1)PERIODYZACJA LITERATURY DWUDZIESTOLECIA
*1918 - 1939 - umownie nazywa się ten okres Dwudziestoleciem międzywojennym, Dwudziestoleciem lub Międzywojniem. Datę początkowa wyznacza odzyskanie niepodległości 11 XI 1918 (często przesuwana na I 1919), datę końcowa wybuch II WŚ IX 1939.
Jerzy Ziomek - awangardyzm, widząc przewagę elementów nowatorskich nad tradycyjnymi (nie przyjęła się).
*Pomysł periodyzacyjny R. Matuszewskiego i S Pollaka - data początkowa 1914.
*A. Nasiłowska data końcowa 1944. Między 1914 - 1944, doświadczenia: rewolucja, trzy wojny, światowy kryzys ekonomiczny i trudny okres konfrontacji polskich marzeń o wolności z realiami. W efekcie proponuje zmianę nazwy na Trzydziestolecie.
*I. Fik - data początkowa 1905. Wydarzenia rewolucji 1905 i jej konsekwencje dla kultury początku XX wieku.
*M. Porębski - data początkowa 1909.
*1918 - 1947 - dominacja tematu wojny, okupacji, obozów łagrów, doświadczenie wyobcowania i świadomości kryzysu wartości humanistycznych. Wyróżnia się 3 etapy:
-1918 - 1932: wpływ liryki. Odzyskanie niepodległości przyniosło wielka eksplozję nowych ugrupowań artystycznych.
-1932 - 1939: poezja ustępuje miejsca prozie. Proza jest różnorodna, od wielkiej epiki, prozy psychologicznej, nurtu autobiograficznego. Wielką rolę zaczęły odgrywać utwory pograniczne, będące w równym stopniu powieściami filozoficznymi, autobiograficznymi, groteskowymi czy autotematycznymi.
-1939 - 1947: ta międzyepoka to powrót do treści tak radykalnie odrzuconych przez dwudziestolecie. W sytuacji zagrożenia bytu narodowego, konieczności dostosowania się do życia w warunkach okupacji, krajowa literatura podjęła wzorzec twórczości w wersji romantycznej. Identycznie swoją powinność rozumieli autorzy przebywający na emigracji. Literatura miała spełniać jednocześnie rolę świadectwa i dokumentu, miała wyrażać powszechne emocje narodowe.
Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 dostarczyło dogodnych warunków do wszechstronnego rozwoju kultury i literatury. W Dwudziestoleciu można wyodrębnić 2 okresy:
*jasne dwudziestolecie - przypadające na lata dwudzieste, dominują zwłaszcza wśród poetów postawy optymistyczne.
*ciemne dwudziestolecie - to lata trzydzieste poczucie narastającego kryzysu cywilizacji i kultury.
Po odzyskaniu niepodległości polskie życie literackie zaczęło się organizować na nowo: 1920 powstał Związek Zawodowy Literatów Polskich, 1924 polska sekcja PEN Clubu, 1926 weszła w życie ustawa o prawie autorskim.
Pojawiły się nowe ugrupowania poetyckie, jak Skamander, futuryści i Awangarda Krakowska, podejmujące aktualną tematykę cywilizacyjną oraz poszukujące nowatorskich środków wyrazu.
W pierwszym okresie dwudziestolecia dużą rolę odgrywali pisarze ukształtowani przed I wojną światową, np.: S. Żeromski, W. Berent, A. Strug, J. Kasprowicz, L. Staff. Atmosferę towarzyszącą odzyskaniu niepodległości trafnie oddawali pisarze z grupy Skamander (1920 założono miesięcznik Skamander), prezentując początkowo optymizm, a później narastające wątpliwości natury społecznej i politycznej.
1917-1922 działała w Poznaniu ekspresjonistyczna grupa Zdrój, 1922 zaczęło wychodzić w Krakowie awangardowe pismo Zwrotnica, redagowane przez najważniejszego teoretyka ruchu T. Peipera.
Założona 1922 grupa Czwartak, z E. Zegadłowiczem na czele, reprezentowała konserwatywny regionalizm, głosząc ideę powrotu do natury i kultury ludowej. Proza podjęła najważniejsze, budzące obawy problemy społeczno-polityczne odrodzonego państwa, np.: Przedwiośnie S. Żeromskiego (1925).
W 2. połowie dwudziestolecia powstała w poezji tzw. druga awangarda, ulegająca katastroficznemu widzeniu świata, pojawiły się radykalne tendencje lewicowe, m.in. grupa skupiona wokół pisma Kwadryga (1927-1931). 1933 powstała Polska Akademia Literatury, co nie rozwiało narastających nastrojów opozycyjnych, wyrażanych głównie przez pisarzy lewicowych, publikujących w czasopismach takich jak: Oblicze Dnia, Sygnały, Poprostu, Lewar. Wyrazem tendencji prawicowo-faszyzujących stał się tygodnik Prosto z mostu (1935-1939). Bardzo ważną rolę odgrywał tygodnik Wiadomości Literackie (1924-1939) o orientacji liberalnej.
Znaczącą rolę w życiu literacko-kulturalnym odegrały także inne periodyki, np.: katolickie Verbum (1934-1939) i Kultura (1936-1939), Przegląd Współczesny (1922-1939).
W drugim dziesięcioleciu tworzyli wybitni prozaicy, m.in.: M. Dąbrowska, J. Iwaszkiewicz, M. Kuncewiczowa, J. Andrzejewski, S.I. Witkiewicz, B. Schulz.