21.11.07

Ćw. 4 INTEGRACJA EUROPEJSKA I PRAWO WSPÓLNOTOWE

Traktat z Maastricht

Traktat o Unii Europejskiej czyli traktat z Maastricht, został podpisany 7 lutego 1992 roku a wszedł w życie 1 listopada 1993 roku. Traktat podpisały: Belgia, Holandia, Luxemburg, Francja, Niemcy, Włochy, Anglia, Irlandia, Dania, Grecja, Hiszpania, Portugalia.

Traktat składał się z 7 tytułów, obejmujących artykuły oznaczone literami od A do S, przy czym niektóre litery zestawiono z liczbami.

I Tytuł - zawierał postanowienia dotyczące istoty celów jednolitych ram instytucjonalnych

II, III, IV Tytuł - zawierały postanowienia zmieniające następujące traktaty:

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej

V Tytuł - zawierał postanowienia dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

VI Tytuł - odnosił się do współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

VII Tytuł - zawierał postanowienia końcowe.

Do Traktatu Unii Europejskiej dołączono 17 protokołów dodatkowych, 1 umowę międzynarodową i 33 deklaracje. Traktat zawarto na czas nieokreślony. Na mocy traktatu powołano Unię Europejską - gospodarczo-polityczny związek państw europejskich, będący konsekwencją wieloletniego zbliżania się tych państw. Powołanie Unii Europejskiej nie położyło kresu działania wspólnot europejskich. Miały one dalej funkcjonować - weszły w skład I Filaru. Zachowały odrębność i prawną międzynarodową podmiotowość.

Unia Europejska nie otrzymała podmiotowości w prawie międzynarodowym. Stało się tak, gdyż Francja i Holandia w przeprowadzonych referendach odrzuciły ten projekt.

Cele Unii Europejskiej

• trwały i równomierny rozwój gospodarczy i społeczny

• ustanowienie unii gospodarczej i społecznej

• wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa obejmująca także działania w zakresie wspólnej polityki obronnej

• współpraca w wymiarze sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

• ochrona i zabezpieczenie praw i interesów obywateli Unii Europejskiej, między innymi poprzez wprowadzenie obywatelstwa unijnego.

• zachowanie i rozwijanie wspólnotowego dorobku prawnego określonego jako „acquis commuatoire”

Konstrukcja Unii Europejskiej oparta na III FILARACH:

I Filar: unia gospodarcza - EWG, EWWiS, EuroAtom ( wspólny rynek, polityka rolna i strukturalna, unia walutowa i rozwój regionów)

II Filar: unia polityczna - Współpraca w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

III Filar: unia policyjno - sądownicza - Wymiar sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (rozwiązywanie problemów problemów imigracji, przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i patologii społecznej)

Postanowienia dotyczące instytucji wspólnot europejskich

Parlament Europejski

• zwiększono uprawnienia w procesie stanowienia prawa

• współdecydowanie- akty prawne są uchwalane wspólnie przez parlament i radę unii europejskiej; parlament może zablokować podjęcie aktu przez radę

• uprawnienie do zatwierdzenia członków komisji europejskiej i przewodniczącego komisji europejskiej

Komisja Europejska

• zmiana trybu powoływania komisji

• przedłużono kadencją z 4 do 5 lat (tyle co kadencja parlamentu)

Rada Unii Europejskiej

• zwiększono liczbę spraw, w których rada może podejmować decyzje kwalifikowaną większością głosów

Trybunał Obrachunkowy

• określenie podstaw prawnych działania

• podniesienie do rangi jednego z najważniejszych instytucji Unii Europejskiej (Sama instytucja działa od 1977 roku)

Sąd I instancji

• określenie kompetencji

• stworzenie podstaw prawnych jego funkcjonowania

Traktat zapowiadał powołanie nowych organów

• Rzecznik Praw Obywatelskich zwany Ombudsmanem

• Komitet Regionów

• Komitet Ekonomiczno- Finansowy

• Europejski Bank Centralny

• Komitet Koncyliacyjny

• Komitet Śledczych

Rada Europejska

• nie przyznano jej statusu instytucji wspólnot europejskich, a więc postanowień dotyczących Rady Europejskiej nie włączono do traktatów wspólnot europejskich.

• przyjęto, że składa się z szefów państw członkowskich oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej

• głównym celem jest stymulowanie rozwoju Unii Europejskiej i ustalanie wytycznych polityki Unii Europejskiej

Zmiany w prawie materialnym

1. Rozszerzono kompetencje Wspólnoty Europejskiej w zakresie polityki gospodarczej i pieniężnej

2. Ustanowiono nowe dziedziny współpracy:

• ochrona konsumentów

• infrastruktura transeuropejska

• ochrona zdrowia

• -szkolenia zawodowe

• edukacja

• kultura

1. Uzupełniono postanowienia odnoszące się do:

• ochrony środowiska

• polityki społecznej

• badań i rozwoju technologicznego

• Przewidziano możliwość przenoszenia pewnych materii z II i III Filaru do I Filaru - tzw. uwspólnotowienie

Ustanowienie Unii Gospodarczej i Pieniężnej

1969 - podczas spotkania szefów państw i rządów w Hadze, podjęto pierwsze działania w tym zakresie

1970 - opracowano plan Pierra Wernera, premiera Luxemburga. Przewidywał on ustanowienie unii gospodarczej i pieniężnej w ciągu 10 lat ( nie udało się zrealizować tego przedsięwzięcia. Jedną z przyczyn było załamanie systemu pieniężnego w latach 70.)

1978 - powołanie Europejskiego Systemu Walutowego (w 1979 wszedł w życie)

Czerwiec 1988 - powołanie podczas spotkania Rady Europejskiej w Hanowerze Komitetu Ekspertów pod przewodnictwem Jacquesa Delorsa. Komitet ten rozpoczął pracę i przygotował plan zakładający ustanowienie Unii Gospodarczej i Pieniężnej w 3 etapach. W czerwcu 1989r. plan został zaakceptowany przez Radę Europejską podczas spotkania w Madrycie i przystąpiono do jego realizacji.

I Etap (1 lipca 1990 - 31 grudnia1993)

• wzmocnienie współpracy Narodowych Banków Centralnych

• wzmocnienie koordynacji polityki gospodarczej w poszczególnych państwach

• zniesienie ograniczeń w przepływie kapitału

II Etap (1 stycznia 1994 - 31 grudnia 1998)

• zmniejszenie inflacji i deficytów budżetowych w państwach

• zmniejszenie zadłużenia

• wyrównanie poziomu gospodarczego w państwach Unii Europejskiej

• powołano Europejski Instytut Walutowy, którego celem było przegotowanie III etapu

• ustalono kryteria konwergencji

III Etap (1 stycznia 1999 - 1 stycznia 2002)

• Wraz z rozpoczęciem etapu Euro uzyskało status waluty obowiązującej obok walut narodowych

• 1 stycznia 2002 Euro zastąpiło waluty narodowe niektórych państw członkowskich

• powołano Europejski Bank Centralny, który zastąpił Europejski Instytut Walutowy

• powołano Europejski System Banków Centralnych, który obejmuje Europejski Bank Centralny i Centralne Banki Narodowe

Najważniejsze założenia Unii Gospodarczej i Pieniężnej zawiera Traktat z Maastricht.

Kryteria Konwergencji (uczestnictwa w unii gospodarczej i pieniężnej)

Zostały ustalone przez Traktat z Maastricht.

• Inflacja - nie może być wyższa niż 15 punktów procenta od średniej wskaźnika w najlepszych krajach unii.

• Kurs walutowy - przez co najmniej 2 lata może się wahać w przedziale +/- 15 % wokół parytetu.

Parytety - stosunek wymienialności 2 lub więcej walut

• Długoterminowa stopa procentowa - nie może być wyższa od 2 % od średniej w trzech krajach unii o najniższej inflacji.

• Deficyt budżetowy - nie może być większy niż 3 % PKB

• Dług publiczny - nie może być większy niż 60 % PKB

Państwa przynależące do Unii Gospodarczej i Pieniężnej: Francja, Niemcy, Włochy, Belgia, Holandia, Luxemburg, Hiszpania, Portugalia, Irlandia, Finlandia, Austria, Grecja

- decyzja o utworzeniu wspólnej waluty zapadła w Traktacie z Masstricht

- najbogatsze państwa UE- Dania, Luxemburg

Każde państwo członkowskie UE może stać się członkiem Unii Gospodarczej i Pieniężnej, jeżeli wyrazi woli i spełni wymagania konwergencji. Wiadomo już, że do 2008 roku Polska nie spełni kryteriów, gdyż deficyt budżetowy wyniesie 3,7% PKB. Polska najprawdopodobniej stanie się członkiem Unii Gospodarczej i Pieniężnej w 2012 roku. W Polsce oprócz płatnością walutą polską, dopuszczalne jest płacenie euro gdzie jedną stroną jest konsument na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 4 września 2007 roku.

Traktat Amsterdamski

Podpisany 2 października 1997. Wszedł w życie 1 maja 1999, zawarty na czas nieokreślony

Głównym celem Traktatu była reforma instytucji unijnych. Traktat składa się z 3 części obejmujących 15 artykułów.

I część - Zawarto poprawki do traktatów:

• Traktat ustanawiający UE

• Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską

• Traktat ustanawiający EWWiS

• Traktat ustanawiający EuroAtom

• Akt dotyczący wyboru przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego z 1976

II część -Zawarto postanowienia mające na celu uproszczenie tekstów traktatowych (wykreślenia, nowelizacje)

III część -Zawarto postanowienia ogólne i końcowe oraz przyjęto zmiany dotyczące numeracji artykułów, tytułów i sekcji Traktatu o UE i Traktatu o WE

Do Traktatu dołączono 13 protokołów, 51 deklaracji przyjętych przez konferencję międzyrządową, 8 deklaracji przyjętych przez konferencję międzyrządową do wiadomości

Zmiany w prawie instytucjonalnym

Parlament Europejski

• zwiększono rolę przy powoływaniu członków komisji europejskiej, ustalono, że maksymalna liczba członków nie może przekraczać 700 deputowanych

• uproszczono procedury decyzyjne, w tym procedurę współdecydowania

• procedurę współpracy ograniczono do Unii Gospodarczej i Pieniężnej

• wzrosła rola w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

Rada Unii Europejskiej

• opracowano system stopniowego przewodzenia, od podejmowania decyzji w drodze większości do kwalifikowanej większości głosów

Europejski Trybunał Sprawiedliwości

• Otrzymanie nowych kompetencji w:

• przepływie osób

• polityce azylowej

• polityce imigracyjnej

• współpracy policyjnej i sądowwej w sprawach karnych

Komitet Regionów

• wprowadzono obowiązek konsultacji z komitetem w sprawach:

• polityki socjalnej

• polityki zatrudnienia

• ochrony zdrowia

• ochrony środowiska

• szkolenia zawodowego

• transportu

• funduszów socjalnych

Inne zmiany wprowadzone przez Traktat Amsterdamski

• dołączono cel UE: ochrona integralności Unii Europejskiej

• wspólna polityka bezpieczeństwa: powołano wysokiego przedstawiciela ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

• przeniesiono niektóre sprawy z III Filaru do I Filaru : politykę imigracyjną, wizową, azylową i inne związane ze swobodnym przepływem osób (sprawy przeniesione z III do I Filaru nazywane są też dorobkiem z Schengen)

• zawierał postanowienia w zakresie polityki socjalnej

• wprowadzał obowiązek przygotowania strategii w dziedzinie polityki zatrudnienia, ustanowił system sprawozdań dotyczący realizacji polityki zatrudnienia

• wprowadził procedurę współdecydowania tzn. ścisłej współpracy.

Traktat nicejski

Podpisany 26 lutego 2001. Wszedł w życie 1 lutego 2003. Jego celem było przygotowanie UE pod względem instytucjonalnym do pracy w rozszerzonym składzie. Składa się on z preambuły i 2 części:

I Część - składała się z 6 Artykułów i obejmowała poprawki do:

• Traktatu z Maastricht

• Traktatu powołującego Wspólnotę Europejską

• Traktatu powołującego EWWiS

• Traktatu powołującego Euroatom

• protokołu w sprawie statutu Europejskiego Banku Centralnego i Europejskiego Systemu Banków Centralnych

• w sprawach przywilejów i immunitetów wspólnot europejskich.

II Część - składał się z 6 Artykułów zawierała postanowienia przejściowe i końcowe.

Traktat podpisano na czas nieokreślony.

Zmiany w prawie instytucjonalnym

Komisja Europejska

• ustalono zasady ustalania składu Komisji

Rada Unii Europejskiej

• Określono nowy system ważenia głosów

• rozszerzono zakres głosowania kwalifikowaną większością głosów

Dokonano zmian w liczbie członków:

• Parlamentu Europejskiego

• Trybunału obrachunkowego

• Komitetu Regionów

• Komitetu Ekonomicznego i Społecznego

Organy sądowe

• Rozgraniczenie jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Sądu I Instancji

Traktat zapowiadał powołanie nowych organów

• Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa

• Komitet Ochrony Socjalnej

• Europejski Wydział Współpracy Sądowej

• Europejska Sieć Sądowa

---