Przymiotnik-to odmienna część mowy nazywająca cechy i właściwości osób,zwierząt , przedmiotów, pojęć , roślin,zjawisk.
Przymiotniki określają właściwości(cechy) rzeczowników. Odpowiadają na pytania jaki? Jaka?, jakie?, jacy?, który?, która? Które?, którzy? Czyj?,czyja?, czyje?
Przymiotniki odmieniają się przez przypadki, liczby i rodzaje, a niektóre z nich (przymiotniki jakościowe) stopniuja się .
Stopniowanie przymiotników nie jest ich odmianą . Tworzenie stopni przymiotników to proces słowotwórczy a nie fleksyjny.
Przymiotnik w zdaniu może pełnić funkcję:
przydawki - „lepszy uczeń dużo czyta”
podmiotu- „lepszy pokonał gorszego”
orzecznika- „będę lepszy”
dopełnienia- „gorszy pokonał lepszego”
formy rzeczownikowe przymiotnika, np.: kontent, rad , wart, winien, godzien, łaskaw , zdrów , pełnią w zdaniu funkcję orzecznika.
Podział przymiotników ze względu na znaczenie:
-przymiotniki jakościowe-przymiotniki nazywające bezwzględne właściwości(cechy) przedmiotów, osób, zwierzat, pojęć , roslin, zjawisk wg.umownych norm np. długi, twardy, chudy, zły , biały, niski głupi. Przymiotniki jakościowe stopniuja się .
-przymiotniki relacyjne-przymiotniki nazywające względne właściwości przedmiotów, osób ,zwierząt, pojęć, roślin,zjawisk i określające:
materiał, z którego coś jest wytworzone, np. żelazny
przynależność (od kogo, od czego pochodzi) , np. braterski, domowy
czynność lub stan, np.. kłótliwy, czujny
większość przymiotników relacyjnych nie stopniuje się
Przymiotniki(podział ze względu na odmianę )
-przymiotniki nieodmienne-są to przymiotniki:
obcego pochodzenia,np. mini
przymiotniki rodzaju męskiego niemające końcówek w mianowniku liczby pojedynczej ,np. rad, wart.
-przymiotniki odmienne-te które odmieniają się przez przypadki, liczby i rodzaje, a niektóre z nich stopniują się .
podział przymiotników na grupy deklinacyjne jest uzależniony od rodzaju gramatycznego.
-KOŃCOWKI
przymiotniki zakończone na-cy-(obcy), -dzy-(cudzy),-czy-(uroczy), ży-(ryży) w mianowniku liczby mnogiej mają takie same końcówki (obcy, cudzy, uroczy, ryży panowie). Wyjątek stanowi przymiotnik - duży- (duzi panowie)
Forma przymiotnika, jego liczba, rodzaj przypadek zależy od rzeczownika , z którym przymiotnik występuje i z którym tworzy związek zgody.
Nazwy województw i miejscowości zakończone na -e- użyte rzeczownikowo (np.pomorskie) maja w narzędniku i miejscowniku końcówkę -em- (np.pomorskiem)
Według deklinacji przymiotnikowej odmieniają się :
nazwy niektórych zawodów lub urzędów np., myśliwy
nazwiska zakończone na -ski, -cki . np.Slowacki
nazwiska obce zakończone na -y, -e, -i, np.Batory
Stopniowanie przymiotników
stopniowanie proste
stopniowanie regularne
stopniowanie nieregularne
stopniowanie odpisowe
Stopniowanie proste regularne
stopień równy-przymiotnik
stopień wyższy- temat przymiotnika+ <-szy,sza,sze,Si > lub<ejszy,ejsza,ejsze,ejsi>
stopień najwyższy- naj +temat przymiotnika+<szy,sza,sze,Si>lub<ejszy,ejsza,ejsze,ejsi>
Stopniowanie proste nieregularne
stopień równy-przymiotnik
stopień wyższy- temat innego przymiotnika(temat supletywny)+ szy,sza,sze,Si
stopień najwyższy- naj+temat innego przymiotnika+szy,sza,sze,Si
stopniowanie opisowe
stopień równy-przymiotnik
stopień wyższy- bardziej lub mniej+przymiotnik
stopień najwyższy-najbardziej lub najmniej+przymiotnik