Do czego to służy?

Prezentowany układ jest atrakcyjną za−

bawką i ozdobą. Dla wielu jego atrakcyj−

ność powiększa fakt, iż wykonany jest

z użyciem miniaturowych elementów

SMD.

Diody tworzące pierścień zapalają się

kolejno, dając efekt obracającego się świa−

tełka.

2379

Szybkość obracania się punktu świetl−

nego można dobrać we własnym zakre−

sie, zmieniając wartość stałych czaso−

wych obwodów RC.

Biegające światełko SMD

Jak to działa?

W prezentowanym układzie z powo−

czania bramki C, stan wyjścia C zmienia się

Schemat ideowy układu pokazany jest

dzeniem można też zastosować kostkę

z wysokiego na niski. Następuje to w chwi−

na rysunku 1. Podstawą konstrukcji jest

CMOS 40106, pod warunkiem zasilania

li oznaczonej t2. Zmiana stanu na wyjściu popularny układ scalony 7414 (sześć in−

układu napięciem w zakresie 4,5...6V lub

C zapoczątkowuje proces rozładowywania

werterów z wejściem Schmitta) w wersji

jeszcze wyższym.

kondensatora C3 przez rezystor R3. Po

HC. W tym wypadku celowo zastosowa−

Bramki U1A, U1C, U1E tworzą zamknię−

pewnym czasie, w chwili t3, napięcie na

no układ rodziny HC, ponieważ zakres za−

ty łańcuch, który z trzema obwodami RC

wejściu bramki E przekracza (dolny) próg

lecanych napięć zasilania wynosi 2...6V,

(R1C1, R2C2, R3C3) stanowi generator. Ry−

przełączania i stan wyjścia bramki E zmienia

a wydajność prądowa wyjść jest znacznie

sunek 2 pokazuje przebiegi na wejściach

się z niskiego na wysoki. Oczywiście powo−

większa niż w przypadku układu 40106

i wyjściach poszczególnych inwerterów,

duje to ładowanie kondensatora C1 przez

z rodziny CMOS4000, mającego identycz−

oznaczonych na rysunku 1 literami A...F.

rezystor R1. Po pewnym czasie, w chwili t4,

ny układ wyprowadzeń i zalecany zakres

Przy analizie przebiegów z rysunku 2 warto

napięcie na wejściu bramki A przekracza

napięć zasilania 3...18V.

pamiętać, że układ zawiera bramki z wej−

(górny) próg przełączania, a więc wyjście Przy niskich napięciach zasilania (poniżej

ściem Schmitta, czyli wejścia z histerezą, bramki A zmienia stan z H na L. Zapocząt−

6V) układy rodziny 74HCXX są wręcz ideal−

mające progi przełączania górny i dolny.

kowuje to proces rozładowywania konden−

ne, właśnie ze względu na bardzo niskie mi−

Przypuśćmy, że w chwili t1 na wyjściu

satora C2, a w chwili t5 zmienia się stan nimalne napięcie zasilające (2V) i stosunko−

bramki A (nóżka 2) stan zmienia się z niskie−

wyjścia bramki C. To z kolei zapoczątkowu−

wo dużą wydajność prądową wyjść.

go na wysoki (L−H). Kondensator C2 zaczy−

je proces ładowania kondensatora C3

na się ładować przez rezystor R2. Napięcie

i w chwili t6 zmienia się stan wyjścia E. Stan na kondensatorze i wejściu bramki C ro−

niski na wyjściu E wpływa na stan konden−

Rys. 1

1. S

Schemat iideowy

śnie. Gdy przekroczy (górny) próg przełą−

satora C1, i w chwili t7 stan wyjścia A znów

zmienia się na wysoki.

Cykl się powtarza. Na ry−

sunku 2 strzałkami za−

znaczono opisane zależ−

ności.

Kolejność zapalania

się diod świecących

wyznaczają stany na

wyjściach bramek B,

D i F. Rysunki 1 i 2 poka−

zują, że w każdej chwili

świecą się dwie diody,

i że diody zaświecają

się kolejno, począwszy

od D1 do D6. Odpowie−

56

ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 9/99

dnie rozmieszczenie tych diod pozwala

wcześniej wykonały prostsze układy z ze−

napięcie pracy. Przy zasilaniu napięciem

uzyskać znakomity efekt obracającego

stawu AVT−2377. Dobra pinceta jest nie−

6V z dwóch baterii litowych, albo napię−

się światełka.

zbędna. Zaleca się wykorzystać “trzecią

ciem 4,5V z trzech ogniw 1,5−woltowych

Na schemacie ideowym i na rysunku 2

2

rękę”, znaną także z oferty AVT. Najtru−

(np. ogniw LR44), można z powodzeniem

pokazano, iż wszystkie trzy stałe czaso−

dniejszym zadaniem może się okazać

zastosować diody o dowolnych kolorach,

we RC są jednakowe. Jeśli ktoś chce,

wlutowanie układu scalonego. Zaleca się

nawet diody niebieskie.

może je zróżnicować, uzyskując nieco in−

w pierwszej kolejności przylutować

W każdym przypadku przed włącze−

ny efekt, obracającego się, i jakby “buja−

ostrożnie tylko jedną skrajną nóżkę, a gdy

niem zasilania należy koniecznie spraw−

jącego się” światełka.

ustawienie jest właściwe − pozostałe wy−

dzić poprawność montażu, najlepiej z po−

p r o w a d z e n i a .

mocą lupy, choćby silnej lupy z “trzeciej Układ 74HC14

ręki”.

jest wprawdzie

Układ wykonany ze sprawnych ele−

u k ł a d e m

mentów nie wymaga uruchomiania i od

CMOS, jednak

razu powinien pracować poprawnie. We−

jego wejścia są

sołej zabawy!

zabezpieczone

i wystarczy za−

Piotr G

Górecki

chować

stan−

Zbigniew O

Orłowski

dardowe środki

ostrożności (do−

brze

byłoby

uziemić grot lu−

townicy).

Wykaz elementów

Na

wszelki

wypadek, w ze−

C1−C3 . . . . . . . . . . . . .100nF SMD (6szt) stawie

AVT−

R4 . . . . . . . . . . . . .22Ω, 47Ω, 100Ω SMD

2379

przewi−

(po 2 szt. − patrz tekst)

dziano

dwa

R1−R3 . . . . . . . . . . . . . . .1M SMD (6szt.) komplety ele−

U1 . . . . . . . . . . . . . .74HC14 SMD (2szt.) mentów SMD

D1−D6 . . . .LED czerwone 3mm lub 5mm

płytka drukowana . . . . . . . . . . . . . .(2szt) i dwie płytki dru−

BT1 . . . . . .bateria CR2032 lub inne 3...6V

kowane. Przy−

dadzą się w ra−

Rys. 2

2.

Uwaga! W skład zestawu AVT−2379

zie uszkodzenia któregoś z nich w trakcie

wchodzą dwie takie same płytki i dwa kom−

montażu. Gdyby się nic nie uszkodziło,

plety elementów SMD, w tym trzy wartości

rezystora R4. Bateria nie wchodzi w skład

W układzie przewidziano dodatkowy

można zmontować dwa identyczne ukła−

zestawu.

rezystor ograniczający R4. Nie jest on po−

dy, dodając jedynie diody LED.

trzebny przy małych napięciach zasilania.

Przy zasilaniu napięciem 3V z jednej

Jest natomiast konieczny przy większych

niewielkiej baterii litowej należy raczej za−

Komplet p

podzespołów zz p

płytką

napięciach zasilania do ograniczenia prą−

stosować diody czerwone, mające niższe

jest d

dostępny w

w s

sieci h

handlowej

du diod LED. W praktyce po wykonaniu

AVT jjako k

kit A

AVT−2

2379

układu i wybraniu źródła zasilania należy sprawdzić, jak zmienia się jasność diod

przy różnych wartościach R4, a także po

zwarciu rezystora R4. Aby to umożliwić,

w składzie zestawu przewidziano trzy

różne wartości R4 (22Ω, 47Ω i 100Ω).

Montaż i uruchomienie

Układ można zmontować na płytce po−

kazanej na rysunku 3. Montaż nie powi−

nien sprawić trudności osobom, które

Rys. 3

3. S

Schemat m

montażowy

ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 9/99

57