Szkolenie sportowe dzieci i

młodzieży

Szkolenie sportowe - jest zorganizowaną

i celowo uporządkowaną działalnością,
której celem jest przygotowanie
zawodników do uzyskania max wyników. W
takim ujęciu jest to system składający się z
szeregu składowych:

• podsystem treningu, zawodów i odnowy,
• podsystem doboru kandydatów i selekcji do

sportu wyczynowego,

• materialne warunki treningu, zawodów,

odnowy, badań naukowych,

• poziom kadry szkoleniowej.

Cele strategiczne;

• wyposażenie w jak najwięcej

nawyków ruchowych,

• wychowanie do sportu i poprzez

sport,

• osiągnięcie wyniku sportowego w

przyszłości.

Rozpoczęcie szkolenia wśród dzieci i

młodzieży niezależnie od dyscypliny powinno

wynikać z ich rozwoju biologicznego.

Szkolenie wciąż zbyt rzadko obejmuje cele

perspektywiczne, a nakierowane jest często

na osiągnięcie jak najlepszego wyniku w jak

najkrótszym czasie. Negatywnym finałem

tego typu postępowania są znaczące wyniki w

wieku juniorskim, a brak wyników w wieku

seniorskim. Przyczyna leży w zbyt

intensywnym treningu, w najmłodszych

latach, co prowadzi do zahamowania progresu

rozwoju sportowego dziecka jeszcze przez

okresem jego dojrzałości biologicznej.

Pamiętać zatem należy o

tym, że:

- każde dziecko znajduje się na
różnym etapie rozwoju biologicznego
- należy stosować trening
progresywny, aby nie obciążać zbyt
mocno młodego organizmu dziecka
- często predyspozycje fizyczne
dzieci są uwarunkowane genetycznie
co często ogranicza rezultaty
treningowe.

Najlepsze okresy dla

wytrenowalności określonych cech

motorycznych :

Chłopcy: w wieku 14-18 lat

Dziewczęta: w wieku 14-18

lat

Należy pamiętać, że

predyspozycje szybkościowe

są mocno uwarunkowaną

genetycznie, dlatego

dobierając te same

obciążenia i formy

treningowe możemy

osiągnąć bardzo różne wyniki

u poszczególnych dzieci.

Szybkość:

Najlepsze okresy dla

wytrenowalności określonych cech

motorycznych :

Chłopcy: w wieku 14-18 lat
Dziewczęta: od 10 lat do
wystąpienia pierwszej
miesiączki.

Należy pamiętać, że w
szkoleniu dzieci i młodzieży nie
należy stosować maksymalnych
obciążeń siłowych, jak i
intensywnych ćwiczeń
wytrzymałościowo-siłowych.
Zalecane są natomiast takie
ćwiczenia jak: rzuty, biegi,
ćwiczenia z pokonywaniem
własnego ciężaru ciała, itp.

Siła

Najlepsze okresy dla

wytrenowalności określonych cech

motorycznych :

Chłopcy: od 14 roku życia
Dziewczęta: do 13 roku życia

Należy pamiętać, że w
treningu z dziećmi i młodzieżą
główną uwagę należy zwrócić
na kształtowanie
wytrzymałości ogólnej. Czyli
najprościej mówiąc chodzi o
przygotowanie organizmu do
wykonywania długotrwałego
wysiłku.

Wytrzymałość

Najlepsze okresy dla

wytrenowalności określonych cech

motorycznych :

Chłopcy: w wieku 13-15 lat

Dziewczęta: w wieku 9-12

lat

Należy pamiętać, że

skoczność jest wynikiem

dwóch składowych - siły i

szybkości. U dzieci nie

powinno się stosować

ćwiczeń z obciążeniem,

jedynie ćwiczenia

skocznościowe i siłowe

(zwiększające siłę odbicia)

ale tylko z pokonywaniem

własnego ciężaru ciała.

Skoczność

Najlepsze okresy dla

wytrenowalności określonych cech

motorycznych :

Chłopcy: w wieku 9-10, 13-14, 15-16 i 18-19

lat

Dziewczynki: w wieku 9-12, 14-15, 16-17 lat

Należy pamiętać, że w tych okresach

występują najlepsze warunki w rozwoju

biologicznym dzieci dla kształtowania tej

cechy. Jeśli w tych latach nie zwrócimy

dostatecznej uwagi na rozwijanie tej

właściwości, to po zakończenia dojrzewania

układu ruchu może być już bardzo ciężko,

aby osiągać największe ruchomości w

stawach. Pamiętajmy również, że ćwiczenia

gibkości powinny być prowadzone zawsze

po wcześniejszej kompleksowej rozgrzewce

(min. 10minut). Poprawi to krążenie w

mięśniach oraz uczyni je mniej podatnymi

na kontuzje. Największy poziom gibkości

przypada na lata po ukształtowaniu się

aparatu ruchu, czyli w wieku 17-18 lat u

kobiet i 19-20 u mężczyzn. 

Gibkość

Czas miedzy początkiem kariery sportowej a

pierwszymi sukcesami ma

podstawowe znaczenie dla długotrwałości

stabilności osiągnięć w wieku dojrzałym. Tu

bowiem realizowane są wielokierunkowe

zadania znacznie wykraczające poza ramy

wąsko pojmowanego sportu, gdzie

dominującym czynnikiem jest dążenie do

maksymalizacji wyniku na prestiżowych

zawodach.

Zaliczamy tu:

• Zadania społeczno wychowawcze – mające istotne

znaczenie dla podejmowania treningu,

funkcjonowania w grupie rówieśniczej, pełnienia

określonych ról w trakcie rywalizacji sportowej,

przyjmowania odpowiedzialności w dążeniu do

indywidualnego i grupowego celu.

• Zadania edukacyjne związane z tzw.

Intelektualizacją procesu szkolenia (wyposażenie w

zasób wiedzy ogólnej i specjalistycznej oraz

rozwijanie nawyków jej pogłębiania)

• Zadania zdrowotne – rozumiane w aspekcie zdrowia

fizycznego i psychicznego

• Zadania szkoleniowe, w ramach których sportowiec

systematycznie kształtuje funkcje organizmu oraz

opanowuje i doskonali nawyki i umiejętności zgodnie

z modelowymi wymogami danej dyscypliny

Proces kwalifikacji

Proces kwalifikacji powinien przebiegać w obrębie

zadań programowych sportu dzieci i młodzieży. Jest

on obok wszelkich funkcji rozwojowych, zdrowotnych

i korekcyjnych zorganizowanym ciągiem

diagnozowania talentów, który w systemowym

układzie funkcjonuje w obrębie konkretnego systemu

szkolenia. Początkową fazą procesu poszukiwania

jednostek utalentowanych stanowi wyodrębnienie z

populacji zdrowych dzieci zainteresowanych

uprawianiem sportu. Dopiero później przychodzi czas

na rozpoznanie specyficznych uzdolnień i

właściwości pożądanych w danej dyscyplinie. Całość

postępowania kwalifikacyjnego zamyka się w

procesie doboru i selekcji.

Przez nabór rozumiemy takie postępowanie, które

umożliwia wyłonienie osobników w odpowiednim wieku

najbardziej utalentowanych oraz rokujących rozwój cech i

właściwości niezbędnych do osiągnięcia w przyszłości

wysokiego poziomu sportowego.
Selekcja – to długotrwały proces poszukiwania najbardziej

uzdolnionych jednostek i kształtowaniu u nich cech i

właściwości, dzięki którym możliwe będzie osiągnięcie

wysokich wyników w wybranej dyscyplinie sportu.

Postępowanie to cechuje kilka generalnych ograniczeń: jest

uwarunkowana wieloma rzeczami, obejmuje cechy i

właściwości psychofizyczne, - selekcja odbywa się etapowo w

procesie wieloletniego szkolenia. Najnowsze badania

pozwalają następujące założenia teoretyczno –

metodologiczne doboru i selekcji: dobór i ukierunkowanie do

określonej dyscypliny powinny być realizowane w procesie

wieloletniego szkolenia, - kompleksowa ocena przygotowania

fizycznego i psychicznego, oprócz ogólnie przyjętych do tego

celu wskaźników, powinna uwzględniać wiek kalendarzowy i

biologiczny, indywidualne tempo rozwoju wyników

sportowych. Współcześnie funkcjonują różne sposoby

poszukiwania dzieci utalentowanych sportowo.

Kryteria selekcji i naboru

• 1) stan zdrowia – właściwa kwalifikacja przez

lekarza specjalistę stanowi podstawę wszelkich

następnych przedsięwzięć. Kontrola obejmuje:

badania przedmiotowe i podmiotowe, ogólne

badania lekarskie, dodatkowe badania

specjalistyczne, próby wysiłkowe.

• 2) skład i budowa ciała – uwzględniane tu są

m.in. współzależności różnych wymiarów ciała,

ruchomość w stawach, procentowa zawartość tkanki

tłuszczowej, wielkość ciała, oraz proporcje.

• 3) sprawność fizyczna – wyraża się stopniem

wykorzystania potencjału podstawowych zdolności

motorycznych. Wyróżnia się dwa podstawowe

czynniki determinujące poziom sprawności fizycznej:

wrodzone i środowiskowe.

Kryteria selekcji i naboru

• 4) uzdolnienia ruchowe – przejawiają się w

szybkości i trwałości uczenia się ruchów, jak

również umiejętności tworzenia nowych ich

zestawów. Uzdolnienia decydują o łatwości,

doskonałości i trwałości uczenia się elementu.

• 5) dyspozycje psychiczne – podstawowe

znaczenie dla pomyślnego uprawiania sportu

mają: odporność psychiczna, motywacja, ambicja,

optymalny poziom zrównoważenia emocjonalnego

w sytuacjach wymagających mobilizacji.

• 6) wiek – wiek kalendarzowy może nie

odpowiadać wiekowi rozwojowemu, dlatego też

należy stosować standardy wieku rozwojowego,

posługując się normami: wieku szkieletowego;

wieku wtórnych cech płuc, wieku morfologicznego.

• 7) wynik sportowy.

Sport dzieci i młodzieży jest pierwszą fazą
długotrwałego szkolenia sportowego i nie
chodzi w nim o zbyt wczesne
wyspecjalizowanie się w jednej dyscyplinie
czy konkurencji, niezależnie od tego w jak
późnym wieku wypadnie szczyt jego
sportowej formy.
Realizacja procesu treningu sportowego
dzieci i młodzieży winna opierać się o
prawidłowości rozwojowe. Wyznaczają one
w głównej mierze dobór treści, metod i
kierunków oddziaływania.

Struktura treningu traktowana jako

schemat organizacyjny według

którego przebiega proces

doskonalenia sportowego, dotyczy

dwóch kierunków oddziaływania:

• długofalowego postępowania w

procesie wieloletniego treningu, czyli

drogi rozwoju mistrzostwa

sportowego,

• przebiegu realizacji zadań w

określonym cyklu treningowym, a

więc faz rozwoju formy sportowej.

W strukturze treningu dzieci i młodzieży

operuje się pojęciem długiego,

wieloletniego, perspektywicznego

przygotowania sportowca, a nie, jak to się

dzieje często w sporcie dorosłych, pojęciem

rocznego cyklu treningowego.

W tym celu proces treningowy dzieli się

zwykle na etapy:

• etap przygotowania wszechstronnego
• etap przygotowania ukierunkowanego
• etap treningu specjalistycznego
• etap treningu mistrzowskiego

Obecność tych etapów wymusza
zarówno rozwój biologiczny dziecka-
zawodnika, jak i teoria treningu danej
dyscypliny. Pozwala w kontrolowany i
metodyczny sposób prowadzić
karierę zawodnika, od jej początków
aż do samego  końca.

Etap wszechstronny (wiek 11-13 lat) - Jest to bardzo wrażliwy
okres, gdyż wtedy dochodzi do rozpoznania uzdolnień i
predyspozycji dziecka. Poprzez stymulacje do różnych form
ruchowych, a później obserwacje zachowania dziecka dostajemy
odpowiedź na pytanie co dziecko lubi a do czego ma talent. Nie
zawsze te czynniki idą w parze. Jednak nie jest to okres, w którym
mamy coś dziecku narzucać. Należy raczej dążyć do stymulacji
naturalnego rozwoju poprzez wszechstronne oddziaływanie.
Wykorzystuje się do tego całą gamę dyscyplin, które będą
oddziaływać na różne cechy motoryczne takie jak: gibkość,
koordynację ruchową, szybkość czy wytrzymałość tlenową. Treść
treningowa powinna mieć małą objętość i intensywność (100-250
godzin rocznie), a uwaga powinna być skupiona na nauce elementów
technicznych. Jeśli w tym okresie występują starty w zawodach to
raczej niskiej rangi i bez specjalnego przygotowania, a całe sportowe
życie jest podporządkowane rytmowi szkoły. Główne założenia tego
etapu to raczej zabawa w sport i kształtowanie motywacji
wewnętrznej.

Etap ukierunkowany (wiek 14-16) - W

etapie tym następuje profilowanie potencjału

ruchowego pod kątem przyszłej specjalizacji.

Zawodnik poszukuje konkurencji, pozycji czy

indywidualnej techniki, jednak na tym etapie

do tego wyboru jeszcze nie dochodzi.

Wprowadzone zostają proste elementy

taktyki, a obciążenia wzrastają do 300-500

godzin rocznie. Zmniejsza się udział w

treningu środków (ćwiczeń)

wszechstronnych, a wzrasta udział

specjalistycznych. Zawodnik startuje coraz

częściej i na zawodach wyższej rangi.

Etap specjalistyczny (od 17 roku życia) - Etap ten dodatkowo

dzieli się na trzy fazy. W pierwszej, która nazywa się fazą

specjalnego przygotowania bazowego i która trwa około 2-3 lat,

dochodzi do wyboru specjalizacji. W okresie tym następuje

maksymalny przyrost sprawności, a obciążenia wynoszą od 600 do

800 godzin rocznie. Wzrastają także obciążenia z grupy środków

specjalistycznych. Ich procentowy udział w całości obciążeń

dochodzi do 40 %. Pojawia się bardzo dużo startów, a co za tym

idzie także długie zgrupowania. W treningu wykorzystuje się wtedy

także BPS (bezpośrednie przygotowanie startowe), które umożliwia

przygotowanie się do imprez rangi mistrzowskiej. Zawodnik

otoczony jest specjalistyczna opieką lekarską. Praca treningowa nie

polega już tylko na bezwiednym wykonywaniu ćwiczeń ale

dochodzi praca z psychologiem i praca teoretyczna w ogóle.

W drugiej fazie czyli rozwoju maksymalnych możliwości następuje

kolejny wzrost obciążeń (800-1000 godzin rocznie) i jeszcze

większe wykorzystanie ćwiczeń specjalistycznych (60% całości

obciążeń). Poza tym jest to bardzo podobna faza do poprzedniej.

Na końcu jest faza stabilizacji rezultatów. Głównym założeniem

tego okresu jest indywidualizacja. Lata doświadczeń i czucie

własnego organizmu pozwalają zawodnikowi po konsultacji z

trenerem na dobór odpowiednich obciążeń i środków. Coraz więcej

wykorzystuje się obciążenia specjalistyczne kosztem

ukierunkowanych i wszechstronnych. Dochodzi także do

zmniejszenia liczby startów i selekcji niektórych z nich.

Dziękujemy za uwagę

•

Modzelewski Sebastian

•

Mucha Michał

•

Pawlik Maciej

•

Piszczek Łukasz

•

Piwoni Piotr