ZAGADNIENIA OBOWIĄZUJĄCE DO EGZAMINU Z PRZEDMIOTU
15. Metale ciężkie jako zanieczyszczenia. Ich źródła w środowisku i toksyczne
"PROPEDEUTYKA OCHRONY ŚRODOWISKA"
oddziaływanie na organizmy - na przykładach: kadmu, rtęci i ołowiu
w roku 2013/2014
16. Przykłady organicznych zanieczyszczeń w środowisku. Ich źródła w środowisku,
I rok "Ochrona Ś rodowiska"
znaczenie i główne zagrożenia. Pestycydy, DDT, WWA, BaP, PCB, dioksyny
Zagadnienia zaznaczone kolorem niebieskim – do samodzielnego opracowania.
Atmosfera - budowa, skład , główne zagrożenia
17. Pionowy przekrój przez atmosferę ziemską
a. charakterystyka poszczególnych stref atmosfery
Podstawowe pojęcia dotyczące środowiska
b. znaczenie gradientu temperatury i inwersji termicznej
1.
Definicja środowiska i jego charakterystyka. Elementy składowe środowiska
c. charakterystyka warstwy ozonowej i jej znaczenie
przyrodniczego. Ochrona środowiska a ekologia, sozologia, ochrona przyrody
18. Podział zanieczyszczeń atmosfery (wraz z przykładami):
2.
Rozwój myśli o ochronie środowiska i ochronie przyrody na przestrzeni dziejów
a. podział ze względu na stan skupienia
3.
Ochrona środowiska jako przedmiot polityki globalnej - ujęcie historyczne:
b. zanieczyszczenia pierwotne i wtórne
a. Raport Sekretarza Generalnego ONZ U Thanta, 1969
19. Czynniki decydujące o rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń w atmosferze
b. 1 raport Klubu Rzymskiego "Granice wzrostu"
20. Charakterystyka zagrożeń globalnych. 1) efekt cieplarniany – mechanizm efektu
c. Konferencja Sztokholmska "Tylko jedna Ziemia", 1972
cieplarnianego, przyczyny (charakterystyka gazów szklarniowych, ich potencjały,
d. Program Ochrony Środowiska przy ONZ (UNEP), 1972
znaczenie i źródła), aktualne prognozy
e. Szczyt Ziemi w Rio de Janeiro, 1992
21. Charakterystyka zagrożeń globalnych. 2) ubożenie warstwy ozonowej („dziura
4.
Główne dokumenty i znaczenie Szczytu Ziemi w Rio. Agenda 21. Pojęcie
ozonowa”) – mechanizm powstawania, przyczyny, wielkość ubytku ozonu,
zrównoważonego rozwoju
znaczenie i wielkość emisji freonów
22. Dwutlenek siarki w atmosferze – znaczenie i najważniejsze źródła
Obieg materii i energii w przyrodzie
23. Tlenki azotu w atmosferze – znaczenie i najważniejsze źródła
5.
Związki organiczne jako "magazyny energii" - ich powstawanie i przemiany
24. Kwaśne deszcze – definicja, przyczyny powstawania (główne źródła emisji
6.
Obieg węgla w przyrodzie. Zakłócenie naturalnego obiegu węgla
substancji zakwaszających)
7.
Kluczowe zagadnienia dotyczące obiegu N i P:
25. Smog chemiczny i fotochemiczny. Pojęcie smogu i mechanizmy powstawania obu
a. główne źródła tych pierwiastków dla biosfery
smogów. Najważniejsze składniki obu smogów. Ozon troposferyczny, jego
b. związki, w których występują w organizmach żywych
źródła i znaczenie
c. przemiany związane z rozkładem materii organicznej
d. zakłócenie naturalnych cykli biogeochemicznych
8.
Łańcuch troficzny. Piramida energii.
Hydrosfera i jej znaczenie.
9.
Produkcja pierwotna ekosystemów. Wielkość produkcji pierwotnej dla wybranych
26. Zasoby wód na kuli ziemskiej. Obieg wody w przyrodzie.
ekosystemów lądowych i wodnych.
27. Zasoby wodne Polski i ich ocena pod względem ilościowym.
10. Zapotrzebowanie ludności świata na żywność, potencjalny areał upraw na Ziemi
28. Wybrane parametry fizykochemiczne klasyfikacji wód. Składniki podstawowe,
11. Zasoby odnawialne i nieodnawialne - definicje i przykłady
toksyczne i eutroficzne - przykłady
29. Wskaźniki zanieczyszczenia wód związkami organicznymi. BZT5 jako
podstawowy wskaźnik jakości wody – definicja i interpretacja.
Migracja i przemiany zanieczyszczeń chemicznych w środowisku
30. Wybrane parametry biologiczne klasyfikacji wód. Miano coli
12. Definicja zanieczyszczeń chemicznych. Podziały zanieczyszczeń.
31. Eutrofizacja wód: przyczyny, skutki, sposoby zapobiegania
13. Definicje pojęć:
32. Klasyfikacja czystości wód w Polsce. Stan czystości wód w Polsce i jego zmiany.
a. emisja, imisja, absorpcja; mobilizacja i immobilizacja, bioakumulacja,
33. Podstawowe mechanizmy samooczyszczania wód powierzchniowych.
b. trucizny, substancje rakotwórcze, mutagenne, teratogenne,
14. Biodegradacja związków organicznych – definicja i znaczenie tego procesu
Przykłady zanieczyszczeń łatwo i trudno podatnych na biodegradację
34. Przyczyny zanieczyszczenia wód. Charakterystyka głównych rodzajów ścieków:
Ochrona przyrody. Ochrona bioróżnorodności
ścieki bytowo-gospodarcze, opadowe, przemysłowe, spływy obszarowe z pól
53. Formy obszarowej ochrona przyrody w Polsce: ogólna charakterystyka i
35. Stopnie oczyszczania ścieków w oczyszczalniach i cele oczyszczania na
przykłady:
poszczególnych stopniach (oczyszczanie mechaniczne, biologiczne,
parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, obszarów
podwyższone usuwanie składników biogennych)
chronionego krajobrazu, obszarów sieci Natura 2000
36. Osad czynny i złoża biologiczne - jako przykłady biologicznego oczyszczania
54. Rozwój systemu obszarów chronionych w Polsce
ścieków. Zasada działania
55. Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt
37. „Podwyższone usuwanie biogenów” – znaczenie oraz sposoby realizacji tego
56. Przykłady indywidualnych form ochrony przyrody
stopnia oczyszczania.
57. Międzynarodowe formy ochrony przyrody: Rezerwaty Biosfery - przykłady
38. Osady ściekowe – powstawanie, właściwości, przeróbka, możliwości i warunki
58. Pojęcie bioróżnorodności i jej znaczenie. Przykłady ekosystemów o dużej
zagospodarowania
bioróżnorodności. Zagrożenia bioróżnorodności
Odpady stałe i ich zagospodarowanie
Fizyczne zagrożenia środowiska
39. Rodzaje odpadów. Ilość wytwarzanych w Polsce odpadów przemysłowych i
59. Promieniotwórczość i hałas jako przykłady fizycznych zagrożeń środowiska.
komunalnych.
60. Naturalne i sztuczne źródła promieniowania jonizującego. Udział tych źródeł w
40. Główne rodzaje odpadów przemysłowych w Polsce. Odpady górnicze (skład płona
narażeniu mieszkańców Polski
i nadkład). Odpady poflotacyjne.
61. Ogólna charakterystyka zagrożeń wynikających z eksploatacji elektrowni
41. Sposoby racjonalnego gospodarowania odpadami. Technologie mało- i
jądrowych oraz awarii generatorów.
bezodpadowe, odzysk surowców wtórnych, spalanie, kompostowanie, odzysk
biogazu. Segregacja odpadów.
Odnawialne źródła energii
42. Spalanie odpadów – przydatność odpadów do spalania, zagrożenia i ocena
62. Rodzaje energii odnawialnej: energia wód, słonca, wiatru, wnętrza Ziemi
43. Kompostowanie odpadów – ogólna charakterystyka procesu, przydatność odpadów
(geotermalna), energia biomasy (spalanie, produkcja biogazu)
do kompostowania, metody kompostowania, ocena
63. Znaczenie odnawialnych źródeł energii
44. Oddziaływanie składowisk odpadów na środowisko. Najważniejsze warunki, jakie
64. Udział odnawialnych źródeł energii w systemie energetycznym Polski i innych
powinny spełniać składowiska odpadów
krajów
Gleby i ich znaczenie. Degradacja i rekultywacja gleb.
System ochrony środowiska w Polsce.
45. Struktura użytkowania oraz klasy bonitacyjne gleb w Polsce. Ochrona zasobów
65. Najważniejsze informacje o podstawach prawnych i organizacji ochrony
gleb
środowiska w Polsce
46. Degradacja i dewastacja gleb. Główne mechanizmy i przyczyny degradacji gleb:
66. Polityka Ekologiczna Państwa.
a. erozja wodna i wietrzna
b. degradacja geomechaniczna, hydrologiczna, chemiczna
47. Rekultywacja i zagospodarowanie gleb zdegradowanych - definicje i cele
Ponadto:
Rolnictwo a środowisko
Na egzaminie obowiązuje znajomość najważniejszych wydarzeń związanych z ochroną
48. Procesy degradacji gleb intensywnie użytkowanych rolniczo
środowiska, jakie miały miejsce w Polsce i na świecie w okresie od 1 października 2013
49. Nawożenie mineralne i chemiczna ochrona roślin jako czynniki zagrożenia
do 29 stycznia 2014
środowiska. Zużycie nawozów w Polsce i w innych krajach
50. Zagrożenia związane z nadmiernym nawożeniem azotowym
(A. Karczewska)
51. Systemy rolnictwa – ogólna charakterystyka rolnictwa intensywnego,
ekologicznego, biodynamicznego, zintegrowanego
52. Znaczenie rolnictwa ekologicznego w produkcji rolniczej i w ochronie środowiska