Metoda Dobrego
Startu Marty
Bogdanowicz

Spis treści

1)

Założenia i cele Metody Dobrego Startu

2)

Geneza Metody Dobrego Startu

3)

Rodzaje i struktura zajęć w Metodzie Dobrego Startu

4)

MDS w systemie oddziaływania na dziecko

5)

Wskazówki dotyczące prowadzenia zajęć MDS

I) ZAŁOŻENIA I CELE
METODY



Założeniem Metody Dobrego
Startu jest:

›

rozwijanie funkcji językowych

›

funkcji spostrzeżeniowych : wzrokowych,
słuchowych, dotykowych, kinestetycznych i
motorycznych

›

oraz współdziałania między tymi funkcjami



Celem metody jest :

›

usprawnianie czynności analizatorów( słuchowego,
wzrokowego, kinestetyczno - ruchowego)

›

kształcenie lateralizacji

›

orientacji w schemacie ciała i przestrzeni

›

W jej założeniach leży koordynowanie czynności
słuchowo - wzrokowo- ruchowych i harmonizowanie
wszystkich funkcji psychomotorycznych. Zajęcia takie
prowadzą do usprawniania uwagi, percepcji, pamięci,
wyobraźni słuchowej i wzrokowej oraz motoryki i
koordynacji wzrokowo- słuchowo- ruchowej, a więc
integracji percepcyjno- motorycznej. Metoda Dobrego
Startu kształci również zdolność rozumienia i
posługiwania się symbolami abstrakcyjnymi, co ma
szczególne znaczenie dla dzieci rozpoczynających naukę
szkolna( czytanie, pisanie i liczenie).

ROLA ELEMENTÓW SŁUCHOWO- MOTORYCZNYCH
W METODZIE DOBREGO STARTU



Metoda Dobrego Startu to metoda wzrokowo- słuchowo-
ruchowa, w której odgrywają rolę trzy elementy :

›

element słuchowy(piosenka)

›

element wzrokowy(wzory graficzne, litery)

›

element motoryczny(wykonywanie ruchów w czasie odtwarzania
wzorów graficznych i liter, zharmonizowanych z rytmem piosenki)



Element muzyczny w powiązaniu z ruchem spełnia w tej
metodzie ważną rolę, wpływ muzyki na psychikę człowieka
dostrzegano już w starożytności, w późniejszych epokach
powiązano to z wychowaniem dziecka. Zadaniem
wychowania przez muzykę miało być rozwijanie
aktywności i spontanicznej twórczości dziecka. Muzykę
wprowadzono także do rehabilitacji niedowładów, ataksji,
zaburzeń mowy(afazji, jąkania).



Muzyka w MDS jest narzędziem
rehabilitacji zaburzeń:

›

rozwija sprawność aparatu mięśniowo
-ruchowego, sprawność manualną,
koordynację ruchową kończyn górnych i
dolnych, kształtuje rytmiczność wykonywania
ruchów w określonym czasie i przestrzeni, itd.

›

kształci sferę intelektualną: rozwija percepcję,
zwiększa szybkość reakcji, wzmaga
koncentrację i podzielność uwagi, rozwija
pamięć i wyobraźnię, myślenie arytmetyczne.

ROLA ELEMENTÓW WZROKOWO- PRZESTRZENNYCH
W METODZIE DOBREGO STARTU



Udział elementów wzrokowo- przestrzennych ma istotne
znaczenie w realizowaniu celów terapeutycznych i kształcących.
Reprodukowanie wzorów graficznych: figur geometrycznych i
liter, rozwija analizę i syntezę wzrokową. układa się coraz
bardziej skomplikowane układy przestrzenne: linie pionowe, linie
poziome, linie pionowe i poziome krzyżujące się ze sobą, linie
ukośne i łamane, figury geometryczne. Reprodukowanie wzorów
z pamięci ćwiczy pamięć wzrokową i ruchową. Odtwarzanie
wzorów graficznych ruchem oraz różnymi technikami rozwija
koordynację wzrokowo- ruchową oraz motorykę.



Ćwiczenia ruchowe i ruchowo- słuchowe, w których dzieci na
polecenie słowne wykonują ruchy ściśle zlokalizowane w
przestrzeni, oraz odtwarzanie wzorów, zawierających elementy
zorganizowane przestrzennie, kształcą rozumienie pojęć: góra-
dół, lewo- prawo, na, nad, w, za i przed.



Zajęcia prowadzone MDS mogą powodować sporo trudności,
szczególnie dzieciom o opóźnionym rozwoju funkcji
percepcyjno- motorycznych, wymagają one skupienia uwagi,
zaangażowania procesów poznawczych i motorycznych.



Zajęcia Metody Dobrego Startu mają charakter zajęć
dydaktycznych, choć są prowadzone w formie zabawy.
Przebiegają w atmosferze pogody, akceptacji, wywołują
radość i niejednokrotnie pobudzają do śmiechu. Postawa
akceptacji wobec dziecka, dostrzeganie i podkreślanie w
obecności grupy wszystkich jego sukcesów to istotne
czynniki o charakterze psychoterapeutycznym. Metoda
usprawnia przede wszystkim funkcje percepcyjno-
motoryczne i ich integracje, kształci sferę intelektualną jak i
emocjonalno- motywacyjną.

II) Geneza Metody Dobrego Startu



LE BON DEPART- PIERWOWZÓR METODY DOBREGO
STARTU

›

Pierwowzorem MDS była metoda Le Bon Depart opracowana we
Francji, jej autorką była Thea Bugnet- van der Voort. Opracowała ona
dla celów relaksacji podstawy gimnastyki, połączonej z ćwiczeniami
oddechowymi, wykorzystując doświadczenia prowadzone na sobie
samej. Podjęła prace w zakresie rehabilitacji ruchowej. Pracując z 8-
letnim chłopcem, mającym trudności w uczeniu sie i zaburzenia
zachowania, eksperymentalnie wprowadziła ćwiczenia odprężające z
wykorzystaniem muzyki, w połączeniu z wykonywaniem obszernych
ruchów w przestrzeni i rysowaniem kredą figur na podłodze. Po
udanych próbach zaczęła doskonalić tę technikę usprawniania
motoryki, głownie ruchów ręki i zmniejszanie napięcia w sytuacji
zabawy .Dalej nastąpiła adaptacja motywów muzycznych do 26
wierszy, aby odpowiadały literom alfabetu i służyły do ich utrwalania.
Po śmierci autorki nastąpiła popularyzacja tej metody.



METODA DOBREGO STARTU W POLSCE



Informacje na temat metody Le Bon Depart dotarły do Polski w latach 60-tych
za pośrednictwem lekarzy wizytujących ośrodki neuropsychiatrii dziecięcej we
Francji.



W ciągu kilkudziesięciu lat pracy z dziećmi o prawidłowym i zaburzonym
rozwoju psychoruchowym pani Marta Bogdanowicz opracowała Metodę
Dobrego Startu, a w tym:



strukturę zajęć(zajęcia wprowadzające, właściwe, końcowe)



rodzaje ćwiczeń, ich nazwy i sekwencyjny przebieg(ćwiczenia ruchowe,
ruchowo- słuchowe i ruchowo- słuchowo- wzrokowe)



techniki prowadzenia ćwiczeń i porządek ich stosowania



program cyklu zajęć



zestaw wzorów, zastąpienie wzorów literami



zestaw piosenek



trzy modyfikacje metody- programy dostosowane do zróżnicowanych potrzeb
dzieci

Metoda Dobrego Startu weszła na stałe do programu kursów dla nauczycieli-

terapeutów, prowadzących w zespołach korekcyjno- kompensacyjnych terapię
pedagogiczną dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu. Jest przystosowana
do potrzeb dzieci od 4 roku życia, zarówno tych, które rozwijają się bez
większych problemów, jak i dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
uwzględnia ich różne możliwości i ograniczenia.

III) RODZAJE I STRUKTURA ZAJĘĆ W
METODZIE DOBREGO STARTU



W Metodzie Dobrego Startu można wyodrębnić, z punktu widzenia
motoryki 3 podstawowe rodzaje ćwiczeń:



ćwiczenia ruchowe(usprawniają motorykę, oddziałują na
analizator kinestetyczno- ruchowy)



ćwiczenia ruchowo- słuchowe( angażują dwa analizatory:
kinestetyczno- ruchowy i słuchowy)



ćwiczenia ruchowo- słuchowo- wzrokowe( kształcą funkcję trzech
analizatorów: kinestetyczno- ruchowego, słuchowego i
wzrokowego)



Struktura zajęć Metody Dobrego Startu :



Zajęcia wprowadzające.



Zajęcia właściwe:

›

-ćwiczenia ruchowe

›

- ćwiczenia ruchowo- słuchowe

›

- ćwiczenia ruchowo- słuchowo- wzrokowe



Zajęcia końcowe.



Zajęcia wprowadzające



Ich celem jest skoncentrowanie uwagi dzieci na
rozpoczynających się zajęciach i usprawnianie funkcji
psychomotorycznych, głownie językowych, motoryki oraz
orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.



Kolejne fazy tych zajęć to :



ćwiczenia orientacyjno- porządkowe,



nauka piosenki,



zabawa w" zagadki językowe".



Zajęcia zaczynamy od ćwiczeń orientacyjno- porządkowych,
które służą koncentrowaniu uwagi i kształceniu orientacji w
schemacie ciała i przestrzeni. Mogą mieć formę przywitania i
zabawy ruchowej. Dzieci uczą się rozróżniać i nazywać części
ciała, odróżniać prawe i lewe części ciała.

Zajęcia właściwe



Zawierają trzy rodzaje ćwiczeń:

›

ruchowe,

›

ruchowo- słuchowe,

›

ruchowo- słuchowo- wzrokowe.



Ćwiczenia ruchowe

›

Jest to zabawa ruchowa nawiązująca do treści piosenki, która ma
charakter usprawniający i relaksacyjny. Dzieci ćwiczą w niej
umiejętność utrzymania równowagi i sprawność ruchową całego
ciała oraz usprawniają ruchy rąk. Ćwiczenia ruchowe mają na
celu usprawnianie czynności analizatora kinestetyczno-
ruchowego, a zatem kształcą motorykę i rozwijają orientację w
schemacie ciała i przestrzeni.



Ćwiczenia ruchowo- słuchowe

›

W tym etapie do ćwiczeń ruchowych jest dołączony
element muzyczny( słuchowy)- piosenka, wierszyk,
wyliczanka. Podczas ćwiczeń ruchowo- słuchowych
dzieci, śpiewając piosenkę odtwarzają jej rytm np. na
bębenku, woreczkach z grochem. Ćwiczenia te to ruchy
wykonane za pomocą: pięści, dłoni i palców, łokci , a
wreszcie ruchy całego ciała- w rytm śpiewanej piosenki.

›

Ćwiczenia ruchowo- słuchowe mają wszechstronne
znaczenie w rehabilitacji zaburzonych funkcji
psychomotorycznych. Kształcą precyzję i elastyczność
ruchów, koordynację ruchów obu rąk, usprawniają
funkcjonowanie analizatora kinestetyczno-ruchowego

Ćwiczenia ruchowo- słuchowo- wzrokowe



Ćwiczenia ruchowo- słuchowo- wzrokowe to uczenie się
odtwarzania wzorów: figur geometrycznych lub liter w
rytm jednocześnie śpiewanej piosenki. Etapy ćwiczenia:



demonstracja wzoru i sposobu wykonywania ćwiczenia.



uczenie się polisensoryczne.



reprodukowanie wzoru.

Przy demonstracji wzoru figury geometrycznej lub litery i

sposobu wykonania ćwiczenia pokazujemy i omawiamy
wzór: jak wygląda, do czego jest podobny.



Uczenie się polisensoryczne następuje po demonstracji przez
nauczyciela sposobu rysowania figury geometrycznej czy też pisania
litery i łączenie tej czynności ze śpiewem. Dziecko wykonuje te
zadania najpierw za pomocą dorosłego, który prowadzi rękę dziecka,
zwykle przy tablicy. Potem dziecko robi to samodzielnie.



Reprodukowanie wzoru przebiega w następujących fazach ćwiczeń:
dzieci wielokrotnie i różnymi technikami odtwarzają zapamiętany
wzór. Reprodukowanie wzoru odbywa się wieloetapowo:

›

cała ręką w powietrzu,

›

palcem na stole, podłodze, tackach z kaszą,

›

narzędziem graficznym np. kredą, węglem, ołówkiem, pędzlem, długopisem-
na tabliczkach, papierze.



Ćwiczenia ruchowo- słuchowo- wzrokowe kształcą pamięć wzrokową,
gdyż dzieci odtwarzają z pamięci wzory graficzne o trudniejszej
strukturze. Rozwijają orientację przestrzenną ze względu na
konieczność reprodukowania wzorów zorientowanych przestrzennie.



Zajęcia końcowe
Na zakończenie stosujemy zajęcia wyciszające,
przeprowadzamy krótkie ćwiczenia relaksacyjne.
Zajęcia można kończyć zabawą z piosenką,
zajęcia te mają charakter ćwiczeń wokalno-
rytmicznych lub ćwiczeń słuchowo- ruchowych.
Polegają one na ilustrowaniu treści śpiewanej
piosenki ruchami odpowiednio dobranymi pod
kątem przydatności terapeutycznej. Zajęcia
końcowe dają odpoczynek, relaksują i
rozładowują napięcie emocjonalne, powstałe na
skutek zmęczenia serią intensywnych ćwiczeń.

IV) MDS w systemie
oddziaływań na dziecko



Zastosowanie MDS w profilaktyce i
edukacji :



W celu wspomagania rozwoju dzieci w wieku przedszkolny od 4
r. ż.



W ramach przygotowania dzieci do podjęcia nauki szkolnej



W okresie podjęcia nauki czytania i pisania przez uczniów klasy
I ćwiczenia można stosować podczas lekcji, a także w formie
zajęć śródlekcyjnych w celu wprowadzenia i utrwalenia liter



W celu przygotowania i nauczania dzieci leworęcznych pisania
lewą ręką



W celu usprawnienia motoryki małej i dużej uczniów młodszych
klas szkolnych- elementy tej metody można wplatać w
ćwiczenia gimnastyczne



Zastosowanie MDS w rehabilitacji :



Dzieci globalnie opóźnione w rozwoju psychomotorycznym;
ćwiczenia wchodzące w skład tej metody mogą być włączane do
programu zajęć szkolnych specjalnych oraz grupach i klasach
integracyjnych , ośrodkach szkolno-wychowawczych i placówkach
rehabilitacji; domu rodzinnym



Dzieci o dysharmonijnym rozwoju psychomotorycznym ;
ćwiczenia te znajdują zastosowanie w grupach korekcyjnych , w
przedszkolach, w zespołach korekcyjno-kompensacyjnych na
terenie szkół i w ośrodkach leczniczo-pedagogicznych dla dzieci
„ryzyka dysleksji” i dzieci z dysleksją , dysgrafią i dysortografią



Dzieci, które przejawiają niewielkie zaburzenia zachowania na
skutek zaburzeń dynamiki procesów nerwowych lub zaburzeń
emocjonalnych; w przedszkolach, szkołach i placówkach
neuropsychiatrii dziecięcej.



Praktyczne wskazania do pracy z
dzieckiem niepełnosprawnym



Ćwiczenie jako zabawa (z dziećmi z zaburzeniami
rozwoju które nie lubią rysować i pisać ćwiczeniom nadaje
się charakter zabawy, udział bierze dziecko jak i dorosły)



Formy zajęć: grupowe – indywidualne i liczebność
grupy( poziom funkcjonowania dziecka decyduje o formie
prowadzenia zajęć. Można prowadzić zajęcia z większą
grupą 6-10 dzieci z upośledzeniem umysłowym w wieku
szkolnym jeśli nauczycielka ma do pomocy osoby
wspomagające(opiekunkę, studentów, rodziców.)Z dziećmi
autystycznymi w grupie 2-4 dzieci ze względu na
konieczność zapewnienia dziecku pracy w parze z
dorosłym, partnerami najczęściej są rodzice. W przypadku
trudności z dojazdem lub problemach w kontaktach
dziecka z innymi dziećmi stosuje się prowadzenie zajęć
indywidualnych w domu.



Aktywność dziecka i dorosłego,
nagradzanie

›

Rolą osób dorosłych jest pomoc udzielana dziecku w
zajęciach, podejmowaniu i realizowaniu zadań. Jeżeli
dziecko na początku nie chce wykonać czynności,
dorosły je demonstruje.

Etapy rozwoju samodzielności w wykonywaniu

ćwiczeń:

1.

wykonywanie ruchów biernych( dorosły steruje ruchem
reki dziecka)

2.

Wykonywanie ruchów przy „podpowiedziach” –
nieznacznej pomocy dorosłego

3.

Naśladowanie sposobu pracy, demonstrowanego przez
dorosłego

4.

Samodzielne wykonywanie ćwiczeń na polecenie
słowne



Dorosły decyduje o nagradzaniu dziecka za minimalny
nawet współudział w ćwiczeniu. Nagrody powinny być
dokładnie przemyślane , początkowo konkretne –
‘biologiczne” i połączone z nagrodą „społeczną”

›

Nagroda konkretna – jest to coś co dziecko lubi np.
rodzynek, orzeszek, łyk napoju, kawałek owocu, czy
słodyczy

›

Nagroda społeczna –pochwała, przytulenie, uścisk,
uśmiech, miłe słowo

Nagrody powinny być podawane każdorazowo po

wykonaniu zadania, w minimalnych ilościach,
muszą być atrakcyjne, systematycznie stosowane
i zawsze połączone z pochwałą. !

V) Wskazówki dotyczące
prowadzenia zajęć MDS



Sposób organizowania zajęć.

›

Zespołowe i indywidualne formy zajęć:

Zajęcia metody dobrego startu prowadzi sie głównie w

formie zajęć zespołowych, w przedszkolu zajęcia te,
stosowane w celu przygotowania dzieci do nauki
czytania i pisania, są prowadzone zespołowo. Jeżeli
pracując z dziećmi przedszkolnymi zauważymy, ze
kilkoro z nich ma duże trudności w wykonywaniu
ćwiczeń, należy je potraktować jako grupę korekcyjna,
wymagającą szczególnej troski. Biorą one dwukrotnie
udział w zajęciach MDS, ponieważ ćwiczenia te
należy przeprowadzić z dziećmi powtórnie podczas
dodatkowych zajęć korekcyjnych w malej grupie.

›

Liczebność zespołu :

Liczebność zespołu może być większa, jeśli MDS

stosujemy w celu przygotowania do nauki czytania i
pisania dzieci bez zaburzeń rozwoju
psychomotorycznego. w przedszkolu zajęcia
prowadzone są jednorazowo z polowa grupy, czyli 15-
20 dzieci. w szkole mogą obejmować cala klasę. w
przypadku stosowania tych ćwiczeń w rehabilitacji
dzieci o zaburzonym rozwoju psychomotorycznym
zespól nie powinien liczyć więcej niż 6-8 osób
zarówno w szkole jak i przedszkolu. w przypadku
dzieci z głębszym upośledzeniem umysłowym z
zaburzeniami zachowania i autystycznych w grupie
nie powinno być więcej niż 3-4 dzieci.

›

Czas trwania zajęć:

Czas trwania zajęć musi być dostosowany do

możliwości i potrzeb dzieci , z którymi
pracujemy. Z dziećmi młodszymi i głębiej
zaburzonymi zajęcia powinny być prowadzone
kilka razy w tygodniu od 15 do 40 minut. W
przedszkolu i szkole zajęcia odbywają sie raz w
tygodniu, dzieci przedszkolne około 30 minut
zaś 1 klasa około 45 minut. Zajęcia w zespole
terapeutycznym z dziećmi w wieku szkolnym
mającymi trudności w czytaniu i pisaniu mogą
trwać pełną godzinę lekcyjną (45-60min)



Urządzenie Sali i pomoce do
prowadzenia zajęć.

›

Do prowadzenia zajęć z MDS jest potrzebne
odpowiednie pomieszczenie oraz zestaw
pomocy do ćwiczeń. Stoliki powinny być
ustawione tak aby dzieci mogły siedzieć obok
siebie lub jedno za drugim. Powinno być dużo
przestrzeni do prowadzenia ćwiczeń
ruchowych i ćwiczeń kończących zajęcia.

›

Każde dziecko biorące udział w zajęciach
potrzebny jest zestaw pomocny.

Pomoce dla każdego dziecka :

a.

Do zajęć wprowadzających:



Konkretne przedmioty lub obrazki objaśniające treść
piosenki;



Materiały do ćwiczeń funkcji językowych(np. obrazki)

b.

Do ćwiczeń ruchowo- słuchowych:



Wałeczek (z ciemnej tkaniny wypełniony sypkim materiałem
np. kasza gryczana)



Sznurki, gumy, wstążki, szarfy, balony, chusteczki gazety,
instrumenty muzyczne lub przedmioty które mogą je
zastąpić ( np. plastikowe butelki, kubki)

a.

Do ćwiczeń ruchowo- słuchowo- wzrokowych:



Wzór ( figura geometryczna lub litera)



Tacka prostokątna( format A4,pokryta warstwą kaszy manny lub
piasku



Kartka z bloku rysunkowego A4, kawałek kolorowej kredy, węgla
rysunkowego



Okrągły, gruby pędzel, farba plakatowa, , zeszyt czysty lub w
linie, ołówek, długopis



Karta ćwiczeń z programów „Piosenki do rysowania” i „ od
piosenki do literki”

Bibliografia

1)

Bogdanowicz M.; Metoda Dobrego Startu w
pracy z dzieckiem w wieku od 5 do 10 lat ; WSIP;
Warszawa 1985

2)

Bogdanowicz M.; Metoda Dobrego Startu ; WSIP;
Warszawa 1999

Praca została wykonana
przez:



Anna Pieńkowska



Anna Orlińska



Aleksandra Kur



Agata Kuc

Ćwiczenia warsztatowe

przedstawiły:



Paulina Podsiadłowska



Luiza Skopnik