słuchanie/osłuchiwanie (?)
2. kaszel reakcyjny	określamy: częstotliwość czas trwania charakter wilgotność dźwięk ton bolesność	słuchanie/osłuchiwanie (?) zakrywamy otwory nosowe na kilka sekund lub wywołujemy bezdech na 30-60 s (?) (ucisk na pierwsze chrząstki tchawicze - kaszel przedłużony o charakterze ostrego chuchania)
3. wykrztusina	(?)	oglądanie (?)

g) badanie klatki piersiowej i płuc

1. kształt	symetryczna / asymetryczna (silniejsze wysklepienie po lewej stronie związane jest z obecnością treści pokarmowej w żwaczu), o dużej objętości, widoczne rytmiczne i miarowej ruchy oddechowe, typ oddychania: piersiowo-brzuszny (jak to stwierdzić?)	oglądanie (z boków i z tyłu)
2. temperatura i bolesność	temperatura równomiernie rozmieszczona (?), ściana klatki piersiowej niebolesna	omacywanie obustronne, również pola przedłopatkowego (dotykanie grzbietową stroną dłoni w celu zbadania temp.; uciskanie krawędziami obu dłoni wzdłuż sąsiadujących przestrzeni międzyżebrowych)
3. zasięg płuc	górna granica płuc przebiega na szerokość dwóch palców poniżej wyrostków poprzecznych kręgów piersiowych; przednia granica płuc jest wyznaczona przez pole przedłopatkowe (III p.mż. - na szerokości dłoni od stawu barkowego lub szerokość 2 palców od połowy przedniej krawędzi łopatki); tylno-górna granica płuc przebiega na wysokości XI-XII p.mż.; po stronie lewej wypuk przechodzi z jawnego nad płucami na bębenkowy nad workiem dogrzbietowym żwacza; po stronie prawej wypuk przechodzi z jawnego nad płucami na stłumiony nad wątrobą tylno-dolna granica płuc po stronie lewej - VIII p.mż.(zmiana wypuku z jawnego na bębenkowy (worek dobrzuszny żwacza)); po stronie prawej - VIII p.mż. (zmiana wypuku z jawnego na stłumiony (księgi); dalej granica przechodzi łukowato w dolną granicę na wysokości V p.mż. i przebiega w IV p.mż. w odległości 3 palców od dolnej krawędzi popiersia (?)	opukiwanie topograficzne w celu określenia tylnej granicy płuc (opukujemy obustronnie w dwóch liniach poziomych (1. od tylnego kąta łopatki do guza biodrowego, 2. od stawu barkowego do kolanowego) i jednej pionowej); pole wypukowe przedłopatkowe przy odgięciu kończyny ku tyłowi obejmuje I, II i dolną część III przestrzeni międzyżebrowej
4. określenie wypuku	na całej powierzchni opukiwanego pola wypuk jest jawny	opukiwanie diagnostyczne (najpierw wyznacznie zasięgu płuc, potem zawsze obustronnie wzdłuż przestrzeni międzyżebrowych z góry na dół)
5. szmery płucne	w polu załopatkowym szmer pęcherzykowy w polu przedłopatkowym szmer oskrzelowy (?)	osłuchiwanie (w 7 miejscach: 6 w polu załopatkowym (od góry ku dołowi: 3, 2 i 1 miejsce) i 1 miejsce w polu przedłopatkowym)

Badanie układu pokarmowego

a) badanie jamy ustnej

1. szpara ustna	zamknięta	ogladanie
2. wargi	napięte	oglądanie, omacywanie (?)
3. przedsionek jamy ustnej	błona śluzowa przedsionka jamy ustnej - patrz: badanie błon śluzowych + wydzielanie śliny normalne	oglądanie
4. jama ustna właściwa (błona śluzowa, zęby, język i zapach)	błona śluzowa jamy ustnej właściwej (bladoróżowa / pigmentowana, wilgotna, wydzielina śluzowo-surowicza); zęby (pokryte osadem nazębnym, dobrze starte, zgryz prawidłowy, zęby mocno osadzone); język (elastyczny, szorstki, pokryty śliną, niegorący i niebolesny); zapach (charakterystyczny dla gatunku)	oglądanie, omacywanie (?)

b) badanie gardła

1. okolica gardła	dobrze wykształcona, niegorąca, niebolesna, lekko podatna na ucisk	ogladanie obustronne
2. błona śluzowa	patrz: badanie błon śluzowych	oglądanie (wewnętrzne)
3. węzły chłonne	patrz: badanie węzłów chłonnych podżuchwowych	omacywanie

c) badanie przełyku

1. okolica przełyku	przełyk niewyczuwalny fizjologicznie	oglądanie (lewa rynienka szyjna), omacywanie
2. drożność		zgłębnikowanie

d) badanie brzucha

1. żwacz (okolica żwacza, badanie liczby ruchów żwacza, bolesność i podatność na ucisk, rodzaj wypuku, szmery)	L dół głodowy wklęsły lub wysklepiony 8-15 ruchów żwacza / 5 min. okolica niebolesna, niepodatna na ucisk, L dół głodowy w górnej części elastyczny, w dolnej zbity wypuk w górnych partiach bębenkowy, przechodzący w przytłumiony, stłumiony i tępy szmer podobny do trzeszczenia i bulgotania	oglądanie (z lewej strony i od tyłu), liczenie ruchów żwacza przez opieranie ciężaru ciała przez 5 min. na dłoni położonej na dole głodowym), omacywanie (pięścią z góry na dół, w małych odstępach wdłuż łuku żebrowego), opukiwanie (w ostatniej p.mż., za ostatnim żebrem w lini pionowej i w dole głodowym), osłuchiwanie (podobnie jak opukiwanie), sondowanie (upust gazów, podawanie leków, wymiana płynnej treści żwacza), trokarowanie (w L dole głodowym, w połowie odległości od ostatniego żebra do guza biodrowego, igła skierowana na P staw łokciowy)
2. czepiec (sprawdzanie bolesności)	niebolesny	przeprowadzanie prób bólowych: ucisk pięścią w okolicy czepca - stajemy w okolicy chrząstki mieczykowatej, łokieć opieramy o kolano, naciskamy i szybko puszczamy chwyt za kłąb - chwytamy skórę kłębu (na granicy kręgu szyjnego i piersiowego) i pociągamy - krowa wygina grzbiet ku dołowi naciskając na czepiec próba drążkowa Getzego - dwie osoby chwytają za drążek i uciskają nim w paru miejscach począwszy od końcowego odcinka mostka do okolicy pępka próba Kalszmidta - pomocnik trzyma głowę skręcając ją, przykładamy fonendoskop w okolicy krtani lub tchawicy i w momencie wdechu dotykamy okolicy kłębu sprowadzanie po pochyłości opukiwanie bez plezimetru wzdłuż linii przepony (w ostatniej P i L p.mż.)
3. księgi (okolica, temperatura, bolesność, wypuk, szmer)	okolica ksiąg dobrze wykształcona niegorąca, niebolesna wypuk stłumiony szmer o charakterze trzeszczenia	oglądanie (po prawej stronie, w okolicy podżebrowej i w VII-IX p.mż. w połowie wysokości klatki piersiowej) (?), omacywanie (czubkami palców dłoni złożonych jak do modlitwy w VII-IX p.mż., poniżej linii stawu barkowego w dół), opukiwanie (tam gdzie omacywanie), osłuchiwanie (VII-IX p.mż. do linii stawu barkowego (?)), nakłucia (VII-IX p.mż., poniżej stawu barkowego za pomocą igły Łopatyńskiego, z przodu przestrzeni międzyżebrowej, na żebro poprzedzające przestrzeń międzyżebrową)
4. trawieniec (okolica, temperatura i bolesność, szmer)	okolica trawieńca dobrze wykształcona niegorąca, niebolesna szmer podobny do trzeszczenia i bulgotania	oglądanie (okolica podbrzusza poza łukiem żebrowym, za czepcem), omacywanie, osłuchiwanie
5. jelita (okolica, temperatura i bolesność, wypuk, szmery)	P dół głodowy lekko zapadnięty okolica niegorąca i niebolesna wypuk od góry ku dołowi bębenkowy (j. ślepe graniczy ze stłumieniem bębenkowym), przytłumiony (j. cienkie), stłumiony (dysk okrężnicy) w P dole głodowym słyszalne ruchy perystaltyczne j. ślepego, w L ruchy robaczkowe j. czczego (?)	oglądanie, omacywanie, opukiwanie (pod wyrostkami poprzecznymi kręgów lędźwiowych, za łukiem żebrowym do końca P dołu głodowego w 1 linii), osłuchiwanie (P dół głodowy)
6. wątroba (wypuk, wkłucie)	wypuk stłumiony (od dołu przytłumiony - sąsiaduje z dyskiem okrężnicy, od góry sąsiaduje ze stłumieniem nerkowym) pobieranie bioptatu w P XI p.mż. (środek pola stłumienia wątrobowego, dwa palce poniżej linii stawu barkowego lub na szerokość dłoni od wyrostków poprzecznych wyrostków poprzecznych kręgów lędźwiowych)	oglądanie (?), omacywanie (?), opukiwanie (X-XII p.mż.), biopsja (ślepe lub celowane, igłą Planca)

Wkłucia do:

- jamy otrzewnowej - 3-5 cm na prawo od linii białej, 10 cm od rękojeści mostka w najniższym punkcie brzucha

- jelit cienkich - przez prostnicę, igłą zaopatrzoną w wężyk

- głowy jelita ślepego - jak trokarowanie, ale w P dole głodowym

Badanie serca

1. tętno	liczba tętna (ok. 40) wypełnienie (dobrze wypełnione) napięcie (dobrze napięte)	omacywanie (t. twarzowa)
2. okolica serca (dostępna do badania tylko po lewej stronie)	- - - w III p.mż (tuż pod łopatką, poniżej linii stawu barkowego - stłumienie; w IV p.mż. przytłumienie związane z położeniem w tym miejscu płata płuc; w przypadku zapalenia osierdzia w IV p.mż. również usłyszymy stłumienie a ponadto pole opukowe zwiększy się do V p.mż.)	oglądanie (oglądamy z jednej i drugiej strony, obserwujemy czy klatka piersiowa nie jest w tym miejscu powiększona, czy nie ma urazów), omacywanie (dłonią sprawdzamy ... będące uderzeniami bocznymi serca), opukiwanie (w III i IV p.mż. poniżej stawu barkowego), osłuchiwanie (przy każdym badaniu musimy najpierw osłuchać punkty robocze leżące w IV p.mż.: podstawa serca (3 palce poniżej stawu barkowego), koniuszek serca (przy mostku); badanie punktów roboczych pozwoli nam na wyciągniecie ogólnych wniosków. Jeśli występują szmery lub coś, co nas niepokoi musimy osłuchiwać w punktach głównych (punkty główne to rzuty zastawek na ścianę klatki piersiowej): po L - III pod łopatką (zastawka tętnicy płucnej), IV 3 palce pod linia stawu barkowego (zastawka aorty), IV nad mostkiem (zastawka dwudzielna), po P - IV poniżej stawu barkowego (zastawka trójdzielna)

1

1

---