T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz

Ubezpieczenia

zdrowotne

część 2

Ubezpieczenie

w systemie

zabezpieczenia

społecznego

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Polityka społeczna
składa się z działań o charakterze:

 interwencyjnym

(założenie konieczności usuwania napięć społecznych)

 kreującym

(założenie

możliwości

kształtowania

stosunków

społecznych)

 antycypacyjnym

(założenie zasadności uprzedzania ryzyk społecznych)

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

„

„

Nowa” polityka społeczna

Nowa” polityka społeczna

„

„

Otoczenie” polityki społecznej:

Otoczenie” polityki społecznej:

•

policentryczny ład społeczny

policentryczny ład społeczny

•

rynkowy ład ekonomiczny.

rynkowy ład ekonomiczny.

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

W

“nowej”

polityce

społecznej
zaczynają

dominować

działania
o

charakterze

antycypacyjnym

Wyrazem

działań

antycypacyjnych jest

system

zabezpieczenia

społecznego

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Polityka społeczna jako

Polityka społeczna jako

zarządzanie ryzykiem

zarządzanie ryzykiem

społecznym

społecznym

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Ryzyko społeczne

= zagrożenie zdarzeniem,
którego wystąpienie
spowoduje stratę w zasobach
gospodarstwa domowego

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Zagrożenie = możliwe (ewentualne)
niebezpieczeństwo

Zasoby = posiadane i spodziewane, osobowe i
majątkowe

Zdarzenie = zdarzenie losowe

Strata = całkowita, częściowa, relatywna

T. Szumlicz, PSU

Zabezpieczenie zdrowotne

System zabezpieczenia
społecznego

to sieć urządzeń

społecznych organizowana przez
państwo w celu zapewnienie
określonym podmiotom
ustalonego standardu
bezpieczeństwa socjalnego.

Uwaga:

Uwaga:

pojęcie zbiorcze używane w tylko w liczbie

pojęcie zbiorcze używane w tylko w liczbie

pojedynczej

pojedynczej

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Teoretyczne i praktyczne rozważania
nad systemem zabezpieczenia
społecznego.
Sześć

aspektów

tego

zabezpieczenia:

 przedmiotowy

 podmiotowy

 instrumentalny

 redystrybucyjny

 kompensacyjny

 prawny.

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

(1) aspekt przedmiotowy

, czyli odpowiedź na

pytanie: od jakich ryzyk powinien "uwalniać"
system?

(2) aspekt podmiotowy

, czyli odpowiedź na

pytanie: kogo ma obejmować system?

(3) aspekt instrumentalny

, czyli odpowiedź na

pytanie: jakie zasady, metody i techniki
zabezpieczenia zastosować w systemie?

(4) aspekt redystrybucyjny

, czyli odpowiedź na

pytanie: jakie ustalić reguły partycypacji
finansowej w systemie?

(5) aspekt kompensacyjny

, czyli odpowiedź na

pytanie: w jakim zakresie powstałe straty ma
pokrywać system?

(6) aspekt prawny

, czyli odpowiedź na pytanie: jak

w praktyce stanowić i stosować dotyczące
zabezpieczenia rozwiązania systemowe?

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Aspekt przedmiotowy

Zakres przedmiotowy systemu
zabezpieczenia społecznego
wyznacza

katalog ryzyk

społecznych

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Recommendation No. 67 (1944) “Income
Security”

Convention No. 102 (1952) “Minimum
Standards of Social Security”

International Labour Organisation, Convention and
Recommendation 1919-1966, ILO Geneva 1966.

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

 choroba

 macierzyństwo

 inwalidztwo

 śmierć żywiciela

 wypadek przy pracy

 bezrobocie

 starość

 nagłe wydatki

Aspekt przedmiotowy:

zakres przedmiotowy
systemu zabezpieczenia
społecznego
wyznacza

katalog ryzyk

społecznych:

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Zakres przedmiotowy

systemu zabezpieczenia społecznego

wyznacza katalog ryzyk społecznych:

 choroba

 macierzyństwo

 inwalidztwo

 starość

 śmierć żywiciela

 bezrobocie

 wypadek przy pracy

 nagłe wydatki
--------------------------------------------



ryzyko

niedołęstwa

starczego

(niesamodzielności)

 nagłego braku

 niedostatku

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

ryzyko choroby

- komentarz

ryzyko macierzyństwa

- komentarz

ryzyko inwalidztwa

- komentarz

ryzyko śmierci żywiciela

- komentarz

ryzyko wypadku przy pracy

- komentarz

ryzyko bezrobocia

- komentarz

ryzyko starości

- komentarz

ryzyko nagłego wydatku

- komentarz

ryzyko niedołężności

- komentarz

ryzyko nagłego braku

- komentarz

ryzyko niedostatku

- komentarz

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Aspekt podmiotowy
System zabezpieczenia
społecznego obejmuje:

• obywateli (rezydentów)

• pracujących (w tym na własny
rachunek)

• pracujących i ich rodziny

• rodziny

• gospodarstwa domowe

• rodzinne gospodarstwa domowe

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Aspekt instrumentalny
systemu zabezpieczenia
społecznego

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

 zaopatrzeniowa

 ubezpieczeniowa

 filantropijna

podkreślenie:

modelowe

w konstruowaniu
systemu zabezpieczenia
społecznego
trzeba odróżniać

modelowe

zasady

(metody i techniki)

zabezpieczenia:

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Zasady zabezpieczenia

Zasady zabezpieczenia

najważniejsze

najważniejsze

kryteria

kryteria

odróżniające:

odróżniające:



źródło finansowania

źródło finansowania

zabezpieczenia

zabezpieczenia



charakter uprawnienia do

charakter uprawnienia do

świadczenia

świadczenia

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Kryterium źródła finansowania:

 zasada zaopatrzeniowa =

podatek – fundusze budżetowe

 zasada ubezpieczeniowa =

składka – fundusze ubezpieczeniowe

 zasada filantropijna =

darowizna – fundusze charytatywne

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Kryterium charakteru

uprawnienia:

 zasada zaopatrzeniowa =

uprawnienie obywatelskie

 zasada ubezpieczeniowa =

uprawnienie członka wspólnoty

ryzyka

 zasada filantropijna =

możliwość uzyskania wsparcia

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Aspekt redystrybucyjny

• redystrybucja horyzontalna
• redystrybucja wertykalna

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Aspekt redystrybucyjny

• redystrybucja przymusowa
• redystrybucja dobrowolna
• redystrybucja losowa

Schemat funkcjonowania ubezpieczeniowej
wspólnoty ryzyka

Poszkodowa

ni

świadczenia

Fundusz
ubezpieczenio

wy

Źródło:

opracowanie

własne.

składki

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Aspekt kompensacyjny

miarkowanie kompensaty
straty:

• zakres pokrycia straty
• zróżnicowanie pokrycia
straty

Przykład systemu emerytalnego („stary” a nowy

Przykład systemu emerytalnego („stary” a nowy

system):

system):

element 1

element 1

KB x 24%

KB x 24%

element 2

element 2

PW x 1,3% za każdy rok składkowy

PW x 1,3% za każdy rok składkowy

element 3

element 3

PW x 0,7% za każdy rok

PW x 0,7% za każdy rok

nieskładkowy

nieskładkowy

T.Szumlicz, PSU

zabezpieczenie emerytalne

Założenia:

Założenia:

Kwota bazowa – 2.000 zł

Kwota bazowa – 2.000 zł

Lata składkowe – 30; lata nieskładkowe – 5

Lata składkowe – 30; lata nieskładkowe – 5

indywidualne wskaźniki podstawy

indywidualne wskaźniki podstawy

wymiaru:

wymiaru:

50%

50%

100%

100%

250%

250%

(300%)

(300%)

element 1:

element 1:

480

480

480

480

480

480

480

480

element 2:

element 2:

390

390

780

780

1950

1950

1950

1950

element 3:

element 3:

35

35

70

70

175

175

175

175

………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

.

.

905

905

1.330

1.330

2.605

2.605

2.605

2.605

wskaźniki zastąpienia wynagrodzenia przez

wskaźniki zastąpienia wynagrodzenia przez

emeryturę:

emeryturę:

90,5% 66,5% 52,1%

90,5% 66,5% 52,1%

43,4%

43,4%

T.Szumlicz, PSU

zabezpieczenie emerytalne

zasada obliczania emerytury:

E

=

K

pdtż

R +

60

65

T.Szumlicz, PSU

zabezpieczenie emerytalne

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Aspekt prawny:

• stanowienie prawa
• stosowanie prawa

Powstawanie pola dla doubezpieczenia

dotychczasowy

standard

zabezpieczenia

zmieniony

standard

zabezpieczenia

pożądany

standard zabezpieczenia

Ważny komentarz:

Zmieniony standard urealnia bazowe zabezpieczenie społeczne
przede wszystkim z punktu widzenia demograficznego.
Wyższy standard wymagałby podniesienia podatków lub składek.

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

System

System

zabezpieczenia

zabezpieczenia

zdrowotnego

zdrowotnego

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Zdrowie

Zdrowie

jest jedną z

jest jedną z

czterech najważniejszych

czterech najważniejszych

sfer:

sfer:



zdrowie

zdrowie



edukacja

edukacja



mieszkalnictwo

mieszkalnictwo



zatrudnienie,

zatrudnienie,

polityki społecznej.

polityki społecznej.

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

zdrowie

edukacj
a

zatrudnien
ie

mieszkalnict
wo

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Politykę zdrowotną

Politykę zdrowotną

(„ustrój” systemu ochrony

(„ustrój” systemu ochrony

zdrowia)

zdrowia)

należy rozpatrywać w

należy rozpatrywać w

kontekście

kontekście

„nowej” polityki społecznej.

„nowej” polityki społecznej.

„

„

Otoczenie” polityki społecznej

Otoczenie” polityki społecznej

przybiera cechy:

przybiera cechy:

policentrycznego ładu

policentrycznego ładu

społecznego

społecznego

i rynkowej aktywności

i rynkowej aktywności

ekonomicznej.

ekonomicznej.

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Ubezpieczenie w szs

Ubezpieczenie w systemie
zabezpieczenia
zdrowotnego:

 ubezpieczenie jako
„metoda”
 ubezpieczenie jako
„produkt”
 ubezpieczenie jako
„inicjatywa”