Zabawy i gry przeciwko agresji i dla dzieci nadpobudliwych.

Prowadzàcy opowiada historyjkê, w trakcie, której wykonywane sà okreúlone ruchy 
– wszystkie dzieci je powtarzajà, mogà wymyúlaã teý wùasne.
„Udajemy siæ dziú w podróý do tajemniczego kraju. Jedziemy dùugo pociàgiem. 
Wreszcie pociàg zatrzymuje siæ, dotarliúmy do Krainy Radoúci. Ludzie, którzy tu 
mieszkajà, sà zawsze radoúni i uúmiechniæci. Cieszà siæ juý od rana, jak tylko 
wstanà. Przeciàgajà siæ z zadowoleniem, witajà siæ z nami z uúmiechem, podskakujà 
do góry z radoúci, obejmujà nas i tañczà z nami dwójkami, trójkami w duýym kole, 
ýadne dziecko nie jest samo...Niestety, musimy jechaã dalej. Wsiadamy do pociàgu 
i jedziemy...nagle robi siæ ciemno. Pociàg staje – dotarliúmy do Krainy Wúciekùoúci. 
Tu mieszkajà ludzie, którzy czujà siæ obraýeni i niesprawiedliwie traktowani. Sà êli 
i zdenerwowani, tupià nogami, potrzàsajà gùowami, úciskajà dùonie w piæúci i woùajà: 
Nie lubiæ ciæ! Wreszcie nasza lokomotywa sapie i wzywa nas do pociàgu. 
Zatrzymujemy siæ, nabieramy duýo powietrza do pùuc...i uspokajamy siæ. Wsiadamy 
do pociàgu i jedziemy dalej...Pociàg zatrzymuje siæ na koñcowej stacji – jesteúmy 
w Krainie Spokoju. Wszyscy ludzie uúmiechajà siæ, poruszajà siæ spokojnie i 
ostroýnie, delikatnie gùaskajà siæ nawzajem, prowadzà siæ za ræce albo siedzà 
spokojnie obok siebie. Jest cicho...”.
Fantazja w czasie podróýowania nie ma granic. Moýna siæ przemieszczaã innym 
úrodkiem lokomocji. W kaýdym jednak przypadku podróý powinna siæ zakoñczyã w 
Krainie Spokoju.
Jak czujà siæ dzieci w trakcie podróýy? Jak czujà siæ po jej zakoñczeniu?

Dzieci majà za zadanie dokoñczyã rozpoczæte przez prowadzàcego zdania np.:
Ä Kiedy jestem wúciekùy, wtedy...
Ä Mój kolega zùoúci mnie, gdy...
Ä Najbardziej zùoúci mnie, gdy...
Ä Kiedy inne dzieci mnie zùoszczà, to...
Ä Ciàgle muszæ...
Ä Mój tata mówi: kiedy inni mnie denerwujà, wtedy...
Ä Moja mama mówi: kiedy inni mnie denerwujà, wtedy...
Ä Kiedy inni sà rozzùoszczeni, wtedy...
Dokoñczenia zdañ sà porównywane i omawiane przez grupæ, poczàtki powinny 

„Podróý do Krainy Wúciekùoúci”

„Wúciekùe poczàtki zdania”

odnosiã siæ do aktualnej sytuacji w grupie. Jeúli wystæpujà konflikty, ãwiczenie to 
jest dobrà okazjà do zastanowienia siæ nad nimi, pomaga teý znaleêã sposób na ich 
rozwiàzanie.

Wiele dzieci wykorzystuje swoje ræce przede wszystkim do bicia, szczypania i 
popychania. Dziæki temu ãwiczeniu doúwiadczajà one tego, ýe rækoma moýna 
równieý nawiàzywaã przyjazne kontakty z innymi ludêmi. Wszyscy siedzà w kole i 
zamykajà oczy. Prowadzàcy mówi, co kaýdy ma robiã:
„Siedzisz bardzo wygodnie, obie stopy opierajà siæ pewnie o podùogæ. Skoncentruj 
siæ na oddechu. Poczuj, jak on przychodzi i odchodzi, przychodzi i odchodzi, 
przychodzi i odchodzi...
Wydychasz caùy swój niepokój i napiæcie. Stajesz siæ spokojny, coraz 
spokojniejszy...Oddychasz gùæboko i równomiernie...Czujesz siæ bardzo 
dobrze...poùóý teraz twojà prawà rækæ na lewej, dotykajàc do niej grzbietem dùoni. 
Poczuj, jak twoja prawa ræka czuje siæ, leýàc na twojej lewej ræce.
Pogùaskaj delikatnie lewym palcem wskazujàcym twojà prawà dùoñ, najpierw po 
kciuku, potem po palcu serdecznym i po maùym palcu, a potem z powrotem po 
wewnætrznej stronie dùoni. Teraz gùaskasz delikatnie wewnætrznà stronæ twojej 
ræki. Czujesz tam pagórki i doliny, rowki i zaokràglenia. Do czego potrzebujesz tej 
dùoni? Co moýesz nià zrobiã, kiedy ona jest taka miækka i odpræýona jak teraz?”
W tym momencie koñczymy ãwiczenie albo zamieniamy dùonie. Zabawæ moýna teý 
przeprowadziã w parach: „Co twoja dùoñ moýe zrobiã z dùonià drugiego dziecka? Co 
moýe ona uczyniã, abyúcie siæ oboje dobrze czuli?” Najpierw uczestnicy powinni 
dobraã siæ samodzielnie parami, tak by utworzyùy je lubiàce siæ osoby. Dopiero, gdy 
wszyscy przyzwyczaja siæ do charakteru tego ãwiczenia, tworzymy przypadkowe 
pary.
Nastæpnie przeprowadzamy koñcowà rozmowæ. Jak dzieci czuùy siæ w trakcie tego 
ãwiczenia i po jego zakoñczeniu? Do czego wykorzystujà one codziennie swoje 
ræce?

Czæsto przypominamy sobie nieprzyjemne doúwiadczenia. Kaýde dziecko jednak z 
pewnoúcià, nauczyùo siæ lub zrobiùo w ostatnim czasie coú pozytywnego, z czego 
moýe byã dumne.

„Ræka nie musi biã”

„Jestem dumny”

Dzieci siedzà w kole i uzupeùniajà po kolei poczàtek zdania: „Jestem dumny z tego, 
ýe...”. Na przykùad:
?  Jestem dumny z tego, ýe odwaýyùem siæ przejúã obok wielkiego, groênie 
wyglàdajàcego psa.
?  Jestem dumny z tego, ýe nie uderzyùem (kogoú), kiedy mnie zdenerwowaù.
?  Jestem dumny z tego, ýe nauczyùem siæ jeêdziã na rowerze.
Nie zmuszamy ýadnego z dzieci do zabrania gùosu. Ale byã moýe równieý 
prowadzàcy zastanowi siæ i opowie, z czego jest dumny.
Czy trudno jest przypominaã sobie cos pozytywnego? Jak czujemy siæ, gdy to 
otwarcie wypowiadamy? Co szczególnie podobaùo siæ dzieciom u innych uczestników 
zabawy? Co mogùyby same równieý kiedyú wypróbowaã?

Dzieci siadajà jedno za drugim w szeregu tak, aby kaýdy mógù swobodnie dosiægnàã 
rækami pleców swojego poprzednika. Uczestnik na samym koñcu rysuje na kartce 
„poufnà wiadomoúã”: symbole, cyfry, litery itp., a nastæpnie odkùada jà w takie 
miejsce, gdzie nikt nie bædzie mógù jej podejrzeã. Dziecko na drugim koñcu 
otrzymuje teý kartkæ i oùówek.
Teraz ostatni uczestnik, autor „poufnej wiadomoúci”, rysuje jà na plecach swojego 
poprzednika. Ten przekazuje jà rækami dalej na plecy nastæpnej osoby – powtarza 
siæ to tak dùugo, aý wszyscy dostanà wiadomoúã.
Ostatnie dziecko zapisuje na kartce, co otrzymaùo. Na koniec porównujemy 
wyjúciowà informacjæ oraz to, co dotarùo do koñca rzædu. Ile z pierwotnej 
wiadomoúci moýna jeszcze rozpoznaã? Jak dzieci czuùy siæ w trakcie owego 
szczególnego transportu? Czy buùo to nieprzyjemne mieã kogoú za plecami i nie 
wiedzieã, co on robi?

„Transport na plecach”

„Jesteúmy wspólnotà”

„Co siæ zmieniùo?”

„Ukryta strona kostki”.

Dzieci próbujà poùàczyã wszystkie swoje imiona na wzór krzyýówki. Imieniem 
wyjúciowym jest za kaýdym razem to, które chcemy podkreúliã. Na przykùad jest 
nowy w grupie, a my chcemy mu pokazaã, ýe jest jednym z nas.
F
K A R O L
Y
D
E L Ý B I E T A
R O
Y M
K A M I L E 
I K U B A
C
H
A N I A
Ù

Celem zabawy jest rozwijanie spostrzegawczoúci pamiæci i koncentracji uwagi, 
umiejætnoúci grupowania przedmiotów wg przyjætego kryterium oraz wzbogacanie 
sùownika dzieci.
Do zabawy potrzebna sà róýne przedmioty np.: ksiàýki, zabawki, klocki, przybory 
szkolne. Przygotowujemy zestaw rekwizytów i pokazujemy dzieciom, omawiamy ich 
nazwy i prosimy o zapamiætanie ich ustawienia. Potem, zgadnie z umowà, dzieci 
zamykajà oczy lub odwracajà siæ, a nauczycielka zmienia ustawienie przedmiotów. 
Zadaniem dzieci jest powiedzieã, jak zmieniùo siæ ustawienie przedmiotów. Moýna 
wprowadziã róýne wersje tej zabawy, np.: chowanie jednego przedmiotu, 
zwiækszanie liczby rekwizytów lub ich przestawienie.

Celem zabawy jest doskonalenie szybkoúci zapamiætywania, rozwijanie 
umiejætnoúci porównywania zbiorów oraz doskonalenie umiejætnoúci strukturyzacji 
przestrzeni. W zabawie wykorzystujemy ýetony i kostkæ z obrazkami.
Na stole leýà ýetony. Dzieci dokùadnie oglàdajà wszystkie rysunki na kostce. Po 
wyrzuceniu kostki dziecko odgaduje obrazek znajdujàcy siæ na ukrytej, 

przylegajàcej do stoùu stronie kostki. Za prawidùowe odgadniæcie zdobywa jeden 
ýeton. Zabawa toczy siæ dalej, aý do wyczerpania ýetonów. Dzieci porównujà liczbæ 
zebranych ýetonów. Wygrywa ten, kto zdobyù ich najwiæcej.

Celem zabawy jest rozluênienie, zmniejszenie napiæcia psychicznego.
Podczas zabawy dzieci chodzà po sali. Prowadzàcy zmienia co jakiú czas polecenia:
a) chodzimy jak ludzie bardzo zmæczeni, smutni, weseli, zamyúleni;
b) chodzimy:
- z otwartym parasolem pod wiatr,
- w gùæbokim úniegu,
- po goràcym piasku
- skaczemy po kamykach w górskim potoku,
c) wymyúlamy gùupie kroki – kaýdy wymyúla úmieszny sposób chodzenia.

Celem zabawy jest rozluênienie, zmniejszenie napiæã, wprowadzenie radosnego 
nastroju w grupie. W zabawie wykorzystujemy zabawkæ pluszowà lub worek do 
ãwiczeñ.
Dzieci stojà w kole zwrócone do siebie twarzami. Prowadzàcy podaje przedmiot, 
który dzieci podajà sobie w taki sposób, jakby ten przedmiot byù:
- bardzo ciæýki,
- goràcy,
- delikatny (kruchy),
- cuchnàcy (úmierdzàcy),
- lekki.
Po kaýdej rundce prowadzàcy zmienia polecenie.

Dzieci w parach siedzà jedno za drugim. Dziecko siedzàce za kolegà wypowiadajàc 
wierszyk – wykonuje ruchy rækoma na plecach kolegi:

- „Sùoñce grzeje” - rozcieranie ràk i przykùadanie ich do pleców
- „Kroczà sùonie” - oklepywanie pleców piàsteczkami
- „Biegnà konie po betonie” - oklepywanie paluszkami
- „Tutaj pùynie kræta rzeczka” - wodzenie dùonià po plecach z góry na dóù

„Chodzenie”

„Podawanie przedmiotu”

„Masaý w parach”.

- „Przeszùa pani na szpileczkach”- naúladowanie opuszkami, kroków
- „Pada drobny deszczyk” - oklepywanie opuszkami palców
- „Czujesz dreszczyk” - delikatny uúcisk szyi.