Lancetnik

1. wiadomości ogólne. Lancetnik żyje w środowisku morskim, w słonej wodzie. Znajduje się na dnie. Swą budową przypomina małą rybkę do 8 cm. Jest bezbarwny. Jego ciało jest bocznie spłaszczone i zwężone na końcach. W przedniej części ciała głowa nie zaznacza się, a na końcu jest lancet - to płetwa ogonowa przechodząca w wąską płetwę grzbietową i koleinie dwie brzuszne fałdy boczne. Płetwy są narządami ruchu. Ciało lancetnika okryte jest przeźroczystą skórą. Widoczne są mięśnie.

2. budowa wewnętrzna. Mięśnie znajdują się po skórą, są ułożone metamerycznie, przedziela je tkanka łączna. Dobrze widoczna jest segmentacjia - szkielet wewnętrzny z tkanką łączną o postaci struny grzbietowej.

3. Układ oddechowy. Jest on powiązany z układem pokarmowym.. Znajduje się tam: otwór przedgębowy otoczony czułkami i otwór gębowy, którymi woda wpływa do gardzieli. Gardziel jest podzielona. Jest ona okryta jamą skrzelową. Woda, która wpłynęła opłukuje szczeliny pozostawiając tlen i pobierając dwutlenek węgla i koleinie wypływa.

4. Układ pokarmowy.

• otwór przedgębowy z ramionami

• otwór gębowy

• gardziel z zaznaczoną rynienką silnie orzęsionych - ruch tych rzęsek kieruje pokarm

• jelito połączone z wątrobą, której działanie jest podobne jak u wyższych skorupiaków.

5. układ krwionośny. Jest on zamknięty, nie ma serca. Bezbarwna krew roznosi tlen i pożywienie. Występują naczynia zatokowe grzbietowe i brzuszne - skupiska naczyń włosowatych, które pulsując poruszają krew

Krążenie krwi: Z zatok żylnych krew spływa aortą brzuszną do naczyń włosowatych przegród skrzelowych. Tam następuje wymiana gazowa i bogata w tlen krew aortą grzbietową, która rozgałęzia do przodu i do tyłu płynie do komórek i obmywa ścianki jelita zbierając składniki pokarmowe i pozostawiając tlen. Koleinie płynie żyłą ku przodowi do wątroby. Żyła rozgałęzia się w wątrobie na szereg licznych żył wątrobowych, oddaje pożywienie, zbiera się w żyłę wątrobową i płynie do zatoki żylnej.

6. układ nerwowy.

1. centralny - cewka nerwowa

2. obwodowy - nerwy odchodzące od cewki do części brzusznej i grzbietowej

Nerwy

• cz. ruchowe

• cz. czuciowe

Zmysły

• komórki światłoczułe w cewce

• komórki czuciowe na powierzchni skóry

7. układ wydalniczy. Jest typu metanefrydialnego. Tworzą go kanaliki, które swoimi końcami prowadzą do jamy ciała i są zakończone kom. płomykowymi. Komórki te odprowadzają produkty przemiany materii do jamy okołoskrzelowej skąd usuwane są na zewnątrz. Układ ten jest uwsteczniony w budowie i czynności.

8. układ rozrodczy. Lancetnik jest rozdzielnopłciowy. Jądra i jajniki są w postaci woreczków. Są one ułożone metamerycznie. Zapłodnienie jest zewnętrzne, następuje w wodzie. Rozwój zarodkowy jest charakterystyczny dla strunowców. Zapłodnione jajo dzieli się wielokrotnie całkowicie i powstaje monula. Jej komórki dzielą się różnie. Nowe komórki są duże i małe i są w postaci pęcherzyka - blastula. Część blistuli z komórkami dużymi wgłębia się i tworzy się endoderma. W miejscu wpuklenia powstaje pragęba. To stadium to gastrula. Ona wydłuża się i szerokość pragęby się zmniejsza. Komórki ektodermowe wgłębiają się w ścianę zarodka i powstaje cewka nerwowa. Wpuklona endoderma to zawiązek jelita - prajelito. Endoderma prajelita tworzy worki mezodermalna - z nich powstaje jedno ciało. Celoma - wtórna jama ciała tworzona z mezodermy. Część komórek entodermalnych tworzy pod cewką struny grzbietowe. Pragęba zarasta. Po przeciwnej stronie wyżyna się nowy otwór gębowy.

© Copyright by Marcin Radoń

9. Listki zarodkowe. Są trzy listki zarodkowe dające początek nowym komórkom, tkankom i narządom:

EKTODERMA	ENTODERMA	MEZODERMA
naskórek układ nerwowy zmysły nabłonek (ust, nosa, odbytu) szkliwo zębów	nabłonek jelita tchawicy oskrzeli płuc wątroba trzustka woreczek żółciowy tarczyca przytarczyca grasice pęcherzyk moczowy moczowody	mięśnie gładkie poprzecznie prązkowane szkieletowe serca skóra właściwa układ krwionośny naczynia serce układ chłonny chłonka naczynia limfatyczne tkanka łączna kostna chrzęstna nerki jądra jajniki

10. cechy lancetnika charakterystyczne dla :

BEZKRĘGOWCÓW	KRĘGOWCÓW
narządy zmysłu słabo rozwinięte głowa niewyraźnie zaznaczona brak serca silnie zaznaczona metameria w ułożeniu : mięśni szczelin skrzelowych kom. płomykowych budowy gruczołów rozrodczych	struna grzbietowa - zawiązek szkieletu cewka nerwowa po grzbietowej części ciała układ krwionośny zamknięty krew roznosząca tlen i składniki odżywcze

© Copyright by Marcin Radoń

---