ABC ustalania wynagrodzenia chorobowego
1. Zasady ustalania podstawy wymiaru chorobówki
Wynagrodzenie chorobowe dla pracownika oblicza się na zasadach obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłków z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (art. 92 § 2 K.p.).
Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy
kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. JeŜeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12
miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, do podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia.
Przykład 1: Pracownik choruje w październiku 2006 r. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne
wynagrodzenie wypłacone temu pracownikowi za okres od października 2005 r. do września 2006 r.
Przykład 2: Pracownik zatrudniony od 4 maja 2006 r. nabył prawo do wynagrodzenia chorobowego we wrześniu 2006 r. Podstawę wymiaru tego
wynagrodzenia stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres od czerwca do sierpnia 2006 r.
Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie za okres krótszy niŜ 12 miesięcy równieŜ wówczas, gdy:
• w miesiącu, za który wynagrodzenie uwzględnia się w podstawie wymiaru, pracownik wskutek choroby (lub urlopu bezpłatnego)
przepracował mniej niŜ połowę obowiązującego go czasu pracy - wynagrodzenie za ten miesiąc wyłącza się z podstawy wymiaru; w razie
przepracowania co najmniej połowy obowiązującego czasu pracy przyjmuje się wynagrodzenie po uzupełnieniu, co omawiamy poniŜej,
• w okresie poprzedzającym powstanie niezdolności do pracy lub w miesiącu jej powstania pracownikowi zmieniono wymiar czasu pracy.
Przykład 3: Pracownik, o którym mowa w przykładzie 1, w okresie 12 miesięcy poprzedzających chorobę był niezdolny do pracy od 9 października
do 12 grudnia 2005 r. oraz od 1 do 16 marca 2006 r., wskutek czego:
• w październiku 2005 r. przepracował mniej niŜ połowę obowiązującego czasu pracy (obowiązywało 21 dni a przepracował 5 dni),
• w listopadzie 2005 r. nie przepracował ani jednego dnia,
• w grudniu 2005 r. przepracował więcej niŜ połowę obowiązującego czasu pracy (obowiązywało 21 dni a przepracował 13 dni),
• w marcu 2006 r. przepracował mniej niŜ połowę obowiązującego czasu pracy (obowiązywały 23 dni a przepracował 11 dni).
Z podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego naleŜy wyłączyć wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niŜ
połowę obowiązującego go czasu pracy, tj. za październik i listopad 2005 r. oraz za marzec 2006 r.
W podstawie zostanie więc uwzględnione wynagrodzenie za okres pozostałych 9 miesięcy, tj. od grudnia 2005 r. do lutego 2006 r. oraz od kwietnia
do września 2006 r. Z tym, Ŝe wynagrodzenie za grudzień 2005 r. naleŜy przyjąć w takiej wysokości, jaką pracownik uzyskałby gdyby przepracował
wszystkie dni robocze (tzw. wynagrodzenie uzupełnione).
WaŜne: Za wynagrodzenie uwzględniane w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego uwaŜa się przychód pracownika stanowiący podstawę
wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz
ubezpieczenie chorobowe (art. 3 pkt 3 ustawy zasiłkowej).
W podstawie wymiaru nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, które w myśl przepisów o wynagradzaniu obowiązujących w zakładzie
pracy, nie są pomniejszane za okresy choroby. W wynagrodzeniu chorobowym nie uwzględnia się zatem premii, dodatków, nagród i innych
składników, w stosunku do których w przepisach o wynagradzaniu obowiązujących w zakładzie pracy:
• nie ma zapisu nakazującego zmniejszanie ich za okresy choroby (przykład 4),
• ujęto zapis o zachowywaniu prawa do tych składników (choćby w części) za okresy niezdolności do pracy (przykład 5).
Przykład 4: Regulamin, na podstawie którego wypłacana jest premia miesięczna, nie zawiera zapisu o pomniejszaniu jej za okresy choroby. Stanowi
jedynie, Ŝe premię naleŜy wliczać do podstawy wymiaru wynagrodzenia i zasiłku chorobowego.
Premii tej nie uwzględnia się w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych, bowiem z regulaminu premiowania nie wynika obowiązek
pomniejszania jej za okresy niezdolności do pracy.
Przykład 5: Regulamin premiowania przewiduje, Ŝe w okresie choroby pracownik zachowuje prawo do 5% premii jaką by otrzymał gdyby pracował
cały miesiąc. Premia ta nie podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego, bowiem w okresie choroby pracownik
zachowuje prawo do części premii.
W podstawie wymiaru uwzględnia się wynagrodzenie uzyskane z tytułu umowy o pracę zawartej z pracodawcą, u którego przysługuje
wynagrodzenie chorobowe. Przy ustalaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego przysługującego pracownikowi zatrudnionemu bez
przerwy u tego samego pracodawcy na podstawie kolejno po sobie następujących umów o pracę, wynagrodzenie wypłacone z tytułu tych umów
sumuje się. Przerwy w zatrudnieniu przypadającej na dzień ustawowo wolny od pracy nie traktuje się jako przerwy w ubezpieczeniu. Nie
sumuje się wynagrodzenia w przypadku kolejnego zatrudnienia u tego samego pracodawcy, ale na podstawie innej umowy (np. umowy zlecenia).
Przykład 6: Pracownik zatrudniony od 1 września 2006 r. nabył prawo do wynagrodzenia chorobowego w październiku 2006 r. Wcześniej, do 31
sierpnia 2006 r., wykonywał pracę:
• u tego samego pracodawcy na podstawie umowy zlecenia - podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi wyłącznie przeciętne
miesięczne wynagrodzenie wypłacone z tytułu umowy o pracę, tj. za wrzesień 2006 r.,
• u tego samego pracodawcy na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony od 1 czerwca 2006 r. - podstawę wymiaru
wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za cały okres zatrudnienia, tj. od czerwca do
września 2006 r.,
• u innego pracodawcy - podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie po zmianie
pracodawcy, tj. za wrzesień 2006 r.
2. Obliczanie wynagrodzenia za jeden dzień choroby
Za jeden dzień niezdolności do pracy pracownikowi przysługuje jedna trzydziesta część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru, tzw.
"stawka dzienna". Przy ustalaniu stawki dziennej naleŜy kierować się zasadą matematyczną i powstałą w wyniku wyliczenia kwotę zaokrąglać
w górę - jeśli końcówka jest równa lub wyŜsza od 0,50 grosza lub w dół - jeŜeli końcówka jest niŜsza od 0,50 grosza.
Przykład 7: Suma wynagrodzeń wypłaconych pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała
niezdolność do pracy, wyniosła 13.935,17 zł. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi więc kwota 1.161,26 zł (13.935,17 zł : 12 m-
cy). Za jeden dzień choroby pracownik otrzyma wynagrodzenie w kwocie 30,97 zł, zgodnie z wyliczeniem:
1.161,26 zł x 80% : 30 dni = 30,9669 zł, po zaokrągleniu 30,97 zł.
3. Uzupełnianie wynagrodzenia uwzględnianego w podstawie wymiaru
Jak juŜ wspomnieliśmy, w niektórych okolicznościach do podstawy wymiaru chorobówki przyjmuje się wynagrodzenie po jego uzupełnieniu. Ma to
miejsce, gdy w którymś z miesięcy uwzględnianych w podstawie, pracownik uzyskał niŜsze wynagrodzenie wskutek usprawiedliwionej
nieobecności w pracy. Pod warunkiem, Ŝe przepracował w tym miesiącu co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy. JeŜeli bowiem
przepracował mniej niŜ połowę obowiązującego czasu pracy, wynagrodzenie za ten miesiąc naleŜy wyłączyć z podstawy wymiaru. Uzupełnienie
polega na obliczeniu wysokości wynagrodzenia jaką pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc kalendarzowy.
Uzupełnione wynagrodzenie przyjmuje się do podstawy wymiaru równieŜ w sytuacji, gdy:
• niezdolność do pracy powstała przed upływem pierwszego miesiąca kalendarzowego zatrudnienia,
• bezpośrednio przed powstaniem niezdolności do pracy pracownik przez cały okres, z którego ustala się podstawę wymiaru, korzystał
z urlopu wychowawczego lub z urlopu bezpłatnego albo odbywał czynną słuŜbę wojskową.
Przykład 8: Pracownik zatrudniony od 4 września 2006 r. w tym jeszcze miesiącu nabył prawo do wynagrodzenia chorobowego. W umowie
określono, Ŝe przysługuje mu wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości wynoszącej 2.700 zł. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego
stanowi kwota wynagrodzenia określona w umowie o pracę, pomniejszona o kwoty składek na ubezpieczenia społeczne, które pracownik
sfinansowałby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, tj. 2.194,83 zł (2.700 zł - 505,17 zł).
Przykład 9: Pracownik, któremu w umowie o pracę określono wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości 2.100 zł, nabył prawo do
wynagrodzenia chorobowego w październiku 2006 r. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie
wypłacone pracownikowi za okres od października 2005 r. do września 2006 r. W okresie tym pracownik chorował przez 6 dni marca 2006 r.
W podstawie wymiaru chorobówki wynagrodzenie za marzec naleŜy uwzględnić po uzupełnieniu, czyli w wysokości określonej w umowie o pracę,
pomniejszonej o kwoty składek na ubezpieczenia społeczne, które pracownik sfinansowałby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, tj.
w wysokości 1.707,09 zł (2.100 zł - 392,91 zł).
Przykład 10: Pracownik zatrudniony od 4 września 2006 r. z wynagrodzeniem akordowym w tym jeszcze miesiącu nabył prawo do wynagrodzenia
chorobowego. We wrześniu w zakładzie pracy obowiązywało 21 dni roboczych, natomiast pracownik przepracował 16 dni i otrzymał wynagrodzenie
(po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika) w kwocie 1.973,15 zł. Podstawę wymiaru wynagrodzenia
chorobowego stanowi kwota 2.589,76 zł, tj. (1.973,15 zł : 16 dni) x 21 dni.
Przykład 11: Pracownica bezpośrednio po urlopie wychowawczym trwającym 2 lata, przedłoŜyła zwolnienie lekarskie nabywając prawo do
wynagrodzenia za 30 dni choroby. PoniewaŜ w umowie o pracę określono, Ŝe przysługuje jej wynagrodzenie prowizyjne, a pracownica nie osiągnęła
Ŝadnego wynagrodzenia, podstawę wymiaru stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie uzyskane przez pracowników zatrudnionych na takim
samym (lub podobnym) stanowisku pracy.
Wspomnijmy jeszcze, Ŝe jeŜeli umowa o pracę została zawarta w trakcie miesiąca a niezdolność do pracy powstała w miesiącu następnym, podstawę
wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi wynagrodzenie pracownika za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Przykładowo dla
pracownika zatrudnionego od 4 września 2006 r., który zachorował 2 października 2006 r. podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi
uzupełnione wynagrodzenie za październik 2006 r.
4. NajniŜsza podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego
Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego dla pracownika zatrudnionego na cały etat nie moŜe być niŜsza od kwoty minimalnego
wynagrodzenia za pracę. Kwotę tę pomniejsza się o 18,71%. Aktualnie najniŜsza podstawa wymiaru wynosi 730,88 zł (kwota minimalnego
wynagrodzenia 899,10 zł - 18,71%). JeŜeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy kwota ta jest proporcjonalnie mniejsza.
Przykład 12: Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego za 30 dni września 2006 r. stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres
od września 2005 r. do sierpnia 2006 r. W okresie tym pracownik otrzymał (po pomniejszeniu o składki finansowane przez pracownika)
wynagrodzenie w kwocie 8.607,64 zł, zgodnie z wyliczeniem:
• 849 zł (miesięczna stawka wynagrodzenia w 2005 r.) - 158,85 zł = 690,15 zł; 690,15 zł x 4 m-ce 2005 r. = 2.760,60 zł,
• 899,10 zł (miesięczna stawka wynagrodzenia w 2006 r.) - 168,22 zł = 730,88 zł; 730,88 zł x 8 m-cy 2006 r. = 5.847,04 zł,
• 2.760,60 zł + 5.847,04 zł = 8.607,64 zł.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego wyniosło 717,30 zł (8.607,64 zł : 12 m-cy).
PoniewaŜ kwota ta była niŜsza od najniŜszej kwoty podstawy wymiaru świadczeń chorobowych (717,30 zł < 730,88 zł), podstawę wymiaru
wynagrodzenia chorobowego naleŜało podwyŜszyć do kwoty 730,88 zł.
Za 30 dni choroby pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie w kwocie 584,70 zł, zgodnie z wyliczeniem: 730,88 zł x 80% : 30 = 19,49 zł (stawka
dzienna); 19,49 zł x 30 dni.
Podstawa wymiaru chorobówki dla pracowników w pierwszym roku pracy nie moŜe być niŜsza od kwoty 80% minimalnego wynagrodzenia
pomniejszonego o 18,71%, tj. od kwoty 584,70 zł (899,10 zł x 80% = 719,28 zł; 719,28 zł - 134,58 zł).
5. Ustalanie nowej podstawy wymiaru
W sytuacji gdy po przerwie w niezdolności do pracy pracownik ponownie zachoruje, to nową podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego
ustala się wówczas, gdy:
• między okresami niezdolności do pracy wystąpiła przerwa trwająca co najmniej 3 miesiące kalendarzowe,
• w przerwie między okresami niezdolności do pracy zmieniono pracownikowi wymiar czasu pracy.
Przykładowo, jeŜeli pracownik chorował od 10 do 20 lipca 2006 r., to nową podstawę wymiaru moŜna ustalić dopiero dla niezdolności do pracy
powstałej w listopadzie 2006 r.