SZORSTKOLISTNE ( Boraginaceae)

WYSTĘPOWANIE: cała półkula północna,

bardzo dużo reprezentantów w obszarze śródziemno- osklepki morskim i w przypacyficznej Ameryce Pn. 100 rodzajów i 2000 gatunków. W Polsce rośnie 31 gat., część w lasach, na łąkach, reszta jako rośliny ruderalne.

MORFOLOGIA: rośliny zielne, krzewy, też drze-1-8 kolejność zakwitania

wa i pnącza. Liście ułożone skrętolegle i niepodzie-lone. Całe rośliny pokryte są sztywnymi włoskami.

OWOCE: rozłupnia.

KWIATY: obupłciowe, i przeważnie promieniste, UŻYTKOWANIE: ozdobne: heliotrop ( Helio-rzadko niewyraźnie grzbieciste – żmijowiec

tropium), miodunka ( Pulmonaria), niezapominajka ( Echium). Zebrane są w wierzchotkowate kwiato-

( Myosotis). Żywokost ( Symphytum) to wartościowa stany typu skrętka. Korona zrosłopłatkowa, o naj-pasza. Alkanna barwierska ( Alkanna tinctoria) częściej 5-ciu płatkach, opatrzona często w gardzieli dostarcza czerwonego barwnika (w starożytności fałdami lub charakterystycznymi wyrostkami –

używana do wyrobu szminki), lecznicza. Ogórecznik osklepkami. Pręcików tyle, co łatek korony i przy-lekarski ( Borago officinalis) ma walory głównie kos-rośniętych nitkami do niej. Słupek górny, szyjka na metyczne. Owoce drzew tropikalnych są jadalne szczycie lub u spodu zalążni 2-komorowej (w czasie ( Cordia).

dojrzewania wyrasta często fałszywa przegroda i zaro-CHRONIONE W POLSCE: żmijowiec czer-

dnia staje się 4-komorowa). Przeważnie owadopylne.

wony ( Echium rubrum).

JK

ŚLAZOWATE ( Malvaceae)

WYSTĘPOWANIE: gł. w strefie tropikalnej

i subtropikalnej, mniej w umiarkowanej. W wyso-kich górach (do 4600 m n.p.m.) występuje tylko rodzaj Malvastrum z Ameryki Pd. Około 85 rodzajów i 1600 gatunków. W Polsce 3 rodzaje i 7 gatunków.

MORFOLOGIA: rośliny zielne, krzewy, niewielkie drzewa. Wysokogórskie gatunki Malvastrum tworzą darnie. Liście skrętoległe z przylistkami, o blaszce wycinanej, rzadko całej. Występują gwiazdkowate włoski, a we wszystkich tkankach zbiorniki śluzu.

KWIATY: zwykle promieniste, obupłciowe,

uprawiane ze względu na puch nasienny nadający 5-krotne, o działkach wolnych. Częsta obecność się do przędzenia. Znana 3000-2000 lat p.n.e. Inne kieliszka. Płatki korony połączone nasadą z rurką ślazowate dostarczają mocnego włókna z łodyg, pręcikową utworzoną ze zrośniętych nitek licznych np.: kenaf ( Hibiscus cannabinus), uprawiany pręcików (2 okółki), na końcach rozdwojonych.

w Afryce i Azji, oraz Abutilon theophrasti, uprawiany Słupek wielokrotny (3-5 do 50), o zalążni górnej.

w Chinach. Nasiona wielu gatunków dostarczają OWOCE: jednonasienne rozłupki, torebki.

oleju technicznego. Niektóre stosowane są w medy-UŻYTKOWANIE: ogromne znaczenie gospo-

cynie, np.: prawoślaz lekarski ( Althaea officinalis).

darcze mają gatunki i odmiany bawełny ( Gossypium), Liczne gatunki ozdobne.

JK

– 64 –