Interpretacja tytułu powieści Tadeusza Konwickiego pt Mała Apokalipsa

A. Apokalipsa miasta:

- poczucie niepewności mieszkańców - nieznajomość dokładnej daty, chaos myślowy,

- brudne, ciemne ulice,

- rozsypujące się budynki, infrastruktura miejska,

- całkowita dezorganizacja życia miasta - komunikacji, handlu (żałosne zaopatrzenie), gastronomii, ...

- nonsensy gospodarcze - reglamentacja wszystkiego,

- kontrasty finansowe: luksus władzy i nędza przeciętnego Polaka,

- łapówkarstwo, odcinanie wody, elektryczności - całkowita pogarda dla mieszkańców Warszawy,

- preparowanie wiadomości w środkach masowego przekazu jako konsekwencja wszechobecnego systemu,

- rozkradanie mienia państwowego,

- sterroryzowanie obywateli - legitymowanie przy każdej okazji, śledzenie (por. w b. redakcji "Szpilek"),

- brak sprzeciwu wobec poczynań władzy i aparatu przymusu,

- bezcelowe manifestacje, pochody, festyny,

- gigantofony i orkiestry słyszalne w każdym zakątku miasta - trąby piekielne,

- obnażenie dwulicowości i obłudy systemu - niemożliwość jednoznacznego zinterpretowania czegokolwiek ( np. UB przebrane za kompanię ruchu).

B. Koniec państwa polskiego:

- odznaczenie orderem "I-szego kandydata do ZSRR",

- Polska jako 17 republika ZSRR - w dniu swojego święta - 22 lipca,

- zdrada polskiej racji stanu przez najwyższe władze partyjne i państwowe,

- całkowity brak obywatelskiej postawy mieszkańców - brak zainteresowania sprawami ojczyzny.

C. Moralny i osobisty wymiar apokalipsy bohatera:

- motyw wędrówki przez kręgi piekielne (Dante Alighieri),

- droga krzyżowa bohatera - od skazania (rozmowa rano) aż po Golgotę (PKiN),

- podziemia restauracji "Paradyz" jako dolina Józefata,

- upadek norm moralnych (demonstracje, rozboje - partyzantka, oszustwa, zakłamanie),

- dwa oblicza sztuki: - oficjalna - brukowa, zniewolona, płytka ; koniunkturalna,

- drugi obieg literatury,

- poddanie opozycji poczynaniom władzy ze względów ekonomicznych - wyprzedaż ideałów (by móc żyć); także dwulicowość,

- metody totalitarne w działaniu opozycji, np. rozkaz samospalenia,

- groteskowe przedstawienie kondycji psychicznej ludzi będących u władzy - normalnie jest tylko w szpitalu psychiatrycznym ; "rozbieranie się" jako kres wytrzymałości psychicznej,

- odkrywanie brutalnej prawdy o rzeczywistości realnego socjalizmu poprzez rozmowy i epizody z udziałem Sachera, towarzysza Kobiałki, Schmidtów, starego AK-owca, Bułata, Haliny... - powolne i ciężkie dochodzenie do prawdy,

- symboliczne pożegnanie z kobietami jego życia - z rzeczami ziemskimi,

- niebieski kanister jako krzyż, narzędzie śmierci; Tadzio może być interpretowany częściowo jako Szymon Cyrenejczyk - pomaga mu go nosić,

- samospalenie jako rozpaczliwy akt próby przebudzenia obojętnych ludzi z letargu.

D. Kosmiczny wymiar apokalipsy - Galaktyka pędzi w przestworzach, a my i tak nie mamy wpływu na losy naszej planety nawet gdybyśmy uporali się z problemami przyziemnymi.