Gospodarka wykazuje wyraźne zmiany poziomu aktywności w czasie.

Ogól wahań występujących w gospodarce można podzielić ze względu na okres fluktuacji:

• dominujący trend

• wahania sezonowe (periodyczne)

• wahania koniunkturalne

• wahania losowe (przypadkowe)

Trend

Jest to ogólna, długookresowa dążność danej wielkości do wzrostu lub spadku, występującą podczas analizowanego okresu.

Trend wykazuje systematyczne i regularne zmiany w ogólnym poziomie danego zjawiska czy procesu. Pokazuje jednocześnie poziom zmiennej endogenicznej, wynikający z oddziaływania na nią pewnych przyczyn:

• zmian podaży czynnika pracy

• zmian podaży rzeczowych czynników produkcji

• postępu technicznego i naukowego

Wahania sezonowe

Wszelkie cykliczne zmiany aktywności gospodarczej o długości cyklu nie przekraczającej roku.

Klasa zjawisk:

• sezonowy charakter produkcji w rolnictwie

• wysokie natężenie produkcji przemysłu spożywczego w okresie dużej podaży surowców rolnych

• sezonowy charakter budownictwa

• duże różnice w poborze energii elektrycznej i gazu miedzy okresami zimowym i letnim

• sezonowy charakter transportu, usług turystycznych, handlu detalicznego Periodyka zmian sezonowych: cykl kwartalny, cykl tygodniowy, cykl dobowy.

Cykl koniunkturalny

Są to powtarzające się ze względną regularnością zmiany aktywności gospodarczej społeczeństwa wyrażające się w ekspansji lub kurczeniu się tej aktywności wokół linii trendu.

Cykliczną przemienność rejestruje się w odniesieniu do:

• Konsumpcji

• Inwestycji

• Zatrudnienia

• Produkcji

• i innych zmiennych

Wahania koniunkturalne rozumiane jako oscylacje w działalności gospodarczej mają cechy wspólne:

• są wynikiem samowzmacniających się mechanizmów wewnętrznych, występujących w gospodarce,

• obejmują swym zasięgiem całą gospodarkę,

• wzrostowe lub spadkowe zmiany wielkości ekonomicznych są oddzielone punktami zwrotnymi, powtarzającymi się ze stosunkowo względną regularnością,

• wahania mają charakter krótko-, a przede wszystkim średniookresowy.

Syntetyczna miarą zmian poziomu aktywności gospodarczej są cykliczne zmiany wielkości PNB.

W procesie gospodarowanie wyróżnia trzy rodzaje współistniejących cykli:

• Krótkie (Kitchina) trwające około 3 lat,

• Średnie (Junglara), trwające od 8 do 11.

• Długie (Kondratiewa) o długości około 55 lat

Wahania losowe

Zdarzenia losowe, zaburzające proces rozwojowy:

• Zmiany klimatyczne

• Klęski żywiołowe

• Konflikty polityczne i militarne

• Nieoczekiwane zmiany w otoczeniu ekonomicznym danej gospodarki

• Wynalazki i nowe produkty