Czas letni

1

Czas letni

Obszary, które przyjęły czas letni Obszary, które kiedyś przyjęły

czas letni, ale obecnie z niego nie korzystają Obszary, na których nie

wprowadzono czasu letniego

Czas letni – to czas lokalny, który dany kraj przyjmuje

dla danego okresu roku, zazwyczaj różniący się o

godzinę od standardowego czasu geograficznego.

Pomysł "czasu letniego" powstał na skutek braku

synchronizacji czasów lokalnych w poszczególnych

krajach - zbyt duża dowolność w ustalaniu czasu

lokalnego.

Zmiany czasu mają spowodować efektywniejsze

wykorzystanie światła dziennego. Latem standardowy

czas geograficzny jest przesuwany o godzinę do przodu

więc czas aktywności człowieka jest lepiej dopasowany

do godzin, w których jest najwięcej światła słonecznego.

Do oznaczania czasu letniego stosowany jest skrót DST pochodzący od ang. określenia Daylight Saving Time. Dla

krajów stosujących czas środkowoeuropejski stosuje się skrót CEST (ang. Central European Summer Time).

Historia

Jako pierwszy o potrzebie stosowania czasu letniego pisał Benjamin Franklin. Jednakże humorystyczna wymowa

tego artykułu sprawiła, że nie zaczęto się do niej stosować (Franklin postulował, by ludzie wstawali i kładli się spać

wcześniej).

Poważnie temat zmiany czasu opisał Brytyjczyk William Willett w broszurce "Waste of Daylight", wydanej w 1907

r. Jednak pomimo znacznego lobby w rządzie brytyjskim, nie udało mu się przeforsować tego pomysłu.

Pionierami we wdrożeniu czasu letniego byli Niemcy. Podczas I wojny światowej, 30 kwietnia 1916 przesunęli

wskazówki zegara o godzinę w przód, a 1 października 1916 o godzinę w tył. Wkrótce potem i Anglicy

zaadaptowali to w swoim kraju. 19 marca 1918 Kongres Stanów Zjednoczonych ustalił podział na strefy czasowe w

USA i wprowadził na czas trwania wojny obowiązek stosowania czasu letniego w celu oszczędności paliwa

służącego do produkcji energii elektrycznej. W Polsce zmiana czasu została wprowadzona w czasie okupacji

hitlerowskiej, następnie w latach 1946-1949, 1957-1964 i nieprzerwanie od 1977 roku.

Do 1995 czas letni w Polsce był odwoływany w ostatnią niedzielę września (a wprowadzany w ostatnią niedzielę

marca tak jak teraz). Wcześniej daty zmiany czasu były ogłaszane w Monitorze Polskim i tak np. w 1964 zmiana

czasu na letni nastąpiła dopiero 31 maja, a na strefowy 27 września.

Czas zimowy

W Czechosłowacji w zimie 1946/1947 zastosowano czas zimowy, kiedy od 1 grudnia 1946 do 23 lutego 1947 czas

został przesunięty o 1 godzinę do tyłu w stosunku do czasu strefowego (więc w odwrotnym kierunku niż czas letni).

[1]

Zalety i wady stosowania czasu letniego

Czas letni sprawia, że słońce (pozornie) wschodzi godzinę później. Gdy dzień trwa 12 godzin (a jasno jest na

godzinę przed i po zachodzie słońca), to w czasie strefowym będą to godziny 5 - 19, natomiast w czasie letnim 6 -

20. Argumentuje się, że bardzo mało ludzi wstaje przed 6 i idzie spać o 19, pojawiają się oszczędności na

oświetleniu.

Czas letni

2

Kolejną teoretyczną zaletą jest zwiększone bezpieczeństwo na drodze. O ile nie udowodniono związku między

zmianą czasu o godzinę a zwiększeniem bezpieczeństwa, o tyle poruszanie się samochodem jest bezpieczniejsze,

gdy jest jasno

[2]

[3]

. Ponadto powroty przed zapadnięciem zmroku są bezpieczniejsze, zmniejsza się również liczba

włamań do budynków

[4]

.

Zakładane oszczędności zmniejszają się w czasie 5 najciemniejszych miesięcy w roku: listopada, grudnia, stycznia,

lutego i marca; później się włącza światło wieczorem, ale za to wcześniej rano. Dlatego zimą wraca się do czasu

podstawowego - w Polsce czasu środkowoeuropejskiego, zwanego także zimowym.

Dla ludzi o ustabilizowanym trybie życia zmiana czasu jest uciążliwa i potrzebują oni nawet kilku dni, by

dostosować swój zegar biologiczny do nowych warunków - analogicznie jak przy podróżach między strefami

czasowymi, chociaż w mniejszym zakresie.

Przeprowadzana dwa razy w roku w Polsce zmiana czasu jest kosztowna i skomplikowana np. w komunikacji

kolejowej - pociągi, które są w trasie od godziny 2. w nocy muszą stanąć na godzinę (na najbliższej stacji na której

mają postój handlowy), aby jechać dalej zgodnie z rozkładem jazdy. Natomiast przy zmianie czasu z zimowego na

letni, wszystkie pociągi, które są w trasie od godziny 2. w nocy, są poopóźniane do 60 minut. Przestawienie się z

czasu letniego na strefowy sprawia problemy również w systemach informatycznych (problemy przeliczania przy

przechowywaniu i wyświetlaniu czasu w zależności od pory roku).

Trudno o jednoznaczne wyniki dotyczące opłacalności zmiany czasu - między innymi ze względu na zmieniające się

zużycie prądu każdego roku oraz zmiany zużycia zależnie od pogody. W Nowej Zelandii zużycie prądu w

pierwszym tygodniu po zmianie zmniejszyło się o 5% ; badania w USA wykazały mniejsze zużycie o 1% każdego

dnia

[4]

. W innym badaniu wybranego stanu USA — Indiany — wyniki mogą sugerować jednak, że zmiana czasu

powoduje więcej strat niż zysków

[5]

.

Przestawianie zegarów

W całej Unii Europejskiej (dyrektywa UE 2000/84/EC

[6]

) w ostatnią niedzielę marca o 1:00 czasu uniwersalnego

(w zależności od strefy czasowej o 22:00 / 00:00 / 01:00 / 02:00 / 03:00 czasu lokalnego) zegary przestawia się

godzinę do przodu, a w ostatnią niedzielę października o 1:00 czasu uniwersalnego (w zależności od strefy

czasowej o 23:00 / 01:00 / 02:00 / 03:00 / 04:00 czasu lokalnego), o godzinę do tyłu.

W Polsce czas letni wprowadzany i odwoływany jest zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 23

grudnia 2008 w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2009-2011

[7]

.

Poprzednie rozporządzenie regulowało kwestie czasu letniego w latach 2004-2008

[8]

.

Zgodnie z rozporządzeniem zmiana czasu polega na zmianie wskazań zegarów z godziny 2 minut 00 na godzinę 3

minut 00, która będzie godziną początkową czasu letniego środkowoeuropejskiego.

Nie w każdym roku zmieniano czas o tej samej godzinie

[9]

. Przykładowo z zarządzenia Prezesa Rady Ministrow z

1962 czas przesunięty w nocy z 26 maja na 27 maja był z godziny 1:00 na godzinę 2:00

[10]

.

Czas letni w Polsce

Czas letni

3

rok

wprowadza się:

odwołuje się:

1946 14 kwietnia

7 października

1947 4 maja

5 października

1948 18 kwietnia

3 października

1949 10 kwietnia

2 października

1957 2 czerwca

29 września

1958 30 marca

28 września

1959 31 maja

4 października

1960 3 kwietnia

2 października

1961 28 maja

1 października

1962 27 maja

30 września

1963 26 maja

29 września

1964 31 maja

27 września

1977 3 kwietnia

25 września

1978 2 kwietnia

1 października

1979 1 kwietnia

30 września

1980 6 kwietnia

28 września

1981 29 marca

27 września

1982 28 marca

26 września

1983 27 marca

25 września

1984 25 marca

30 września

1985 31 marca

15 września

1986 30 marca

28 września

1987 29 marca

27 września

1988 27 marca

25 września

1989 26 marca

24 września

1990 25 marca

30 września

1991 31 marca

29 września

1992 29 marca

27 września

1993 28 marca

26 września

1994 27 marca

25 września

1995 26 marca

24 września

1996 31 marca

27 października

1997 30 marca

26 października

1998 29 marca

25 października

1999 28 marca

31 października

2000 26 marca

29 października

2001 25 marca

28 października

Czas letni

4

2002 31 marca

27 października

2003 30 marca

26 października

2004 28 marca

31 października

2005 27 marca

30 października

2006 26 marca

29 października

2007 25 marca

28 października

2008 30 marca

26 października

2009 29 marca

25 października

2010 28 marca

31 października

2011 27 marca

30 października

2012 25 marca

28 października

2013 31 marca

27 października

Zobacz też

• strefy czasowe

Przypisy

[1] Ustawa nr 212 o czasie zimowym i rozporządzenie rządu nr 213 o wprowadzeniu czasu zimowego (http:/

/

aplikace.

mvcr.

cz/

sbirka-zakonu/

ViewFile.

aspx?type=c&

id=159), Dziennik ustaw i rozporządzeń Republiki Czechosłowackiej (PDF)

[2] Heather Ward, Nigel Shepherd, Sandy Robertson, Mary Thomas: Night-time accidents (http:/

/

www.

iam.

org.

uk/

OneStopCMS/

Core/

CrawlerResourceServer.

aspx?resource=f44c5fb2c4874e219ebb452cf67f7b32&

mode=link&

guid=a20d8e9570844535afb60a9b90ebe590)

(

ang.

)

.

[3] B. Mascialino, S. Garbarino, M.A. Penco, S. Squarcia, F. De Carli: Prophylactic naps can reduce car accidents risk in shift-workers (http:/

/

www.

psychology.

nottingham.

ac.

uk/

IAAPdiv13/

ICTTP2004papers2/

Children &

Adolescents/

Mascialino.

pdf)

(

ang.

)

.

[4] Wiedza i życie, styczeń 2004. Strony 68-69

[5] http:/

/

www.

nber.

org/

~confer/

2008/

EEEs08/

kotchen.

pdf

[6] EUR-Lex - 32000L0084 - PL (http:/

/

eur-lex.

europa.

eu/

LexUriServ/

LexUriServ.

do?uri=OJ:L:2001:031:0021:01:PL:HTML)

[7] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego

środkowoeuropejskiego w latach 2009-2011 ( Dz. U. z 2008 r. Nr 236, poz. 1627 (http:/

/

isap.

sejm.

gov.

pl/

DetailsServlet?id=WDU20082361627))

[8] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2004 r. w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego

środkowoeuropejskiego w latach 2004-2008 ( Dz. U. z 2004 r. Nr 45, poz. 418 (http:/

/

isap.

sejm.

gov.

pl/

DetailsServlet?id=WDU20040450418))

[9] Czasie - na co dzień i w astronomii (http:/

/

www.

astro.

uni.

torun.

pl/

~kb/

Artykuly/

U-PA/

Czas2.

htm#tth_tAb1)

[10] http:/

/

static1.

money.

pl/

d/

akty_prawne/

pdf/

MP/

1962/

32/

MP19620320146.

pdf

Źródła i autorzy artykułu

5

Źródła i autorzy artykułu

Czas letni  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=22860826  Autorzy: Adamt, Adi, Alcik, Aleksander.adamowski, Artisan, Barti 81, Bukaj, Cosmi, Cubinsideme, FortArt, Fotifoto,
Fraximus, Goku122, Goto, Ignacy, Ignasiak, Jacek k, Julo, Kbsc, Kpjas, Kwpolska, LION, Lajsikonik, Lampak, Louve, Ludek, LukKot, M gol, Maikking, Malarz pl, Marcin-m38, Masti, Mciura,
Michalgarbowski, Michał Stoiński, Mmacias, Mzopw, Nux, Odder, Palladinus, Panasiuk, Panek, PawełMM, Pkierski, Plati, Polimerek, Psz, Rabidmoon, Radek68, RoodyAlien, Rozek19, Simek,
Sq7obj, Stok, Stv, Szczepan1990, Szymon Żywicki, Tigga, Voytek s, Wames, WebDude, Wiggles007, Wiktoryn, Woste, Zerro, Łukasz1992, 88 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:DaylightSaving-World-Subdivisions.png  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:DaylightSaving-World-Subdivisions.png  Licencja: GNU Free Documentation License
 Autorzy: Paul Eggert

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

/

creativecommons.

org/

licenses/

by-sa/

3.

0/