Temat: Początki państwa polskiego. Lekcja powtórzeniowa. 

 

Źródło 1. Schemat. Powstanie państwa 

 

 

 

 

Źródło 2. Schemat. Organizacja władzy w państwie pierwszych Piastów 

 

 

 

 

Źródło 3. Ibrahim ibn Jakub, Relacja z podróży do krajów 
słowiańskich [fragment] 

 
[Kraj] Obfituje on w żywność, mięso, miód i rolę orną. Pobierane przez niego [władcę] 
podatki [stanowią] odważniki handlowe. [Idą] one [na] żołd jego piechurów. […] Ma on trzy 
tysiące pancernych [podzielonych] na oddziały, a setka ich znaczy tyle, co dziesięć secin 
innych [wojowników]. […] Oddziałom swoim daje co miesiąc żołd, a w razie potrzeby daje 
im konie, siodła uzdy, broń i wszystko, czego potrzebują. A kto się urodzi, temu władca 
przydziela żołd, czy będzie płci męskiej, czy żeńskiej. Gdy zaś dziecię dorośnie, to jeżeli jest 
chłopcem, żeni go; bierze od jego ojca wiano i wręcza je ojcu tej kobiety. […] Ożenek 
(następuje) u nich wedle uznania ich władcy, nie z wolnego wyboru. Władca bierze na siebie 
całkowite ich utrzymanie. Jest on jak czuły ojciec dla swych poddanych.  
 
Ibrahim ibn Jakub – kupiec żydowski, zajmował się handlem z plemionami słowiańskimi, żył 
w X w.  

 

Ćwiczenia 

 
Na podstawie źródła 1.  
 
1. Wyjaśnij terminy: ród, opole, plemię, państwo. Informacje znajdziesz w Internecie.  
2. Wyjaśnij, jakiego rodzaju więzy łączyły członków rodu, opola, plemienia?  
3. W jaki sposób doszło do powstania państwa?  
 
 
Na podstawie źródła 2.  
 
1. Na podstawie schematu wyjaśnij sposób zarządzania państwem przez monarchę.  
2. Wymień urzędników, z pomocą których sprawował on władzę. Sprawdź, czym zajmowali 
się Ci urzędnicy. Informacje możesz znaleźć w Internecie.  
3. Czym różniły się zadania urzędników centralnych od zadań urzędników lokalnych?  
 
 
Na podstawie źródła 3.  
 
1. Jak autor relacji ocenia wartość bojową drużyny Mieszka I?  
2. Kto utrzymywał wojów?  
3. Co władca zapewniał członkom drużyny?  
4. Jak rozumiesz słowa: Jest on czuły jak ojciec dla swych poddanych?  
5. Państwo pierwszych Piastów było monarchią patrymonialną. Wyjaśnij ten termin. 
Skorzystaj z informacji w Internecie.  

 

Praca domowa 

 
Sprawdź, jak długo istniały w Polsce takie urzędy jak cześnik, stolnik, kasztelan, wojewoda? 
Czy ich kompetencje (zadania) ulegały zmianie?  
 

 
 
!TYTUL  

 

Źródło 1. Rekonstrukcja grodu w Gnieźnie 

 

 

 
[źródło: http://www.eioba.pl/a/27sb/wojsko-polskie-czasy-mieszka-i-i-boleslawa-chrobrego]  

 

Źródło 2. Ibrahim ibn Jakub, Relacja z podróży do krajów 
słowiańskich [fragment] 

 
Słowianie budują w ten sposób przeważną część swoich grodów. Udają się [umyślnie] na łąki 
obfitujące w wodę i zarośla, po czym kreślą tam linię kolistą lub czworoboczną, w miarę tego 
jaki chcą mieć kształt grodu i obszar jego powierzchni, kopią dokoła [rów] i piętrzą wykopaną 
ziemię, umocniwszy ją deskami i drzewem na podobieństwo szańców, aż taki wał osiągnie 
wymiar, jakiego pragną. I odmierzają w nim bramę, z której strony pragną [ją mieć], a chodzi 
się do niej po pomoście z drewna.  

 

 

 

Źródło 3. Nazwy osad służebnych w Polsce pierwszych Piastów 

 
Bartodzieje, Bobrowniki, Grotniki, Kobylniki, Kołodzieje, Piekary, Rybitwy, Sokolniki, 
Szczytniki, Świniary, Zduny  

 

Ćwiczenia 

 
Na podstawie źródeł 1 i 2.  
 
1. Wskaż elementy grodu, które świadczą, że pełniły one funkcje obronne.  
2. Wyjaśnij, jakie inne funkcje pełnił gród?  
3. Kto mieszkał w grodzie?  
4. Dlaczego powstawały podgrodzia?  
5. Kto mieszkał na podgrodziu?  
6. O czym świadczy istnienie kilku podgrodzi?  
7. Z jakiego materiału wykonywano umocnienia grodu?  
8. Wskaż na schemacie podgrodzia Gniezna.  
 
 
Na podstawie źródła 3.  
 
1. Jakie jest pochodzenie (etymologia) nazw osad służebnych?  
2. Do czego byli zobowiązani mieszkańcy osad służebnych?  
3. Wyjaśnij, czym zajmowali się mieszkańcy osad, których nazwy przytoczono.  
 

 

Praca domowa 

 
1. Wymień grupy społeczne mieszkające w monarchii wczesnopiastowskiej i scharakteryzuj 
ich powinności wobec władcy.  
2. Wyjaśnij, co oznacza sformułowanie „dwór wędrujący”?