1. Czym różni się prawo cywilne od innych gałęzi prawa?

Prawo cywilne to prawo prywatne.

Charakteryzuje je równorzędność stron stosunku cywilno-prawnego i autonomia woli.

Równorzędność stron występuje tylko na płaszczyźnie prawa cywilnego.

Autonomia woli – polega na tym, że strony same decydują własną wolą: czy powstanie stosunek

prawny, w jakim kształcie i kiedy ustanie.

2. Rodzaje wypowiedzi.

a. opisowe – mają charakter sprawozdawczy, opisują stan faktyczny prawdy lub fałszu;

b. ocenne – zawierają aprobatę lub dezaprobatę pewnego stanu rzeczy (przeszłego,

przyszłego lub teraźniejszego). Są to nasze subiektywne odczucia, nie podlegają

weryfikacji. Nie są prawdą ani fałszem, często jest to język polityki, język który stosujemy do

dziecka. Może to być środek perswazji, język propagandy;

c. normatywne – zawierają wzór powinnego zachowania w odpowiedniej sytuacji.

Nie podlegają kryterium prawdy lub fałszu, tylko są weryfikowane przez kryterium

„obowiązują” lub „nieobowiązują”. W ramach tych wypowiedzi mamy dyrektywy –

to życzenia, zalecenia przyszłych powinnych zachowań;

d. optatyw – wypowiedź dotycząca życzenia, co do trwającego lub przyszłego stanu rzeczy;

e. performatywne – to formułki związane z czynnościami konwencjonalnymi (np.: formuła

w czasie zawierania związku małżeńskiego, nadania imienia statku).

3. Rodzaje wykładni (interpretacja)

 autentyczna – jest to wykładnia dokonana przez organ, który wydał akt prawny. Jedyny rodzaj

wykładni, który mam moc obowiązywania wstecz od momentu wydania przepisu;

 legalna – wydana przez orzeczenie Sądu Najwyższego;

 praktyczna – orzekanie według litery prawa przez sądy (zdroworozsądkowe orzecznictwo,

np. ława przysięgłych).

 logiczna

 systemowa

 funkcjonalna

4. Zasady prawa cywilnego.

 Zasada ochrony osoby ludzkiej – polega na przyznaniu każdemu człowiekowi zdolności

prawnej oraz na zapewnieniu gwarancji swobodnego korzystania przez niego z dóbr

osobistych.

 Zasada równości wszystkich obywateli – a w nieco skorygowanym zakresie,

także cudzoziemców wobec prawa. Zasadzie tej zarzuca się, że wyraża ona tylko równość

formalną, a nie rzeczywistą ekonomiczną. Prawo może zapewnić tylko równy start

każdemu oraz na wypadek niepowodzeń odpowiednią osłonę socjalną. Zasada praw

podmiotowych wedle, której podstawą korzystania przez jednostki ludzkie z różnorodnych

dóbr, są przysługujące im prawa o ustawowo zagwarantowanej treści.

 Zasada autonomii woli stron – wedle, której osoba (fizyczna czy prawna) może mocą

własnej woli kształtować swoje warunki prawne, oczywiście w granicach prawa, ale granice

te są bardzo szerokie. Podstawowym instrumentem służącym do realizacji autonomii

prywatnej są czynności prawne, a wśród nich głównie umowy (społeczne formy wymiany

dóbr i usług). Prawo cywilne charakteryzuje zasada wolności (swobody) umów według,

której strona decyduje swobodnie nie tylko o tym, czy i z kim zawrzeć umowę, ale nadto

kontrahenci – według swojego uznania – ustalają treść umowy.

 Zasada ochrony dobrej wiary – chroniąca przede wszystkim tego, kto działa w mylnym, ale usprawiedliwionym przekonaniu, co do uprawnień tego, od kogo nabywa rzecz lub inne

prawo.

 Zasada łagodzenia rygoryzmu przepisów prawnych przez klauzule generalne – zakres

tej ochrony wymaga starannego wyważenia tak, aby z jednej strony miała ona realne

znaczenie, a z drugiej, aby nie prowadziła – tak jak to nieraz bywało w przeszłości –

do destabilizacji porządku prawnego.

 Zasada jednakowej ochrony każdej formy własności – bez względu na jej podmiot

i przedmiot „własność jest prawem nienaruszalnym i świętym”.

 Zasada cywilnej odpowiedzialności za długi – oznacza ona, że dłużnik odpowiada

za swe zobowiązania całym majątkiem, a jej ograniczenia mogą wynikać tylko

ze szczególnych unormowań.

 Zasada odpowiedzialności za szkodę – stosownie, do której – ten kto wyrządził drugiemu

szkodę za swej winy, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także bez winy,

jest zobowiązany do jej naprawienia.

 Zasada pełnej ochrony rodziny – znajduje szczególny wyraz w klauzuli generalnej dobra

dziecka. Oznacza ona w szczególności, że przepisy prawa cywilnego powinny być tak

tłumaczone, jak tego wymaga interes małoletniego dziecka i rodziny, jako podstawowej

komórki społecznej.

 Zasada dziedziczenia – oznacza ona, że majątek osoby zmarłej nie staje się niczyim, ani

nie przechodzi na państwo, lecz przypada spadkobiercom testamentowym lub ustawowym.

Zasada ta ma szczególne znaczenie dla rozwoju gospodarczego, gdyż gwarantuje

człowiekowi, że to czego się dorobił, z chwilą jego śmierci, nie ulegnie utracie,

lecz przypadnie bliskim.

 Zasada cywilnoprawnej ochrony praw na dobrach niematerialnych – to prawa

autorskie, prawo do wynalazku, prawo do programów komputerowych…

 Zasada jedności prawa cywilnego – oznacza ona, że do sfery prawa cywilnego należą

stosunki wynikające z zawodowej działalności gospodarczej, czyli inaczej mówiąc,

że prawo handlowe (gospodarcze) nie stanowi odrębnej od prawa cywilnego gałęzi prawa.

 Zasada ochrony praw cywilnych przez niezawisłe sady – powierzenie tego zadania

w pewnym zakresie innym organom może mieć miejsce tylko na mocy przepisu

szczególnego (art. 2 K.p.c.). Zasada ta oznacza, że stosowanie samopomocy jest

dopuszczalne tylko wtedy, gdy tak stanowi przepis szczególny.

5. Co to jest stosunek cywilno-prawny.

Jest to określona przepisami prawa więź o charakterze powinnościowym pomiędzy określonymi

przez hipotezę normy prawnej podmiotami prawa, które posiadają określone przez dyspozycję

normy prawnej względem siebie uprawnienia i obowiązki, a sankcja za ich nieprzestrzeganie jest

realizowana przez państwo.

6. Zdarzenia cywilno-prawne.

Zdarzenia cywilno-prawne – to fakty określone w hipotezie normy prawnej, z którymi dyspozycja

tej normy wiąże powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego, albo zmiany w podmiotowości

prawnej. Dzielą się na:

 fakty w sensie ścisłym, czyli zdarzenia bez udziału człowieka (piorun, susza, powódź),

 czynności zmierzające do wywołania skutków prawnych:

 oświadczenia woli,

 orzeczenia sadowe (ustanie małżeństwa),

 akty administracyjne.

7. Osoby fizyczne.

Osoba fizyczna – to każdy człowiek – podmiot prawny.

Zdolność prawna – to zdolność bycia podmiotem prawa, którym stajemy się w momencie

urodzenia (dziecko poczęte ma ograniczoną zdolność prawną – spadkobierca), a kończy się wraz

z naszą śmiercią.

Zdolność do czynności prawnych – to możność kształtowania swej sytuacji prawnej mocą

własnych działań (zaciąganie i realizacja zobowiązań). Zdolności tej nie posiadają dzieci do 13

i osoby ubezwłasnowolnione.

Częściowa zdolność do czynności prawnych – mają ją małoletni, czyli dzieci od 13 do 18 roku

życia i osoby częściowo ubezwłasnowolnione.

Pełna zdolność do czynności prawnych – nabywana jest po 18 roku życia, a kobieta po 16 roku

życia, która za zgoda sądu wstąpi w związek małżeński.

8. Koniec bytu osoby fizycznej.

Następuje wraz z jej śmiercią (ustaje zdolność do czynności prawnych i wszystkich praw).

Prawnym stwierdzeniem jest: zwłoki, orzeczenie lekarskie, akt zgonu wystawiony przez urzędnika

Urzędu Stanu Cywilnego.

Uznanie za zmarłego – np. zaginionego po 10 latach – zaginiony to taki, o którym nie wiadomo gzie jest i czy żyje. W przypadku 70-latka uznanie następuje po 5 latach. Przed 23 rokiem życia

nie można nikogo uznać za zmarłego (nawet jak zaginie niemowlę).

Sadowe stwierdzenie zgonu – ma charakter deklaratoryjny (stwierdza jak powstała sytuacja,

gdyby nastąpiła śmierć) – brak zwłok.

Kiedy śmierć jest niewątpliwa, aczkolwiek niezupełnie pewna (np. pilot, bo samolot eksplodował,

lawina itp.) sąd stara się określić najbardziej precyzyjnie godzinę zgonu (dziadkowie na chwilę

obecną nie mogą dziedziczyć).

W przypadku odnalezienia cofa się skutki prawne – można je cofnąć.

9. Osoba prawna.

Osoba prawna – podmiot prawny (ma zdolność prawną).

Osoba prawna – to jednostka organizacyjna wyposażona przez normę prawną w zdolność

prawną, aby mogła być podmiotem prawa (np. skarb państwa, gminy, powiaty itp.)

oraz posiadająca zdolność do czynności prawnych.

Początek bytu osoby prawnej – to moment wpisu do stosownego rejestru. Osoba prawna

w stosunku do osoby fizycznej ma ograniczoną zdolność prawną (z jej natury, bo np. prawo

rodzinne, prawo spadkowe). Wolę osoby prawnej wyrażają jej organy.

Koniec bytu osoby prawnej może nastąpić przez:

 akt uprawnionego organu państwa (organu założycielskiego),

 upływ czasu (spółka na czas nieokreślony),

 decyzja władz organu,

 orzeczenie sądu, np. rozwiązanie lub upadłość,

 reorganizacja, np. inkorporacja, podział, połączenie.

Wszystkie te sposoby muszą być poprzedzone okresem likwidacji.

Osobowość prawną posiadają:

sp. z o.o. (domniemanie winy w przypadku zaistnienia niewypłacalności; ciężar dowodu

spoczywa na członkach zarządu),

spółka akcyjna (jest domniemanie niewinności w przypadku niewypłacalności; ciężar

dowodu spoczywa na twierdzącym).

Kategorie i rodzaje osób prawnych:

 państwowe (Skarb Państwa – jako dominium: przedsiębiorstwa państwowe),

 samorządowe (gminy, powiaty, województwa, spółki gminne),

 wyznaniowe (kościoły, związki wyznaniowe, spółki wyznaniowe),

 prywatne – spółki prywatne (spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną).