Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu

Spis treści

I. Plany

nauczania

II. Programy nauczania przedmiotów zawodowych

Geodezja

ogólna

Geodezja

inżynieryjna 21

3. Geodezja w gospodarce nieruchomościami 35

Fotogrametria

Informatyka

geodezyjna i kartograficzna

Język obcy zawodowy

Ćwiczenia geodezyjne

Praktyka

zawodowa

I. PLANY NAUCZANIA

PLAN NAUCZANIA

Czteroletnie technikum

Zawód: technik geodeta 311[10]

Podbudowa programowa: gimnazjum

Dla młodzieży

Dla dorosłych

Liczba

godzin

tygodniowo

w cztero-

letnim

okresie

nauczania

Liczba

godzin

tygodniowo

w cztero-

letnim

okresie

nauczania

Liczba

godzin

w cztero-

letnim

okresie

nauczania

Semestry I – VIII

Lp.

Przedmioty nauczania

Klasy I – IV

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Geodezja ogólna

202

2. Geodezja inżynieryjna

138

3. Geodezja w gospodarowaniu

nieruchomościami

101

4. Fotogrametria

5. Informatyka geodezyjna

i kartograficzna

6. Język obcy zawodowy

7. Specjalizacja*

Razem

50 35

630

Praktyki zawodowa 14 tygodni, w tym:
1. Ćwiczenia geodezyjne**- 12 tygodni
2. Praktyka zawodowa w przedsiębiorstwie geodezyjnym -2 tygodnie

** Ćwiczenia geodezyjne zaleca się realizować przez 4 tygodnie w klasie I,

4 tygodnie w klasie II i 4 tygodnie w klasie III pod koniec każdego roku szkolnego.

* Program wybranej przez szkołę specjalizacji opracowuje szkolny zespół przedmiotowy

właściwy dla zawodu.

I. PLANY NAUCZANIA

PLAN NAUCZANIA

Szkoła policealna

Zawód: technik geodeta 311[10]

Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie

Dla młodzieży

Dla dorosłych

Liczba

godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba

godzin

tygodniowo

dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba

godzin

w dwu-

letnim

okresie

nauczania

Semestry I – IV

Lp.

Przedmioty nauczania

Semestry

I – IV

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Geodezja ogólna

218

2. Geodezja inżynieryjna 11

150

3. Geodezja w gospodarce

nieruchomościami

110

4. Fotogrametria

5. Informatyka geodezyjna

i kartograficzna

6. Język obcy zawodowy

7. Specjalizacja**

Razem

50 37

682

Praktyki zawodowa 14 tygodni, w tym:
1. Ćwiczenia geodezyjne**- 12 tygodni
2. Praktyka zawodowa w przedsiębiorstwie geodezyjnym -2 tygodnie

Ćwiczenia geodezyjne należy realizować przez 6 tygodnie w semestrze II i 6 tygodni

w semestrze IV pod koniec każdego roku szkolnego.
** Program wybranej przez szkołę specjalizacji opracowuje szkolny zespół przedmiotowy

właściwy dla zawodu.

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW

ZAWODOWYCH

GEODEZJA OGÓLNA

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:
− wyjaśnić pojecie „geodezja”,

− scharakteryzować główne działy geodezji,

− dobrać metody pozyskiwania danych o terenie w zależności od

rodzaju wykonywanych prac geodezyjnych,

− posłużyć się pojęciami stosowanymi w geodezji i kartografii,

− posłużyć się podstawowymi pojęciami z metrologii geodezyjnej,

− rozróżnić rodzaje map oraz wyjaśnić zasady ich sporządzania,

− wyjaśnić budowę i zasadę działania instrumentów geodezyjnych,

− zorganizować stanowisko do wykonywania pomiarów geodezyjnych

zgodnie z wymaganiami technologicznymi, przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska,

− dokonać sprawdzenia i rektyfikacji instrumentów geodezyjnych,

− posłużyć się instrumentami i sprzętem geodezyjnym zgodnie

z zasadami użytkowania,

− sklasyfikować i scharakteryzować rodzaje osnów geodezyjnych,

− wykonać stabilizację punktów geodezyjnych w terenie,

− sporządzić opisy topograficzne punktów geodezyjnych,

− dobrać metody wykonywania pomiarów liniowych oraz wyznaczania

długości odcinków,

− wytyczyć proste w terenie różnymi metodami,

− wyznaczyć długości określonych odcinków,

− sklasyfikować szczegóły terenowe,

− dobrać metody pomiarów szczegółów terenowych,

− wyznaczyć położenie szczegółów terenowych,

− sporządzić szkice pomiarowe,

− przetworzyć wyniki pomiarów terenowych na dane numeryczne

i graficzne,

− sporządzić opracowanie geodezyjne i kartograficzne

z wykorzystaniem określonych technik komputerowych,

− zastosować zasady podziału map na arkusze,

− wykorzystać do sporządzania map oraz innych opracowań

geodezyjno-kartograficznych dane o terenie,

− zaktualizować mapę zasadniczą oraz sporządzić mapy pochodne,

− wykonać niwelację terenu różnymi metodami,

− dobrać metody i przyrządy do pomiaru kątów poziomych i pionowych,

− wykonać pomiary kątów w terenie,

− wykonać obliczenia geodezyjne z zastosowaniem reguł

rachunkowych Kryłowa-Bradisa,

− zastosować symbole rachunkowe Hausbrandta w obliczeniach

geodezyjnych,

− zaprojektować, założyć oraz wyrównać szczegółowe i pomiarowe

osnowy geodezyjne,

− rozróżnić konstrukcje geodezyjnych osnów poziomych

i wysokościowych,

− dokonać transformacji współrzędnych punktów,

− posłużyć się pojęciami rachunku wyrównawczego,

− ocenić dokładność pomiarów i obliczeń,

− wyrównać spostrzeżenia geodezyjne różnymi metodami,

− dokonać klasyfikacji osnów geodezyjnych,

− wykonać pomiary szczegółowych i pomiarowych osnów

geodezyjnych,

− zastosować zasady rachunku współrzędnych w układach

geodezyjnych,

− wyrównać szczegółowe i pomiarowe osnowy geodezyjne,

− zastosować niwelację trygonometryczną,

− wykonać pomiary sytuacyjno – wysokościowe metodą

tachimetryczną,

− sporządzić mapę sytuacyjną i sytuacyjno-wysokościową,

− objaśnić układy współrzędnych stosowane w geodezji,

− posłużyć się pojęciami z geodezji wyższej,

− wykonać pomiary i obliczenia geodezyjne z wymaganą dokładnością,

− określić współrzędne punktów wyznaczonych różnymi metodami,

− objaśnić zasady działania globalnego systemu pozycyjnego GNSS

(Global Navigation Satellite System),

− rozróżnić metody wyznaczania współrzędnych punktów

z wykorzystaniem techniki GNSS,

− wykonać pomiary geodezyjne zgodnie z przepisami bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

Materiał nauczania

1. Wiadomości podstawowe
Zarys historii geodezji.
Podział i zadania geodezji.
Rodzaje prac i opracowań geodezyjnych.

Kształt Ziemi.
Magnetyzm ziemski, deklinacja magnetyczna, zbieżność południków,
uchylenie magnetyczne.
Zorientowanie kierunku prostej.
Rodzaje azymutów i zależności między nimi.
Sprzęt geodezyjny. Miary stosowane w geodezji.
Mapy i ich rodzaje. Znaki umowne stosowane w geodezji.
Pojęcie osnowy geodezyjnej i jej rodzaje.
Wyznaczanie i stabilizacja punktów w terenie, opis topograficzny punktu.
Pomiary geodezyjne i zasady ich wykonywania.
Przepisy prawa geodezyjnego i kartograficznego.

Ćwiczenia:
• Przeliczanie jednostek miar kąta: miary stopniowej na gradową

i odwrotnie, miary stopniowej i gradowej na analityczną i odwrotnie.

• Obliczanie azymutów: geograficznego, magnetycznego oraz

kartograficznego określonego

odcinka.

2. Pomiary liniowe i sytuacyjne
Przyrządy do pomiarów liniowych.
Zasady tyczenia linii prostych.
Pomiary długości odcinków.
Tyczenie kątów prostych.
Ogólne zasady zakładania poziomych osnów szczegółowych
i pomiarowych.
Klasyfikacja szczegółów terenowych.
Sposoby bezpośredniego pomiaru szczegółów terenowych.
Szkic polowy pomiaru sytuacyjnego.
Organizacja pomiaru szczegółów.

Ćwiczenia:

• Tyczenie linii prostych w terenie.

• Wykonywanie pomiarów długości odcinków taśmą geodezyjną.

• Wykonywanie pomiarów długości odcinków dalmierzem optycznym.

• Sporządzanie szkicu pomiaru sytuacyjnego.

• Zakładanie osnowy pomiarowej kątowo-liniowej.

• Wykonywanie pomiarów szczegółów sytuacyjnych różnymi metodami.

• Sporządzanie opisów topograficznych punktów osnowy pomiarowej.

3. Zasady sporządzania map sytuacyjnych
Sporządzanie map sytuacyjnych na podstawie bezpośrednich pomiarów
terenowych.
Mapa zasadnicza. Podział mapy na arkusze.

Przyrządy do kartowania treści mapy.
Kartowanie szczegółów terenowych.
Opracowanie mapy sytuacyjnej.

Ćwiczenia:

• Sporządzanie mapy sytuacyjnej na podstawie wykonanych pomiarów

terenowych.

• Opracowywanie mapy sytuacyjnej z zastosowaniem techniki

komputerowej.

4. Elementy optyki w instrumentach geodezyjnych
Prawa odbicia i załamania światła.
Zwierciadła.
Płytka płaskorównoległa i jej zastosowanie w instrumentach
geodezyjnych.
Klin optyczny i jego zastosowanie w instrumentach geodezyjnych.
Pryzmaty i ich zastosowanie.
Soczewki, graficzna konstrukcja obrazów, wady soczewek.
Lupa, mikroskop, luneta.
Cechy charakterystyczne lunety.
Dalmierze optyczne.

Ćwiczenia:

• Wyznaczanie odległości między dwoma punktami przy użyciu

dalmierzy optycznych.

• Wyznaczanie kątów prostych przy użyciu węgielnicy pryzmatycznej.

5. Niwelacja geometryczna
Pomiary wysokościowe, poziomy odniesienia. Sposoby prezentacji
rzeźby na mapach. Znaki umowne.
Rodzaje i metody niwelacji geometrycznej.
Instrumenty i przyrządy stosowane w niwelacji geometrycznej.
Sprawdzanie i rektyfikacja niwelatorów.
Technika wykonywania niwelacji geometrycznej.
Niwelacja techniczna reperów.
Niwelacja podłużna i poprzeczna.
Niwelacja powierzchniowa metodą: siatki, profili, oraz punktów
rozproszonych.
Warstwice. Kartowanie punktów wysokościowych terenu. Interpolacja
warstwic. Kreślenie warstwic. Automatyczne generowanie warstwic.
Zasady wykonywania niwelacji precyzyjnej.
Instrumenty i przyrządy do niwelacji precyzyjnej.

Ćwiczenia:

• Sprawdzanie warunków geometrycznych niwelatora i jego

rektyfikacja.

• Wykonywanie niwelacji reperów w ciągu zamkniętym i obliczenie

wysokości reperów.

• Wykonywanie niwelacji reperów ciągu otwartego, dwustronnie

dowiązanego oraz obliczanie wysokości reperów.

• Wykonywanie niwelacji podłużnej i poprzecznej oraz sporządzanie

profilów terenu.

• Wykonywanie niwelacji powierzchniowej terenu metodą punktów

rozproszonych oraz sporządzanie mapy wysokościowej.

• Sprawdzanie warunków geometrycznych niwelatorów precyzyjnych.

• Dokonywanie odczytów na łacie do niwelacji precyzyjnej oraz

wprowadzanie danych do dziennika niwelacyjnego.

• Wykonywanie pomiaru wysokości reperów metodą niwelacji

precyzyjnej.

6. Instrumenty do pomiarów kątów poziomych i pionowych
Pojęcie kąta poziomego i kąta pionowego.
Geometryczne zasady budowy instrumentów kątomierczych.
Budowa i zasady działania teodolitu.
Systemy i urządzenia odczytowe teodolitów optycznych

i elektronicznych.
Warunki geometryczne i rektyfikacja teodolitu.

Ćwiczenia:

• Dokonywanie odczytów w różnych systemach odczytowych

teodolitów.

• Sprawdzanie i rektyfikacja libelli alidadowej.

• Określenie błędów kolimacji i inklinacji.

• Wyznaczanie miejsca zera koła pionowego.

7. Pomiar kątów poziomych i pionowych
Centrowanie i poziomowanie teodolitu.

Zasady pomiaru kątów poziomych i pionowych.
Metody pomiaru kątów poziomych.
Dokładność pomiaru kątów poziomych.
Pomiar kątów pionowych.

Ćwiczenia:

• Centrowanie i poziomowanie teodolitu.

• Wykonywanie pomiarów pojedynczego kąta metodą kątową,

prowadzenie dziennika obserwacji kątowych oraz obliczanie średniej
wartości kąta.

• Wykonywanie pomiarów kątów metodą kierunkową, prowadzenie

dziennika obserwacji kątowych oraz obliczanie średnich wartości
kierunków.

• Wykonywanie pomiarów kątów pionowych, prowadzenie dziennika

obserwacji kątowych oraz obliczanie wartości kątów.

8. Rachunek współrzędnych
Geodezyjny układ współrzędnych prostokątnych płaskich. Obliczanie
współrzędnych.
Obliczenia geodezyjne na liczbach przybliżonych. Dokładność obliczeń,
reguły rachunkowe Kryłowa – Bradisa. Symbole rachunkowe
Hausbrandta.
Obliczanie azymutów, kątów i długości odcinka ze współrzędnych.
Obliczanie współrzędnych punktów terenowych wyznaczonych metodą
domiarów prostokątnych i metodą biegunową.
Obliczanie współrzędnych punktów na podstawie kątowego i liniowego
wcięcia w przód, wcięcia wstecz oraz metodą Hansena.
Rodzaje transformacji.
Transformacja współrzędnych punktów.

Ćwiczenia:

• Obliczanie długości odcinka i jego azymutu na podstawie

współrzędnych.

• Obliczanie współrzędnych dowolnego punktu.

• Obliczanie współrzędnych punktów na podstawie domiarów

prostokątnych.

• Obliczanie współrzędnych punktu metodą kątowego wcięcia w przód,

liniowego wcięcia w przód, wcięcia wstecz z zastosowaniem
kalkulatorów i programów komputerowych.

• Wyznaczanie współrzędnych punktów metodą Hansena.

• Przeliczanie współrzędnych biegunowych na prostokątne oraz

prostokątnych na biegunowe.

• Wykonywanie transformacji współrzędnych punktów.

9. Elementy rachunku wyrównawczego
Pochodne funkcji złożonych.
Różniczka funkcji wielu zmiennych.
Rozwinięcie funkcji w szereg.
Podstawowe wiadomości o wyznacznikach, krakowianach i macierzach.
Spostrzeżenia jednakowo i niejednakowo dokładne.

Błędy spostrzeżeń, ich rodzaje i charakterystyka.
Prawa i rodzaje błędów przypadkowych.
Własności błędów przypadkowych.
Prawo przenoszenia się błędów średnich.
Zadania rachunku wyrównawczego. Metoda najmniejszych kwadratów
i jej zastosowanie.
Wyrównanie spostrzeżeń bezpośrednich. Obliczenie średniego błędu
typowego spostrzeżenia.
Wagi spostrzeżeń.
Średnia arytmetyczna.
Ogólne zasady wyrównania obserwacji metodą pośredniczącą.
Równania poprawek i równania normalne.
Obliczanie średnich błędów obserwacji, średnich błędów niewiadomych
i ich funkcji.
Metoda pośrednicząca i jej zastosowanie.
Ogólne zasady wyrównania obserwacji metodą zawarunkowaną.
Równania warunkowe i równania poprawek obserwacyjnych.
Metoda korelacyjna i metoda warunkowa oraz ich zastosowanie.

Ćwiczenia:

• Obliczanie pochodnych funkcji jednej i wielu zmiennych.

• Wyrównywanie spostrzeżeń bezpośrednich oraz obliczanie średniego

błędu z wielokrotnych obserwacji jednakowo dokładnych.

• Obliczanie średniego błędu typowego spostrzeżenia w obserwacjach

niejednakowo dokładnych.

• Obliczanie średniego błędu wyrównanej wartości wielkości mierzonej.

• Obliczanie średnich błędów na podstawie różnic spostrzeżeń jednej

pary.

• Wyrównywanie sieci niwelacyjnej metodą pośredniczącą.

• Wyrównywanie sieci kątowej metodą pośredniczącą.

• Wyrównywanie sieci kątowo - liniowej metodą pośredniczącą.

• Wyrównywanie sieci niwelacyjnej metodą zawarunkowaną.

• Wyrównywanie sieci kątowej w postaci czworoboku geodezyjnego

metodą zawarunkowaną.

10. Elektroniczne

instrumenty

geodezyjne

Ruch falowy. Charakterystyka fali elektromagnetycznej.
Podział dalmierzy elektronicznych.
Budowa i zasady działania dalmierzy elektronicznych.
Budowa i zasady działania tachimetrów elektronicznych i niwelatorów
elektronicznych.
Zasady pomiaru odległości za pomocą dalmierzy elektronicznych.

Ćwiczenia:

•

Sprawdzanie warunków geometrycznych instrumentów
elektronicznych.

•

Wykonywanie pomiaru dalmierzami elektronicznymi oraz
tachimetrami i niwelatorami elektronicznymi.

11. Osnowy geodezyjne
Podział osnów.
Charakterystyka osnowy poziomej.
Charakterystyka szczegółowej osnowy poziomej.
Ogólne zasady projektowania i zakładania szczegółowych oraz
pomiarowych osnów poziomych.
Pomiary kątowe i liniowe w szczegółowych oraz pomiarowych osnowach
geodezyjnych.
Obliczanie współrzędnych punktów ciągów poligonowych.
Obliczanie i wyrównanie sieci poligonowych: niezależnych, nawiązanych
z jednym punktem węzłowym oraz wielowęzłowych sieci nawiązanych.
Charakterystyka osnowy wysokościowej.
Charakterystyka szczegółowej osnowy wysokościowej.
Projektowanie sieci niwelacji technicznej, jej stabilizacja i pomiar.
Obliczanie najbardziej prawdopodobnych wysokości reperów węzłowych.
Dokładność niwelacji technicznej.
Osnowy dwufunkcyjne.
Pomiar osnów geodezyjnych z wykorzystaniem techniki GNSS.

Ćwiczenia:
• Wykonywanie szkicu podstawowej i szczegółowej osnowy poziomej.

• Sporządzanie szkicu podstawowej i szczegółowej osnowy

wysokościowej.

• Wykonywanie pomiaru ciągu dwustronnie nawiązanego.

• Projektowanie wielowęzłowej osnowy pomiarowej obejmującej dany

obszar.

• Wykonywanie pomiarów zaprojektowanej osnowy.

• Obliczanie współrzędnych punktów osnowy.

• Wyrównywanie sieci niwelacyjnej z jednym punktem węzłowym.

• Wyrównywanie wielowęzłowej i nawiązanej sieci niwelacyjnej.

12. Niwelacja

trygonometryczna

Zasady wykonywania niwelacji trygonometrycznej.
Wpływ krzywizny Ziemi i refrakcji pionowej na trygonometryczny pomiar
wysokości.
Pomiar i obliczenie wysokości niedostępnego punktu.
Zastosowanie niwelacji trygonometrycznej.

Ćwiczenia:
• Wykonywanie pomiarów i obliczanie wysokości niedostępnego

punktu.

• Obliczanie średniego błędu pomiaru położenia wysokościowego

danego punktu.

13. Tachimetria
Zasady wykonywania pomiarów tachimetrycznych.
Instrumenty tachimetryczne.
Organizacja pracy zespołu pomiarowego.
Opracowanie wyników pomiarów terenowych.
Zasady opracowywania map wysokościowych.
Kontrola prawidłowości wykonania mapy wysokościowej.
Analiza dokładności pomiarów.

Ćwiczenia:
• Wykonywanie pomiarów sytuacyjno-wysokościowych na danym

terenie metodą tachimetryczną.

• Opracowywanie mapy sytuacyjno-wysokościowej terenu.

• Wykonywanie pomiaru rzeźby terenu przy użyciu tachimetru

elektronicznego z automatyczną rejestracją danych.

• Opracowywanie mapy sytuacyjno-wysokościowej w technologii

numerycznej.

14. Podstawy geodezji wyższej, satelitarnej i astronomii

geodezyjnej

Kształt i wymiary Ziemi. Elipsoida, geoida i sferoida. Powierzchnie
ekwipotencjalne.
Podstawowe wiadomości z grawimetrii.
Podstawowa osnowa grawimetryczna.
Współrzędne geodezyjne B, L, H.
System odniesienia WGS-84.
Globalny System Nawigacji Satelitarnej GNSS.
Zasady zakładania osnów metodami GNSS.
Niwelacja satelitarna.
Techniki pozycjonowania.
Podstawowe wiadomości z astronomii.
Układy współrzędnych stosowanych w astronomii.
Czas słoneczny i gwiazdowy. Czasy strefowe.

Ćwiczenia:
• Przeliczanie średniego czasu słonecznego w danej strefie czasowej

na średni miejscowy czas słoneczny, prawdziwy czas słoneczny
i gwiazdowy.

• Wyznaczanie współrzędnych punktów z wykorzystaniem techniki

GNSS.

15. Elementy

kartografii

Klasyfikacja map.
Generalizacja treści map.
Ogólne zasady redakcji map.
Reprodukcja kartograficzna.
Kartografia cyfrowa.
Podstawy teorii odwzorowań kartograficznych.
Ogólna charakterystyka odwzorowań.
Charakterystyka odwzorowań Gaussa-Krugera i UTM.
Zasady przeliczania współrzędnych elipsoidalnych punktu na
współrzędne prostokątne płaskie oraz współrzędnych prostokątnych na
elipsoidalne.

Ćwiczenia:
• Czytanie treści map.

• Odczytywanie współrzędnych punktów z map topograficznych

w różnych układach współrzędnych.

• Sporządzenie matrycy fragmentu mapy.

Środki dydaktyczne

Komputery z geodezyjnym oprogramowaniem obliczeniowym

i graficznym.
Modele i przekroje instrumentów geodezyjnych.
Instrukcje obsługi przyrządów i instrumentów geodezyjnych.
Instrukcje i wytyczne techniczne do wykonywania prac geodezyjnych.
Normy PN-ISO, ISO oraz przepisy prawne z zakresu geodezji
i kartografii.
Dokumentacje opracowań geodezyjno-kartograficznych.
Dzienniki pomiarowe, formularze szkiców i opisów topograficznych
punktów oraz formularze obliczeń.
Arkusze mapy zasadniczej, map tematycznych, ewidencyjnych

i topograficznych.
Wzory, symbole, objaśnienia znaków topograficznych.
Kalkulatory elektroniczne.
Tablice astronomiczne.
Optyczne teodolity techniczne.

Elektroniczne teodolity techniczne.
Tachimetry elektroniczne.
Dalmierze elektrooptyczne.
Pionowniki optyczne.
Odbiorniki GNSS.
Optyczne niwelatory automatyczne: techniczne i precyzyjne.
Niwelatory kodowe z kompletem łat kodowych.
Statywy geodezyjne.
Lustra do instrumentów elektronicznych.
Taśmy geodezyjne ze szpilkami.
Ruletki geodezyjne.
Tyczki geodezyjne ze stojakami.
Szkicowniki.
Węgielnice.
Piony sznurkowe.
Piony optyczne.
Żabki niwelacyjne.

Uwagi o realizacji

Przedmiot

Geodezja ogólna jest podstawowym przedmiotem

nauczania w zawodzie. Program nauczania przedmiotu integruje treści
z geodezji i kartografii, matematyki, fizyki oraz geografii. Obejmuje
wiedzę z zakresu: prowadzenia pomiarów liniowych i sytuacyjnych,
sporządzania map sytuacyjnych i sytuacyjno - wysokościowych,
dobierania i przygotowywania instrumentów geodezyjnych do pomiaru
kątów poziomych i pionowych, wykonywania obliczeń geodezyjnych,
projektowania i zakładania osnów geodezyjnych oraz prowadzenia
pomiarów tachimetrycznych.

Skuteczność nauczania przedmiotu w znacznym stopniu zależy od

właściwego doboru treści i metod nauczania. Należy preferować te
metody, które zapewniają:
− wdrażanie ucznia do samodzielnego i logicznego myślenia,

− aktywny udział w rozwiązywaniu zadań i problemów,

− stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce,

− kształtowanie u uczniów określonych umiejętności i nawyków.

Do realizacji programu zaleca się stosowanie następujących metod
nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu
z objaśnieniem, pokazu z instruktażem, tekstu przewodniego, metody
projektów oraz ćwiczeń praktycznych.

Geodezyjne ćwiczenia praktyczne stanowią integralną część procesu

dydaktycznego, umożliwiają uczniom zdobycie umiejętności w zakresie
wykonywania pomiarów geodezyjnych, opracowywania wyników
pomiarów oraz sporządzania map i innych opracowań geodezyjnych.
Realizując program należy zwracać uwagę na konieczność stosowania
obowiązującej w geodezji zasady „od ogółu do szczegółu”.

Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w odpowiednio wyposażonej

w środki dydaktyczne pracowni przedmiotowej, natomiast ćwiczenia
pomiarowe bezpośrednio w terenie na poligonie szkolnym lub innym
miejscu, gdzie możliwe jest wykonanie ćwiczeń przewidzianych

w programie nauczania. Ćwiczenia pomiarowe w terenie uczniowie
powinni wykonywać w zespołach 5 – osobowych. Przed przystąpieniem
do ich wykonywania należy przeprowadzić instruktaż wstępny w zakresie
obsługi sprzętu i instrumentów geodezyjnych, wykonywania pomiarów,
zapisywania wyników w dziennikach pomiarowych, poinformować
uczniów o zasadach pracy w zespołach pomiarowych oraz zwrócić
uwagę na konieczność przestrzegania przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas wykonywania ćwiczeń.
Ćwiczenia dotyczące kształtowania umiejętności w zakresie
wykonywania obliczeń geodezyjnych, sporządzania map i innych
opracowań graficznych oraz dokumentowania prac geodezyjnych należy
prowadzić w grupach 10 -15 osobowych, w pracowni przedmiotowej oraz
komputerowej z wykorzystaniem dostępnych programów obliczeniowych
i graficznych.

Zamieszczone w programie ćwiczenia należy traktować jako

propozycję, którą można wykorzystać w czasie zajęć. Nauczyciel może
opracować inne ćwiczenia o zróżnicowanym stopniu trudności,
możliwych do wykonania w warunkach szkoły.

Podczas realizacji programu nauczania należy wdrażać uczniów do

samodzielnej pracy, studiowania czasopism i literatury zawodowej oraz
korzystania z zasobów Internetu. Wskazane jest również kształtowanie
cech niezbędnych w zawodzie, takich jak: uczciwość, odpowiedzialność
za wyniki pomiarów i obliczeń, poprawność dokumentacji, dbałość
o wysoką jakość świadczonych usług oraz umiejętność pracy w zespole.

W procesie dydaktycznym wskazane jest również organizowanie

wycieczek dydaktycznych do firm geodezyjnych, na targi i wystawy
sprzętu geodezyjnego, pokazy nowych technologii, a także zapraszanie
specjalistów do prowadzenia prelekcji z zakresu nowoczesnych
technologii pomiarów i opracowań geodezyjno-kartograficznych.

Proponuje się następujący podział godzin na realizację

poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne

Orientacyjna

liczba godzin

1. Wiadomości podstawowe

2. Pomiary liniowe i sytuacyjne

3. Zasady

sporządzania map sytuacyjnych

4. Podstawowe

wiadomości z optyki instrumentów

geodezyjnych

5. Niwelacja geometryczna

6. Instrumenty do pomiarów kątów poziomych

i pionowych

7. Pomiar

kątów poziomych i pionowych

8. Rachunek

współrzędnych

9. Elementy rachunku wyrównawczego

10. Elektroniczne instrumenty geodezyjne

11. Osnowy geodezyjne

12. Niwelacja trygonometryczna

13. Tachimetria

14. Podstawy geodezji wyższej, satelitarnej

i astronomii geodezyjnej

15. Elementy kartografii

Razem

512

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów

mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne
zmiany, mające na celu lepsze dostosowanie programu do specyfiki
szkoły.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie przez cały czas realizacji programu nauczania na
podstawie określonych kryteriów, zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

Proces oceniania powinien obejmować diagnozę stanu wiedzy

i umiejętności uczniów w odniesieniu do celów kształcenia, rejestrowanie
postępów w toku realizacji programu nauczania oraz rozpoznawanie
trudności w osiąganiu założonych celów. W trakcie oceniania należy
informować uczniów o poziomie ich osiągnięć w stosunku do wymagań
programowych.

Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie:

− ustnych i pisemnych sprawdzianów,

− obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń,

− wykonanych projektów.

Podczas oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów szczególną

uwagę należy zwrócić na:
− organizowanie stanowiska pracy,

− dobieranie metod pozyskiwania danych o terenie,

− dobieranie instrumentów geodezyjnych i przyrządów pomiarowych,

− posługiwanie się instrumentami geodezyjnymi,

− wykonywanie pomiarów kątów, długości odcinków i wysokości

punktów,

− wykonywanie obliczeń geodezyjnych,

− sporządzanie map sytuacyjno-wysokościowych,

− opracowywanie dokumentacji pomiarowej, obliczeniowej i graficznej,

− przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

ochrony środowiska.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej na podstawie wypowiedzi
ustnej, należy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą,
poprawność merytoryczną wypowiedzi, posługiwanie się terminologią
zawodową oraz poprawność wnioskowania.

Po zakończeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu

osiągnięć uczniów, proponuje się zastosowanie testu osiągnięć
szkolnych z zakresu poszczególnych działów przedmiotowych.

Ocena osiągnięć edukacyjnych powinna motywować i aktywizować

ucznia do nauki oraz wpływać na kształtowanie dyscypliny, pracowitości
i odpowiedzialności za wykonaną pracę.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich,

stosowanych przez nauczyciela, metod sprawdzania osiągnięć uczniów.

Literatura

Czarnecki K.: Geodezja współczesna w zarysie. Wydawnictwo Wiedza
i Życie, Warszawa,1995.
Jagielski A.: Geodezja I. Wydawnictwo P.W. „Stabil”, Kraków, 2002.
Jagielski A.: Geodezja II. Wydawnictwo P.W. „Stabil”, Kraków, 2003.
Jarzębowski T.: Elementy astronomii. Podręcznik dla technikum
geodezyjnego. PPWK, Warszawa, 1984.
Kamela Cz., Lipiński M.: Geodezja. PPWK, Warszawa, 1985.
Lazzarini T. i inni: Geodezja. PPŁK, Warszawa, 1995.
Płatek A.: Geodezyjne dalmierze elektromagnetyczne i tachimetry
elektroniczne. Część I . PPWK, Warszawa-Wrocław, 1991.
Płatek A.: Geodezyjne dalmierze elektromagnetyczne i tachimetry

elektroniczne. Część II. PPWK, Warszawa-Wrocław, 1992.
Skórczyński A.: Podstawy obliczeń geodezyjnych. PPWK, Warszawa,
1983.
Wójcik M., Wyczałek I.: Geodezja. Wydawnictwo Politechniki
Poznańskiej, Poznań, 1999.
Wysocki J., Geodezja i fotogrametria. Wyd. SGGW, Warszawa, 1995.
Ząbek J.: Geodezja I . Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej,
Warszawa, 1998.
Instrukcje geodezyjne:
O – 1 Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych.
O – 2 Ogólne zasady opracowania map do celów gospodarczych.
O – 3 Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej
i kartograficznej.
G – 1 Geodezyjna osnowa pozioma.
G – 2 Geodezyjna osnowa wysokościowa.
G – 3 Geodezyjna obsługa inwestycji.
G – 5 Pomiary sytuacyjne i wysokościowe.
K – 1 Mapa zasadnicza.
Wytyczne techniczne: K -1.1, K -1.3, K -1.4.
Czasopisma: Przegląd Geodezyjny, Geodeta, GPS World.
Opisy obliczeniowych i graficznych programów komputerowych.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

GEODEZJA INŻYNIERYJNA

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:
− opracować geodezyjnie projekty planów realizacyjnych obiektów

budowlanych,

− zastosować różne metody geodezyjnego opracowania projektów

obiektów budowlanych,

− dobrać narzędzia i metody tyczenia w zależnosci od wymaganej

dokładności prac geodezyjnych,

− zaprojektować osnowy realizacyjne,

− wytyczyć w terenie osnowę realizacyjną do budowy i montażu

obiektów budowlanych,

− zastosować różne metody tyczenia sytuacyjnego i wysokościowego

obiektów budowlanych,

− sporządzić szkice dokumentacyjne,

− przeprowadzić geodezyjną obsługę budowy obiektów budowlanych

oraz skontrolować ich przestrzenne usytuowanie,

− opracować geodezyjnie geometrię prostych i krzywoliniowych

odcinków tras,

− wytyczyć w terenie, na płaszczyźnie poziomej i pionowej proste

i krzywoliniowe odcinki tras,

− wykonać prace geodezyjne związane z tyczeniem tras drogowych

i kolejowych,

− wykonać pomiary realizacyjne podczas budowy tras

komunikacyjnych,

− wytyczyć w terenie obiekty budownictwa wodnego,

− wykonać inwentaryzację geodezyjną sieci uzbrojenia terenu,

− założyć i zaktualizować kataster obiektów uzbrojenia terenu,

− zlokalizować w terenie przewody uzbrojenia podziemnego terenu,

− opracować geodezyjnie projekt realizacji inwestycji na danym terenie,

− przeprowadzić geodezyjną obsługę budowy wysokich obiektów

budowlanych,

− wykonać geodezyjne pomiary przemieszczeń i odkształceń budowli,

− założyć osnowy geodezyjne do tyczenia tuneli,

− wykonać prace realizacyjne w budownictwie tunelowym,

− zastosować przepisy prawa, instrukcje i normy obowiązujące

w geodezji inżynieryjnej,

− zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

środowiska podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych.

Materiał nauczania

1. Wiadomości wstępne
Przedmiot i zadania geodezji inżynieryjnej.
Specyfika pomiarów inżynieryjnych. Narzędzia i techniki pomiarowe.
Materiały geodezyjno - kartograficzne stosowane do celów projektowych
oraz geodezyjnej obsługi inwestycji.
Przepisy prawa budowlanego, geodezyjnego i kartograficznego,

wytyczne techniczne, normy i instrukcje stosowane w geodezji
inżynieryjnej.

Ćwiczenia:
• Czytanie i interpretowanie treści map zgodnie z instrukcjami

i wytycznymi technicznymi GUGiK.

• Czytanie i interpretowanie opracowań geodezyjno - kartograficznych

oraz projektów inwestycji.

2. Geodezyjne osnowy realizacyjne
Klasyfikacja geodezyjnych osnów realizacyjnych.

Pozioma osnowa realizacyjna: przeznaczenie, projektowanie, zakładanie
i utrwalanie punktów. Pomiar i wyrównanie poziomych osnów
realizacyjnych.
Wysokościowa osnowa realizacyjna: przeznaczenie, projektowanie,
zakładanie i utrwalanie punktów. Pomiar i wyrównanie wysokościowych
osnów realizacyjnych.

Ćwiczenia:
• Wytyczanie w terenie punków charakterystycznych, linii prostych lub

układu prostych zgodnie ze współrzędnymi punktów ustalonymi
w projekcie.

• Zakładanie i utrwalanie w terenie roboczych punktów osnowy

wysokościowej.

• Wykonywanie pomiarów różnic wysokości punktów oraz obliczanie

i wyrównanie punktów osnowy.

3. Pomiary realizacyjne
Opracowania geodezyjne do projektu pojedynczego obiektu
inwestycyjnego.
Opracowania geodezyjne do projektu zespołu obiektów budowlanych.
Szczegółowe plany zagospodarowania przestrzennego terenu. Plany
realizacyjne osiedli mieszkaniowych. Plany realizacyjne

zakładów

przemysłowych. Projekty szlaków komunikacyjnych.
Zasady tyczenia lokalizacyjnego.

Metody tyczenia.
Tyczenie jedno- i dwuetapowe.

Pomiary kontrolne.
Pomiary liniowe, kątowe i wysokościowe.
Tyczenie linii i płaszczyzn o określonym nachyleniu. Tyczenie prostych
równoległych.
Przenoszenie wysokości punktów na różne poziomy.

Metody pionowania.
Zasady ustalania dokładności tyczenia.
Zasady organizacji i wykonywania pomiarów realizacyjnych.
Zasady prowadzenia geodezyjnej obsługi podczas montażu budowli
z prefabrykatów.
Zasady ustalania dokładności montażu elementów budowli.

Ćwiczenia:
•

Opracowywanie geodezyjne projektu pojedynczego obiektu
budowlanego metodą domiarów prostokątnych oraz metodą
biegunową.

• Tyczenie lokalizacyjne pojedynczego obiektu budowlanego na

podstawie opracowanego szkicu dokumentacyjnego.

• Projektowanie wcięć liniowych i kątowych oraz sporządzanie szkiców

dokumentacyjnych tyczonego obiektu.

• Tyczenie w terenie prostej równoległej do płaszczyzny pionowej,

przechodzącej przez wskaźniki konstrukcyjne.

• Wtyczanie teodolitu w daną płaszczyznę pionową.

• Wyznaczanie w terenie położenia punktów o określonych

wysokościach.

• Wyznaczanie w terenie przebiegu linii o określonym pochyleniu.

• Wytyczanie w terenie zaprojektowanej wartości kąta i zaprojektowanej

długości odcinka.

• Sprawdzanie pionowości danego elementu konstrukcyjnego budynku.

4. Metodyka tyczenia tras
Definicja trasy. Zasady tyczenia tras.
Metody tyczenia prostych odcinków tras.
Krzywoliniowe odcinki tras: łuki kołowe, łuki koszowe, krzywe
przejściowe, łuki kołowe z krzywymi przejściowymi, łuki odwrotne.
Metody tyczenia krzywoliniowych odcinków tras.
Programy komputerowe do obliczania i kreślenia elementów
geometrycznych trasy.

Ćwiczenia:
• Wyznaczanie w terenie dwóch prostych odcinków trasy i pomiar kąta

wierzchołkowego między nimi.

• Obliczanie elementów wyznaczających położenie punktów głównych

i punktów pośrednich łuku o określonym promieniu.

• Sporządzanie szkicu dokumentacyjnego.

• Wytyczanie w terenie punktów pośrednich łuku kołowego.

• Tyczenie w terenie prostego odcinka trasy, przy założeniu braku

widoczności między punktami końcowymi tego odcinka.

•

Opracowywanie geodezyjne krzywoliniowego odcinka trasy

w postaci łuku kołowego z symetrycznymi klotoidami.

• Opracowywanie geodezyjne odcinka projektowanej trasy w postaci

podwójnego łuku koszowego

•

Obliczanie elementów geometrycznych łuku odwrotnego

z odcinkiem prostym.

• Opracowywanie geodezyjne w płaszczyźnie poziomej projektu trasy

drogowej złożonej z odcinków prostych i krzywoliniowych.

• Obliczanie długości określonej trasy.

• Wyznaczanie kierunku przekroju poprzecznego w dowolnym punkcie

wytyczonego łuku kołowego.

5. Geodezja w budownictwie drogowym, kolejowym i wodnym
Ogólne wiadomości o trasach drogowych, kolejowych, wodnych.

Prace geodezyjne związane z opracowaniem projektów tras. Pomiary
terenowe. Metody aktualizacji map.
Zasady projektowania geometrii tras na mapach sytuacyjno –
wysokościowych. Profile podłużne i poprzeczne.
Zasady projektowania osi trasy w płaszczyźnie pionowej. Metody
obliczania wysokości punktów niwelety. Łuki pionowe.
Metody obliczania objętości mas ziemnych.
Pomiary realizacyjne przy budowie dróg, kolei i obiektów budownictwa
wodnego.
Osnowy geodezyjne linii i stacji kolejowych.
Tyczenie rozjazdów, skrzyżowań i połączeń torów równoległych.
Zasady regulacji osi torów kolejowych.
Metody przenoszenia wysokości punktów

przez duże powierzchnie

wodne.
Przekroje poprzeczne cieków wodnych.
Geodezyjne opracowanie projektów. Zasady tyczenia budowli wodnych:
rowów melioracyjnych, kanałów, budowli regulacyjnych, zapór wodnych.
Metody tyczenia. Tyczenie linii zalewowych zbiorników wodnych.

Geodezyjna obsługa budowy mostów i wiaduktów.

Ćwiczenia:
•

Opracowywanie geodezyjne projektu trasy drogi złożonej
z kilku odcinków krzywoliniowych.

• Opracowywanie geodezyjne

projektu stacji kolejowej.

• Opracowywanie geodezyjne poszerzenia międzytorza za pomocą

łuku odwrotnego lub

czterech klotoid w kształcie litery S.

• Opracowywanie geodezyjne projektu technicznego trasy mostu lub

wiaduktu.

• Opracowywanie geodezyjne projektu regulacji rzeki.

• Wytyczanie w terenie zaprojektowanej warstwicy linii zalewowej

zbiornika.

• Przenoszenie wysokości punktów przez ciek wodny metodą niwelacji

trygonometrycznej.

• Wyznaczanie linii brzegowych cieku wodnego.

6. Geodezja w budownictwie przemysłowym
Charakterystyka prac geodezyjnych związanych z projektowaniem

i budową zakładów przemysłowych.
Geodezyjne osnowy realizacyjne zakładów przemysłowych.
Geodezyjne opracowanie projektów obiektów przemysłowych.
Zasady ustalania dokładności tyczenia różnych obiektów.
Geodezyjna obsługa budowy i montażu hal przemysłowych, suwnic,
budowli wieżowych.
Mapa zasadnicza zakładu przemysłowego.
Geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza obiektów i urządzeń.
Zastosowanie techniki laserowej w pomiarach budowlanych.

Ćwiczenia:
• Wyznaczanie na terenie szkoły osnowy pomiarowej w postaci siatki

realizacyjnej, jej pomiar, wyrównanie oraz wprowadzenie poprawek
trasowania.

• Opracowywanie geodezyjne projektu zakładu przemysłowego.

• Wytyczanie projektowanych punktów wysokościowych obiektów

zakładu przemysłowego w oparciu o osnowę reperów roboczych.

• Obliczanie odchyłek osi belek od projektowanych osi szyn toru

podsuwnicowego, na podstawie wyników pomiarów wykonanych
w hali.

• Określanie wysokości komina metodą niwelacji trygonometrycznej.

• Wykonywanie pomiaru i obliczanie strzałki zwisu przewodu

napowietrznej linii elektroenergetycznej.

7. Podstawy geodezji miejskiej
Specyfika prac geodezyjnych na terenach o gęstej zabudowie

i uzbrojeniu podziemnym.
Charakterystyka poziomych i wysokościowych osnów geodezyjnych
zakładanych w miastach.
Miejskie mapy tematyczne.
Zasadnicza mapa miasta.
Pomiary inwentaryzacyjne obiektów budowlanych.
Kataster nieruchomości.
System ewidencji gruntów i budynków.
Geodezyjna inwentaryzacja budowli dla potrzeb urbanistycznych

i architektonicznych.

Ćwiczenia:
• Analizowanie treści mapy zasadniczej i map tematycznych miasta.

• Obliczanie elementów nawiązania ciągu poligonizacji miejskiej do

punktów osnowy podstawowej oraz wyrównanie tego ciągu metodą
wliczeniową.

• Sporządzanie dokumentacji inwentaryzacyjnej na podstawie wyników

pomiarów wybranego fragmentu budynku szkolnego.

Geodezyjne opracowanie projektów lokalizacji przewodów
podziemnych i naziemnych w miastach

Podstawowe wiadomości o sieciach uzbrojenia terenu.
Sposoby przedstawiania projektowanych i istniejących sieci uzbrojenia
terenu na mapie zasadniczej.
Zasady rozmieszczania przewodów podziemnych w ulicach.
Zasady projektowania szczegółowej lokalizacji sieci

uzbrojenia terenu.

Geodezyjne opracowanie projektów uzbrojenia terenu. Wytyczenie

w terenie projektowanych sieci.
Geodezyjna obsługa budowy obiektów uzbrojenia terenu.
Powykonawcze pomiary kontrolne.

Ćwiczenia:
• Opracowywanie geodezyjne projektu lokalizacji miejskich przewodów

podziemnych na wybranym odcinku ulicy.

• Opracowywanie geodezyjne projektu technicznego wybranego

przewodu podziemnego.

•

Wyszukiwanie obiektów uzbrojenia terenu na podstawie mapy
zasadniczej okolic szkoły.

•

Opracowywanie przekroju poprzecznego ulicy z rozmieszczeniem
przewodów nadziemnych, naziemnych i podziemnych.

9. Geodezyjna inwentaryzacja sieci uzbrojenia terenu
Cel, zakres i rodzaje inwentaryzacji.
Geodezyjna inwentaryzacja bezpośrednia i pośrednia.
Metody pozyskiwania danych o przewodach uzbrojenia terenu.

Budowa i zasada działania wykrywaczy elektromagnetycznych.
System informatyczny prowadzenia geodezyjnej ewidencji sieci
uzbrojenia terenu GESUT.

Ćwiczenia:
• Wykrywanie przewodów uzbrojenia terenu przy użyciu wykrywaczy

elektromagnetycznych.

• Wykonywanie inwentaryzacji uzbrojenia podziemnego terenu

wybranego fragmentu ulicy.

• Opracowanie kartograficzne pomiarów inwentaryzacyjnych na

podkładzie sytuacyjno - wysokościowym.

10. Geodezyjna obsługa budowy i montażu obiektów budowlanych
Zasady geodezyjnej obsługi budownictwa mieszkaniowego

i przemysłowego.
Zakres prac geodezyjnych podczas budowy obiektów budowlanych.
Zasady ustalania dokładności tyczenia budynków.
Związki między tolerancją a dokładnością kontrolnych pomiarów
geodezyjnych.
Prace geodezyjne przy budowie fundamentów.
Geodezyjne osnowy budowlano – montażowe.
Metody tyczenia słupów i osi konstrukcyjnych elementów nośnych.
Geodezyjna obsługa i pomiary kontrolne montażu szybów dźwigowych.
Pomiary kontrolne w trakcie budowy obiektów budowlanych.
Kontrola dokładności montażu budynków.
Geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza.

Ćwiczenia:
• Wyznaczanie w terenie osnowy budowlano - montażowej, jej pomiar,

wyrównanie i zabezpieczanie punktów osnowy.

• Opracowywanie geodezyjne projektu lokalizacji budynku.

• Zakładanie wysokościowej osnowy realizacyjnej budynku.

• Wytyczanie osi konstrukcyjnych budynku metodą biegunową.

• Wykonywanie pomiarów kontrolnych podczas budowy obiektów

budowlanych.

• Sporządzanie geodezyjno-kartograficznej dokumentacji na podstawie

inwentaryzacji powykonawczej.

11. Geodezyjne

pomiary

przemieszczeń i odkształceń budowli

Przemieszczenia i odkształcenia budowli. Znaczenie pomiarów
geodezyjnych.
Zasady wyznaczania przemieszczeń i odkształceń budowli.
Osnowa geodezyjna do wyznaczania przemieszczeń i odkształceń.
Metody pomiarów przemieszczeń bezwzględnych i względnych.
Pomiary przemieszczeń pionowych metodami niwelacji: geometrycznej,
hydrostatycznej, trygonometrycznej.
Inklinometryczne pomiary odkształceń.
Magnetyczny reper wgłębny.
Pomiar przemieszczeń metodami: fotogrametrii naziemnej, stałej prostej,
wahadła fizycznego, satelitarnej techniki pomiarowej GNSS.
Automatyczne systemy kontrolno-pomiarowe

wyznaczania

przemieszczeń.
Pomiar i wyznaczenie wychylenia od pionu budowli wieżowych.
Dokumentacja geodezyjna pomiaru przemieszczeń i odkształceń
obiektów budowlanych.
Komputerowe opracowywanie wyników pomiarów.

Ćwiczenia:
•

Analizowanie schematów sieci kątowych i niwelacyjnych,
przeznaczonych do pomiarów przemieszczeń poziomych i pionowych.

• Wyznaczanie wychylenia krawędzi wysokiego budynku metodą wcięć

kątowych z wykorzystaniem zaprojektowanej osnowy.

• Wyznaczanie przemieszczeń poziomych metodą małych kątów.

• Wyznaczanie przemieszczeń poziomych metodą analityczno-

graficzną.

• Obliczanie przemieszczeń poziomych na podstawie okresowych

obserwacji kątowo - liniowych.

• Obliczanie przemieszczeń pionowych małego obiektu na podstawie

okresowych obserwacji niwelacyjnych.

12. Prace geodezyjne w budownictwie podziemnym i górnictwie
Zakres prac geodezyjnych w miejskim budownictwie podziemnym.
Osnowy geodezyjne dla potrzeb budownictwa podziemnego i ich
dokładność.
Geodezyjne opracowywanie projektów tuneli i przejść podziemnych.
Nawiązanie osnowy podziemnej do osnowy geodezyjnej na powierzchni
terenu.
Metody przenoszenia osnowy, osi obiektów i wysokości punktów.
Geodezyjna obsługa budowy tuneli wykonywanych metodami:
przeciskową, odkrywkową, górniczą i tarczową.
Specyfika pomiarów geodezyjnych w kopalni.

Sprzęt i instrumenty geodezyjne stosowane w kopalniach.
Osnowy geodezyjne w kopalniach, sposoby ich orientacji. Mapy
górnicze.
Pomiary sytuacyjno – wysokościowe i realizacyjne w górnictwie.
Pomiary odkształceń powierzchni górotworu.

Ćwiczenia:

• Czytanie treści map górniczych.

• Wyznaczanie osi tunelu na podstawie projektu technicznego.

• Opracowywanie geodezyjne projektu sztolni dobiegowej tunelu.

Środki dydaktyczne

Mapa zasadnicza i mapy tematyczne.
Plansze ilustrujące typy osnów geodezyjnych stosowanych

w budownictwie: drogowym, kolejowym, wodnym, przemysłowym,
miejskim, tunelowym i podziemnym.
Plansze ilustrujące profile podłużne i przekroje poprzeczne tras
drogowych i kolejowych.
Plansze ilustrujące typy rozjazdów kolejowych.
Plansze ilustrujące osnowy budowlano - montażowe stosowane przy
geodezyjnej obsłudze obiektów budowlanych.
Plansze ilustrujące typy sieci kątowych i sieci niwelacji geometrycznej
przeznaczonych do pomiarów poziomych i pionowych przemieszczeń
budowli.
Plansze i przezrocza ilustrujące nadziemne i naziemne znaki sieci
uzbrojenia terenu.
Tablice do tyczenia krzywych - łuków kołowych i klotoid.
Optyczne teodolity techniczne z osprzętem specjalistycznym.
Teodolity i dalmierze elektroniczne.
Lokalizatory urządzeń podziemnych.
Tachimetry elektroniczne.
Dalmierze elektrooptyczne.
Pionowniki optyczne.
Odbiorniki GNSS.
Optyczne niwelatory automatyczne: techniczne i precyzyjne.
Niwelatory kodowe z kompletem łat kodowych.
Statywy geodezyjne.
Lustra do instrumentów elektronicznych.
Taśmy geodezyjne ze szpilkami.
Ruletki geodezyjne.
Tyczki geodezyjne ze stojakami.
Szkicowniki.
Węgielnice.

Piony sznurkowe.
Piony optyczne.
Żabki niwelacyjne.
Normy obowiązujące w geodezji.
Instrukcje i wytyczne techniczne, dotyczące geodezji inżynieryjnej.
Prospekty urządzeń do pomiaru przemieszczeń.
Programy komputerowe do sporządzania obliczeń geodezyjnych

i opracowań graficznych.

Uwagi o realizacji

Program nauczania przedmiotu

Geodezja inżynieryjna obejmuje

podstawową wiedzę z zakresu projektowania i zakładania osnów
realizacyjnych, wykonywania pomiarów realizacyjnych, tyczenia tras
drogowych, kolejowych, wodnych i innych. Uwzględnia również
zagadnienia związane z geodezyjną inwentaryzacją uzbrojenia terenu,
obsługą budowy i montażu obiektów budowlanych, pomiarami
przemieszczeń i odkształceń budowli oraz pracami geodezyjnymi

w budownictwie podziemnym i górnictwie. Treści programowe
przedmiotu są ściśle związane z programami nauczania przedmiotów:
geodezja ogólna, geodezja w gospodarce nieruchomościami,
informatyka geodezyjna i kartograficzna oraz geodezyjne ćwiczenia
terenowe.

Realizując program przedmiotu należy odwoływać się do wiedzy

uczniów zdobytej na lekcjach fizyki i matematyki szczególnie podczas
wykonywania pomiarów geodezyjnych, sporządzania różnego rodzaju
map oraz wyjaśniania budowy i zasady działania instrumentów
geodezyjnych.

Kształtowanie umiejętności wynikających ze szczegółowych celów

kształcenia wymaga stosowania różnych metod i form pracy z uczniami
oraz właściwego doboru środków dydaktycznych. Wskazane jest, aby
program nauczania realizować metodami: wykładu informacyjnego,
pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktażem, dyskusji dydaktycznej,
projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Zastosowanie różnorodnych
metod nauczania sprzyja zrozumieniu zjawisk oraz procesów
technologicznych, kształtowaniu umiejętności wykorzystania wiedzy

w sytuacjach typowych i problemowych.
Przed

rozpoczęciem ćwiczeń nauczyciel powinien zademonstrować

sposób ich wykonania oraz udzielić instruktażu wstępnego w zakresie
organizowania stanowiska pomiarowego, doboru instrumentów
geodezyjnych, wykonywania odczytów, zapisywania wyników pomiarów,
sporządzania szkiców dokumentacyjnych oraz zabezpieczania

i przechowywania instrumentów po zakończeniu prac geodezyjnych.

Podczas realizacji programu należy również zapoznać uczniów
z przepisami prawa w zakresie ochrony pracy oraz ochrony środowiska,
zagrożeniami występującymi w środowisku pracy oraz

z zasadami udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach
przy pracy. Zagadnienia te są szczególnie ważne ze względu na to, że
większość ćwiczeń uczniowie będą wykonywali w terenie.

Ćwiczenia praktyczne dotyczące pomiarów terenowych należy
prowadzić w zespołach 5 - osobowych, na poligonie szkolnym lub na
innym terenie w pobliżu szkoły gdzie istnieje możliwość wykonania
ćwiczeń geodezyjnych.

Ćwiczenia dotyczące wykonywania obliczeń, sporządzania map

i opracowywania dokumentacji geodezyjnej należy prowadzić w grupach
10 - 15 osobowych, w pracowni przedmiotowej lub komputerowej
z wykorzystaniem specjalistycznych programów obliczeniowych

i graficznych stosowanych w geodezji i kartografii.

Wskazane jest, aby podczas zajęć dydaktycznych uczniowie

korzystali z różnych źródeł informacji technicznej takich, jak: normy,
instrukcje, czasopisma zawodowe, poradniki i katalogi. Podczas
prowadzenia zajęć zaleca się również prezentowanie filmów
dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek na targi i wystawy sprzętu
geodezyjnego, a także zapraszanie specjalistów do prowadzenia
pokazów i prelekcji z zakresu nowoczesnych technologii pomiarów
i opracowań geodezyjno-kartograficznych. Postęp techniczny

i technologiczny w geodezji zobowiązuje nauczycieli do aktualizowania
treści zawartych w programie nauczania przedmiotu.

Ćwiczenia zamieszczone w poszczególnych działach tematycznych

stanowią propozycję, którą można wykorzystać w czasie zajęć.
Wskazane jest, aby nauczyciel przygotował inne ćwiczenia, które może
zrealizować w warunkach swojej szkoły.

Skuteczność nauczania przedmiotu w znacznym stopniu zależy od

właściwego doboru treści i metod nauczania. Preferować należy metody,
które zapewniają:
− wdrożenie ucznia do samodzielnego i logicznego myślenia,

− aktywny udział w rozwiązywaniu zadań i problemów,

− stosowanie przez ucznia zdobytej wiedzy w praktyce,

− kształtowanie u uczniów określonych umiejętności w zakresie

prawidłowego posługiwania się instrumentami i sprzętem
geodezyjnym oraz sporządzania dokumentacji geodezyjnej.

Podczas realizacji programu nauczania należy wdrażać uczniów do

samodzielnej pracy, zachęcać do studiowania literatury zawodowej,
czasopism, katalogów oraz korzystania z zasobów Internetu. Należy
także zwrócić uwagę na kształtowanie cech niezbędnych w zawodzie,
takich jak: uczciwość, odpowiedzialność za wyniki pomiarów i obliczeń

oraz poprawność sporządzania dokumentacji geodezyjnej, dbałość
o wysoką jakość świadczonych usług oraz umiejętność pracy w zespole.

Proponuje się następujący podział godzin na realizację

poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne

Orientacyjna

liczba godzin

1. Wiadomości wstępne

2. Geodezyjne osnowy realizacyjne

3. Pomiary realizacyjne

4. Metodyka tyczenia tras

5. Geodezja w budownictwie drogowym, kolejowym

i wodnym

6. Geodezja w budownictwie przemysłowym

7. Podstawy geodezji miejskiej

8. Geodezyjne opracowanie projektów lokalizacji

przewodów podziemnych i naziemnych w miastach

9. Geodezyjna

inwentaryzacja

sieci uzbrojenia terenu

10. Geodezyjna

obsługa budowy i montażu obiektów

budowlanych

11. Geodezyjne pomiary przemieszczeń i odkształceń

budowli

12. Prace geodezyjne w budownictwie podziemnym

i górnictwie

Razem

352

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów

mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne
zmiany, mające na celu lepsze dostosowanie programu do specyfiki
szkoły.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać

systematycznie przez cały czas realizacji programu nauczania
przedmiotu, na podstawie określonych kryteriów.
Osiągnięcia uczniów można oceniać na podstawie:
− ustnych i pisemnych sprawdzianów,

− obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń,

− opracowanych wyników pomiarów geodezyjnych.

Podczas kontroli i oceny osiągnięć uczniów dokonywanej na
podstawie ustnej wypowiedzi, należy zwracać uwagę na posługiwanie
terminologią zawodową, poprawność merytoryczną wypowiedzi oraz
umiejętność wnioskowania. Umiejętności praktyczne uczniów proponuje
się sprawdzać przez obserwację czynności podczas wykonywania
ćwiczeń.

Podczas sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów, szczególną

uwagę należy zwrócić na:
− organizowanie stanowiska pomiarowego,

− posługiwanie się dokumentacją geodezyjno-kartograficzną,

− dobór metod pozyskiwania danych o terenie,

− dobór instrumentów i sprzętu geodezyjnego,

− wykonywanie pomiarów,

− przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

ochrony środowiska podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych.

− dokumentowanie wyników pomiarów,

− wykonywanie obliczeń geodezyjnych,

− sporządzanie dokumentacji geodezyjno - kartograficznej,

− umiejętność pracy w zespole podczas wykonywania pomiarów

i ich opracowywania,

− prezentacje wykonanych prac geodezyjnych.

Po zakończeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu

osiągnięć uczniów, proponuje się zastosowanie testu osiągnięć
szkolnych z zakresu poszczególnych działów tematycznych.

Ocena osiągnięć edukacyjnych powinna motywować ucznia do nauki

oraz wpływać na kształtowanie dyscypliny, pracowitości
i odpowiedzialności za wykonaną pracę.

Ocenianie osiągnięć uczniów powinno być dokonywane zgodnie

z obowiązującą skalą, a w ocenie końcowej należy uwzględniać wyniki
wszystkich stosowanych przez nauczyciela sposobów sprawdzania
osiągnięć ucznia.

Literatura

Bryś H., Przewłocki S.: Geodezyjne metody pomiarów przemieszczeń
budowli. PWN, Warszawa, 1998.
Gałda M., Kujawski E., Przewłocki S.: Geodezja i miernictwo budowlane.
PPWK, Warszawa - Wrocław, 1994.
Grodzicki S.: Geometria tras. Algorytmy obliczeń i komputerowo
wspomagane projektowanie. WKiŁ, Warszawa,1987.
Jasiak A., Lelonkiewicz H., Wójcik M., Wyczałek I.: Pomiary inżynierskie.
Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań, 1999.
Lazzarini T.: Geodezyjne pomiary przemieszczeń budowli i ich
otoczenia. PPWK, Warszawa, 1977.
Lipiński M.: Tablice do tyczenia krzywych cz. I i II. PPWK,

Warszawa, 1972.
Praca zbiorowa: Ćwiczenia terenowe z geodezji inżynieryjnej i miejskiej.
Wydawnictwa Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 1990.
Praca zbiorowa: Geodezja inżynieryjna tom I, II i III. PPWK,

Warszawa, 1995.
Praca zbiorowa: Geodezja inżynieryjno - przemysłowa. Zbiór przykładów
i zadań cz. I i II. AGH, Kraków, 1983.
Tuszyński K.: Budownictwo z technologią, WSiP, Warszawa, 1992.
Żurowski A.: Pomiary geodezyjne w budowie dróg, lotnisk i mostów.
WKiŁ, Warszawa, 1981.
Czasopisma: Przegląd Geodezyjny, Geodeta, GPS World.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych z zakresu geodezji inżynieryjnej.

GEODEZJA W GOSPODARCE NIERUCHOMOŚCIAMI

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:
− zorganizować stanowisko do wykonywania pomiarów geodezyjnych

zgodnie z wymaganiami technologicznymi, przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska,

− dobrać metody i narzędzia przeznaczone do sporządzania opracowań

geodezyjno-kartograficznych,

− dobrać metody pozyskiwania danych o terenie w zależności od

rodzaju wykonywanych prac geodezyjnych,

− sporządzić opracowania geodezyjne i kartograficzne

z wykorzystaniem określonych technik komputerowych,

− przetworzyć dane pomiarowe na dane numeryczne i graficzne,

− wykorzystać dane o terenie do sporządzania map oraz innych

opracowań geodezyjno-kartograficznych,

− zaktualizować mapę zasadniczą oraz sporządzić mapy pochodne,

− wykonać obliczenia geodezyjne,

− ocenić dokładność wykonanych pomiarów i uzyskanych wyników

obliczeń,

− przeprowadzić inwentaryzację stanu zagospodarowania terenu,

− pozyskać i opracować dane do prowadzenia i aktualizacji katastru

nieruchomości,

− przeprowadzić analizę źródłowej dokumentacji geodezyjnej i prawnej

oraz wykonać czynności techniczno-prawne związane
z rozgraniczeniem, podziałem, scaleniem i wywłaszczeniem
nieruchomości,

− sporządzić dokumentację z przeprowadzonych prac pomiarowych

i obliczeniowych oraz innych opracowań geodezyjnych,

− skorzystać z danych państwowego zasobu geodezyjnego

i kartograficznego,

− posłużyć się dokumentacją geodezyjną, kartograficzną i prawną,

− przeprowadzić administracyjną obsługę w zakresie geodezji,

kartografii i gospodarki nieruchomościami,

− zastosować przepisy prawa oraz przepisy techniczne dotyczące

geodezji, kartografii i gospodarki nieruchomościami,

− skorzystać z zasobów krajowego systemu informacji o terenie,

− opracować ofertę na wykonanie prac geodezyjnych oraz sporządzić

wycenę zrealizowanych prac,

− wykonać prace geodezyjne dotyczące gospodarki nieruchomościami,

− posłużyć się przepisami prawa dotyczącymi ewidencji gruntów

i budynków, planowania przestrzennego, obrotu nieruchomościami
i ochrony ich granic,

− zastosować przepisy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz

ochronie środowiska,

− zastosować zasady prowadzenia ewidencji gruntów i budynków,

− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

środowiska.

Materiał nauczania

1. Wprowadzenie do przedmiotu
Rola i zadania geodezji w gospodarce nieruchomościami, planowaniu
przestrzennym oraz budownictwie.
Podstawy rolnictwa i leśnictwa.
Użytki gruntowe.
Podstawy gleboznawstwa. Klasyfikacja gruntów.
Mapy glebowo – rolnicze.
Ochrona gruntów rolnych i leśnych. Przepisy prawa. Organy
administracji geodezyjno – kartograficznej. Ochrona środowiska.
Ochrona gruntów rolnych i leśnych. Obowiązki właściciela i posiadacza
zależnego. Warunki wyłączenia gruntów z użytkowania rolniczego.

Ćwiczenia:
• Analizowanie treści map glebowo – rolniczych.

• Gromadzenie informacji o gruntach zagrożonych dewastacją

i degradacją na danym obszarze.

2. Podstawowe

pojęcia geodezyjne w gospodarce

nieruchomościami

Obiekty powierzchniowe. Jednostka ewidencyjna. Obręb ewidencyjny.
Działka i jej określenie w ewidencji gruntów. Działka budowlana. Parcela.
Użytek gruntowy. Kontur klasy gleboznawczej.
Granice obiektów powierzchniowych: dział, obręb, wieś, sołectwo,
gmina.
Nieruchomość: gruntowa, budynkowa i lokalowa. Gospodarstwo rolne.
Formy zarządzania i użytkowania gruntów. Własność, współwłasność.
Użytkowanie, użytkowanie wieczyste. Dzierżawa, najem, użyczenie,
posiadanie samoistne i zależne. Wspólnota gruntowa. Zarząd.
Posiadacz samoistny. Posiadacz zależny.
Prawo rzeczowe. Prawo rzeczowe ograniczone. Prawo rzeczowe
związane. Spadkobranie.
Pojęcia historyczne: wspólnota gruntowa, mienie gminne, serwitut,

nadania gruntów, uwłaszczanie, tabela likwidacyjna, tabela nadawcza
nieruchomości, separacja, grunty rustykalne, grunty dominialne, reces.
Postępowanie administracyjne: przepisy, organy administracji

geodezyjno-kartograficznej, właściwość organu, sposób postępowania.
Dokumenty: ugoda, postanowienie, decyzja, zażalenie, odwołanie,
skarga.
Ewidencja gruntów i budynków. Dane ewidencyjne. Gleboznawcza
klasyfikacja gruntów. Jednostka rejestrowa budynków. Jednostka
rejestrowa gruntów. Jednostka rejestrowa lokali. Księgi wieczyste. Mapy
ewidencyjne. Dokumentacja geodezyjno – prawna.
Osoba fizyczna. Osoba prawna.

Ćwiczenia:
•

Analizowanie i interpretowanie dokumentów postępowania

administracyjnego: postanowienia, decyzji, ugody, zażalenia,
odwołania lub skargi.

• Rysowanie na mapach granic obiektów powierzchniowych.

3. Metody obliczania pól powierzchni
Metody obliczania powierzchni: analityczna, graficzna, kombinowana,
mechaniczna.
Zasady wyrównywania pól powierzchni.
Obliczenia kontrolne.

Ćwiczenia:
• Obliczanie pól powierzchni figur geometrycznych różnymi metodami,

porównanie wyników obliczeń.

• Wyznaczanie pól powierzchni obiektów powierzchniowych różnymi

metodami.

4. Podstawy planowania przestrzennego
Cele, zadania i podstawa prawna planowania przestrzennego.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
Klasyfikacja planów zagospodarowania przestrzennego.
Charakterystyka planów zagospodarowania przestrzennego.
Zadania organów administracji państwowej.
Zabudowa i zagospodarowanie działki budowlanej.
Warunki lokalizacji inwestycji.
Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Mapy do celów projektowych.
Mapy do opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego.

Ćwiczenia:
• Analizowanie warunków zagospodarowania działki budowlanej.

• Czytanie

treści miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego.

Geodezyjne opracowanie miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego

Zasady geodezyjnego opracowania projektów planów
zagospodarowania terenu. Szkice dokumentacyjne.
Metody geodezyjnego opracowania szczegółowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
Równania linii prostej na płaszczyźnie: wyznacznikowe, ogólne,
kierunkowe. Współrzędne punktu przecięcia dwóch prostych. Równanie
prostej równoległej. Równanie prostej prostopadłej. Równanie
dwusiecznej kąta.
Rzutowanie punktów o znanych współrzędnych na osnowę realizacyjną
i linię pomiarową.
Nawiązanie elementów geodezyjnego planu zagospodarowania
przestrzennego do osnowy geodezyjnej.
Projektowanie i zakładanie w terenie osnowy realizacyjnej.
Geodezyjne opracowanie i wyznaczenie w terenie planów
realizacyjnych.

Ćwiczenia:
• Obliczanie współrzędnych punktu przecięcia dwóch osi ulic.

• Rzutowanie na linię pomiarową punktów o znanych współrzędnych

prostokątnych.

• Sporządzenie szkiców dokumentacyjnych.

• Opracowywanie geodezyjne planu zagospodarowania terenu.

•

Opracowywanie geodezyjne wybranego projektu osiedla
mieszkaniowego.

• Opracowywanie geodezyjne projektu nowych ulic i skrzyżowania

w kształcie ronda.

• Opracowywanie geodezyjne planu realizacyjnego terenów zieleni

miejskiej.

6. Przekształcenia struktury terenowej
Podstawowe pojęcia z zakresu przekształcania struktury terenowej.
Podział nieruchomości.
Geodezyjne opracowanie projektów podziału nieruchomości: wydzielenie
działki o określonym polu powierzchni.
Podział nieruchomości na działki o jednakowych polach powierzchni.
Podział nieruchomości na działki o jednakowych szerokościach.

Rozgraniczenie nieruchomości. Istota i cel rozgraniczenia.

Przepisy

prawa

Postępowanie formalno-prawne. Czynności geodezyjne

i dokumentacja związana z rozgraniczeniem nieruchomości.
Zasady wykonywania map do celów prawnych.
Scalanie i wymiana gruntów. Cel i istota scalenia i wymiany gruntów.
Przepisy prawa. Reguły postępowania.
Wywłaszczenie nieruchomości. Cel i istota

wywłaszczenia. Przepisy

prawa. Organ prowadzący. Sposób postępowania.

Ćwiczenia:
• Opracowywanie geodezyjne projektów podziału nieruchomości.

• Opracowywanie dokumentacji geodezyjnej niezbędnej do wykonania

projektu podziału terenu według założeń szczegółowego planu
zagospodarowania przestrzennego.

• Opracowywanie planu podziału określonego obszaru

na działki

budowlane oraz sporządzenie dokumentacji niezbędnej do założenia
ksiąg wieczystych.

• Przygotowywanie wniosku o rozgraniczenie nieruchomości.

• Sporządzanie protokołu granicznego.

• Przeprowadzanie postępowania rozgraniczeniowego dla danej

nieruchomości oraz sporządzenie odpowiedniej dokumentacji.

• Opracowywanie projektu scalenia gruntów w określonym obrębie.

• Opracowywanie mapy użytków rolnych w regionie.

7. Ewidencja gruntów i budynków
Istota, cele i zadania ewidencji gruntów i budynków.
Podstawy prawne zakładania i prowadzenia ewidencji.
Zakładanie i prowadzenie ewidencji gruntów i budynków.
Systemy informatyczne do prowadzenia ewidencji.
Zawartość informacyjna baz danych ewidencji.
Rejestr cen i wartości nieruchomości.
Zestawienia zbiorcze danych objętych ewidencją o zasięgu powiatowym,
wojewódzkim i krajowym.
Raporty objęte systemem komputerowej bazy danych ewidencyjnych.
Rejestry: gruntów, budynków, lokali.
Kartoteki budynków i lokali.
Mapa ewidencyjna.
Wprowadzanie zmian do dokumentacji ewidencji gruntów i budynków.
Zmiany podmiotowe i przedmiotowe. Dokumenty pomiarowe i prawne.
Zmiany na wniosek i z urzędu. Decyzja o wprowadzeniu zmian.
Wprowadzenie w dokumentacji zmian do poszczególnych części
składowych dokumentacji ewidencji gruntów i budynków.
Wykorzystanie systemu informatycznego do wprowadzania zmian

w dokumentacji ewidencji gruntów i budynków.
Kontrola ewidencji gruntów i budynków. Cel kontroli. Organ zarządzający
kontrolę. Zakres i kolejność czynności technicznych. Postępowanie ze
zmianami udokumentowanymi i nieudokumentowanymi. Sporządzenie
nowej dokumentacji ewidencji gruntów i budynków. Tworzenie jednostki
rejestrowej "przybytki i ubytki".

Ćwiczenia:
• Opracowywanie podstawowej dokumentacji ewidencji gruntów

i budynków w określonym obrębie.

• Sporządzanie wyrysów z mapy ewidencyjnej.

• Sporządzanie wypisów z rejestru gruntów i budynków.

• Sporządzanie wykazu zmian gruntowych.

• Wprowadzanie zmian podmiotowych i przedmiotowych do części

składowych dokumentacji ewidencji gruntów.

• Wykonywanie terenowej kontroli fragmentu mapy ewidencyjnej.

• Analizowanie dokumentacji kontroli ewidencji gruntów i budynków.

8. Księgi wieczyste
Cel i zasady prowadzenia ksiąg wieczystych. Rodzaje rejestrów. Budowa
księgi wieczystej. Przepisy prawa.
Zasady przygotowania dokumentacji do wpisu w ksiągach wieczystych.
Analiza zawartości ksiąg wieczystych.

Ćwiczenia:
• Wykonywanie wypisu z ewidencji gruntów oraz wyrysu z mapy

ewidencyjnej w celu założenia księgi wieczystej.

• Analizowanie treści zapisów w poszczególnych działach ksiąg

wieczystych.

9. Rynek nieruchomości
Zasób nieruchomości Skarbu Państwa.
Zasób nieruchomości komunalnych.
Mieszkaniowy zasób gminy.
Obrót nieruchomościami państwowymi i samorządowymi. Przetargi.
Obrót bezprzetargowy. Trwały zarząd.
Ceny i opłaty za nieruchomości. Wartość i cena nieruchomości.
Szacowanie wartości nieruchomości. Rzeczoznawcy majątkowi. Biegli.
Prawo pierwokupu gminy.
Obrót nieruchomościami rolnymi.

Ćwiczenia:
• Analizowanie przepisów określających zasady udostępniania danych

o nieruchomościach budowlanych i rolnych Skarbu Państwa oraz
nieruchomości budowlanych gmin.

•

Analizowanie przepisów prawnych w zakresie obrotu

nieruchomościami rolnymi.

• Oszacowanie wartości danej nieruchomości.

Środki dydaktyczne

Przepisy prawa.
Kodeks cywilny.
Kodeks postępowania administracyjnego.
Ustawa o księgach wieczystych i hipotece.
Ustawa o gospodarce nieruchomościami.
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Ustawa Prawo budowlane.
Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne.
Ustawa o własności lokali.
Rozporządzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków.
Rozporządzenie w sprawie sposobu wykazywania danych w ewidencji
gruntów i budynków.
Instrukcje techniczne.
Druki i formularze wniosków do ksiąg wieczystych.
Dokumenty geodezyjne związane z gospodarką nieruchomościami:
rejestry, dokumentacja ewidencji gruntów i budynków, mapy scaleniowe,
mapy gleboznawczej klasyfikacji gruntów, mapy glebowo-rolnicze,
Wzory pism, postanowień i decyzji administracyjnych.

Uwagi o realizacji

Program nauczania przedmiotu

Geodezja w gospodarce

nieruchomościami integruje treści z zakresu geodezji ogólnej, geodezji
inżynieryjnej, oraz informatyki geodezyjnej i kartograficznej. Podczas
realizacji programu nauczania należy zwrócić szczególną uwagę na
właściwe interpretowanie i stosowanie odpowiednich przepisów prawa
w pracach geodezyjnych w zakresie: obrotu nieruchomościami osób
fizycznych, osób prawnych, gmin i Skarbu Państwa. Wiedza z zakresu
prawa stosowanego w gospodarce nieruchomości jest niezbędna przy
zakładaniu i prowadzeniu ewidencji gruntów i budynków, stanowi
podstawę do obliczenia wymiaru obciążeń cywilno-prawnych związanych
z gruntami i nieruchomościami, oznaczania

nieruchomości w księgach

wieczystych, zagospodarowania przestrzennego terenu oraz obrotu
i wywłaszczania nieruchomości.

Prace geodezyjne, związane z gospodarką nieruchomościami są

realizowane w drodze postępowania administracyjnego, dlatego

w procesie kształcenia należy zwrócić szczególną uwagę na prawidłowe
sporządzanie dokumentów postępowania administracyjnego.
W procesie dydaktycznym zaleca się stosowanie następujących
metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej,
pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktażem, tekstu przewodniego,
oraz metody projektów.

Kształtowanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się

poprzez wykonywanie ćwiczeń pomiarowych w terenie, które należy
prowadzić w zespołach 5 – osobowych. Ćwiczenia praktyczne dotyczące
kształtowania umiejętności w zakresie wykonywania obliczeń
geodezyjnych, sporządzania map i innych opracowań graficznych oraz
dokumentowania prac geodezyjnych należy prowadzić w grupach 10 -
15 osobowych. Ćwiczenia te powinny być realizowane z wykorzystaniem
specjalistycznych programów komputerowych.
  Ćwiczenia w poszczególnych działach tematycznych stanowią
propozycję, którą można wykorzystywać w czasie prowadzenia zajęć
dydaktycznych. Nauczyciel może przygotować  własne  ćwiczenia
o różnym stopniu trudności, możliwe do zrealizowania w warunkach
szkoły.

Podczas realizacji programu nauczania należy wdrażać uczniów do

samodzielnej pracy, zachęcać do studiowania literatury zawodowej
i czasopism, analizy przepisów prawa geodezyjnego i kartograficznego
oraz do korzystania z informacji zawodowych zamieszczanych

w Internecie. Należy także zwrócić uwagę na kształtowanie cech
niezbędnych w zawodzie, takich jak: uczciwość, odpowiedzialność za
wyniki pomiarów i obliczeń oraz poprawność dokumentacji, dbałość
o dobrą jakość świadczonych usług oraz umiejętność pracy w zespole.

W procesie dydaktycznym wskazane jest organizowanie wycieczek

dydaktycznych do firm geodezyjnych, na targi i wystawy sprzętu
geodezyjnego oraz zapraszanie specjalistów do prowadzenia pokazów
i prelekcji z zakresu nowoczesnych technologii pomiarów i opracowań
geodezyjno-kartograficznych.

Proponuje się następujący podział godzin na realizację

poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne

Orientacyjna

liczba godzin

1. Wprowadzenie do przedmiotu

2. Podstawowe

pojęcia geodezyjne w gospodarce

nieruchomościami

3. Metody obliczania pól powierzchni

4. Podstawy planowania przestrzennego

5. Geodezyjne opracowanie miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego

6. Przekształcenia struktury terenowej

7. Ewidencja gruntów i budynków

8. Księgi wieczyste

9. Rynek

nieruchomości

Razem

256

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów

mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne
zmiany, mające na celu lepsze dostosowanie programu do specyfiki
szkoły.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

  Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać
systematycznie przez cały czas realizacji programu nauczania na
podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny dotyczyć
poziomu oraz zakresu opanowania przez ucznia wiadomości
i umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.
Do pomiaru osiągnięć uczniów mogą być stosowane:
−  sprawdziany ustne i pisemne,

− testy osiągnięć szkolnych,

− sprawdziany praktyczne.
Dokonując oceny osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na:
− posługiwanie się terminologią zawodową,

− opracowywanie danych pomiarowych,

− wykonywanie obliczeń geodezyjnych,

− czytanie dokumentacji geodezyjno-kartograficznej,

− pozyskiwanie danych geodezyjnych oraz ich przetwarzanie,

− interpretowanie przepisów dotyczących podziałów, rozgraniczenia,

scalania i wywłaszczania nieruchomości,

−

opracowywanie baz danych systemów geoinformacyjnych,
sporządzanie dokumentacji pomiarowej, obliczeniowej i graficznej.

Umiejętności praktyczne uczniów proponuje się sprawdzać przez
obserwację czynności podczas wykonywania ćwiczeń.
Po zakończeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu osiągnięć
uczniów, proponuje się zastosowanie testu osiągnięć szkolnych

z zakresu poszczególnych działów programowych.

Ocena osiągnięć edukacyjnych powinna motywować ucznia do nauki

oraz wpływać na kształtowanie dyscypliny, pracowitości
i odpowiedzialności za wykonaną pracę.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich,

stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów.

Literatura

Gajda J., Kołtuniak Cz.: Dysponowanie nieruchomościami nierolnymi.
Zachodnie Centrum Wydawnicze, Warszawa - Zielona Góra, 1995.
Gaździcki J.: Systemy informacji przestrzennej. PPWK,

Warszawa, 1995.
Gaździcki J.: Systemy katastralne. PPWK, Warszawa, 1995
Łukaszewski Z., Perycz R., Wittner I.: Sprzedaż nieruchomości rolnych.
Zachodnie Centrum Wydawnicze, Warszawa - Zielona Góra, 1995.
Marczak J., Niewińska J., Śnieć E.: Dzierżawa nieruchomości rolnych.
Zachodnie Centrum Wydawnicze, Warszawa - Zielona Góra, 1995.
Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa: Tymczasowe
zasady wyceny nieruchomości. Zeszyt 1. Zasady Ogólne.

Warszawa 1994.
Ustawa o gospodarce nieruchomościami.
Ustawa Prawo budowlane.
Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym.
Ustawa o własności lokali.
Ustawa o księgach wieczystych i hipotece.
Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne.
Ustawa Prawo o notariacie.
Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych.
Rozporządzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków.
Instrukcja techniczna G-5 Ewidencja gruntów i budynków.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

FOTOGRAMETRIA

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:
− określić znaczenie fotografii i fotogrametrii w geodezji,

− określić związki geometryczne między rzutem środkowym,

a zdjęciem fotograficznym,

− wyjaśnić wpływ procesów chemicznych na budowę materiałów

światłoczułych,

− scharakteryzować teorię powstawania barw,

− dobrać sprzęt do wykonania zdjęć fotogrametrycznych,

− posłużyć się sprzętem fotogrametrycznym,

− wykonać pojedyncze zdjęcia fotograficzne oraz stereogramy

określonego obiektu,

− przygotować zdjęcia do obserwacji stereoskopowej i dokonać pomiaru

współrzędnych tłowych i paralaks,

− opracować projekt realizacji zdjęć naziemnych i lotniczych na

podstawie określonych warunków terenowych,

− dobrać metody i narzędzia do sporządzania opracowań

fotogrametrycznych,

− scharakteryzować metody fotointerpretacyjne,

− dobrać metody pozyskiwania danych o terenie,

− rozpoznać techniki zobrazowania terenu,

− dokonać uproszczonej interpretacji fotogrametrycznych zdjęć

lotniczych,

− sporządzić mapy sytuacyjne i sytuacyjno-wysokościowe na podstawie

zdjęć fotogrametrycznych,

− wykonać obliczenia fotogrametryczne,

− sporządzić dokumentację wykonywanych prac fotogrametrycznych,

obliczeniowych oraz innych opracowań,

− obsłużyć systemy geoinformacyjne,

− wskazać możliwości wykorzystania fotogrametrii i teledetekcji

w różnych dziedzinach gospodarki, nauki i techniki,

− zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas

wykonywania zdjęć oraz sporządzania dokumentacji
fotogrametrycznej.

Materiał nauczania

1. Podstawy fotogrametrii
Definicja i podział fotogrametrii.
Rys historyczny i kierunki rozwoju fotogrametrii.
Promieniowanie elektromagnetyczne – zakres użyteczny w fotografii.
Budowa i zasady działania klasycznych i cyfrowych aparatów
fotograficznych.
Dodatkowe wyposażenie aparatów fotograficznych.
Charakterystyka obiektywu: zdolność rozdzielcza obiektywu, błędy
obrazu tworzonego przez układy optyczne, sposoby ich kompensowania.
Zasady fotografowania. Równanie soczewki. Głębia ostrości. Odległość
hiperfokalna.
Materiały fotograficzne i ich właściwości. Wytwarzanie emulsji
fotograficznej. Krzywa fotograficzna materiału światłoczułego. Wskaźniki
kontrastowości. Światłoczułość i barwoczułość emulsji fotograficznej.
Zdolność rozdzielcza materiału światłoczułego.
Budowa i podział materiałów fotograficznych.
Geometria rzutu środkowego. Rzut środkowy na płaszczyznę,
odwzorowanie punktu, prostej i płaszczyzny.
Konstrukcje podstawowe w rzucie środkowym. Równoległość
i prostopadłość elementów. Obroty i kłady. Punkty mierzenia.
Przekształcanie figur i brył w rzucie środkowym.
Podstawy stereoskopii. Budowa oka ludzkiego. Fizjologiczne podstawy
widzenia stereoskopowego.
Sposoby otrzymywania sztucznego efektu stereoskopowego,
zniekształcenie modelu stereoskopowego.
Pojęcie znaczka pomiarowego.
Stereoskop zwierciadlany.

Ćwiczenia:
• Wykonywanie aparatem fotograficznym zdjęć tworzących stereogram.

• Przekształcanie figur w rzucie środkowym.

• Konstruowanie brył w rzucie środkowym.

• Odtwarzanie wymiarów budynku na podstawie rzutu środkowego.

• Obserwowanie modelu stereoskopowego przy użyciu stereoskopu

zwierciadlanego.

2. Fotogrametria naziemna
Naziemne kamery pomiarowe. Klasyfikacja kamer. Budowa i zasada
działania. Warunki geometryczne oraz zastosowanie kamer.
Zdjęcia naziemne normalne i zwrócone.
Kąt rozwarcia obiektywu a zasięg zdjęcia.

Projektowanie zdjęć naziemnych. Stosunek bazowy a dokładność
opracowania. Projektowanie osnowy fotogrametrycznej. Punkty
kontrolne.
Technika wykonywania zdjęć.
Układy współrzędnych stosowane w fotogrametrii.
Właściwości pomiarowe zdjęć naziemnych. Elementy orientacji.
Określenie współrzędnych punktów na podstawie stereogramu
normalnego. Pomiar kątów na podstawie współrzędnych tłowych.
Przyrządy i metody opracowania zdjęć naziemnych. Monokomparator,
stereokomparator, stereomikrometr, stacja fotogrametryczna.
Zastosowanie fotogrametrii naziemnej. Zadania topograficzne.
Inwentaryzacja architektoniczna. Pomiar odkształceń i przemieszczeń.
Pomiar objętości mas ziemnych.

Dokumentacja w górnictwie i geologii.

Ćwiczenia:
• Opracowywanie zdjęć naziemnych określonego obiektu

przestrzennego.

• Wykonywanie stereogramu normalnego zdjęć danego obiektu.

• Określanie współrzędnych geodezyjnych punktów na podstawie

pomiaru modelu stereoskopowego.

• Opracowywanie fotogrametryczne fragmentu elewacji budynku na

podstawie obserwacji stereogramu normalnego.

3. Fotogrametria lotnicza
Lotnicze kamery pomiarowe. Kryteria podziału kamer. Budowa i zasada
działania.
Plan nalotu.
Rodzaje zdjęć lotniczych. Punkty i linie nachylonego zdjęcia lotniczego.
Metody wyznaczania skali zdjęć. Zniekształcenie radialne.
Pomiary na zdjęciach lotniczych.

Wyznaczanie wysokości obiektów na

podstawie zdjęć. Aerotriangulacja analityczna przestrzenna.
Przyrządy do opracowania zdjęć.
Budowa i zasada działania przetworników. Warunki geometryczne
i optyczne przetwarzania fotomechanicznego.
Autografy. Kryteria podziału. Budowa i zasada działania autografu
analogowego i analitycznego. Orientacja wzajemna i bezwzględna
modelu.
Ortoprojektory. Zasada przetwarzania różnicowego.
Opracowywanie zdjęć lotniczych. Technika wykonania fotomap. Polowe
uczytelnienie zdjęć lotniczych. Technika wykonania mapy sytuacyjno-
wysokościowej. Technika wykonania ortofotomapy.
Fotogrametria cyfrowa. Technika wykonania mapy numerycznej.
Ortofotografia cyfrowa. Numeryczny model terenu.

Zastosowanie techniki GNSS

w fotogrametrii.

Tworzenie baz danych dla SIT i GIS.
Postęp techniczny i technologiczny w fotogrametrii lotniczej.

Ćwiczenia:
• Opracowywanie projektu lotu fotogrametrycznego.

• Obliczanie wysokości obiektów na podstawie pojedynczego zdjęcia

lotniczego i modelu stereoskopowego.

• Uczytelnianie zdjęcia lotniczego.

• Opracowywanie fragmentu mapy topograficznej na podstawie

stereogramu zdjęć lotniczych z wykorzystaniem stacji
fotogrametrycznej.

4. Teledetekcja lotnicza i satelitarna
Podstawy teledetekcji lotniczej i satelitarnej. Charakterystyka
promieniowania elektromagnetycznego w zakresie użytecznym
w teledetekcji.
Budowa atmosfery ziemskiej.
Teledetekcja satelitarna. Rodzaje i charakterystyka satelitów.
Metody pozyskiwania danych w teledetekcji.
Fotografia wielospektralna i sprektrostrefowa. Metody radiometryczne,
techniki skanerowe, telewizyjne, radarowe, mikrofalowe.
Fotointerpretacja zdjęć. Zasady procesu fotointerpretacji.
Cechy rozpoznawcze obiektów.
Przyrządy stosowane do fotointerpretacji zdjęć. Fotointerpretacja
pomiarowa.
Zastosowanie fotointerpretacji w badaniu środowiska geograficznego.
Postęp naukowo-techniczny w dziedzinie teledetekcji.

Ćwiczenia:
• Interpretowanie zdjęcia lotniczego.

• Interpretowanie zobrazowań satelitarnych.

•

Lokalizowanie obiektów budowlanych na zdjęciach
fotogrametrycznych.

Środki dydaktyczne

Zestawy negatywów stereogramów zdjęć naziemnych.
Zestawy diapozytywów stereogramów zdjęć lotniczych.
Powiększenia zdjęć lotniczych.
Zestawy zobrazowań satelitarnych.
Instrukcje i wytyczne techniczne obowiązujące w pracach
fotogrametrycznych.

Sprzęt fotogrametryczny: stereoskopy ze śrubą mikrometryczną,
naziemna kamera pomiarowa, stereokomparator, stacja
fotogrametryczna wyposażona specjalistyczne programy komputerowe.

Uwagi o realizacji

Program przedmiotu Fotogrametria obejmuje treści z zakresu

fotogrametrii naziemnej i lotniczej oraz teledetekcji lotniczej i satelitarnej.

Realizując program przedmiotu należy wykorzystywać wiedzę

uczniów z takich przedmiotów jak: geodezja, geografia, informatyka,
fizyka i chemia.

Zajęcia edukacyjne powinny być realizowane metodami wykładu

informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem,
projektów, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych.

Przed przystąpieniem do realizacji zadań praktycznych nauczyciel

powinien zapoznać uczniów z regulaminem obowiązującym w pracowni,
przeprowadzić instruktaż wstępny w zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz użytkowania sprzętu fotograficznego i materiałów
fotograficznych.

Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w odpowiednio wyposażonych

pracowniach dydaktycznych w grupach 10-15 osobowych. Ćwiczenia
należy wykonywać indywidualnie lub w zespołach 2-3 osobowych.
Wszystkie ćwiczenia powinny być opracowane przez uczniów w formie
sprawozdań.

Uczniowie w ramach ćwiczeń mogą opracować własne projekty,

których tematyka może dotyczyć opracowania dokumentacji geodezyjnej
na podstawie zdjęć fotograficznych, zbadania wybranych elementów
środowiska geograficznego na podstawie fotointerpretacji zdjęć lub
sporządzenia inwentaryzacji architektonicznej określonego obiektu
budowlanego. Podczas realizacji projektów należy zapewnić uczniom
dostęp do aktualnych ustaw, rozporządzeń, norm obowiązujących
w geodezji i kartografii, literatury zawodowej, dokumentacji geodezyjnej
oraz zasobów Internetu jako źródła pozyskiwania informacji.

Proponuje się następujący podział godzin na realizację

poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne

Orientacyjna
liczba godzin

1. Podstawy fotogrametrii

2. Fotogrametria

naziemna

3. Fotogrametria lotnicza

4. Teledetekcja lotnicza i satelitarna

Razem

160

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów

mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne
zmiany, mające na celu lepsze dostosowanie programu do specyfiki
szkoły.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

przez cały czas realizacji programu nauczania na podstawie określonych
kryteriów. Kryteria oceniania powinny dotyczyć poziomu i zakresu
opanowania przez ucznia wiadomości i umiejętności określonych
w szczegółowych celach kształcenia.

Proces sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów może być

realizowany za pomocą sprawdzianów ustnych, pisemnych

i praktycznych, testów osiągnięć szkolnych oraz obserwacji pracy
uczniów podczas wykonywania ćwiczeń praktycznych.

Proces oceniania powinien obejmować diagnozę stanu wiedzy

Podczas oceniania należy zwrócić uwagę na:

− dobieranie materiałów i sprzętu do wykonywania zdjęć,

− posługiwanie się sprzętem fotogrametrycznym,

− wykonywanie zdjęć i stereogramów,

− interpretowanie fotogrametrycznych zdjęć lotniczych,

− opracowywanie map sytuacyjno-wysokościowych,

− sporządzanie dokumentacji geodezyjnej na podstawie zdjęć, wyników

pomiarów, obliczeń i innych opracowań.

Kontrolę poprawności wykonania ćwiczenia należy przeprowadzać

w trakcie i po jego wykonaniu. Nauczyciel może przygotować arkusz
oceny postępów, według którego uczeń będzie mógł samodzielnie
sprawdzać wyniki swojej pracy. Nauczyciel, według tego samego
arkusza, powinien ocenić wykonanie zadania.

Po zakończeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu

osiągnięć uczniów, proponuje się zastosowanie testu osiągnięć
szkolnych z zakresu poszczególnych działów programowych.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki sprawdzianów, poziom

wykonania ćwiczeń oraz sposób wykonania i prezentację projektów.

Literatura

Brześcińska W.: Fotogrametria 1. WSiP, Warszawa, 1998.
Brześcińska W.: Fotogrametria 3, Teledetekcja lotnicza i satelitarna.
WSiP SA, Warszawa, 1999.
Ciołkosz A., Kęsik A.: Teledetekcja satelitarna. PWN, Warszawa, 1989.
Ciołkosz A., Miszalski J., Olędzki J.: Interpretacja zdjęć lotniczych. PWN,
Warszawa, 1978.
Graliński M.: Fotogrametria naziemna. Wydawnictwo ART,

Olsztyn, 1987.
Linsenbarth A.: Fotogrametria naziemna i specjalna. PPWK,

Warszawa, 1974.
Linsenbarth A.: Satelitarne systemy teledetekcyjne. PW,

Warszawa, 1987.
Sitek Z.: Fotogrametria ogólna i inżynierska. PPWK, Wrocław, 1991.
Wójcik S.: Zdjęcia lotnicze. PPWK, Warszawa, 1989.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

INFORMATYKA GEODEZYJNA I KARTOGRAFICZNA

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:
− zastosować zasady bezpiecznej pracy z komputerem,

− zainstalować i uruchomić różne programy komputerowe,

− utworzyć nowe katalogi oraz wprowadzić dane z różnych plików,

− zastosować podstawowe polecenia systemu operacyjnego,

− posłużyć się typowymi programami narzędziowymi: edytorem tekstów,

arkuszem kalkulacyjnym, bazą danych,

− wykonać podstawowe zadania geodezyjne przy użyciu programów

użytkowych,

− opracować dokumentację geodezyjną i kartograficzną

z wykorzystaniem określonych technik komputerowych,

− wykonać obliczenia geodezyjne,

− przetworzyć dane pomiarowe na dane numeryczne i graficzne,

− wykorzystać dane o terenie do sporządzania map oraz innych

opracowań geodezyjno-kartograficznych,

− sporządzić mapy sytuacyjne i sytuacyjno-wysokościowe na podstawie

bezpośrednich pomiarów terenowych oraz danych pozyskanych
innymi metodami,

− sporządzić dokumentację wykonanych prac pomiarowych

i obliczeniowych oraz innych opracowań,

− obsłużyć systemy geoinformacyjne,

− wykonać prace geodezyjne i kartograficzne z wykorzystaniem sprzętu

komputerowego oraz specjalistycznych programów komputerowych,

− wprowadzić dane do baz określonych systemów geoinformacyjnych

i obsłużyć te systemy.

Materiał nauczania

1. Komputerowe środowisko pracy
Regulamin pracowni komputerowej, zasady bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Podstawowe elementy komputera i ich funkcje.
System operacyjny i jego zadania.

Rodzaje plików: tekstowe, binarne,

ASCII. Sieci komputerowe.
Nowe technologie komputerowe.

Ćwiczenia:
• Tworzenie katalogów, podkatalogów oraz plików.

• Wykorzystywanie Internetu i poczty elektronicznej do celów

geodezyjnych.

2. Podstawy programowania
Zdefiniowanie problemu - precyzyjne określenie elementów tworzących
sytuację problemową i powiązań między nimi: dane, wyniki, cel
przetwarzania.
Podział problemu na zwarte logiczne moduły i określenie powiązania
między nimi.
Projektowanie algorytmów rozwiązania problemów: lista kroków, sieć
działań, elementy strukturalne algorytmów - warunki, pętle.
Języki programowania. Dokumentacja programu.

Ćwiczenia:
• Opracowywanie algorytmu wybranego zadania geodezyjnego

i przedstawienie go w postaci schematu blokowego.

•

Opracowywanie programu według wykonanego algorytmu

w wybranym języku programowania.

• Wykonywanie dokumentacji zrealizowanego programu.

3. Oprogramowanie

aplikacyjne stosowane w pracach

geodezyjnych i kartograficznych

Arkusze kalkulacyjne.
Systemy zarządzania bazą danych.
Podstawowe programy przeznaczone do wykonywania obliczeń
geodezyjnych i opracowań kartograficznych.
Podstawowe programy przygotowania prezentacji.
Wybrane programy wspomagające przygotowanie publikacji.
Programy komunikacyjne. Przekazywanie informacji z wykorzystaniem
Internetu. Tworzenie strony internetowej.

Ćwiczenia:
• Transmitowanie wyników bezpośrednich pomiarów terenowych,

wykonanych instrumentem elektronicznym, do zbiorów
obliczeniowych i graficznych.

• Wykonywanie

zadań geodezyjnych z wykorzystaniem

specjalistycznego oprogramowania.

• Opracowywanie numeryczne fragmentu mapy sytuacyjnej za pomocą

wybranego programu graficznego.

• Wykonywanie analogowej wersji mapy, opracowanej numerycznie,

z wykorzystaniem plotera lub drukarki.

•

Tworzenie elementarnej bazy danych: zbioru punktów

o określonych współrzędnych i atrybutach.

4. Systemy informacji przestrzennej
Ogólne informacje o systemach informacji przestrzennej. Pojęcia:
geomatyka, geoinformacja, system geoinformacyjny. Funkcje SIP.
Zasady tworzenia i prowadzenia systemów.
Kryteria podziału systemów informacji przestrzennej - systemy SIG i SIT.
Postacie i struktury danych.
Numeryczny model terenu, zasady i metody tworzenia.
Specjalistyczny sprzęt komputerowy. Urządzenia wejściowe i wyjściowe,
urządzenia do digitalizacji i skanowania. Plotery.

Sieci komputerowe.
Źródła i metody pozyskiwania danych.
Zarządzanie danymi.
Oprogramowanie systemów informacji przestrzennej.
Przykłady systemów SIG/SIT (GIS/LIS).
Numeryczne systemy opracowania map.
System ewidencji gruntów i budynków jako podstawowa baza danych
SIP.

Ćwiczenia:
•

Wykonywanie wektoryzacji fragmentu mapy sytuacyjno-
wysokościowej.

• Opracowywanie numerycznego modelu terenu (NMT) na podstawie

wybranego zbioru danych.

• Drukowanie wybranych dokumentów z bazy danych SIP

prowadzonego w ośrodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.

Środki dydaktyczne

Komputery połączone w sieć.
Drukarki.
Plotery.
Digitizery.
Skaner.
Licencjonowane oprogramowanie.
Kompilatory języków programowania komputerów: Turbo Pascal, Basic,
C, C++ lub inne.
Pakiety graficzne: MicroStation, AutoCAD, Corel Draw lub inne.
Oprogramowanie geodezyjne, które jest wykorzystywane

w przedsiębiorstwach geodezyjnych i w ośrodkach dokumentacji
geodezyjnej i kartograficznej: WinKalk, MikroMap, C-Geo, EWMAPA,
GeoMAP, GEOINFO i inne.

Oprogramowanie sieciowe.
Dokumentacja programów geodezyjnych: WinKalk, MikroMap, C-Geo,
EWMAPA, GeoMAP, GEOINFO i innych.
Dokumentacja programów użytkowych: Excel, ACCes, Word i innych.
Dokumentacja programów graficznych: MicroStation, AutoCAD, Corel
Draw i innych.

Uwagi o realizacji

Program nauczania przedmiotu obejmuje szeroki zakres wiedzy

integrującej treści z informatyki, rysunku geodezyjnego, dokumentacji
technicznej oraz geodezji. Jego realizacja umożliwi kształtowanie
umiejętności praktycznych w zakresie posługiwania się komputerem oraz
wykorzystywania technologii informatycznych w pracach geodezyjnych
i kartograficznych. Realizując proces dydaktyczny należy zapoznać
uczniów z możliwościami wykorzystania typowego oprogramowania
użytkowego i grafiki komputerowej oraz bazy danych SIP

w sporządzaniu opracowań geodezyjnych i kartograficznych.

Podczas realizacji programu zaleca się stosowanie podstawowego

oprogramowania wykorzystywanego w pracach geodezyjnych

i kartograficznych: WinKalk, C-Geo, MicroStation, AutoCad oraz
Mikromap. Z uwagi na duży postęp w dziedzinie informatyki należy do
programu nauczania wprowadzać aktualne treści wynikające z rozwoju
nauki i techniki w geodezji i kartografii.

Zajęcia edukacyjne należy realizować w pracowni wyposażonej

w stanowiska komputerowe z odpowiednim oprogramowaniem

i dostępem do Internetu, w grupach do 15 osób. Wskazane jest, aby
każdy uczeń pracował samodzielnie przy komputerze. W sytuacji, gdy
ilość komputerów jest niewystarczająca, przy jednym komputerze może
pracować maksymalnie dwóch uczniów. Podczas prowadzenia zajęć
szczególną uwagę należy zwrócić na prawidłową obsługę i konserwację
sprzętu komputerowego.

Zajęcia dydaktyczne z informatyki geodezyjnej i kartograficznej

powinni prowadzić nauczyciele przedmiotów zawodowych

z odpowiednim przygotowaniem informatycznym i znajomością obsługi
specjalistycznych programów geodezyjnych.

Podczas realizacji procesu dydaktycznego zaleca się stosowanie

następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu
z objaśnieniem, projektów oraz ćwiczeń praktycznych.

Umiejętności praktyczne należy kształtować poprzez wykonywanie

indywidualnych ćwiczeń praktycznych oraz projektów wykonywanych
w zespołach 2-3 osobowych. Proponuje się, aby tematyka realizowanych
projektów związana była z obsługą systemów informacji przestrzennej

w zakresie zarządzania zasobami przestrzennymi oraz gromadzenia,
przetwarzania i udostępniania danych SIP (SIT i GIS).

Proponuje się następujący podział godzin na realizację

poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne

Orientacyjna

liczba godzin

1. Komputerowe

środowisko pracy

2. Podstawy programowania

3. Oprogramowanie aplikacyjne stosowane

w pracach geodezyjnych i kartograficznych

4. Systemy informacji przestrzennej

Razem

168

Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów

mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne
zmiany, mające na celu lepsze dostosowanie programu do specyfiki
szkoły.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy przeprowadzać

systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceniania
powinny dotyczyć poziomu oraz zakresu opanowania przez uczniów
wiadomości i umiejętności wynikających ze szczegółowych celów
kształcenia.

Proces sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów może być

realizowany za pomocą:
− sprawdzianów ustnych,

− sprawdzianów pisemnych,

−

sprawdzianów praktycznych wykonywanych na stanowisku
komputerowym,

− obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń,

− prezentacji projektów.

Podczas sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów szczególną

uwagę należy zwrócić na:
− instalowanie programów komputerowych,

− wprowadzanie danych do tworzonych dokumentów,

− sporządzanie dokumentacji z wykonanych prac pomiarowych,

− wykonywanie obliczeń geodezyjnych,

− wykorzystywanie programów graficznych do sporządzania map,

− sporządzanie opracowań geodezyjno – kartograficznych.
Oceniając projekty należy uwzględnić:
− tematykę projektu,

− sposób rozwiązania określonego problemu,

− poprawność merytoryczną,

− estetykę wykonania,

− sposób prezentacji.

Po zakończeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu

osiągnięć uczniów, proponuje się zastosowanie testu osiągnięć
szkolnych z zakresu poszczególnych działów tematycznych.

W ocenie końcowej osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji

programu należy uwzględnić wyniki sprawdzianów, poziom wykonania
ćwiczeń oraz sposób wykonania i prezentację projektu.

Literatura

Gaździcki J.: Systemy informacji przestrzennej. PPWK, Warszawa,
1990.
Gaździcki J.: Systemy katastralne. PPWK, Warszawa, 1995.
Gaździcki J.: Leksykon geomatyczny. Polskie Towarzystwo Informacji
Przestrzennej, Warszawa, 2001.
Helt P.: AutoCAD. Komputerowa Oficyna Wydawnicza "HELP",
Warszwa, 1990.
Kraak M.-J., Omerling F.: Kartografia. Wizualizacja danych
przestrzennych. PWN, Warszawa,1998.
Omura G.: Opanuj AutoCAD. Wydawnictwo PLJ, Warszwa, 1994.
Praca zbiorowa: Technologia informacyjna. W.S.iP., Warszawa, 2002.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

JĘZYK OBCY ZAWODOWY

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:
− posłużyć się terminologią zawodową podczas konwersacji

prowadzonej w języku obcym,

− porozumieć się z uczestnikami procesu pracy wykorzystując

słownictwo ogólne, techniczne oraz specjalistyczne,

− posłużyć się ogólnymi, technicznymi i specjalistycznymi słownikami

dwujęzycznymi,

− przeczytać i przetłumaczyć obcojęzyczną korespondencję, literaturę

zawodową oraz

specjalistyczne periodyki z

zakresu geodezji

i kartografii,

− przeczytać i przetłumaczyć obcojęzyczne instrukcje dotyczące zasad

działania i obsługi geodezyjnych instrumentów pomiarowych,

− uzyskać informacje dotyczące serwisu sprzętu i oprogramowania

geodezyjnego przy pomocy poczty elektronicznej oraz konwersacji
telefonicznej,

− zredagować notatkę z tekstu słuchanego i czytanego,

− zainstalować i wykorzystać obcojęzyczne programy specjalistyczne

do rozwiązywania zadań w dziedzinie geodezji i kartografii,

− posłużyć się szkicami pomiarowymi, mapami, danymi ewidencyjnymi,

materiałami fotogrametrycznymi oraz inną dokumentacją geodezyjno-
kartograficzną opracowaną w języku obcym,

− zinterpretować i wykorzystać dane pochodzące z obcojęzycznych

systemów informacji geograficznej,

− skorzystać z terminologii międzynarodowej przy tworzeniu

i kompletowaniu dokumentacji powstałej w wyniku prac geodezyjnych,

− skorzystać z obcojęzycznej dokumentacji technicznej, norm, instrukcji

technicznych, katalogów i poradników,

− wykorzystać obcojęzyczne zasoby Internetu związane z tematyką

zawodową,

− przetłumaczyć, z zachowaniem zasad gramatyki i ortografii języka

obcego teksty zawodowe napisane w języku polskim,

− udzielić odpowiedzi w języku obcym,

− wydać instrukcje i polecenia w języku obcym związane z realizacją

prac geodezyjnych,

− posłużyć się obcojęzycznym słownictwem związanym

z prowadzeniem działalności gospodarczej,

− przeczytać, przetłumaczyć i odpowiedzieć na korespondencję

w języku obcym z firmami, instytucjami i osobami prywatnymi

wykorzystując pocztę tradycyjną i elektroniczną,

− zaprezentować w języku obcym własne kwalifikacje podczas

poszukiwania pracy,

− skorzystać z obcojęzycznych źródeł informacji w celu rozszerzenia

i aktualizowania wiedzy zawodowej.

Materiał nauczania

1. Podstawy gramatyki
Rodzajniki określone i nieokreślone.
Przyimki.
Zaimki: osobowe, wskazujące, dzierżawcze, względne, pytające,
nieokreślone.
Przymiotniki. Stopniowanie przymiotników.
Przysłówki. Stopniowanie przysłówków.
Czasy i tryby.
Zdania warunkowe i następstwo czasów.
Strona bierna czasownika.
Mowa zależna.
Zasady pisowni i wymowy liczebników głównych i porządkowych.

Ćwiczenia:
• Rozwiązywanie testu kompetencji językowych.

• Wykonywanie ćwiczeń gramatycznych.

2. Zagadnienia leksykalne
Zawody, kraje, narodowości.
Czynności i zadania zawodowe.
Określanie wieku i czasu.
Określanie miary, wagi, ilości oraz innych wielkości fizycznych i danych
liczbowych ze szczególnym uwzględnieniem miar kątowych i liniowych.
Podstawowe słownictwo i terminologia z zakresu geografii fizycznej,
optyki, fotografii, obliczeń matematycznych.
Podstawowe słownictwo związane z terminologią informatyczną oraz
wykorzystaniem podstawowego oprogramowania systemowego
i użytkowego.

Ćwiczenia:
• Opisywanie zadań i czynności zawodowych.

• Opisywanie właściwości technicznych przedmiotów.

• Wykonywanie ćwiczeń związanych z określaniem czasu.

• Wykonywanie ćwiczeń leksykalnych z luką oraz rozwiązywanie

testów wielokrotnego wyboru.

3. Terminologia zawodowa
Słownictwo zawodowe dotyczące: budowy, wykorzystania i obsługi
geodezyjnego sprzętu pomiarowego, wykonywania pomiarów i obliczeń
geodezyjnych, sporządzania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.
Terminologia dotycząca: wykorzystania podstawowego oprogramowania
przeznaczonego do rozwiązywania zadań w zakresie geodezji

i kartografii, interpretowania i wykorzystania danych pochodzących
z systemów informacji geograficznej, wykonywania i wykorzystania
fotogrametrycznych zobrazowań naziemnych, lotniczych i satelitarnych
oraz materiałów pochodnych.

Ćwiczenia:
• Sporządzanie sprawozdań z realizacji podstawowych prac

geodezyjnych, kartograficznych oraz fotogrametrycznych.

• Wykonywanie uproszczonych schematów z obcojęzycznymi nazwami

części podstawowych instrumentów geodezyjnych oraz opisem
zasady działania i obsługi tych instrumentów.

• Czytanie map tematycznych opracowanych w języku obcym.

• Rozwiązywanie testów słownikowych z zakresu znajomości

terminologii zawodowej.

• Wyszukiwanie określonych informacji w obcojęzycznej literaturze

zawodowej.

4. Praca z tekstem
Dokumentacja techniczna geodezyjnego sprzętu pomiarowego
i oprogramowania.
Obcojęzyczna prasa specjalistyczna, podręczniki zawodowe, normy,
katalogi, poradniki.
Komendy i polecenia używane w oprogramowaniu.
Specjalistyczne materiały audiowizualne.
Internetowe zasoby zawodowe.
Korespondencja zawodowa.

Ćwiczenia:
• Wyszukiwanie artykułów o tematyce zawodowej w sieci Internet.

• Analizowanie struktury tekstu, identyfikowanie zagadnień głównych

i drugorzędnych.

• Wyciąganie wniosków z informacji podanych w tekście.

• Posługiwanie się kontekstem w zrozumieniu dokumentu.

• Formułowanie pytań dotyczących wysłuchanego i przeczytanego tekstu.

• Sporządzanie notatki z tekstu słuchanego i czytanego.

• Wysyłanie i odbieranie obcojęzycznych informacji pocztą

elektroniczną

• Tłumaczenie tekstów zawodowych z języka polskiego na język obcy.

• Tworzenie własnego słownika terminologii zawodowej.

• Ćwiczenia weryfikujące rozumienie tekstu ze słuchu.

5. Konwersacja zawodowa
Komunikacja interpersonalna.
Zwroty grzecznościowe.
Wyrażanie życzeń i żądań w języku obcym.
Prowadzenie rozmowy telefonicznej oraz korespondencji

z wykorzystaniem poczty elektronicznej.
Redagowanie oficjalnych i nieoficjalnych pism w języku obcym.

Ćwiczenia:
• Nawiązywanie i kontynuowanie rozmowy w języku obcym.

• Stosowanie zwrotów konwersacyjnych do wyrażania opinii, zgłaszania

wątpliwości, stawiania warunków, argumentowania.

• Stosowanie zwrotów grzecznościowych używanych w rozmowach

zawodowych.

• Uzyskiwanie i udzielanie informacji w konwersacji telefonicznej oraz

korespondencji klasycznej i elektronicznej.

• Udzielanie pisemnej odpowiedzi w języku obcym na pismo dotyczące

prowadzonych w regionie prac geodezyjnych.

6. Język obcy w działalności gospodarczej
Podstawowe elementy życiorysu i listu motywacyjnego.
Zasady i metody komunikowania się.
Formalno-prawne podstawy działalności gospodarczej.
Działalność marketingowa firmy.

Ćwiczenia:
• Sporządzanie dokumentów związanych z zatrudnieniem:

życiorysu, listu motywacyjnego, podania o pracę.

• Prowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej o przyjęcie do pracy.

• Rozróżnianie form działalności gospodarczej oraz umów o pracę.

• Prowadzenie korespondencji zawodowej.

• Sporządzanie reklamy usług geodezyjnych i kartograficznych oraz

sprzętu pomiarowego.

Środki dydaktyczne

Materiały do ćwiczeń w formie tekstowej i elektronicznej.
Zestaw ćwiczeń gramatycznych i leksykalnych.
Słowniki dwujęzyczne, techniczne, specjalistyczne i ogólne.
Czasopisma specjalistyczne, normy, katalogi, poradniki.
Podręczniki zawodowe w języku obcym.
Prospekty instrumentów i przyrządów geodezyjnych.
Filmy o tematyce zawodowej w wersji obcojęzycznej (kasety wideo).
Nagrania tekstów z zakresu języka obcego ogólnego, technicznego
i specjalistycznego.
Wzory dokumentów, CV, listów motywacyjnych, podań.
Zestaw plansz, przezroczy, oraz prezentacje komputerowe
z obcojęzyczną terminologią dotyczącą wykonywania prac geodezyjnych
oraz wykorzystywanego sprzętu pomiarowego.
Sprzęt audiowizualny: telewizor, magnetowid, rzutnik, projektor
multimedialny, urządzenia audiovideo.

Uwagi o realizacji

Realizacja programu ma na celu kształtowanie umiejętności

posługiwania się językiem obcym zawodowym w zakresie mówienia,
rozumienia ze słuchu, czytania ze zrozumieniem, pisania, redagowania
wypowiedzi i pism oraz korzystania z obcojęzycznej literatury
zawodowej.

Język obcy zawodowy stanowi kontynuację nauczania języka obcego

w zakresie ogólnym, dlatego warunkiem przystąpienia do nauki
wybranego języka obcego jest jego znajomość przynajmniej w stopniu
podstawowym. Wskazane jest, aby realizację programu nauczania
rozpocząć od sprawdzenia umiejętności językowych uczniów

i zaplanowania na tej podstawie metod nauczania oraz organizacji zajęć.

W pierwszym dziale tematycznym przyjęto, że zajęcia będą miały

charakter wyrównawczy, polegający na powtórzeniu i poszerzeniu
wiadomości nabytych przez uczniów na poprzednich etapach
kształcenia. W kolejnych działach ujęto zagadnienia leksykalne dzięki,
którym uczniowie poszerzą zasób słownictwa zawodowego, zdobędą
umiejętności posługiwania się obcojęzycznymi źródłami informacji,
słownikami obcojęzycznymi oraz literatura zawodową. W pracy

z obcojęzycznymi tekstami istotne jest przygotowanie uczniów do
swobodnego korzystania z literatury zawodowej, przykładowych
opracowań geodezyjnych i kartograficznych, map fotogrametrycznych,
topograficznych i tematycznych oraz innych opracowań geodezyjnych.
Zagadnienia dotyczące działalności gospodarczej w zawodzie ułatwią
przyszłym absolwentom nie tylko prowadzenie własnej działalności
w Polsce, ale również poza granicami kraju.

Do osiągnięcia zamierzonych celów kształcenia zaleca się stosowanie

metod i technik pracy wyzwalających aktywność uczniów, takich jak:
inscenizacja, odgrywanie ról w różnych kontekstach komunikacyjnych,
symulacja różnych sytuacji, gry językowe.

Wskazane są również metody eksponujące, szczególnie prezentacja

krótkich filmów o tematyce zawodowej. Można w tym celu
wykorzystywać wielojęzyczne klipy multimedialne, udostępniane przez
producentów geodezyjnych instrumentów pomiarowych
i oprogramowania,

prezentujące nowoczesne metody pomiaru

i stosowany sprzęt pomiarowy.

Do kształtowania umiejętności praktycznych w zakresie czytania,

mówienia, tłumaczenia tekstów oraz konwersacji zaleca się stosowanie
różnorodnych ćwiczeń do pracy w parach lub większych grupach,
szczególnie w przypadku ćwiczeń polegających na układaniu dialogów
sytuacyjnych.

Wskazane jest, aby program przedmiotu realizowany był

w porozumieniu z nauczycielami przedmiotów zawodowych, w celu
skorelowania materiału nauczania i tematyki ćwiczeń. Uczniowie powinni
otrzymać do przetłumaczenia lub opracowania sprawozdania, referaty,
opisy

ćwiczeń, streszczenia artykułów zawodowych. Zajęcia

dydaktyczne należy prowadzić tak, aby pobudzić uczniów do aktywnego
uczestnictwa w procesie dydaktycznym oraz spontanicznego
wypowiadania się w języku obcym.

Zajęcia powinny odbywać się w grupach do 15 osób w pracowni

językowej wyposażonej w sprzęt audiowizualny, podręczniki, słowniki,
filmy oraz inne materiały źródłowe. Część zajęć poświęconych
korzystaniu z zasobów Internetu należy realizować w pracowni
komputerowej.

Proponuje się następujący podział godzin na realizację

poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne

Orientacyjna
liczba godzin

1. Podstawy gramatyki

2. Zagadnienia leksykalne

3. Terminologia

zawodowa

4. Praca z tekstem

5. Konwersacje

zawodowe

6. Język obcy w działalności gospodarczej

Razem

Podana w tabeli liczba godzin na realizację poszczególnych działów

ma charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany,
mające na celu lepsze dostosowanie programu do specyfiki szkoły.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie przez cały czas realizacji programu na podstawie
określonych kryteriów, zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

Sprawdzanie wiadomości należy przeprowadzać przy pomocy testów

gramatycznych i leksykalnych. Umiejętność komunikowania się można
oceniać podczas dialogu ucznia z innymi uczniami lub

nauczycielem. W wypowiedziach ustnych należy oceniać poprawność
leksykalną i gramatyczną, poprawność i płynność wymowy, zgodność
wypowiedzi z tematem. W wypowiedziach pisemnych oceniać należy
poprawność leksykalną i

gramatyczną, styl, zgodność wypowiedzi

z tematem oraz ortografię.

Umiejętności uczniów można ocenić na podstawie krótkich

sprawdzianów, testów osiągnięć szkolnych, tłumaczeń na język obcy,
wypowiedzi ustnych.

Każdą dłuższą wypowiedź nauczyciel powinien zrecenzować –

wskazać jej zalety i niedociągnięcia. Recenzja ma uświadomić uczniowi
poziom jego wiedzy oraz wskazać ewentualne braki. Ocena powinna
zachęcać ucznia do samodzielnej i poprawnej językowo wypowiedzi.

Podczas oceniania umiejętności językowych należy uwzględnić:

− rozumienie ze słuchu,

− biegłość mówienia,

− swobodę wypowiedzi,

− zasób słownictwa,

− poprawność fonetyczną i akcentową,

− poprawność gramatyczną i ortograficzną.

Ważne jest, aby nauczyciel premiował każdą samodzielną pracę

ucznia, jego inicjatywę w poszerzaniu wiedzy oraz posługiwanie się
obcojęzycznym słownictwem zawodowym.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki

wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.

Literatura

Słowniki
Downarowicz J., Leśniok H.: Angielsko-polski słownik dla geodetów.
Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 1993.
Downarowicz J., Leśniok H.: Polsko-angielski słownik dla specjalistów
z

zakresu pomiarów geodezyjnych, map, planów i nieruchomości.

Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 1997.
Sitek Z.: Słownik pięciojęzyczny z zakresu fotogrametrii i teledetekcji
(z objaśnieniami pojęć w języku polskim). Tom I – Polskie terminy i ich
definicje oraz odpowiedniki terminów w językach: angielskim,
francuskim, niemieckim i rosyjskim. Wydawnictwo AGH, Kraków, 1990.
Sitek Z.: Słownik pięciojęzyczny z zakresu fotogrametrii i teledetekcji
(z objaśnieniami pojęć w języku polskim). Tom II – Słowniki
dwujęzyczne: angielsko-polski, francusko-polski, niemiecko-polski,
rosyjsko-polski.
Corbeil J.-C.: Wielojęzyczny słownik wizualny. Polski. Angielski.

Niemiecki. Francuski. Leksykon tematyczny. Wydawnictwo Wilga,

Warszawa, 1996.
Lukszyn J.: Wielojęzyczny słownik modułowy. Avans, Warszawa, 2001.
Mizgalski E.: Słownik techniczny polsko-angielski, angielsko-polski.
Aneks, Wałbrzych, 1994.
Praca zbiorowa: Wielki słownik angielsko-polski. Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa, 2002.
Jastrzębska-Okoń I.: Polsko-angielski słownik tematyczny. Harald G.,
Warszawa,

1997.

Rosenbaum O.: Praktyczny słownik komputerowy angielsko-polski,
polsko-angielski. Wydawnictwo REA, Warszawa, 2001.
Kienzler I: Słownik terminologii komputerowej angielsko-polski i polsko-
angielski. Ivax, Gdynia, 2003.
Collin P.H., Słupski J.: Słownik biznesu angielsko-polski z indeksem
polsko-angielskim. Wydawnictwo Wilga, Warszawa, 1999.
Tittenbrun M.: Duży słownik polsko-angielski i angielsko-polski. Kastor,
Warszawa, 2001.
Piprek J.: Wielki słownik niemiecko-polski i polsko-niemiecki, tom 1 i 2.
Wiedza Powszechna, Warszawa, 2002.
Seidel K.-H.: Słownik techniczny niemiecko-polski, polsko-niemiecki.
Wydawnictwo REA, Warszawa,

2003.

Sokołowska M. i inni: Słownik naukowo-techniczny niemiecko-polski
i polsko-niemiecki. WNT, Warszawa, 1999.
Wiązek A.: Słownik techniczny niemiecko-polski, polsko-niemiecki.
Aneks, Wałbrzych, 2003.

Deumlich F. Instrumentenkunde der Vermessungstechnik. VEB Verlag
für Bauwesen, Berlin, 1980.
Alisch i in.: Ekonomia. Niemiecko-polski słownik tematyczny.

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1999.
Praca zbiorowa: Słownik biznesmena polsko-niemiecki. Kanion, Zielona
Góra, 2001.
Skibicki W.: Słownik terminologii prawniczej i ekonomicznej niemiecko-
polski. Wiedza Powszechna, Warszawa, 2000.
Janicka S., Szarski J.: Słownik naukowo-techniczny francusko-polski
i polsko-francuski. WNT, Warszawa, 2002.
Pieńkoś E., Pieńkoś J.: Wielki słownik francusko-polski i polsko-
francuski, tom 1 i 2. Wiedza Powszechna, Warszawa, 2001.
Piotrowska M., red.: Słownik tematyczny francusko-polski. Philip Wilson,
Warszawa, 2000.
Janik A.: Mały słownik informatyczny francusko-polski. WNT, Warszawa,
1991.
Dany, Noé: Les employés: service, commerce, industrie. Hachette,
Paris, 2002.
Eurin, Henao: Pratiques du français scientifique. Hachette, Paris, 2002.

W procesie nauczania należy wykorzystać również aktualną

obcojęzyczną prasę zawodową. Proponuje się także korzystanie ze stron
internetowych o tematyce zawodowej.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

ĆWICZENIA GEODEZYJNE

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:
− zorganizować stanowisko do wykonywania geodezyjnych pomiarów

terenowych zgodnie z wymaganiami procesu technologicznego,
przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska,

− zaplanować i zorganizować wykonanie prac terenowych w zespołach

pomiarowych,

− dobrać metody pomiarów oraz sprzęt i instrumenty do wykonania

określonych prac geodezyjnych,

− posłużyć się sprzętem i instrumentami geodezyjnymi zgodnie z zasadami

ich użytkowania oraz odpowiednio zabezpieczyć po zakończeniu
pomiarów,

− wykonać geodezyjne prace pomiarowe, obliczeniowe i graficzne,

− wykorzystać istniejące materiały geodezyjne i kartograficzne do

sporządzania opracowań geodezyjnych,

− zastosować obowiązujące instrukcje i wytyczne techniczne związane

z wykonywaniem geodezyjnych prac pomiarowych, obliczeniowych
i graficznych,

− sporządzić opracowania geodezyjne i kartograficzne

z wykorzystaniem użytkowych programów komputerowych,

− przetworzyć dane pomiarowe na dane numeryczne lub graficzne,

− wykorzystać dane o terenie pozyskane różnymi metodami do

sporządzania map oraz innych opracowań geodezyjno-
kartograficznych,

− sporządzić mapy sytuacyjne i sytuacyjno-wysokościowe na podstawie

bezpośrednich pomiarów terenowych oraz danych pozyskanych
innymi metodami,

− sporządzić dokumentację wykonanych prac pomiarowych

i obliczeniowych oraz innych opracowań,

− ocenić dokładność wykonanych pomiarów i uzyskanych wyników

obliczeń,

− przygotować wykonane prace geodezyjne do odbioru i przekazania

ich do ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej,

− stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas realizacji
geodezyjnych ćwiczeń terenowych.

Materiał nauczania

1. Pomiary szczegółów sytuacyjnych i sporządzanie map w skalach

1:500 i 1:1000

Prowadzenie wywiadu terenowego.
Opracowywanie projektu geodezyjnej osnowy pomiarowej, nawiązanej
do istniejącej w terenie osnowy.
Utrwalanie punktów zaprojektowanej osnowy.
Sporządzanie szkiców osnowy pomiarowej i opisów topograficznych
punktów osnowy.
Wykonywanie pomiarów długości boków osnowy.
Wykonywanie pomiarów kątów teodolitem lub tachimetrem
elektronicznym.
Wykonywanie pomiarów

szczegółów sytuacyjnych metodą domiarów

prostokątnych, przedłużeń i wcięć liniowych oraz metodą biegunową.
Obliczanie współrzędnych punktów osnowy pomiarowej oraz szczegółów
sytuacyjnych.
Opracowywanie i drukowanie arkuszy map w skalach 1:500 i 1:1000.
Opracowywanie sprawozdania technicznego.
Sporządzanie dokumentacji geodezyjnej.

2. Niwelacja reperów
Opracowywanie projektów osnowy wysokościowej i utrwalenie punktów.
Wykonywanie niwelacji punktów ciągu nawiązanego dwustronnie.
Prowadzenie dziennika niwelacji.
Wyrównywanie ciągu niwelacyjnego i obliczanie wysokości reperów.
Sporządzanie dokumentacji geodezyjnej.

3. Niwelacja siatkowa

Wytyczanie w terenie i utrwalanie siatki kwadratów o długości boków
10X10 metrów na obszarze około 0,5 ha do 1 ha.
Sporządzanie szkicu siatki.
Wykonywanie niwelacji punktów siatki, prowadzenie dziennika niwelacji.
Obliczanie wysokości punktów siatki.
Opracowywanie wyników pomiaru w skali 1:500.
Wykonywanie interpolacji warstwic o cięciu warstwicowym 0.25 m.
Wykreślanie i opisywanie warstwic.
Sporządzanie dokumentacji geodezyjnej.

4. Niwelacja trasy
Projektowanie przebiegu trasy o określonej długości i szerokości
zawierającej łuk poziomy.
Wytyczanie i utrwalanie punktów trasy.

Wykonywanie pomiarów kątowo – liniowych i sytuacyjnych.
Wykonywanie niwelacji podłużnej i poprzecznej trasy, prowadzenie
dziennika niwelacji.
Obliczanie wysokości punktów trasy.
Sporządzanie profilu podłużnego i profilów poprzecznych.
Sporządzanie dokumentacji geodezyjnej.

5. Pomiary realizacyjne

Opracowywanie projektu dowolnego obiektu budowlanego na mapie
w skali 1:500.
Wykonywanie na mapie projektu osnowy realizacyjnej.
Geodezyjne opracowywanie projektu osnowy realizacyjnej i wytyczenie
jej punktów w terenie.
Geodezyjne opracowywanie projektu obiektu budowlanego.
Sporządzanie szkiców dokumentacyjnych.
Tyczenie w terenie elementów geometrycznych obiektu budowlanego.
Wykonywanie pomiarów kontrolnych.
Sporządzenie dokumentacji geodezyjnej.

6. Pomiary sytuacyjno – wysokościowe terenu i sporządzanie mapy

zasadniczej w skali 1:500

Prowadzenie wywiadu terenowego.
Opracowywanie projektu geodezyjnej osnowy pomiarowej z punktami
węzłowymi, nawiązanej do punktów istniejącej w terenie osnowy.
Utrwalanie punktów zaprojektowanej osnowy.
Sporządzanie szkiców osnowy pomiarowej i opisów topograficznych punktów.
Wykonywanie pomiarów kątów i długości boków osnowy pomiarowej.
Wykonywanie pomiarów szczegółów sytuacyjnych różnymi metodami.
Wyznaczanie położenia urządzeń uzbrojenia podziemnego przy użyciu
lokalizatorów oraz metodą bezpośrednią.
Obliczanie współrzędnych punktów osnowy pomiarowej oraz
pomierzonych szczegółów.
Wykonywanie niwelacji punktów geodezyjnej osnowy pomiarowej

w nawiązaniu do punktów istniejącej w terenie osnowy wysokościowej.
Wykonywanie pomiarów rzeźby terenu metodą niwelacji punktów
rozproszonych, prowadzenie dziennika niwelacji i szkiców pomiarowych.
Wyrównywanie spostrzeżeń i obliczanie wysokości punktów osnowy
pomiarowej.
Obliczanie współrzędnych i wysokości pikiet.
Wykonywanie i drukowanie mapy sytuacyjno-wysokościowej w skali
1:500.
Sporządzanie sprawozdania technicznego.
Sporządzanie dokumentacji geodezyjnej.

7. Pomiary sytuacyjno – wysokościowe terenu wykonywane

metodą tachimetryczną i sporządzanie mapy zasadniczej w skali
1:1000

Prowadzenie wywiadu terenowego.
Opracowywanie projektu geodezyjnej osnowy pomiarowej, nawiązanej
do punktów istniejącej w terenie osnowy.
Utrwalanie punktów zaprojektowanej osnowy.
Sporządzanie szkiców osnowy pomiarowej i opisów topograficznych
punktów.
Wykonywanie pomiarów kątów i długości boków osnowy pomiarowej.
Wykonywanie niwelacji osnowy pomiarowej oraz obliczenie wysokości
punktów osnowy.
Wykonywanie pomiaru szczegółów sytuacyjnych oraz pomiaru rzeźby
terenu.
Obliczanie współrzędnych i wysokości punktów osnowy, szczegółów
sytuacyjnych oraz pikiet.
Opracowywanie i drukowanie mapy sytuacyjno-wysokościowej w skali
1:1000.
Sporządzanie sprawozdania technicznego.
Sporządzanie dokumentacji geodezyjnej.

8. Niwelacja precyzyjna
Projektowanie przebiegu dwustronnie dowiązanego ciągu niwelacji
precyzyjnej o długości 1-2 km.
Projektowanie położenia i utrwalanie nowych reperów w ciągu.
Sporządzanie opisów topograficznych nowych reperów.
Wykonywanie pomiarów różnic wysokości w obu kierunkach przy użyciu
niwelatora precyzyjnego i łat precyzyjnych, prowadzenie dziennika
niwelacji.
Wyrównywanie spostrzeżeń i obliczanie wysokości nowych reperów.
Sporządzanie dokumentacji geodezyjnej.

9. Przenoszenie wartości współrzędnych niedostępnych punktów

osnowy poziomej

Projektowanie geometrycznej konstrukcji geodezyjnej przeniesienia
współrzędnych.
Utrwalanie w terenie punktów oraz pomiar elementów liniowych

i kątowych zaprojektowanej konstrukcji.
Sporządzanie szkiców sytuacyjnych.
Sporządzanie opisów topograficznych punktów przeniesienia.
Obliczanie współrzędnych punktu przeniesienia.
Sporządzanie dokumentacji geodezyjnej.

Środki dydaktyczne

Stanowiska komputerowe z geodezyjnym oprogramowaniem
obliczeniowym i graficznym.
Instrukcje obsługi przyrządów i instrumentów.
Instrukcje i wytyczne techniczne wykonywania prac geodezyjnych.
Dokumentacje opracowań geodezyjno-kartograficznych.
Dzienniki pomiarowe, formularze szkiców i opisów topograficznych
punktów oraz formularze obliczeń.
Poglądowe arkusze mapy zasadniczej.
Wzory i symbole oraz objaśnienia znaków topograficznych.
Kalkulatory elektroniczne.
Optyczne teodolity techniczne.
Elektroniczne teodolity techniczne.
Tachimetry elektroniczne.
Dalmierze elektrooptyczne.
Optyczne niwelatory automatyczne z kompletem łat.
Niwelatory cyfrowe z kompletem łat kodowych.
Statywy geodezyjne.
Lustra do instrumentów elektronicznych.
Taśmy geodezyjne ze szpilkami.
Ruletki geodezyjne.
Tyczki geodezyjne ze stojakami.
Szkicowniki.
Węgielnice.
Piony sznurkowe.
Piony optyczne.
Żabki niwelacyjne.

Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu jest kształtowanie umiejętności

praktycznych w zawodzie technik geodeta. Proces kształcenia powinien
być oparty na praktycznym wykonywaniu zadań geodezyjnych, ze
szczególnym uwzględnieniem wykorzystania elektronicznych
instrumentów pomiarowych oraz specjalistycznego oprogramowania.

Kształtowanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się

podczas wykonywania różnego typu prac geodezyjnych w terenie. Prace
geodezyjne obejmują wykonywanie pomiarów geodezyjnych oraz
opracowywanie wyników pomiarów w postaci obliczeń oraz opracowań
graficznych.

Ćwiczenia geodezyjne należy realizować pod koniec każdego roku

szkolnego przez 2 tygodnie w klasie I, 5 tygodni w klasie II oraz 5 tygodni
w klasie III. Przed przystąpieniem do realizacji programu nauczyciel
powinien przedstawić organizację zajęć, udzielić instruktażu w zakresie

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas
wykonywania prac pomiarowych w terenie. Ćwiczenia należy wykonywać
w zespołach pięcioosobowych pod kierunkiem doświadczonego
nauczyciela. Nauczyciel powinien zaplanować realizację poszczególnych
zadań geodezyjnych i kartograficznych tak, aby każdy uczeń brał udział
we wszystkich pracach geodezyjnych. Nauczyciel nadzorując pracę
uczniów w terenie nie może mieć pod opieką więcej niż dwa zespoły.

Realizacja każdego zadania praktycznego powinna być poprzedzona

instruktażem wstępnym oraz pokazem techniki wykonania określonych
czynności geodezyjnych. Nauczyciel powinien również przewidzieć czas
na powtórzenie ćwiczeń trudniejszych do wykonania.

Nauczyciele realizując program przedmiotu powinni kształtować

u uczniów dodatnie cechy osobowości przez wdrażanie ich do:
− przestrzegania regulaminu i dyscypliny pracy,

− dbania o zachowanie wymaganej dokładności pomiarów,

− rzetelności wykonywania zadań geodezyjnych i kartograficznych,

− przestrzegania zasad etyki zawodowej,

− twórczego współdziałania w zespole,

− odpowiedzialności indywidualnej i zespołowej,

− dbałości o sprzęt geodezyjny i odpowiednie jego zabezpieczenie,

− przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

ochrony środowiska,

− poszanowania mienia społecznego i prywatnego.

Proponuje się następujący podział godzin na realizację

poszczególnych działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne

Orientacyjna
liczba godzin

1. Pomiary

szczegółów sytuacyjnych i sporządzanie

map w skalach 1:500 i 1:1000

2. Niwelacja reperów

3. Niwelacja siatkowa

4. Niwelacja trasy

5. Pomiary realizacyjne

6. Pomiary sytuacyjno – wysokościowe terenu

i sporządzanie mapy zasadniczej w skali 1:500

7. Pomiary sytuacyjno – wysokościowe wykonywane

metodą tachimetryczną i

sporządzanie mapy

zasadniczej w skali1:1000

110

8. Niwelacja precyzyjna

9. Przenoszenie

wartości współrzędnych

niedostępnego punktu osnowy poziomej

Razem

360

Podana w tabeli liczba godzin na realizację poszczególnych działów

ma charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany,
mające na celu lepsze dostosowanie programu do specyfiki szkoły.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie postępów ucznia powinno odbywać się przez

cały czas realizacji programu nauczania na podstawie określonych
kryteriów. Kryteria oceniania powinny dotyczyć poziomu i zakresu
opanowania przez ucznia wiadomości i umiejętności wynikających ze
szczegółowych celów kształcenia.

Umiejętności praktyczne uczniów należy oceniać na podstawie

obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, prowadzonej
dokumentacji pomiarów terenowych oraz sporządzonych opracowań
geodezyjno-kartograficznych.

Dokonując oceny pracy uczniów należy zwrócić uwagę na:

− organizowanie stanowiska pomiarowego,

− dobór metod oraz technik wykonywania pomiarów geodezyjnych,

− organizację i podział prac w zespole,

− posługiwanie się sprzętem, przyrządami pomiarowymi i instrumentami

geodezyjnymi zgodnie z obowiązującymi instrukcjami i zasadami ich
użytkowania,

− wykonywanie pomiarów geodezyjnych zgodnie z obowiązującymi

zasadami,

− dbałość o wysoką jakość wykonywanych prac geodezyjnych.

− przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

− umiejętność pracy w zespole.

Ocenę poprawności wykonania zadania praktycznego należy

przeprowadzić w trakcie i po jego wykonaniu.

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno

dostarczyć informacji o zakresie i stopniu realizacji celów określonych
w programie przedmiotu.

Literatura

Jagielski A.: Geodezja I. Wydawnictwo P.W. „Stabil”, Kraków, 2002.
Jagielski A.: Geodezja II. Wydawnictwo P.W. „Stabil”, Kraków, 2003.
Jarzębowski T.: Elementy astronomii. Podręcznik dla technikum
geodezyjnego. PPWK, Warszawa, 1984.
Kamela Cz., Lipiński M.: Geodezja. PPWK, Warszawa, 1985.
Płatek A.: Geodezyjne dalmierze elektromagnetyczne i tachimetry
elektroniczne. Część I. PPWK, Warszawa-Wrocław, 1991.
Płatek A.: Geodezyjne dalmierze elektromagnetyczne i tachimetry
elektroniczne. Część II. PPWK, Warszawa-Wrocław, 1992.
Skórczyński A.: Podstawy obliczeń geodezyjnych. PPWK,

Warszawa, 1983,
Skórczyński A.: Poligonizacja. WPW, Warszawa, 1995.
Ząbek J., Adamczewski Z., Kwiatkowski St.: Ćwiczenia z geodezji I.
PWN, Warszawa, 1984.
Ząbek J.: Geodezja I. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej,
Warszawa, 1998.
Instrukcje geodezyjne:
O-1 Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych.
O-2 Ogólne zasady opracowania map do celów gospodarczych.
O-3 Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej
i kartograficznej.
G-1 Geodezyjna osnowa pozioma.
G-2 Geodezyjna osnowa wysokościowa.
G-3 Geodezyjna obsługa inwestycji.
G-4 Pomiary sytuacyjne i wysokościowe.
K-1 Mapa zasadnicza.
Czasopisma: Przegląd Geodezyjny, Geodeta.

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

PRAKTYKA ZAWODOWA

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:
− scharakteryzować strukturę organizacyjną zakładu pracy,

− rozróżnić procesy technologiczne przedsiębiorstwa geodezyjnego

z uwzględnieniem nowoczesnych technologii i nowoczesnych
narzędzi,

− określić cel prowadzenia różnych prac geodezyjnych: terenowych,

obliczeniowych i graficznych,

− zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami procesu

technologicznego, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
ochrony środowiska,

− zorganizować wykonanie zadań geodezyjnych wchodzących w skład

procesu technologicznego,

− zastosować nowoczesne instrumenty i aparaturę pomiarową:

niwelatory, tachimetry, teodolity i dalmierze elektroniczne oraz
odbiorniki GNSS,

− wykonać mapy do celów projektowych różnymi metodami,

− przeprowadzić geodezyjną obsługę budowy obiektów budowlanych,

− obsłużyć systemy informacji przestrzennej,

− wykonać prace geodezyjne w wyznaczonym czasie,

− zastosować obowiązujące przepisy techniczne dotyczące opracowań

geodezyjnych, zawarte w normach oraz instrukcjach i wytycznych
technicznych,

− zastosować przepisy prawa obowiązujące w działalności państwowej

służby geodezyjnej,

− zastosować technikę komputerową do wykonywania różnych prac

geodezyjnych,

− opracować oferty na wykonanie prac geodezyjnych i sporządzić

wycenę zrealizowanych prac,

− wykonać prace geodezyjne zgodnie z przepisami bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

− skorzystać z różnych źródeł informacji oraz doradztwa

specjalistycznego,

− udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach

przy pracy.

Materiał nauczania

1. Struktura organizacyjna przedsiębiorstw geodezyjnych.
Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa.
Zadania produkcyjne.
Baza techniczna przedsiębiorstwa.

2. Prace geodezyjne do celów projektowych
Gromadzenie danych i analiza istniejących materiałów geodezyjnych
i kartograficznych.
Prowadzenie wywiadu terenowego.
Projektowanie i zakładanie osnowy geodezyjnej.
Wykonywanie pomiarów sytuacyjno-wysokościowych terenu.
Sporządzanie mapy do celów projektowych.

3. Metody fotogrametryczne opracowania map
Zastosowanie fotogrametrii i teledetekcji.
Przetwarzanie zdjęć lotniczych.
Opracowywanie map metodą fotogrametryczną.
Zastosowanie fotogrametrii cyfrowej. Sporządzanie ortofotomapy.

4. Numeryczne opracowania map
Pozyskiwanie danych o terenie różnymi metodami.
Zastosowanie techniki

GNSS

w pomiarach terenowych.

Opracowywanie mapy numerycznej.
Opracowywanie map numerycznych do różnych celów.

5. Geodezyjna obsługa budownictwa
Organizowanie i prowadzenie prac realizacyjnych.
Projektowanie i zakładanie osnowy realizacyjnej.
Opracowywanie geodezyjne projektu inwestycji i wytyczenie jej

w terenie.
Obsługa geodezyjna budowy inwestycji.
Wykonywanie pomiarów powykonawczych.
Wykonywanie pomiarów przemieszczeń i odkształceń obiektów
budowlanych.

6. Systemy informacji przestrzennej
Stosowanie sprzętu komputerowego w systemach SIP.
Pozyskiwanie danych graficznych i opisowych.
Wykonywanie geodezyjnych pomiarów terenowych metodami
fotogrametrii i teledetekcji.
Skanowanie, wektoryzacja i digitalizacja map.Przetwarzanie informacji.
Przesyłanie i udostępnianie informacji.
Zastosowanie systemów SIP w geodezji.

7. Ewidencja gruntów i budynków
Zakładanie, prowadzenie i aktualizacja ewidencji gruntów i budynków.
Kontrola ewidencji gruntów i budynków.
Wykorzystywanie bazy danych ewidencji gruntów do prac geodezyjnych.
Wykorzystywanie bazy danych geodezyjnych w gospodarce
nieruchomościami.

7. Opracowania kartograficzne
Redagowanie map o różnym przeznaczeniu.
Zastosowanie graficznych sposobów do przedstawiania na mapie
różnych treści metodą jakościową i ilościową.
Opracowywanie redakcyjne map oraz przygotowywanie ich do druku.
Stosowanie technologii reprodukcji kartograficznej.

Środki dydaktyczne

Zestaw instrukcji i wytycznych technicznych.
Zestaw przepisów prawnych obowiązujących w działalności państwowej
służby geodezyjnej.
Mapy topograficzne, projekty i szkice osnów geodezyjnych, rejestry
gruntów itp.
Dzienniki pomiarowe i obliczeniowe.
Dokumentacja techniczna, obliczeniowa i graficzna.
Sprzęt geodezyjny oraz nowoczesne przyrządy i instrumenty geodezyjne
wykorzystywane w praktyce geodezyjnej.
Komputerowe narzędzia sprzętowe i programowe.

Uwagi o realizacji

Praktyka zawodowa może być realizowana w firmach geodezyjno-
kartograficznych, ośrodkach dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej
oraz w jednostkach organizacyjnych administracji geodezyjno-
kartograficznej. Przy wyborze miejsc praktyk należy brać pod uwagę
organizację pracy w zakładzie, rodzaj i zakres wykonywanych prac
geodezyjnych, stosowany sprzęt i instrumenty geodezyjne, metody
pozyskiwania danych o terenie oraz metodykę dokumentowania wyników
pomiarów geodezyjnych oraz ich przetwarzania.
Praktyki

odbywają się na podstawie umów zawieranych między

szkołą a wybranymi zakładami pracy. Umowy regulują zasady i tryb
odbywania i zaliczania praktyki zawodowej.
W umowie należy określić:
− zakres tematyczny praktyk,

− liczbę uczniów kierowanych na praktyki,

− zasady nadzoru,

− terminy rozpoczęcia i zakończenia praktyk.

Program praktyki obejmuje zagadnienia związane z nabywaniem
umiejętności zawodowych na różnych stanowiskach pracy.

Podczas praktyk zawodowych uczniowie powinni zapoznać się z:
− zadaniami produkcyjnymi, liczbą działów, pracowni i zespołów

pomiarowych w danym przedsiębiorstwie geodezyjnym,

− zakresem wymagań stawianych wykonawcy prac geodezyjnych

w pracowniach specjalistycznych i w terenie,

− nowoczesnymi technologiami oraz sprzętem i urządzeniami

technicznymi znajdującymi się w danym przedsiębiorstwie
geodezyjnym,

− obowiązującymi normami technicznymi oraz kryteriami jakościowymi

wykonywanej pracy w zakresie dokładności pomiaru, szczegółowości
i poprawności wykonania.
Przewidziana programem praktyka zawodowa powinna odbywać się

na stanowiskach, na których w przyszłości będzie pracował technik
geodeta. Plan i organizację zajęć do zrealizowania w ramach praktyki
należy dostosować do możliwości danego przedsiębiorstwa, mając na
uwadze realizację założonych w programie celów kształcenia.

Podczas zajęć uczniowie powinni mieć możliwość poznania

praktycznego zastosowania geodezji w różnych dziedzinach gospodarki,
organizacji prac geodezyjnych, opracowywania oraz udostępniania
dokumentacji geodezyjno-kartograficznej w przedsiębiorstwach.

Praktyka powinna również przygotować uczniów do kierowania pracą

innych, do pracy i współpracy w zespole oraz kształtować poczucie
odpowiedzialności za jakość wykonywanej pracy.

Przed rozpoczęciem praktyk należy zapoznać uczniów z przepisami

bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w geodezji, prawami
i obowiązkami pracowników, a także uświadomić możliwość wystąpienia
zagrożeń podczas wykonywania pomiarów terenowych lub
opracowywania ich wyników. Praktyka zawodowa ma przybliżyć
uczniowi zasady prowadzenia geodezyjnych pomiarów terenowych
w warunkach rzeczywistych oraz przygotować do samodzielnej pracy.

Wskazane jest, aby uczniowie pracowali na indywidualnych

stanowiskach pracy celem poznania realnych warunków pracy w różnych
przedsiębiorstwach geodezyjnych. Każde zadanie praktyczne
powierzone uczniowi do wykonania powinno być poprzedzone
instruktażem połączonym z pokazem. Należy wdrażać uczniów do
samodzielnego wykonywania zadań praktycznych, prowadzenia
odpowiedniej dokumentacji oraz dokonywania oceny jakości pracy.

Uczniowie powinni prowadzić dzienniczki praktyk, w których będą

dokonywane zapisy z każdego dnia praktyki dotyczące: stanowiska
pracy, godzin pracy, zakresu wykonywanych czynności, analizy pracy
i wniosków wynikających z realizacji zadań zawodowych.

Praktyki zawodowe powinny odbywać się w ostatnim roku kształcenia.
Celem praktyk zawodowych jest:
− pogłębianie i uzupełnianie wiedzy uczniów zdobytej w czasie zajęć

dydaktycznych w szkole,

− doskonalenie umiejętności w zakresie: organizowania stanowiska

pracy, posługiwania się nowoczesnymi instrumentami stosownymi
w przedsiębiorstwach geodezyjnych, wykonywania pomiarów
geodezyjnych, wykonywania obliczeń geodezyjnych, sporządzania
map i innej dokumentacji geodezyjnej, przestrzegania przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska.

Opiekun praktyki zawodowej powinien:
− właściwie zaplanować poszczególne zajęcia tak, aby uczeń mógł być

włączony w prace poszczególnych zespołów produkcyjnych,

− kontrolować realizację programu praktyk zawodowych,

− wywierać wpływ na kształtowanie dodatnich cech osobowości ucznia

podczas wykonywania zadań zawodowych,

− prowadzić dokumentację praktyk poszczególnych uczniów.
Uczniowie kierowani na praktykę zawodową są obowiązani do:
− przestrzegania przepisów bezpieczeństwa, higieny i prawa pracy,

ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska,

− przestrzegania określonych zaleceń i przepisów obowiązujących na

stanowisku pracy,

− prowadzenia dzienniczka praktyk wg ustalonego wzoru,

− opracowania końcowego sprawozdania z przebiegu odbytej praktyki

zawodowej.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

przez cały czas realizacji programu praktyki, na podstawie określonych
kryteriów.

Kryteria oceniania powinny dotyczyć poziomu oraz zakresu

opanowania przez uczniów umiejętności wynikających
ze szczegółowych celów kształcenia.

W procesie oceniania dominować powinna obserwacja pracy uczniów

oraz ocena efektów tej pracy.

Dokonując oceny pracy uczniów należy uwzględnić:

− przestrzeganie dyscypliny pracy,

− organizację pracy,

− samodzielność podczas wykonywania pracy,

− jakość wykonywanej pracy,

− zaangażowanie ucznia w realizację zadań,

− przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

− postawę zawodową,

− prowadzenie dzienniczka praktyk.

Oceny osiągnięć ucznia dokonuje opiekun praktyki na podstawie

obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania przydzielonych
zadań zawodowych, opinii innych pracowników pod kierunkiem, których
uczeń wykonywał te zadania oraz zapisów w dzienniczku praktyk.

Na zakończenie praktyki zawodowej opiekun powinien przedstawić

uczniowi opinię o jego pracy oraz zapoznać z oceną końcową.
Nadzór i kontrolę przebiegu praktyk zawodowych prowadzi szkoła.

Document Outline