Inflacja i jej wpływ na gospodarkę narodową
Co to jest inflacja?
Bywa tak , że ceny towarów rosną , są stałe lub spadają. Jeśli ceny dóbr w gospodarce podnoszą się , mamy do czynienia z inflacją. Kiedy ceny spadają , mówimy o deflacji. Od kilkudziesięciu lat realnym problemem jest w wielu krajach jedynie inflacja , czyli wzrostu poziomu cen, powodujący niekontrolowane i nieakceptowane społecznie zmiany proporcji podziału dochodu narodowego. We współczesnej gospodarce światowej występuje ona powszechnie, choć z różnym nasileniem w poszczególnych krajach , a stopień nasilenia inflacji określa tzw. stopa inflacji, wyrażona w procentach.
Rodzaje i przyczyny inflacji
Proces inflacji jest niezwykle złożony ze względu na mnogość jej przyczyn, przejawów i skutków , dlatego też inflację możemy podzielić na wewnętrzną , czyli taką , która powstaje wewnątrz danego gospodarstwa narodowego oraz zewnętrzną , czyli taką, która wynika ze stosunków gospodarczych z innymi - zagranicznymi - podmiotami ekonomicznymi. Wewnętrznym źródłem procesów inflacyjnych może być wzrost globalnego popytu przy danej podaży. Taką inflację określa się jako popytową. Innym źródłem inflacji mogą być względnie trwałe przesunięcia w popycie , uwarunkowane zmianami strukturalnymi. Następnym czynnikiem inflacjogennym jest wzrost kosztów produkcji. Wówczas mówi się o inflacji podażowej lub kosztowej. Inflacja może także wynikać ze wzrostu podaży pieniądza i kredytu bądź też może być skutkiem roszczeń różnych grup społecznych do większego udziału w dochodzie narodowym. Inflację spowodowaną takimi żądaniami określa się jako roszczeniową. Sprowadza się ona jednak w końcu do inflacji kosztowej , gdyż zwiększające się płace wywołują wzrost kosztów produkcji.
W śród zewnętrznych przyczyn wyróżnia się import po wyższych cenach dewizowych , eksport po korzystnych cenach oraz spłatę zadłużenia. Drogi import podnosi koszty produkcji ; eksport po korzystnych cenach działa w zasadzie podobnie jak spłata zadłużenia. W jednym i drugim przypadku w kraju zostają płace , natomiast towary tworzą podaż za granic , a nie pokrycie dla wypłaconych wynagrodzeń.
Wewnętrzne przyczyny dają się sprowadzić do inflacji popytowej oraz inflacji podażowej. Inflację popytową może wywołać budżet państwa , przedsiębiorstwa oraz gospodarstwa domowe. Natomiast inflacja podażowa może mieć swoje źródło we wzroście produkcji na skutek np. pogarszających się warunków wydobycia surowców , szybszego wzrostu płac niż wydajność pracy , pracy w nadgodzinach , złej jakości produkcji , wzrostu wydatków na bezpieczeństwo i higienę pracy oraz konieczność podniesienia wydatków na ochronę środowiska.
Rodzaje inflacji ze względu na wysokość stopy inflacji:
inflacja pełzająca - od 3% do 5%
inflacja krocząca - od 5% do 10%
inflacja galopująca - od 10% do 50%
Hiperinflacja - od kilkuset do kilku tysięcy procent - trudno jest ją kontrolować w gospodarce i powoduje ona duże zadłużenia. Najgwałtowniejsza hiperinflacja miała miejsce na Węgrzech po II wojnie światowej , od sierpnia 1945r. do 1946r. ceny rosły tam średnio o 19800% miesięcznie. Po pierwszej wojnie światowej hiperinflacja wystąpiła w Austrii , Niemczech , Polsce , Rosji. Po II wojnie światowej dotknęły: Chiny , Tajwan , Węgry i Grecję. Przyczyną tego rzadkiego zjawiska jest najczęściej działalność państwa. Nie mogąc sobie poradzić w inny sposób państwo drukuje pieniądze bez pokrycia w towarach , aby sfinansować swoje wydatki. Posiadacze zasobów pieniądza zostają w tedy opodatkowani „podatkiem inflacyjnym”. Obok emisji towarzyszącej wzrostowi PKB on źródłem renty emisyjnej. Państwo płaci drukowanymi przez siebie banknotami , a wzrost cen zmniejsza siłę nabywczą pieniędzy gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Zatrzymanie hiperinflacji następuje zwykle „za jednym zamachem”. Niezbędne jest zahamowanie wzrostu nominalnej podaży pieniądza , co jest trudne , bo państwo potrzebuje pieniędzy. Trzeba zreorganizować system finansowy państwa i uniezależnić budżet od dochodów z kreacji pieniądza. Kiedy realny popyt na pieniądz w gospodarce zmaleje tak , że podatek inflacyjny przestaje spełniać swoją funkcję , nadchodzi czas reformy pieniężnej. Symboliczną wymowę ma zwykle wprowadzenie nowej jednostki pieniężnej.
Skutki inflacji
Istnieje przekonanie , że lekka inflacja stymuluje wzrost produkcji. Dał temu wyraz już pod koniec ubiegłego stulecia francuski ekonomista Karol Gide pisząc: „Zwyżka cen jest pożytecznym bodźcem dla produkcji , gdyż podtrzymuje zmysł przedsiębiorczy , prowadzi do zwiększenia płac , działa jak środek podniecający i jest objawem zdrowych stosunków ekonomicznych. Jednak na ogół skutki inflacji są negatywne zarówno dla całej gospodarki jak i dla jej obywateli. Dlaczego...?
Dlatego ponieważ nadmierny wzrost inflacji powoduje wzrost zysków , co pobudza działalność inwestycyjną , przyczyniając się do szybszego wzrostu gospodarczego. Efekt ten wzmacniany jest dodatkowo , gdy nominalna stopa procentowa rośnie wolniej niż inflacja. Ucieczka od pieniądza i zwiększone zakupy dóbr , charakterystyczne dla inflacji, przyczyniają się do pobudzenia działalności inwestycyjnej. Trzeba tutaj zwrócić uwagę , że na skutek inflacji ceny tracą swoją informacyjną rolę , co może prowadzić do nieoptymalnej alokacji zasobów. Przykładowo ucieczka w dobra rzeczowe (metale szlachetne , ziemia , nieruchomości) może prowadzić do boomu na rynku metali szlachetnych i w branży budowlanej. W nadziei na zyski przedsiębiorcy działający w tych branżach podejmują dodatkowe inwestycje , najczęściej finansowane z kredytów. Opanowanie inflacji powoduje , że inflacyjnie stymulowany popyt spada. Rozpoczęte inwestycje nie zostają zakończone , a zamrożony w nich kapitał nie może być efektywnie wykorzystany przez inwestorów , którzy dodatkowo są zobowiązani do spłaty kredytów. W efekcie doprowadza to w wielu przypadkach do bankructwa zaangażowanych w przedsięwzięcie firm. W opisanej sytuacji ceny były nośnikiem niewłaściwych sygnałów , co w konsekwencji doprowadziło do podjęcia nieprawidłowych decyzji inwestycyjnych i nieoptymalnej alokacji zasobów. W takich warunkach zjawiska inflacyjne utrudniają ( lub wręcz uniemożliwiają ) przeprowadzenie prawidłowego rachunku ekonomicznego. Nie mogąc oszacować przyszłego poziomu cen, trudno ocenić koszty i zyski związane z danym przedsięwzięciem.
Konsekwencją zjawisk inflacyjnych może być również konieczność dokonania obniżki kursu , a więc dewaluacji waluty krajowej. Wzrost cen krajowych , w tym także wzrost cen towarów przeznaczonych na eksport przy danym kursie walutowym , powoduje podrożenie tych towarów za granicą , co może przyczynić się do trudności z ich zbytem. W konsekwencji , szczególnie w sytuacji trudności ze zrównoważeniem bilansu płatniczego , władze państwowe , chcąc poprawić efektywność i konkurencyjnośc eksportu, są zmuszone do obniżki kursu waluty krajowej w stosunku do walut obcych. Może to prowadzić , na skutek równoczesnego oddziaływania obniżki kursu na podrożenie importu. Sytuacja płatnicza danego kraju pogarsza się wraz z kolejnymi obniżkami kursu waluty krajowej.
Zjawiska inflacyjne , spadek siły nabywczej danej waluty i obniżka jej kursu mogą także w wielu przypadkach prowadzić do ucieczki kapitału za granicę. Chcąc ratować posiadane środki pieniężne przed inflacją ich właściciele wymieniają je na waluty obce i wywożą , często nielegalnie , za granicę.
Metody przezwyciężania inflacji
Metody walki z inflacją obejmują wszystkie środki polityki fiskalnej , pieniężnej , handlu zagranicznego i kursu walutowego. Celem tych przedsięwzięć jest zmniejszenie siły nabywczej i popytu , zmniejszenie masy pieniędzy w obiegu i jego płynności , zmniejszenie importu inflacyjnego. Dzieje się to poprzez ograniczenie wydatków budżetowych , zwiększenie podatków , ograniczenie dostępności kredytów poprzez zwiększenie ich oprocentowania itp. przedsięwzięcia.
Jednym z narzędzi walki z inflacją jest także zamrożenie cen i płac.
Ograniczenie inflacji lub przeciwdziałania jej występowaniu wymaga odpowiedniej polityki państwa w zakresie kształtowania dochodów społeczeństwa , ograniczaniu deficytu budżetowego ( polityka fiskalna ), kontroli emisji pieniądza przez bank centralny i kreacji pieniądza kredytowego przez banki komercyjne ( polityka monetarna ).
Podsumowanie
Podsumowując moją pracę nasuwa mi się na myśl się jedno krótkie , ale jakże stosowne zdanie „ inflacja to wzrost cen , a więc drożyzna usług i oferowanych dóbr konsumpcyjnych na rynku” Jednak inflacja jest zjawiskiem ważnym i złożonym , a spowodowane przez nią koszty są ukryte i nie rzucające się w oczy tak , jak np. koszty bezrobocia. Tym trudniejszym czyni to starania odpowiednich polityków gospodarczych pracujących nad obniżeniem tempa wzrostu cen w gospodarce. Dodatkowym często tutaj utrudnieniem bywa także fakt , że społeczeństwa po prostu nie są gotowe ponieść kosztów zdecydowanej polityki antyinflacyjnej. Dotyczy to m.in. reformujących swoje gospodarki krajów zmierzających „od planu do rynku”.
LITERATURA:
1. Joachim Meisner „ Ekonomia I ”
2. Stefan Marciniak „ Makro i mikro ekonomia ”
3. Czasopismo „Bank i Kredyt” 2001r. w 1-2
4. Internet
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl