1
Stanisław Karszyń
GRAMATYKA JĘZYKA NIEMIECKIEGO
Przemyśl 2005
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
1
Stanisław Karszyń
GRAMATYKA JĘZYKA NIEMIECKIEGO
Przemyśl 2005
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
2
Spis treści
Czasowniki...........................................................................................................................................................................................................................4
Odmiana czasowników ................................................................................................................... 4
Tabela czasowników nieregularnych .............................................................................................. 6
Czasowniki rozdzielnie złożone ..................................................................................................... 8
Czasowniki nierozdzielnie złożone .............................................................................................. 10
Czasowniki zwrotne ......................................................................................................................11
Czas przeszły "Imperfekt" .............................................................................................................12
Tryb rozkazujący ...........................................................................................................................13
Czasowniki posiłkowe .................................................................................................................. 15
Czas przeszły Perfekt ....................................................................................................................16
Czas zaprzeszły Plusquamperfekt .................................................................................................17
Bezokolicznik ............................................................................................................................... 18
Czas przyszły Futur II ................................................................................................................... 19
Czas przyszły Futur I .................................................................................................................... 20
Rekcja czasowników......................................................................................................................21
Konjunktiv II - Imperfekt ..............................................................................................................28
Konjunktiv II Plusquamperfekt .....................................................................................................29
Strona bierna.................................................................................................................................. 30
Czasowniki modalne .....................................................................................................................31
IMIESŁOWY......................................................................................................................................................................................................................33
Imiesłów czynny ........................................................................................................................... 33
Imiesłów bierny .............................................................................................................................34
Przydawka rozwinięta ...................................................................................................................35
Liczebniki...........................................................................................................................................................................................................................36
Liczebniki główne .........................................................................................................................36
Liczebniki porządkowe .................................................................................................................37
Przyimki.............................................................................................................................................................................................................................39
Przyimki z biernikiem ...................................................................................................................39
Przyimki z celownikiem ............................................................................................................... 40
Przyimki z biernikiem i celownikiem............................................................................................ 41
Przyimki z dopełniaczem ..............................................................................................................42
Przymiotniki.......................................................................................................................................................................................................................
43
Odmiana przymiotnika po rodzajniku określonym .......................................................................43
Odmiana przymiotnika po rodzajniku nieokreślonym ..................................................................44
Odmiana przymiotnika bez rodzajnika ......................................................................................... 45
Stopniowanie przymiotników ....................................................................................................... 46
Rekcja przymiotników .................................................................................................................. 47
Przysłówek.........................................................................................................................................................................................................................49
Stopniowanie przysłówków. ......................................................................................................... 49
Przysłówki zaimkowe.................................................................................................................... 50
Rodzajniki..........................................................................................................................................................................................................................51
Ogólnie o rodzajnikach ................................................................................................................. 51
Odmiana rodzajnika określonego ................................................................................................. 52
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
3
Odmiana rodzajnika nieokreślonego .............................................................................................53
Użycie rodzajników ...................................................................................................................... 54
Rzeczowniki........................................................................................................................................................................................................................
55
Deklinacja mocna.......................................................................................................................... 55
Deklinacja słaba ............................................................................................................................ 56
Deklinacja mieszana ..................................................................................................................... 57
Nazwy samochodów ..................................................................................................................... 58
Odmiana imion własnych ............................................................................................................. 59
Liczba mnoga rzeczowników ....................................................................................................... 60
Zaimki................................................................................................................................................................................................................................61
Zaimki osobowe ............................................................................................................................61
Zaimek nieosobowy ...................................................................................................................... 62
Zaimek dzierżawczy ..................................................................................................................... 63
Zaimki wskazujące ....................................................................................................................... 64
Zaimki nieokreślone ..................................................................................................................... 65
Zdania................................................................................................................................................................................................................................66
Zdanie oznajmujące
............................................................................................................................................................................................................................................
66
Zdania przeczące ...........................................................................................................................67
Zdania złożone współrzędnie ........................................................................................................68
Zdania pytające ............................................................................................................................. 69
Zdania czasowe .............................................................................................................................70
Zdania warunkowe ........................................................................................................................71
Zdania skutkowe ........................................................................................................................... 72
Zdania okolicznikowe przyczyny ................................................................................................. 73
Zdania przyzwalające ....................................................................................................................74
Zdania okolicznikowe celu ........................................................................................................... 75
Zdania okolicznikowe sposobu .....................................................................................................76
Zdania przydawkowe (względne) ................................................................................................. 77
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
4
Czasowniki
Odmiana czasowników
Każdy czasownik składa się z tematu i końcówki (
-en, -ern
lub
-eln
)
Ze względu na sposób odmiany można podzielić czasowniki niemieckie na mocne i słabe.
Te ostatnie stanowią większość. Czasowniki według odmiany słabej odmieniamy dodając
do tematu następujące końcówki:
Odmiana słaba
ich wohn
e
wir wohn
en
du wohn
st
ihr wohn
t
er,sie,es wohn
t
sie, Sie wohn
en
Dodatkowe -e-
Jeżeli temat czasownika kończy się na
-d, -t
to przed końcówką w 2 i 3 os. lp. i 2 os. l.mn.
dodajemy dodatkowe "
-e-
".
ich arbeit
e
wir arbeit
en
du arbeite
st
ihr arbeite
t
er,sie,es arbeite
t
sie, Sie arbeit
en
Podobna zasada dotyczy czasowników, których temat kończy się na
-m, -n
i
poprzedzającą je literą jest inna spółgłoska (z wyjątkiem
-r-. -l-
)
ich atmt
e
wir atm
en
du atme
st
ihr atme
t
er,sie,es atme
t
sie, Sie atm
en
Bez końcówki w os.lp.
Jeśli temat kończy się na
-s, -x, -ß, -tz, -z
to wówczas w drugiej osobie liczby pojedynczej
dodajemy jedynie końcówkę -t:
ich tanz
e
wir tanz
en
du tanz
t
ihr tanz
t
er,sie,es tanz
t
sie, Sie tanz
en
Odrzucenie -e- z tematu
Jeśli temat czasownika kończy się na
-eln
to w 1 os. lp. odrzuca się
-e-
z tematu. W liczbie
mnogiej zamiast
-en
dodaje się tylko
-n
. Podobnie odmianiają się czasowniki zakończone
na
-ern
. W przypadku jednak tych czasowników w 1 os. lp. odrzucenie samogłoski
-e-
w temacie nie jest obowiązkowe.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
5
ich klingl
e
wir klingel
n
du klingel
st
ihr klingel
t
er,sie,es klingel
t
sie, Sie
klingel
n
ODMIANA MOCNA
Odmiany czasowników mocnych najlepiej nauczyć się na pamięć. W wielu przypadkach
poza dodaniem końcówki, czasownik zmienia również samogłoskę rdzenną, np.: helfen,
zmienia samogłoskę
e
na
i
w 2 i 3 os. l.p.
ich helf
e
wir helf
en
du h
i
lf
st
ihr helf
t
er,sie,es h
i
lf
t
sie, Sie helf
en
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
6
Tabela czasowników nieregularnych
Bezokolicznik Znaczenie
Czas
teraź.
3 os
Forma
Imperfekt
3 os.
Imiesłów Partizip
II
Czasownik
posiłkowy
befehlen
rozkazać
befiehlt
befahl
befohlen
haben
backen
piec
bäckt
buk / backte gebacken
haben
beginnen
zaczynać
beginnt
begann
begonnen
haben
beißen
gryźć
beißt
biss
gebissen
haben
bewegen
nakłaniać
bewegt
bewog
bewogen
haben
biegen
giąć
biegt
bog
gebogen
haben
bieten
oferować
bietet
bot
geboten
haben
binden
wiązać
bindet
band
gebunden
haben
bitten
prosić
bittet
bat
gebeten
haben
blasen
dmuchać
bläst
blies
geblasen
haben
bleiben
zostać
bleibt
blieb
geblieben
sein
braten
piec /
smażyć
brät
briet
gebraten
haben
brechen
łamać
bricht
brach
gebrochen
haben
brennen
palić się
brennt
brannte
gebrannt
haben
bringen
przynosić
bringt
brachte
gebracht
haben
denken
myśleć
denkt
dachte
gedacht
haben
dürfen
móc
darf
durfte
gedurft
haben
empfangen
przyjąć
empfängt
empfing
empfangen
haben
empfehlen
polecić
empfiehlt
empfahl
empfohlen
haben
erschrecken
przestraszyć
się
erschrickt
erschrak
erschrocken
sein
essen
jeść
isst
aß
gegessen
haben
fahren
jechać
fährt
fuhr
gefahren
sein
fallen
upadać
fällt
fiel
gefallen
sein
fangen
chwytać
fängt
fing
gefangen
haben
finden
znajdować
findet
fand
gefunden
haben
fliegen
latać
fliegt
flog
geflogen
sein
fliehen
uciekać
flieht
floh
geflohen
sein
fließen
płynąć
fließt
floss
geflossen
sein
fressen
pożerać
frisst
fraß
gefressen
haben
frieren
marznąć
friert
fror
gefroren
haben
geben
dawać
gibt
gab
gegeben
haben
gehen
iść
geht
ging
gegangen
sein
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
7
gewinnen
wygrać
gewinnt
gewann
gewonnen
haben
gießen
lać
gießt
goss
gegossen
haben
gleiten
sunąć,
ślizgać się
gleitet
glitt
geglitten
sein
graben
kopać
gräbt
grub
gegraben
haben
greifen
chwytać
greift
griff
gegriffen
haben
haben
mieć
hat
hatte
gehabt
haben
halten
trzymać
hält
hielt
gehalten
haben
hängen
wisieć
hängt
hing
gehangen
haben
heben
podnieść
hebt
hob
gehoben
haben
heißen
nazywać się heißt
hieß
geheißen
haben
helfen
pomagać
hilft
half
geholfen
haben
kennen
znać
kennt
kannte
gekannt
haben
klingen
brzmieć
klingt
klang
geklungen
haben
kommen
przychodzić kommt
kam
gekommen
sein
können
móc
kann
konnte
gekonnt
haben
laden
ładować
lädt
lud
geladen
haben
lassen
zostawić
lässt
ließ
gelassen
haben
laufen
biec
läuft
lief
gelaufen
sein
leiden
cierpieć
leidet
litt
gelitten
haben
leihen
pożyczać
leiht
lieh
geliehen
haben
lesen
czytać
liest
las
gelesen
haben
liegen
leżeć
liegt
lag
gelegen
haben
lügen
kłamać
lügt
log
gelogen
haben
messen
mierzyć
misst
maß
gemessen
haben
mögen
lubić
mag
mochte
gemocht
haben
müssen
musieć
muss
musste
gemusst
haben
nehmen
brać
nimmt
nahm
genommen
haben
nennen
nazywać
nennt
nannte
genannt
haben
raten
radzić
rät
riet
geraten
haben
reißen
rwać
reißt
riss
gerissen
haben
reiten
jeździć
konno
reitet
ritt
geritten
sein
rennen
pędzić
rennt
rannte
gerannt
sein
riechen
wąchać
riecht
roch
gerochen
haben
rufen
wołać
ruft
rief
gerufen
haben
schaffen
stworzyć
schafft
schuf
geschaffen
haben
scheiden
dzielić
scheidet
schied
geschieden
haben
scheinen
świecić
scheint
schien
geschienen
haben
schieben
przesuwać
schiebt
schob
geschoben
haben
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
8
schießen
strzelać
schießt
schoss
geschossen
haben
schlafen
spać
schläft
schlief
geschlafen
haben
schlagen
bić
schlägt
schlug
geschlagen
haben
schließen
zamykać
schließt
schloss
geschlossen
haben
schmelzen
topnieć
schmilzt
schmolz
geschmolzen
sein
schneiden
ciąć
schneidet
schnitt
geschnitten
haben
schreiben
pisać
schreibt
schrieb
geschrieben
haben
schreien
krzyczeć
schreit
schrie
geschrien
haben
schweigen
milczeć
schweigt
schwieg
geschwiegen
haben
schwimmen
pływać
schwimmt
schwamm
geschwommen
sein
sehen
widzieć
sieht
sah
gesehen
haben
sein
być
ist
war
gewesen
sein
senden
wysyłać
sendet
sandte
gesandt
haben
singen
śpiewać
singt
sang
gesungen
haben
sitzen
siedzieć
sitzt
saß
gesessen
haben
sprechen
mówić
spricht
sprach
gesprochen
haben
springen
skakać
springt
sprang
gesprungen
sein
stechen
kłuć
sticht
stach
gestochen
haben
stecken
tkwić
steckt
stak
gesteckt
haben
stehen
stać
steht
stand
gestanden
haben
stehlen
kraść
stiehlt
stahl
gestohlen
haben
steigen
wznosić się steigt
stieg
gestiegen
sein
sterben
umierać
stirbt
starb
gestorben
sein
stinken
śmierdzieć
stinkt
stank
gestunken
haben
streichen
skreślać
streicht
strich
gestrichen
haben
streiten
kłócić się
streitet
stritt
gestritten
haben
tragen
nieść
trägt
trug
getragen
haben
treffen
spotykać
trifft
traf
getroffen
haben
treiben
pędzić
treibt
trieb
getrieben
haben
trinken
pić
trinkt
trank
getrunken
haben
tun
czynić
tut
tat
getan
haben
verderben
psuć
verdirbt
verdarb
verdorben
haben
vergessen
zapominać vergisst
vergaß
vergessen
haben
verlieren
tracić
verliert
verlor
verloren
haben
wachsen
rosnąć
wächst
wuchs
gewachsen
sein
waschen
prać / myć
wäscht
wusch
gewaschen
haben
werden
stawać się
wird
wurde
geworden
sein
werfen
rzucać
wirft
warf
geworfen
haben
wiegen
ważyć
wiegt
wog
gewogen
haben
wissen
wiedzieć
weiß
wusste
gewusst
haben
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
9
wollen
chcieć
will
wollte
gewollt
haben
ziehen
ciągnąć
zieht
zog
gezogen
haben
Czasowniki rozdzielnie złożone
Czasowniki rozdzielnie złożone to takie czasowniki, które składają się z przedrostków i
czasowników głównych. Przedrostki są akcentowane i często posiadają samodzielne
znaczenie. Do najczęściej spotykanych przedrostków należą:
ab- an- auf-, aus-, bei-, ein-,
fest- hin-, her-, los-, mit-, vor- weg-, zu-, zurück- zusammen.
W zdaniach głównych (w czasie terażniejszym, przeszłym Imperfekt lub w trybie
rozkazującym) przedrostek oddziela się od czasownika i stoi na końcu zdania:
np.: Die Schüler machen ihre Hefte zu.
W imiesłowie czasu przeszłego Partizip II przedrostek "
ge
" stoi pomiędzy tematem
czasownika, a rozdzielającym się przedrostkiem, np.:
aufmachen -> aufgemacht
W zdaniach pobocznych nie rozdziela się przedrostków:
np.: Er hat gesagt, dass der Bus erst in 20 Minuten abfährt.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
10
Czasowniki nierozdzielnie złożone
Pewna grupa czasowników nie rozdziela się według takich zasad jak typowe czasowniki
rozdzielnie złożone.
Do czasowników nierozdzielnie złożonych zaliczamy takie, które mają następujące
przedrostki:
•
be-
bekommen
•
ge-
gefallen
•
emp-
empfehlen
•
ent-
entstehen
•
miss-
missbrauchen
•
er-
erklären
•
ver-
vergessen
•
zer-
zerstören
Przykłady użycia:
Die Oma erzählt schöne Geschichten.
Die Bomben haben die Stadt zerstört.
Ich vergesse immer, die Hausaufgaben zu machen.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
11
Czasowniki zwrotne
Czasownikom zwrotnym towarzyszy zaimek zwrotny "
sich
" -"się", który w odróżnieniu od
języka polskiego jest odmieniany.
ich freue
mich
wir freuen
uns
du freust
dich
ihr freut
euch
er,sie,es freut
sich
sie, Sie freuen
sich
W powyższym przykładzie zaimek zwrotny "
sich
" przetłumaczymy jako "się", jeśli jednak
tłumaczymy go na język polski jako "sobie" i występuje w zdaniu dodatkowo rzeczownik
(lub zaimek osobowy) w bierniku, to zaimek zwrotny "
sich
" odmieniamy następująco:
ich wasche
mir
die Hände
wir waschen
uns
die Hände
du wäschst
dir
die Hände
ihr wascht
euch
die Hände
er,sie,es wäscht
sich
die
Hände
sie, Sie waschen
sich
die
Hände
Należy również pamiętać, że czasami zaimek zwrotny występuje jedynie w słowie polskim,
a w niemieckim odpowiedniku go nie ma lub odwrotnie:
np.: sich erholen -odpoczywać
sich setzen - siadać
spielen - bawić się
lernen - uczyć się
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
12
Czas przeszły "Imperfekt"
Imperfekt używany jest w opowiadaniach, relacjach, opisach, dłuższych ciągłych
wypowiedziach, często w języku pisanym.Czasowniki słabe tworzą Präteritum przez
dodanie do tematu końcówki
-te
.
np.: lernen - lernt
-te.
kaufen - kauf
-te.
Jeżeli temat kończy się na
-t, -d
lub grupę spółgłoskową zakończoną głoskami
-m, -n
, to przed końcówką
-te.
dodaje się
-e
.
np.:
arbeiten - arbeit
e
te
bilden - bild
e
te
öffnen - öffn
e
te
l.p.
l.mn.
ich lern
te
wir lern
ten
du lern
test
ihr lern
tet
er, sie, es lern
te
sie, Sie lern
ten
Czasowniki mocne charakteryzują się tym, że swoje formy podstawowe tworzą w sposób
nieregularny. Tak jest też w przypadku czasu Imperfekt. Należy więc nauczyć się form
podstawowych na pamięć. Listę najważniejszych czasowników mocnych wraz z ich
formami podstawowymi znajdziesz powyżej.
Formy Imperfekt czasowników mocnych również podlegają odmianie. Podobnie, jak w
przypadku czasowników słabych 1 i 3 osoba 1. poj. jest taka sama.
l.p.
l.mn.
ich schrieb
--
wir schrieb
en
du schrieb
st
ihr schrieb
t
er, sie, es schrieb
--
sie, Sie schrieb
en
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
13
Tryb rozkazujący
Formy trybu rozkazującego w języku niemieckim tworzymy:
- dla 2 osoby liczby pojedynczej: Ucz się niemieckiego - Lern(e) Deutsch!
- dla 2 osoby liczby mnogiej: Uczcie się niemieckiego! - Lernt Deutsch!
- jako formę grzecznościową: Niech się Pan(Pani,Państwo) uczy niemieckiego - Lernen
Sie Deutsch
- dla 1 osoby liczby mnogiej: Uczmy się niemieckiego - Lernen wir Deutsch!
Tryb rozkazujący dla 2 os. l.p.
Tworzymy przez odrzucenie końcówki odmiany 2 os. l. p. i pominięcie zaimka osobowego:
du sagst -> Sag! (przykład czasownika słabego)
du sprichst -> Sprich! (przykład czasownika mocnego)
Należy zapamiętać, że czasowniki mocne nie mają przegłosu w trybie rozkazującym.
Dlatego mówimy:
du fährst -> Fahr!
du schläfst -> Schlaf!
Jeśli czasownik ma zmianę samogłoski rdzennej np.: "
e
" na "
i
" lub "
ie
" w trybie
oznajmującym, to należy również zachować tę zmianę w trybie rozkazującym.
Dawniej obserwowano tendencję, że do form trybu rozkazującego dodawano końcówkę
-e
. Obecnie dodaje się ją tylko w przypadku przypadkach, w których po odrzuceniu
końcówki 2. os. l. p. trudno jest wymówić taki czasownik. Do tej grupy należą czasowniki,
których rdzeń kończy się na
-d-, -t-, -ig
lub gdy temat czasownika kończy się na
-m-, -n-
i
są one poprzedzone również inną spółgłoską (z wyjątkiem
-l-,-r-
).
np.: rechnen -> Rechne!
öffnen -> Öffne!
ALE: lernen -> Lern! lub Lerne!
Tryb rozkazujący dla 2 os. l.mn.
Aby utworzyć formę trybu rozkazującego wystarczy od formy trybu oznajmującego
odrzucić jedynie zaimek:
ihr sagt -> Sagt!
ihr sprecht -> Sprecht!
Tryb rozkazujący dla formy grzecznościowej "Sie"
Tworzymy przez zamianę na szyk przestawny. Forma czasownika pozostaje bez zmian:
Sie sagen -> Sagen Sie! Sie sprechen -> Sprechen Sie!
W przypadku czasowników posiłkowych "haben", "sein" i "werden" najlepiej form nauczyć
się na pamieć:
2 os. l. p. du hast... -> Hab ...!
2 os. l. mn. ihr habt... -> Habt ...!
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
14
f. grzeczn. Sie haben... -> Haben Sie ...!
du bist ...-> Sei ...!
ihr seid ...-> Seid ...!
f. grzeczn. Sie sind... -> Seien Sie ...!
du wirst... -> Werde...!
ihr werdet... -> Werdet...!
f. grzeczn. Sie werden... -> Werden Sie ...!
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
15
Czasowniki posiłkowe
Czasowniki posiłkowe
haben, sein, werden
są używane do tworzenia czasów złożonych
(Perfekt, Plusquamperfekt) oraz strony biernej w języku niemieckim (Passiv). Ich formy są
nieregularne i najlepiej nauczyć się ich na pamięć.
haben
sein
werden
ich habe
ich bin
ich werde
du hast
du bist
du wirst
er, sie, es
hat
er, sie, es
ist
er, sie, es
wird
wir haben
wir sind
wir werden
ihr habt
ihr seid
ihr werdet
sie, Sie
haben
sie, Sie
sind
sie, Sie
werden
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
16
Czas przeszły Perfekt
Czas przeszły Perfekt tworzy się za pomocą czasownika posiłkowego haben lub sein,
który jest odmieniany w czasie teraźniejszym oraz imiesłowu czasu przeszłego [Partizip II],
który jest nieodmienny i stoi na końcu zdania, np.:
Ich habe gestem ein Auto gekauft. (Kupiłem wczoraj samochód.)
Wir sind schon zurückgekommen. (Już wróciliśmy.)
Czas Perfekt używany jest zazwyczaj w rozmowach.
Wybór czasownika posiłkowego:
HABEN
stosuje się w przypadku:
- czasowników wymagającuch dopełnienia w bierniku np. Der Lehrer hat den Schüler
gefragt.
- czasowników zwrotnych, np.:Sie haben sich sehr beeilt.
- czasowników, które nie wymagają dopełnienia w bierniku, ale nie oznaczają też ruchu
lub zmiany stanu, np. Hier hat ein großer Tisch gestanden.
- czasowników nieosobowych np. Es hat bei uns stark geregnet.
- czasowników modalnych,np.: Wir haben dich anrufen sollen.
Należy czasownikiem posiłkowym jest zawsze haben, ale na końcu zdania stoją dwa
bezokoliczniki. Podobnie jest przy helfen, hören,sehen, lassen
np.: Wir haben der Mutter die Wohnung aufräumen helfen.
SEIN
stosuje się w przypadku:
- czasowników nie wymagających dopełnienia w bierniku, które oznaczają ruch lub zmianę
stanu, np.:
Meine Eltern sind nach Rom gefahren. - czasowników sein, werden, bleiben, np.: Es ist
dunkel geworden.
Jest też pewna grupa czasowników, które w zależnośći od znaczenia tworzą Perfekt z
czasownikiem posiłkowym "HABEN" lub "SEIN".
np.: Ich habe das Auto in die Garage gefahren. - Zaprowadziłęm samochód do garażu
Ich bin mit dem Auto nach Deutschland gefahren. -Pojechałem do Niemiec samochodem
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
17
Czas zaprzeszły Plusquamperfekt
Czas zaprzeszły Plusquamperfekt tworzy się za pomocą czasownika posiłkowego haben
lub sein, które są odmieniane w czasie Imperfekt oraz za pomocą imiesłowu czasu
przeszłego - Partizip II, który stoi na końcu zdania.
Czas ten stosuje się bardzo rzadko, używamy go, aby wyrazić przeszłę zdarzenie, które
wydarzyło się wcześniej niż inna czynność, np.:
Ich sollte das Abitur bestehen. Ich hatte sehr fleißig gelernt.
Powinienem zdać maturę. Uczyłem się bardzo pilnie.
Czynność "uczenia się" w tym zdaniu była wsześniejsza niż fakt egzaminu, dlatego też
wyrażona ona jest za pomocą czasu Plusquamperfekt.
Czas ten musimy obowiązkowo użyć w zdaniach czasowych ze spójnikiem: nachdem, np.:
Nachdem ich das Studium absolviert hatte, begann ich bei einer Firma zu arbeiten. - Po
tym jak skończyłem studia, zacząłem pracować w firmie. (czynnością wsześniejszą było
studiowanie, a dopiero potem praca)
Nachdem du die Aufnahmeprüfung bestanden hast, kannst du an einer Uni studieren. -
Jak zdasz egzamin wstępny, możesz studiować na uniwersytecie. (Wcześniejszą
czynnością jest zdanie egzaminu, a dopiero potem studiowanie.)
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
18
Bezokolicznik
Czasownik w języku niemieckim ma cztery formy bezokolicznika:
- bezokolicznik I strony czynnej - schreiben
- bezokolicznik II strony czynnej - geschrieben haben
- bezokolicznik I strony biernej - geschrieben werden
- bezokolicznik II strony biernej - geschrieben worden sein
Bezokolicznik bez "zu" występuje:
- po czasownikach modalnych, np.: Ich kann gut schwimmen
- Po czasownikach wyrażających postrzeganie (sehen, hören, fühlen, spüren), np.:Ich
höre die Vögel singen.
- Po czasownikach zonaczających ruch (fahren, gehen), np.:Das Kind geht schlafen.
- Po czasownikach: helfen, heißen, lassen, lernen, lehren, , np.: Ich lerne Rad fahren
- Po czasowniku haben z określeniem miejsca wyrażónym przez czasowniki:stehen,
liegen, hängen np.: Ich habe mein Auto in der Garage stehen.
- Jeśli czasownik występuje w funkcji podmiotu zdania i nie jest rozwinięty w zdanie
bezokolicznikowe za pomocą innych określeń, np.: Irren ist menschlich - Mylić się jest
rzeczą ludzką
Bezokolicznik z 'zu'
Wyraz 'zu' występuje bezpośrednio przed czasownikiem prostym lub nierozdzielnie
złożonym i nie jest tłumaczony na język polski. Przy czasownikach rozdzielnie złożonych
zu występuje między przedrostkiem a rdzeniem czasownika (aufzustehen). Przy
bezokolicznikach złożonych 'zu' występuje przed ostatnim wyrazem (gefragt zu haben).
Bezokolicznik z 'zu' występuje po wszystkich czasownikach z wyjątkiem wymienionych
wyżej: - po czasownikach samodzielnych, np.:
Er beginnt zu lernen.
- po wyrażeniach rzeczownikowych lub przymiotnikowych, np.:
Ich habe die Absicht, ins Ausland zu fahren.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
19
Czas przyszły Futur II
Czas Futur II jest czasem złożonym. Składa się z:
- odmienionego w czasie teraźniejszym, w odpowiedniej osobie i liczbie czasownika
posiłkowego 'werden'
- imiesłowu czasu przeszłego (Partizip II) danego czasownika
- bezokolicznik 'haben' lub 'sein'(w zależności tego z jakim czasownikiem posiłkowym
łączy się dany czasownik czasie Perfekt)
ich
werde gelernt haben
wir
werden gelernt haben
du
wirst gelernt haben
ihr
werdet gelernt haben
er/sie/es
wird gelernt haben
sie/Sie
werden gelernt haben
ich
werde gefahren sein
wir
werden gefahren sein
du
wirst gefahren sein
ihr
werdet gefahren sein
er/sie/es
wird gefahren sein
sie/Sie
werden gefahren sein
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
20
Czas przyszły Futur I
Czas Futur I jest czasem złożonym. Służy do wyrażania zdarzeń, które wydarzą się w
przyszłości. Składa sie z odmienionej w odpowiedniej osobie i liczbie formie czasownika
'werden' oraz bezokolicznika danego czasownika. Odmienny jest tylko czasownik 'werden',
który pełni rolę czasownika posiłkowego.
1. ich werde fernsehen
1. wir werden fernsehen
2. du wirst fernsehen
2. ihr werdet fernsehen
3. er/sie /es wird fernsehen
3. sie/Sie werden fernsehen
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
21
Rekcja czasowników
Rekcja wybranych czasowników w języku niemieckim:
abfinden sich mit
pogodzić się z
abhängen von
zależeć od
Abschied nehmen von
pożegnać się z
absehen von
abstrachować od
achten auf + Akk.
uważać na
anfangen mit
zaczynać
angesehen bei
poważany
Angst haben um
bać się o
Angst haben vor
baćsię czegoś
ankommen auf + Akk.
zależeć od
ankommen in + Dat.
przybyć do
anrufen bei
zatelefonować do
anstehen nach
stać w kolejce po co?
antworten auf + Akk.
odpowiadać na
arbeiten an + Dat.
pracować nad
arm an + Dat.
biedny w
aufhören mit
skończyć,przestawać z
aufmerksam machen auf
+ Akk.
zwracać uwagę na
aufpassen auf + Akk.
uważać na
aufregen sich über +
Akk.
denerwować się
auswirken sich auf +
Akk.
oddziaływać na
ärgern sich über + Akk. złościć się
basieren auf + Dat.
operać się na
bedanken sich für
podziękować komuś za
befasen sich mit
zajmować się czym?
befreien von
uwolnić od
begeistert von
zachwycony z
beginnen mit
zaczynać
begrenzen sich auf +
Akk.
ograniczać się do
beharren auf + Dat.
obstawać przy czym?
beitragen zu
przyczyniać się do
beiziehen sih auf + Akk. odnosić się do
bekannt für
znany z
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
22
bekannt mit
zapoznany z
bekant bei
znany wśród
beklagen sich bei
uskarżać sie komu?
beklagen sich über +
Akk.
uskarżać się na co?
bekümmert über
zatroskany o
beleidigt über + Akk.
obrażony o
beliebt bei
lubiany wśród
bemühen sich um
starać się o
beneiden um
zazdrościć (komuś) czegoś
berechtigen zu
uprawniać do
berichten über + Akk.
relacjonować
berichten von
relacjonować co?
berufen sich auf + Akk. powoływać się na
beruhen auf + Dat.
opierać się na
beschäftigen sich mit
zajmować się czymś
beschränken sich auf +
Akk.
ograniczać się do
beschweren sich bei
uskarżać się komuś
beschweren sich über +
Akk.
uskarżać się na
besessen von
opętany przez
bestehen auf + Dat.
obstawać przy czym?
bestehen aus
składać się z
bestehen in + Dat.
polegać na
beteiligen sich an + Akk. uczestniczyć w
beunruhigt über + Akk. zaniepokojony z powodu
bewerben sich um
ubiegać się o
bitten um
prosić o
blaß vor
blady z
bleiben bei
pozostać przy
böse auf
zły na
bürgen für
gwarantować coś
danken für
dziękować za
denken an + Akk.
myśleć o
denken über + Akk.
sądzić o czym?
diskutieren über + Akk. dyskutować o
duften nach
pachnieć czymś
eifersüschtig auf + Akk. zazdrosny o
eigen sich für
nadawać się do
eignet sich zu
nadawać się do
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
23
Eindruck machen auf +
Akk.
robić wrażenie na
einladen in + Akk.
zapraszać do
einladen zu
zapraszać do
einsetzen sich für
opowiadać się za
einstellen sich auf + Akk. nastawić się na
einteilen in + Akk.
podzielić na
eintrefen in + Dat.
przybyć do
eintreten in + Akk.
wejść do
entchließen sich zu
zdecydować się na
entscheiden sich für
zdecydować się na
entscheiden über + Akk. decydować o
entschtehen aus
powstawać z
entschuldigen sich (bei
jmd.) für
usprawiedliwiać się ( przed
kimś ) za coś
entsetzt über + Akk.
przerażony
entwickeln sich zu
rozwinąć się
erfahren von
dowiedzieć się o
erfreut über
ucieszony z
ergeben sich aus
wynikać z
erholen sich von
odpocząć, wydobrzeć
erinnern sich an + Akk. przypominać sobie
erkennen an + Dat.
rozpoznać po
erkranken an + Dat.
zachorować na
erkundigen sich bei
dowiadzwać się
erkundigen sich nach
dowiadywać się
erzählen von
opowiadać o
es geht um
chodzi o
es handelt sich um
chodzi o
fähig zu
zdolny do
fehlen an + Dat.
brakować czego?
fertig mit
gotowy z
fertig zu
gotowy do
folgen aus
wynikać z
fragen nach
pytać o
frei von
wolny od
freuen sich auf + Akk.
cieszyć się na
freuen sich über + Akk. cieszyć się z
freundlich zu
miły dla
froh über + Akk.
zadowolny z
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
24
führen zu
prowadzić do
fürchten sich vor
bać się czego?
füttern mit
karmić zwierzęta czym?
garantieren jmd für
gwarantować za
gegen sein für
być przeciw czemu?
gehören zu
należeć do
gelten für
odnosić się do
geraten in + Akk.
popaść w
gewinnen an + Dat.
zyskiwać na
gewöhnen sich an +
Akk.
przyzwyczaić się do
glauben an + Akk.
wierzyć w
glücklich über + Akk.
zadowolny z
gratulieren zu
składać życzenia z okazji
greifen nach
sięgać po
grenzen an + Akk.
graniczyć z
halten für
uważać za
halten sich an + Akk.
trzymać się czegoś
halten von
sšdzić o
handeln von
traktować oczymś
handelt sich (es) um
chodzi o
hängen sich an + Dat.
być przywiązanym do kogoś
hängen von
zależeć od
helfen bei
pomagać w
herauskommen bei
wynikać z
herrschen über + Akk.
panować nad
hinweisen auf + Akk.
zwrócić uwagę na
hoffen auf + Akk.
mieć nadzieję na
hören von
słyszeć o
informieren über + Akk. informować o
interessieren sich für
interesować się
irren sich in + Dat.
pomylić się w
kandidiren für
kandydować do
kämpfen für Freund
walczyć o
kämpfen gegen
walczyć przeciw
kämpfen mit
walczyć u boku
kämpfen um
walczyć o
klagen über + Akk.
skarżyć się na
klopfen an + Akk.
pukać do
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
25
konzentrieren sich auf +
Akk.
koncentrować się na
kümmern sich um
troszczyć się o
lachen über + Akk.
śmiać się z
leiden an + Dat.
cierpieć na
leiden unter + Dat.
cierpieć z powodu
liefern an + Akk.
dostarczać komuś
liegen an + Dat.
zależeć na
mangeln an + Dat.
brakować czegoś
nachdenken über + Akk. zastanawiać się nad
nachlässig in + Dat.
niedbały o
niedisch auf + Akk.
zazdrosny o
nützlich für
użyteczny
orientieren sich an +
Dat.
orientować się w
profietieren von
skorzystać z
raten zu
doradzać komu? co?
rächen sich an + Dat.
zemścić się na kimś
rechnen auf + Akk.
liczyć na
rechnen auf jmd. + Akk. liczyć na kogoś
rechnen mit
liczyć się z czymś
reich an + Dat.
bogaty w
resultieren aus
wynikać z
richten an + Akk.
skierować do kogoś
richten sich nach
kierować się czymś
riechen nach
pachnieć czymś
rot vor
czerwony z
rufen nach
wołać kogoś
schauen auf + Akk.
patrzeć na
schädlich für
szkodliwy dla
schmücken mit
przy/ozdobić czymś
schreiben an + Akk.
pisać do
schreiben über + Akk.
pisać o
schützen (sich) vor
chronić (się) przed
sehen an + Dat.
poznać po
sehnen sich nach
tęsknić za
sorgen für
zadbać o coś, troszczyć się o
sorgen sich um
troszczyć się o
sparen für
oszczędzać na coś
spezialisieren sich auf
specjalizować się w
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
26
sprechen über + Akk.
rozmawiać o
stammen aus
wywodzić się z
sterben an + Dat.
umrzeć na
sterben für
umrzeć za
stolz auf
dumny z
streben nach
dążyć do
streiten (sich) um
kłócić się
studieren an + Dat.
studiować na, w
suchen nach
poszukiwać czego?,kogo?
teilnehmen an + Dat.
brać udział w
telefonieren mit
telefonować z
trauern um
opłakiwać kogoś, smucić się z
powodu
träumen von
marzyć, śnić o
treten an + Akk.
podejść do
treten für
popierać coś, kogoś
trennen von
rozstać się z
unterhalten sich über +
Akk.
rozmawiać o
unterscheiden von
odróżniać od
übergehen zu
przejść do
überreden zu
namawiać do
überzeugen von
przekonać o
überzeugt von
przekonany o
verabscheden sich von pożegnać się z
verbittert über + Akk.
rozgoryczony z powodu
verfügen über + Akk.
dysponować szym?
verlassen sich auf + Akk. polegać na
verlieben sich in + Akk. zakochać się w
verrückt nach
zwariowany na punkcie
verschieden von
rózny od
versorgen mit
zaopatrywać w
verständnisvoll
gegenüber
wyrozumiały dla
verstehen unter
rozumieć pod czymś
verstehen von
znać się na czymś
verstoßen gegen
spotkać się z
vertiefen sich in + Akk. zagłębić się w
vertrauen auf + Akk.
wierzyć w
verwandeln sich in +
Akk.
przeobrazić się w
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
27
verwandt mit
spokrewniony z
verwundert über + Akk. zdziwiony
verzichten auf + Akk.
zrezygnować z czegoś
voll von
pełen czegoś
vorbeigehen an + Dat.
przechodzić obok
vorbeikommen bei
wpaść do kogoś
vorbereiten sich auf +
Akk.
przygotowywać się do
warnen vor
ostrzegać przed
warten an + Dat.
czekać gdzieś
warten auf + Akk.
czekać na
wenden sich an + Akk. zwracać się do
wundern sich über +
Akk.
dziwić się
zeugen von
świadczyć o czymś
zufrieden mit
zadowolony z
zurückhaltend
gegenüber
powściżgliwy w stosunku do
zusammenstoßen mit
zderzyć się z
zweifeln an + Dat.
zwątpić w
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
28
Konjunktiv II - Imperfekt
Konnjunktiv II tworzymy wykorzystując fomry czasu Imperfekt. Do tematu czasownika
dodajemy samogłoski '-e' przed włąściwą końcówką. Czasowniki mocne, które w temacie
zawierają samogłoskę 'a', 'au', 'o', 'u' otrzymują przegłos.
Czasowniki słabe w Konjunktiv II mają taką samą formę jak w czsie Imperfekt trybu
oznajmującego. 1. i 3.osoba l.poj. otrzymuje końcówkę '-e'.
Przykład odmiany:
L.p.
sein
haben
ich
wäre
hätte
du
wärest
hättest
er/sie/es wäre
hätte
L.mn.
wir
wären
hätten
ihr
wäret
hättet
sie/Sie
wären
hätte
Przykłady zastosowania Konjunktiv II:
-zdania porównawcze nierzeczywiste: Er spricht Italienisch, als ob er ein Italiener wäre.
- zdania warunkowe i wyrażające życzenie, kiedy spełnienie warunku lub życzenia jest
możliwe:
Wenn ich nicht krank wäre, ginge ich zur Arbeit.
- zdania wyrażające przypuszczenie:
Ich dachte, du wärest krank.
- zwroty grzecznościowe z czasownikami modalnymi:
Könntest du mir das wiederholen?
Niewielka grupa czasowników może tworzyć również formy Konjunktiv II w sposób
nieregularny:
helfen - ich hülfe
werfen - ich würfe
stehen - ich stünde
verstehen - ich verstünde
sterben - ich stürbe
rennen - ich rennte
kennen - ich kennte
nennen - ich nennte
gewinnen - ich gewönne, gewänne
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
29
Konjunktiv II Plusquamperfekt
Konnjunktiv II tworzymy wykorzystując fomry czasu Imperfekt. Do tematu czasownika
dodajemy samogłoski '-e' przed włąściwą końcówką. Czasowniki mocne, które w temacie
zawierają samogłoskę 'a', 'au', 'o', 'u' otrzymują przegłos. Czasowniki słabe w Konjunktiv II
mają taką samą formę jak w czasie Imperfekt trybu oznajmującego. 1. i 3.osoba l.poj.
otrzymuje końcówkę '-e'.
Przykład odmiany:
L.p.
sein
haben
ich
wäre
gefahren
hätte
gelernt
du
wärest
gefahren
hättest
gelernt
er/sie/e
s
wäre
gefahren
hätte
gelernt
L.mn.
wir
wären
gefahren
hätten
gelernt
ihr
wäret
gefahren
hättet
gelernt
sie/Sie
wären
gefahren
hätte
gelernt
Przykłady zastosowania Konjunktiv II Plusquamperfekt:
- zdania warunkowe nierzeczywiste oraz życzenia niemożliwe do spełnienia:
Wenn ich viel gelernt hätte, hätte ich dieses Examen bestanden..
- pytania wyrażające nasze niedowierzanie:
Hättest du wirklich so sinnlos gehandelt?
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
30
Strona bierna
Stronę bierną (Passiv) tworzy się za pomocą czasownika posiłkowego "werden", który stoi
na drugim miejscu w zdaniu oraz imiesłowu czasu przeszłego (Partizip II) stojącego na
końcu zdania.
Passiv = werden + Partizip II
Jeżeli chcemy wyrazić sprawcę czynności używamy przyimka von + III przyp. gdy chodzi o
osobę lub durch + IV przyp. gdy chodzi o rzecz. Die Tochter putzt das Fenster. - Córka
myje okno.
Das Fenster wird von der Tochter geputzt. - Okno jest myte przez córkę.
Das Gewitter verursachte große Schäden. - Burza spowodowała duże szkody.
Große Schäden wurden durch das Gewitter verursacht. - Duże szkody zostały
spowodowane przez burzę.
W przypadku formy bezosobowej zaimek "man" zastępujemy zaimkiem "es", który
stawiamy na początku zdania, lub go pomijamy, stawiając inną część zdania na początek.
Man spricht hier Polnisch.
Es wird hier Polnisch gesprochen.
Hier wird Polnisch gesprochen.
Wszystkie te zdania tłumaczy się: Tutaj mówi się po polsku.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
31
Czasowniki modalne
W języku niemieckim mamy 6 czasowników modalnych:
1) dürfen (mieć pozwolenie), np.:
Hier darf man nicht laut sprechen. - Tutaj nie wolno głośno rozmawiać.
Odmiana:
l. poj.
l. mn.
ich
darf
wir
dürfen
du
darfst
ihr
dürft
er,sie,es
darf
sie, Sie
dürfen
2) kőnnen (móc, umieć, potrafić) np.:
Ich kann gut schwimmen. - Umiem dobrze pływać
Odmiana:
l. poj.
l. mn.
ich
kann
wir
kőnnen
du
kannst
ihr
kőnnt
er,sie,es
kann
sie, Sie
kőnnen
3) mőgen (lubieć) np.:
Meine Tochter mag mit dem Zug fahren
Odmiana:
l. poj.
l. mn.
ich
mag
wir
mőgen
du
magst
ihr
mőgt
er,sie,es
sie, Sie
mőgen
4) müssen (musieć) np.:
Morgen muss er zum Zahnarzt gehen
Odmiana:
l. poj.
l. mn.
ich
muss
wir
müssen
du
musst
ihr
müsst
er,sie,es
muss
sie, Sie
müssen
5) sollen (mieć powinność) np.:
Wir sollen endlich den Herd reparieren
Odmiana:
l. poj.
l. mn.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
32
ich
soll
wir
sollen
du
sollst
ihr
sollt
er,sie,es
soll
sie, Sie
sollen
6) wollen (chcieć) np.:
Willst du mich heiraten?
Odmiana:
l. poj.
l. mn.
ich
will
wir
wollen
du
willst
ihr
wollt
er,sie,es
will
sie, Sie
wollen
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
33
IMIESŁOWY
Imiesłów czynny
W języku niemieckim wyróżniamy dwa rodzaje imiesłowów:
- imiesłów czasu teraźniejszego - Partizip I [Partizip Präsens]
- imiesłów czasu przeszłego - Partizip II [Partizip Perfekt]
Partizip Präsens tworzy się przez dodanie końcówki
-d
do bezokolicznika.
np.:
lesend - czytając, schlafend - śpiąc, der schreibende Schüler - piszący uczeń
Musimy pamiętać, że jeśli imiesłów jest w funkcji przydawki (stoi przed rzeczownikiem),
to odmienia się wówczas tak jak przymiotnik, np.:
der lernende Schüler
ein lernender Schüler
W jęz. niemieckim istnieje wiele rzeczowników, które zostały utworzone od form
imiesłowu czasu teraźniejszego,
np.:
der Reisende - podróżny
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
34
Imiesłów bierny
Partizip Perfekt czasowników słabych tworzymy przez dodanie przedrostka
ge-
oraz
zamianę końcówki bezokolicznika
-en
na
-t
lub
-et.
np.: lernen - gelernt hören - gehört Istnieją jednak przypadki, gdy imiesłów nie otrzymuje
przedrostka
ge-
: - przy czasownikach nierozdzielnie złożonych
erklären -> erklärt
verlieren -> verloren
- przy czasownikach zakończonych na
-ieren
fotografieren - fotografiert
studieren - studiert
W przypadku czasowników rozdzielnie złożonych przedrostek
-ge-
wstawia się pomiędzy
temat, a rozdzielający się przedrostek danego czasownika, np.:
aufmachen -> aufgemacht
zuhören -> zugehört
Formy Partizip II czasowników mocnych tworzy się nieregularnie i trzeba nauczyć się ich
na pamięć.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
35
Przydawka rozwinięta
Przydawka rozwinięta spotykana jest często w prasie i literaturze. Podstawowym
elementem jest imiesłów (Partizip I lub Paritzip Perfekt - zobacz rozdział IMIESŁÓW
CZYNNY i BIERNY).
Do danego imiesłowu dodajemy odpowiednią końcówkę w zależności od rodzaju i
przypadka (końcówki dodajemy takie same jak w przypadku odmiany przymiotników po
rodzajniku określonym i nieokreślonym), np.:
Der gefunden
e
Schlüssel gehörte zu unserem Lehrer. - Znaleziony klucz należał do
naszego nauczyciela.
Die in der Klasse sitzend
en
Schüler warten auf den Deutschlehrer. Siedzący w klasie
uczniowie czekają na nauczyciela języka niemieckiego.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
36
Liczebniki
Liczebniki główne
Liczebniki główne w języku niemieckim w zakresie od 0-12 musimy nauczyć się na
pamięć: 1- eins, 2-zwei, 3-drei, 40-vier, 5-fünf, 6-sechs, 7-sieben, 8-acht, 9-neun, 10-
zehn, 11-elf, 12-zwölf
Od 13 do 19 tworzymy je dodając koncówkę "-zehn", np.: 14- vier
zehn
. Wyjątkami są:
16-sech
zehn
, 17-sieb
zehn
.
Liczebniki: 20,30...90 tworzymy dodając końcówkę "-ig", np.: 40-vier
zig
, 50-fünf
zig
itd.
Pamiętać należy, że również tutaj są małe wyjątki: 20-zwanzig, 30-dreißig, 60-sechzig,
70-siebzig
Liczebniki w zakresie od 20 do 100 czyta się od końca wstawiając pomiędzy dwa człony
spójnik "und", np.: 34-
vier
und
dreißig
Wszystkie człony piszemy łącznie !!!
Liczebniki stoją zazwyczaj przed rzeczownikami określając ich ilość, np.: zwei Bücher.
Mogą jednak również występować jako rzeczowniki, np.: eine Eines (ocena jedynka),
die Elf (jedenastka - nr autobusu)
Wielką literą pisze się następujące rzeczowniki: eine Million, eine Milliarde, eine Billion
Dużą literą napiszemy również liczbeniki: Hunderte - w znaczeniu "setki",np.: Hunderte
Menschen - setki ludzi
Podobnie: Tausende - tysiące, Zehntausende - dziesiątki tysięcy, Hunderttausende -
setki tysięcy
Dużą literą i z rodzajnikiem "die" użyjemy liczebniki główne w oznaczeniu lat, np.: die
Siebzig
er
Jahre - lata 70-te. Pamiętać należy, że końcówka "-er" nie jest nigdy
odmienna, np.:die achtziger Jahre, in den achtziger Jahren.
Liczebników głównych ponadto używa się w przypadkach:
•
podawania czasu zegarowego: 6:30 - sechs Uhr dreißig
•
podawania ceny: 7 Euro - sieben Euro
•
podawania temperatury: 16 C - sechsehn Grad Celsius
•
w działaniach matematycznych: 3+4=7 - drei plus vier ist sieben
•
podając rok: 2001 -zweitausendeins
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
37
Liczebniki porządkowe
Liczebniki główne odpowiadają na pytanie: "który? która? które?", np.: "pierwszy, drugi,
trzeci".
W języku niemieckim odróżnia je od liczebników głównym kropka w zapisie cyfrowym, np.:
5. - piąty, 5 - pięć
W zakresie od 2 do 19 tworzymy je dodając do liczebnika głównego końcówkę
-te
, np: 4. -
der vier
te
9. - der neun
te
12. - der zwölf
te
Wyjątkami są:
1. - der erste
3. - der dritte
7. - der siebte
8. - der achte
Od dwudziestu wzwyż dodajemy końcówkę
-ste
, np.: 20. - der zwanzig
-ste
45. - der
fünfundvierzig
-ste
Liczebniki porządkowe występują prawie zawsze z rodzajnikiem określonym i odmieniają
się jak przymiotnik, np.: Hans ist der zweite Ehemann Klaudias. Das ist der dritte Brief in
diesem Monat.
Bez rodzajnika występują w następujących przypadkach:
•
z poprzedzającym zaimkiem dzierżawczym, np.:Das ist mein zweites Auto.
•
po przyimku zu, np.: In Italien waren wir zu dritt - w tym przypadku nie odmienia się
ponadto liczbnika. I podobnie: zu fünft - w piątkę, zu zweit - w dwójkę itd.
•
w połączenie z przymiotnikiem w stopniu najwyższym, np.: Das ist das zweitgrößte
Bank in der Stadt. - To jest drugi co do wielkości bank w mieście.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
38
Inne liczebniki
Oprócz liczebników głównych i porządkowych mamy jeszcze inne rodzaje.
Liczebniki ułamkowe:
•
1
/
2
- ein halb - połowa
•
1
1
/
2
-anderthalb - półtora
•
1
/
3
- ein Drittel - jedna trzecia
•
1
/
8
- ein Achtel
Ułamki zwykłe np.:
2
/
5
tworzymy czytając licznik przy użyciu liczebnika głównego i pisząc z
małej litery oraz mianownik używając liczebnika porządkowego z końcówką "-l" i pisząc go
dużą literą np.:
2
/
5
zwei Fünfte
l
,
5
/
34
fünf Vierunddreißigste
l
Wyliczając coś mówimy: "po pierwsze..., po drugie ... itd."
W języku niemieckim takie wyliczenia stworzymy za pomocą liczebników porządkowych z
końcówką
-ens
, np.: po pierwsze - erstens, po drugie - zweitens itd.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
39
Przyimki
Przyimki z biernikiem
Przyimki łączące się zawsze z biernikiem niezależnie od znaczenia to:
bis
- do, np.: bis Berlin
Przyimek ten występuje często w połączeniu z innymi przyimkami, np.: bis zum
Ausgang - aż do wyjścia
durch
- przez, poprzez, z powodu, w ciągu, np.: durch den Wald, durch zwei Jahre
für
- dla, za, na, o , do ,np.: für meinen Freund, für sein Leben
ohne
- bez, np.: ohne Wasser
gegen
- przeciw, wbrew, wobec, ku, np.: gegen den Wind, gegen deinen Willen
um
- wokół, około, koło, o, np.: um jeden Preis, um ein Jahr
entlang
- wdłuż, np.: die Straße entlang
Należy pamiętać, że każdy przyimek może mieć wiele znaczeń. I najlepiej jest się uczyć
ich w konkretnym połączeniu, a nie samodzielnie.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
40
Przyimki z celownikiem
Przyimki, które wymagają zawsze użycia celownika to:
ab
-od, np.:Ab nächster Woche werde ich keine Zigaretten rauchen
aus
-z, ze , np.: Der Schüler soll den Text aus dem Polnischen ins Deutsche
übersetzen.
außer
- oprócz, np.: Außer einem Jungen haben alle die Aufgabe richtig gelöst.
bei
- przy, u, koło, np.: Sie wohnen noch bei ihren Eltern.
dank
-dzięki, np.: Dank der Hilfe seiner Eltern kann Robert das Studium absolvieren.
entgegen
- wbrew, np.: Entgegen den Erwartungen der Eltern hat er ein anderes
Studium gewählt.
gegenüber
- naprzeciwko, woben, np.: Die Apotheke liegt dem Bahnhof gegenüber.
mit
- z, np.: Wollen Sie mit mir sprechen?
nach
- do, po, np.: Nach einem Jahr des fleißigen Lernens spreche ich schon gut
Deutsch.
seit
- od, np.: Seit einem Monat wohnen wir hier.
von
- od, z, np.: Ich bin direkt vom Bahnhof gefahren
zu
- do, np.: Ich muss zu dem Arzt gehen.
zufolge
- według, np.: Der Diagnose zufolge ist diese Krankheit unheilbar.
ZWRÓĆ UWAGĘ !
Przyimki zufolge oraz gegenüber stoją zazwyczaj po rzeczowniku.
Niektóre zaimki możemy łączyć razem z rodzajnikiem w jeden wyraz:
zu dem=zum
von dem=vom
zu der=zur
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
41
Przyimki z biernikiem i celownikiem
Istnieją liczne przyimki, które łączą się z biernikiem lub celownikiem. Ucząc się ich w
konkretnych połączeniach należy zwracać uwagę, który przypadek wymagają.
Zazwyczaj jeśli zdanie odpowiada na pytanie WOHIN?-DOKĄD i związane jest z ruchem
np.: Kładę zeszyt na biurko. Stawiam kwiaty na stole. Siadam na krzesło itp. to wówczas
należy zastosować biernik.
Jeśli natomiast coś już się gdzieś znajduje, np.: Zeszyt leży na biurku. Kwiaty stoją na
stole. Siedzę na krześle itp., to wtdey należy zastosować celownik.
Do takich przyimków należą m.in.:
an
(przy, na /w położeniu pionowym, np:. na ścianie/), np.: Ich hänge das Bild an die
Wand.
Das Bild hängt an der Wand.
auf
(na)
Ich lege die Tasche auf den Tisch.
Die Tasche liegt auf dem Tisch.
hinter
(za)
Ich stelle das Auto hinter das Haus.
Das Auto steht hinter dem Haus.
in
(w, do)
Wir gehen in die Stadt.
Wir sind in der Stadt.
neben
(obok)
Ich setze mich neben ein Mädchen.
Ich sitze neben dem Mädchen.
über
(nad)
Ich hänge das Bild über das Bett.
Das Bild hängt über dem Bett.
unter
(pod)
Die Katze legt sich unter den Tisch.
Die Katze liegt unter dem Tisch.
vor
(przed)
Abends setze ich mich vor den Fernseher.
Ich sitze jetzt vor dem Fernseher.
zwischen
(między)
Der Student legt die Hefte zwischen die Bücher.
Die Hefte liegen zwischen den Büchern.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
42
Przyimki z dopełniaczem
Istnieje niewielka grupa przymiotników, które wymagają użycia dopełniacza.
Najważniejsze z nich to:
-
während
(podczas), np.: Während der letzten Winterferien war ich mit meiner ganzen
Familie in Italien. - Podczas ostatnich ferii zimowych byłem z całą rodziną we Włoszech.
-
unweit
(niedaleko), np.: Unweit der Schule befindet sich ein gemütliches Cafe`. -
Niedaleko szkoły znajduje się przytulna kafejka.
-
wegen
(z powodu), np.: Wegen des schlechten Wetters bleibe ich heute zu Hause. - Z
powodu złej pogody pozostanę dzisiaj w domu.
-
trotz
(pomimo), np.: Trotz meiner Krankheit muss ich heute unbedingt zur Schule gehen.
- Mimo mojej choroby, muszę dzisiaj koniecznie iść do szkoły.
-
statt
(zamiast), np.: Statt fleißig zu lernen, spielt er ständig am Computer. - Zamiast pilnie
się uczyć, on gra ciągle na komputerze.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
43
Przymiotniki
Odmiana przymiotnika po rodzajniku określonym
Jeśli przymiotnik pełni w zdaniu funkcję orzecznika (stoi za rzeczownikiem) to wówczas
się nie odmienia:
Der Hund ist sehr klein.
Jeśli jednak stoi przed rzeczownikiem (oełni wówczas funkcję przydawki), wówczas
należy go odmienić. Końcówki są różne w zależności od przypadku, rodzaju i użytego
rodzajnika.
Tabel poniżej przedstawia odmianę przymiotnika po rodzajniku określonym:
SINGULAR rodz. męs.
rodz. żeń.
rodz. nij.
Nominativ der neu
e
Wagen
die nett
e
Lehrerin das klein
e
Kind
Genitiv
des neu
en
Wagens
der nett
en
Lehrerin
des klein
en
Kindes
Dativ
dem neu
en
Wagen
der nett
en
Lehrerin
dem klein
en
Kind
Akkusativ den neu
en
Wagen die nett
e
Lehrerin das klein
e
Kind
PLURAL
Nominativ
die schön
en
Bilder
Genitiv
der schön
en
Bilder
Dativ
den schön
en
Bildern
Akkusativ
die schön
en
Bilder
Podobne końcówki przymiotników musimy postawić jeśli zamiast rodzajnika określonego
występuje:
•
dieser - ten
•
jener - tamten
•
jeder - każdy
•
macher - pewien
•
solcher - taki
•
welcher - jaki
•
derjenige - ów
•
derselbe - ten sam
•
beide - obydwaj
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
44
Odmiana przymiotnika po rodzajniku nieokreślonym
Jeśli przymiotnik pełni w zdaniu funkcję orzecznika (stoi za rzeczownikiem) to wówczas się
nie odmienia:
Der Hund ist sehr klein.
Jeśli jednak stoi przed rzeczownikiem (pełni wówczas funkcję przydawki), wówczas należy
go odmienić. Końcówki są różne w zależności od przypadku, rodzaju i użytego rodzajnika.
Tabel poniżej przedstawia odmianę przymiotnika po rodzajniku nieokreślonym:
SINGULAR rodz. męs.
rodz. żeń.
rodz. nij.
Nominativ ein neu
er
Wagen
eine nett
e
Lehrerin
ein klein
es
Kind
Genitiv
eines neu
en
Wagens einer nett
en
Lehrerin
eines klein
en
Kindes
Dativ
einem neu
en
Wagen einer nett
en
Lehrerin
einem klein
en
Kind
Akkusativ einen neu
en
Wagen
eine nett
e
Lehrerin
ein klein
es
Kind
PLURAL
Nominativ
schön
e
Bilder
Genitiv
schön
er
Bilder
Dativ
schön
en
Bildern
Akkusativ
schön
e
Bilder
Podobne końcówki przymiotników musimy postawić jeśli zamiast rodzajnika określonego
występuje:
•
po liczebnikach głównych
•
po następujących wyrazach: andere, einige, folgende, mehrere, verschiedene,
viele, wenige
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
45
Odmiana przymiotnika bez rodzajnika
Jeśli przymiotnik pełni w zdaniu funkcję orzecznika (stoi za rzeczownikiem) to wówczas się
nie odmienia:
Der Hund ist sehr klein.
Jeśli jednak stoi przed rzeczownikiem (pełni wówczas funkcję przydawki), wówczas należy
go odmienić. Końcówki są różne w zależności od przypadku, rodzaju i użytego rodzajnika.
Tabel poniżej przedstawia odmianę przymiotnika bez rodzajnika:
SINGULAR rodz. męs.
rodz. żeń.
rodz. nij.
Nominativ neu
er
Wagen
nett
e
Lehrerin
klein
es
Kind
Genitiv
neu
en
Wagens
nett
er
Lehrerin
klein
en
Kindes
Dativ
neu
em
Wagen
nett
er
Lehrerin
klein
em
Kind
Akkusativ neu
en
Wagen
nett
e
Lehrerin
klein
es
Kind
PLURAL
Nominativ
schön
e
Bilder
Genitiv
schön
er
Bilder
Dativ
schön
en
Bildern
Akkusativ
schön
e
Bilder
Przymiotnik odmienia się bez rodzajnika w przypadkach:
•
rzeczowników niepoliczalnych, np.: roter Wein
•
rzeczownikach oznaczających cechy ccharakteru, np.: alte Liebe
•
po wyrazach: etwas, nichts, genug, mehr, viel, wenig, przy czym należy pamiętać,
że wówczas piszemy je dużą literą, np.: etwas Kaltes
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
46
Stopniowanie przymiotników
Przymiotniki w języku niemieckim występują w stopniu równym, wyższym i najwyższym.
Stopień równy
Er ist so alt wie seine Freundin - On ma tyle samo lat co jego przyjaciółka
Dieses Gebäude ist so groß wie die Kirche. - Ten budynek jest tak wysoki jako kościół.
Stopień wyższy
Tworzymy dodając do przymiotnika końcówkę
-er
klein - klein
er
Rzeszów ist kleiner als Krakau
Stopień najwyższy
Tworzymy dodając do przymiotnika końcówkę
-ste
z zastosowaniem rodzajnika
określonego, np.:
der,die,das klein
ste
der,die,das schön
ste
Niektóre przymiotniki otrzymują w stopniu wyższym i najwyższym przegłos:
jung - jünger - der jüngste
arm - ärmer - der ärmste
Podobnie tworzą stopień wyższy i najwyższy: alt, dumm, hart, kalt, klug, krank, kurz, lang,
stark, schwach, warm, gesund
Stopień najwyższy można utworzyć również za pomocą przyimka
am
i końcówki
sten
, np.:
klein - klein
er
- am klein
sten
Przymiotniki zakończone na
-d, -t, -tz, -z, -sch
tworzą stopień najwyższy przez dodanie
dodatkowo litery
-e-
przed właściwą końcówką, np.:
breit - am breit
e
sten
Przymiotnika zakończone na
-el
lub
-er
tracą
-e-
w stopniu najwyższym, np.:
dunkel - dunkler
teuer - teurer
Pewna grupa przymiotników tworzy stopień wyższy i najwyższy w sposób nieregularny.
stopień
równy
stopień
wyższy
stopień
najwyższy
gut
besser
am besten
hoch
höher
am höchsten
nah
näher
am nächsten
gern
lieber
am liebsten
viel
mehr
am meisten
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
47
Rekcja przymiotników
Nie tylko czasowniki w języku niemieckim łączą się z konkretnymi przyimkami, również
wiele przymiotników wymaga użycia określonego przyimka. Oto lista najważniejszych:
abhängig von
ähnlich in
+ III
angenehm für
+ IV
angewiesen auf
+ IV
arm an
+ III
aufmerksan auf
+ IV
böse auf
+ IV
lub böse über
+ IV
bedeutsam für
+ IV
bedeutungslos für
+ IV
befreundet mit
+ III
begrenzt von
+ III
behilflich bei
+ III
bekannt für
+ IV
beliebt bei
+ III
beschäftigt mit
+ III
besessen von
+ III
besorgt um
+ IV
beständigt gegen
+ IV
bestimmt für
+ IV
beteiligt an
+ III
betroffen von
+ III
bezogen auf
+ IV
charakteristisch für
+ IV
dankbar für
+ IV
eifersüchtig auf
+ IV
einig in
+ III
einverstanden mit
+ III
empfindlich gegen
+ IV
entfernt von
+ III
entscheidend für
+ IV
entschlossen zu
+ III
enttäuscht von
+ III
erfahren in
+ III
erforderlich zu
+ III
fähig zu
+ III
fern von
+ III
fertig mit
+ III
frei von
+ III
freundlich zu
+ III
gebunden an
+ IV
geeignet für
+ IV
gehörig zu
+ III
gelegen an
+ III
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
48
genug für
+ IV
geschickt in
+ III
gespannt auf
+ IV
gewöhnt an
+ IV
gleichgültig gegen
+ IV
interessant für
+ IV
interessiert an
+ III
isoliert gegen
+ IV
lahm auf
+ III
nötig für
+ IV
nützlich für
+ IV
neidisch auf
+ IV
neugierig auf
+ IV
offen für
+ IV
reich an
+ III
schädlich für
+ IV
scharf auf
+ IV
schlecht für
+ IV
schmerzlich für
+ IV
schuldfig) an
+ III
stolz auf
+ IV
unabhängig von
+ III
verantwortlich für
+ IV
verbindlich für
+ IV
verbunden mit
+ III
vergleichbar mit/D at. verhaßt bei
+ III
verheiratet mit
+ III
verlassen von
+ III
verliebt in
+ IV
verpflichtet zu
+ III
verschieden von
+ III
verschont von
+ III
verständlich für
+ IV
vertraut mit
+ III
verwandt mit
+ III
voll von
+ III
wesentlich für
+ IV
wichtig für
+ IV
wild auf
+ IV
zornig auf
+ IV
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
49
Przysłówek
Stopniowanie przysłówków.
Stopniowanie przysłówków jest analogiczne do stopniowania przymiotników. Różnica
jest jedynie w stopniu najwyższym. W przypadku przymiotników można utworzyć go na
dwa sposoby:
gut ->am besten
lub
gut ->der beste (die beste, das beste)
, a w
przypadku przysłówków możliwy jest jedynie ten pierwszy sposób z przyimkiem
am
stopień
równy
stopień
wyższy
stopień
najwyższy
gut
bess
er
am
besten
schön
schön
er
am
schön
sten
Warto przy tym zaznaczyć, że przysłówki jednosylabowe (rzadziej wielosylabowe np.:
gesund) z samogłoską
a,o,u
oprócz końcówek otrzymują przegłos, np.:
jung -> j
ü
ng
er
->
am
j
ü
ng
sten
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
50
Przysłówki zaimkowe
Przysłówki zaimkowe są to słowa typu:
darauf, damit, daran
oraz najczęściej w
pytaniach:
worauf, womit, wozu
itp.
W pytaniach tworzy się je za pomocą przedrostka
wo-
, czyli.:
wo + mit = womit
wo + zu = wozu
lub
wor
(ten stosuje się, gdy następujący po nim przyimek zaczyna się od samogłoski),
np.:
wor + an = woran
wor + in = worin
Tłumaczy się je różnie w zależności od kontekstu i danego czasownika, np.: Worüber
freust du dich? - Z czego się cieszysz?
Worüber sprech ihr? O czym rozmawiacie?
Zaimki typu
darauf, damit
tworzy się za pomocą przedrostka
da-
lub
dar-
(przy
przyimkach zaczynających się samogłoską), np.:
da + mit =damit
dar + in = darin
I tutaj tłumaczenia są również zależne od czasownika i kontekstu:
Ich freue mich darauf - Cieszę się z tego.
Du schreibst damit - Piszesz tym.
Podsumowując można powiedzieć, że zaimki przysłówkowe są to polskie odpowiedniki:
"z czego? Z czym? O czym? Na co? Po co?" itd. oraz w odpowiedziach: "Z tego. Po to.
O tym. Na to" i.in.
ZAPAMIETAJ!
Pytania worauf, womit, wozu stosuje się jedynie w stosunku do rzeczy
NIGDY NIE PYTAMY TAK O OSOBY !!!
Jeśli chcemy zapytać o osobę, np.:
Na kogo czekasz? tp wówczas zastosujemy przyimek w połączeniu z zaimkiem
pytającym.
ODMIANA ZAIMKA PYTAJĄCEGO:
I. kto?
wer
II. kogo?
czyj?
wessen
III. komu?
wem
IV. kogo?
wen
Przykłady:
Na kogo czekasz? Auf wen wartest du?
Z kim rozmawiasz? Mit wem sprichst du?
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
51
Rodzajniki
Ogólnie o rodzajnikach
Rodzajniki to części mowy, które nie występują w języku polskim. Wyrażają one rodzaj
rzeczownika (rodzaj męski, żeński i nijaki). Przed rzeczownikiem w języku niemickim
możęmy postawić rodzajnik nieokreślony (ein, eine, ein), określony (der,die,das) lub
możemy użyć rzeczownika bez stawiania przed nim jakiegokolwiek rodzajnika. Tabela
poniżej przedstawia rodzajniki istniejące w języku niemieckim:
rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki liczba mnoga
der
die
das
die
ein
eine
ein
---
ZAPAMIĘTAJ !
Rzeczowniki w języku niemieckim uczymy się na pamięć zawsze z rodzajnikiem
określonym.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
52
Odmiana rodzajnika określonego
Rodzajniki określone odmieniają się przez przypadki w następujący sposób:
Rodzaj
męski
Rodzaj żeński Rodzaj nijaki Liczba mnoga
Nominativ
wer? was?
der
die
das
die
Genitiv?
wessen?
des
der
des
der
Dativ
wem? was?
dem
der
dem
den
Akkusativ
wen? was?
den
die
das
die
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
53
Odmiana rodzajnika nieokreślonego
Rodzajnik określony odmieniamy w następujący sposób:
Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki Liczba mnoga
Nominativ
wer? was?
ein
eine
ein
---
Genitiv?
wessen?
eines
einer
eines
---
Dativ
wem? was?
einem
einer
einem
---
Akkusativ
wen? was?
einen
eine
ein
---
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
54
Użycie rodzajników
Rodzajnik nieokreślony stawiamy gdy:
- mówimy po raz pierwszy o kimś lub czymś, można wówczas przetłumaczyć rodzajnik
jako jakiś, pewien, np.: Das ist ein Mann. Hier geht eine Frau.
- Przed rzeczownikami, które są oczecznikami w zdaniu (występują najczęściej po
czasowniku sein lub werden ), np.: Der Baum ist eine Pflanze. Der Ferrari ist ein Auto.
- Przy porównianiach ze spójnikiem wie, np.: Er spricht Deutsch wie ein Deutscher. Du
bist stark wie ein Bär.
- Po zwrocie es gibt, np.: In dieser Stadt gibt es ein Museum.
Nie stawiamy żadnego rodzajnika przy:
- imionach i nazwiskach osób, nazwach miast, państw i kontynentów, np: Klaus wohnt
jetzt in Berlin.
Jeśli przed rzeczownikiem z tej grupy stoi przydawka, stosujemy rodzajnik określony, np.:
das alte Krakau, das schwarze Afrika, der kluge Klaus
Nazwy niektórych państw występują zawsze z rodzajnikiem określonym, np.: rodz. męski:
der Iran, der Irak, der Sudan, der Libanon rodz. żeński: die Schweiz, die Slowakische
Republik (die Slowakei), die Tschechische Republik, die Turkei, die Bundesrepublik
Deutschland liczba mnoga: die Niederlande, die Vereinigten Staaten von Amerika (die
USA), die GUS (Gemeinschaft unabhangiger Staaten)
- rzeczownikach bliżej nieokreślonych, tzw. rzeczowniki niepoliczalne, np.: Zum Frühstück
trinkt man Kaffee oder Milch. Aus Windkraft wird Energie gewonnen.
- określeniach narodowości i zawodów, jeśli nie są bliżej opisane, np.: Sie ist Ärztin. Klaus
wird Polizist. Bist du Polin?
ale: Herr Schmidt ist ein guter Lehrer.
- rzeczownikach występujących po liczebnikach głównych, zaimkach i wyrazach
określających ciężar lub ilość, np.: Ich muss mir noch 2 Filme ansehen. Das ist mein
Bruder.
- niektórych przysłowiach i zwrotach idiomatycznych, np.: Ende gut, alles gut
- rzeczownikach poprzedzonych przydawką w dopełniaczu, np.: Goethes Gedicht
Rodzajnik określony stosujemy, gdy: - mówimy o kimś lub czymś bliżej określonym,
znanym, np.: Das ist ein Buch. Das Buch ist sehr interessant.
- Przed nazwami własnymi gór, rzek, mórz, np.: die Oder, der Rhein, die Nordsee, die
Zugspitze
- przed nazwami krajów, które są rodzaju żeńskiego i męskiego,np.: die Schweiz, die
Türkei, die Mongolei, die Ukraine, die USA, die Niederlande, der Iran, der Irak, der Sudan,
der Kongo
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
55
Rzeczowniki
Deklinacja mocna
Większość rzeczowników odmienia się według deklinacji mocnej. Rzeczowniki rodzaju
męskiego i nijakiego otrzymują w tej deklinacji w dopełniaczu l.p. końcówkę -s lub -es.
Literę "-s" dodajemy zazwyczaj przy rzeczownikach wielosylabowycxh, a "-es" przy
jednosylabowych i zakończonych na -s, -ß, -x, -z, -tz. W celowniku liczby mnogiej
rzeczowniki tej odmiany otrzymują końcówkę "-n", o ile nie kończą się na "-n" lub "-s".
rodz. męs.
rodz. żeń.
rodz. nij.
l. mn.
Nominativ
der Film
(ein)
die Mutter
(eine)
das Kind
(ein)
die Kinder
(---)
Genitiv
des Film
es
(eines)
der Mutter
(einer)
des Kind
es
(eines)
die Kinder
(---)
Dativ
dem Film
(einem)
der Mutter
(einer)
dem Kind
(einem)
den Kinder
n
(---)
Akkusativ
den Film
(einen)
die Mutter
(eine)
das Kind
(ein)
die Kinder
(---)
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
56
Deklinacja słaba
Deklinacja słaba obowiązuje tylko pewną grupę rzeczowników rodzaju męskiego.
Charakterystyczne dla tej odmiany są końcówki "-en" we wszystkich przypadkach poza
mianownikiem.
rodz. męs.
Nominativ
der Held
(ein)
Genitiv
des Held
en
(eines)
Dativ
dem Held
en
(einem)
Akkusativ
den Held
en
(einem)
Należy zwrócić jednak uwagę, że rzeczowniki:der Bauer, der Nachbar, der Herr, der
Ungar zamiast końcówki "-en" otrzymują jedynie "-n", przykład odmiany:
rodz. męs.
Nominativ
der Bauer
(ein)
Genitiv
des Bauer
n
(eines)
Dativ
dem Bauer
n
(einem)
Akkusativ
den Bauer
n
(einem)
Według odmiany słabej odmieniają się m.in. następujące rzeczowniki rodzaju męskiego:
•
zakończone na "-e, np.: der Junge, der Experte, der Pole
•
pochodzenia obcego zakończone na: "-and, -ant, -ent, -ist", np.: der Student, der
Polizist, der Elefant
•
oraz wiele innych, np.: der Fotograf, der Architekt, der Fürst, der Demokrat
Wszystkich rzeczowników odmiany słabej jest w języku niemieckim kilkaset !
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
57
Deklinacja mieszana
Niektóre rzeczowniki w języku niemieckim odmieniają się według odmiany mieszanej, tzn.
w liczbie pojedynczej rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego otrzymują końcówkę "-e"
lub "-es", a w liczbie mnogiej we wszystkich przypadkach końcówkę "-en".
Wzór odmiany:
liczba pojedyncza
liczba mnoga
Nominati
v
der Staat
(ein)
die Staat
en
Genitiv
des Staat
es
(eines)
der Staat
en
Dativ
dem Staat
(einem)
den Staat
en
Akkusativ
den Staat
(einen)
die Staat
en
Według tego wzoru odmieniają się m.in.: der Professor, der Motor, der Staat, das Auge,
das Hemd, der See
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
58
Nazwy samochodów
Oznaczenia marek samochodów są rodzaju męskiego. der Mercedes, der Fiat, der
Wolga, der Trabant, der Skoda, der Lada, der BMW
Nie są one odmieniane przez przypadki, np.: des Trabant, des Wartburg, des Skoda, des
Mercedes, des BMW, des Volvo;
Er fährt einen VW. Zehn BMW werden zusätzlich ausgelost.
I chociaż brak końcówek deklinacyjnych jest poprawny, to również można stosować formy
z odpowiednimi końcówkami, np.: zwei Trabant oder zwei Trabants, auch zwei Trabanten;
zwei Wolga oder zwei Wolgas
Jeśli marce samochodu towarzyszy określenie modelu, to nie stawia się żadnego znaku,
np.: Mercedes Kombi
Rzeczowniki od innych części mowy
W języku niemieckim można tworzyć rzeczowniki od przymiotników i imiesłowów. Mają
one końcówki przymiotnikowe, w zależności od tego, czy występują z rodzajnikiem
określonym czy nieokreślonym.
bekannt - ein Bekannter - der Bekannte znajomy
reisend - ein Reisender - der Reisende podróżny
verliebt - ein Verliebter - der Verliebte zakochany
Rzeczowniki utworzone od bezokoliczników są zawsze rodzaju nijakiego i nie mają liczby
mnogiej.
schreiben pisać - das Schreiben pisanie
I.
das
Schreiben
II.
des
Schreiben
s
III.
dem
Schreiben
IV.
das
Schreiben
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
59
Odmiana imion własnych
Imiona własne występują zazwyczaj w liczbie pojedynczej. W dopełniaczu przyjmują
przeważnie końcówkę -s.
np.:
Das ist Peters Buch.
Das ist das Buch Peters.
To jest książka Piotra.
Formy te można zastąpić przyimkiem von w połączeniu z celownikiem:
Das ist das Buch von Peter.
Jeżeli imię kończy się na
-s, -z, -tz, -ß, -x
to w dopełniaczu ma koncówkę
-ens
:
np.: Fritz - Fritz
ens
Max - Max
ens
W mowie pisanej końcówkę dopełniaczową można zastąpić apostrofem:
Franz - Franzens = Franz'
Jeżeli imię i nazwisko występują razem, odmieniamy tylko nazwisko:
Die Musik Johann Sebastian Bach
s
ist weltbekannt. - Muzyka Jana Sebastiana Bacha jest
znana na całym świecie.
Jeżeli nazwisko poprzedza tytuł lub nazwa zawodu, nazwisko się nie odmienia:
der Roman des Schriftstellers Günther Grass - powieść pisarza Günthera Grassa
Zapamiętaj, że tytuł Doktor nigdy się nie odmienia, natomiast tytuł Herr odmienia się
zawsze:
np.:
die Studenten Herrn Doktor Schmidts
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
60
Liczba mnoga rzeczowników
Aby utworzyć liczbę mnogą rzeczowników możemy zastosować następujące końcówki:
-
taką końcówkę otrzymują rzeczowniki rodzaju
męskiego zakończone na -er,-er,-en oraz
nijakiego zakończone na -er,-en,-chen,-lein i
zakończone na -e z przedrostkiem Ge-.
der Lehrer -> die
Lehrer
der Fehler -> die
Fehler
das Mädchen -> die
Mädchen
- z przegłosem
niektóre rzeczowniki rodzaju męskiego
zakończone na -er,-el,-en
der Mantel -> die
Mäntel
der Vater -> die Väter
-e
większość rzeczowników rodzaju męskiego
oraz niektóre rodzaju nijakiego
der Tag ->die Tage
das Beispiel -> die
Beispiele
-e + przegłos
przeważnie rzeczowniki jedno- lub
dwusylabowe rodzaju męskiego
der Stuhl ->die Stühle
der Hahn -> die
Hähne
-er
niektóre rzeczowniki rodzaju nijakiego
das Kind -> die
Kinder
das Bild -> die Bilder
-er + przegłos
rzeczowniki jednosylabowe rodzaju nijakiego
oraz rzadko rzeczowniki rodzaju męskiego
das Buch -> die
Bücher
der Mann -> die
Männer
-en
przeważnie rzeczowniki rodzaju żeńskiego,
rodzaju męskiego deklinacji słabej oraz
nieliczne rzeczowniki rodzaju nijakiego
der Soldat -> die
Soldaten
die Frau -> die
Frauen
-n
przeważnie rzeczowniki rodzaju żeńskiego,
rodzaju męskiego deklinacji słabej oraz
nieliczne rzeczowniki rodzaju nijakiego
die Lampe -> die
Lampen, der
Buchstabe -> die
Buchstaben
-nen
rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na
-in
die Freundin -> die
Freundinnen
-s
rzeczowniki obcego pochodzenia, zazwyczaj
rodzaju nijakiego, czasami męskiego
das Kino -> die Kinos
der Park -> die Parks
-se
rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego
zakończone na -is
das Zeugnis -> die
Zeugnisse
ZAPAMIĘTAJ! Ponieważ nie ma stałych zasad, które jednoznacznie określałyby, którą
końcówkę należy dodać do danego rzeczownika, to aby nie zrobić pomyłki, najlepiej jest
się uczyć na pamięć form liczby mnogiej danego słowa. Reguły podane powyżej powinny
służyć jedynie jako pomoc.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
61
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
62
Zaimki
Zaimki osobowe
Zaimki osobowe w języku niemieckim jeśli chodzi o swoje formy zgadzają się w
większości z odpowiednikami w języku polskim. W 3 osobie l.mn. zaimek sie zonacza
zarówno one jak i oni. Odmiany zamków trzeba nauczyć się na pamięć. Tabela poniżej
przedstawia tę właśnie odmianę:
LICZBA POJEDYNCZA
Nominativ
ich
du
er
sie
es
Genitiv
meiner deiner
seiner
ihrer
seiner
Dativ
mir
dir
ihm
ihr
ihm
Akkusativ
mich
dich
ihn
sie
es
LICZBA MNOGA
Nominativ
wir
ihr
sie
Sie
Genitiv
unser euer
ihrer
Ihrer
Dativ
uns
euch
ihnen
Ihnen
Akkusativ
uns
euch
sie
Sie
Przykłady:
Sie fragte mich, und ich frage dich.
Hallo! Wie geht es dir? - Danke, gut.
Der Zug fährt nach Barlin - Er fährt nach Berlin.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
63
Zaimek nieosobowy
Funkcję zaimków nieosobowych pełnią w języku niemieckim dwa zaimki: man oraz es.
Zaimek es występuje w następujących przypadkach:
•
w funkcji podmiotu przy czasownikach wyrażających m.in. uczucia lub związanych z
postrzeganiem, np.: Es freut mich... Es stört mich ...
•
przy czasownikach związanych z opisem zjawisk (np.: pogody), np.: Es regnet. Es
donnert.
•
w stałych zwrotach, np.: Es geht mir gut. Es gibt ein Museum in dieser Stadt.
Worum geht es in diesem Buch?
•
w zdaniach w stronie biernej, np.: Es wurde verboten,...
Zaimek man występuje w przypadku, gdy nie znamy dokładnie wykonawcy czynności (w
języku polskim tłumaczymy takie zdania np.: ...robi się..., ...mówi się ...):
•
występuje jedynie w zdaniach w stronie czynnej i wymaga formy czasownika w 3
os. l.p., np.: Man spricht hier Deutsch.
*** W niektórych przypadkach można zastąpić zaimek man za pomocą zaimka frau (Nie
mylić ze słowem DIE FRAU - KOBIETA !!!).
Zdanie: Man soll das einfach verstehen można zastąpić: Frau soll das einfach verstehen.,
W obydwu przypadkach przetłumaczymy jako: Powinno się to łatwo zrozumieć.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
64
Zaimek dzierżawczy
Zaimki dzierżawcze określają przynależność danej rzeczy (mój, twój, jego itd.). Stoją przed
rzeczownikiem i są odmiennymi częściami mowy. Zaimek dzierżawczy ma inną formę dla
każdej osoby (ich-mein, du-dein itd.). Chociaż wszystkie zaimki (mein, dein itd.) można na
język polski tłumaczyć również tym samym słowem swój, to należy pamiętać, że j.
niemiecki nie posiada takiego uniwersalnego dla wszystkich osób zaimka.
FORMY ZAIMKÓW
ich
du
er
sie
es
wir
ihr
sie
Sie
mein dein
sein
ihr
sein
unser
euer
ihr
Ihr
mój twój
jego
jej
jego
nasz
wasz
ich
Pan-i,-a,
Państwa
ODMIANA ZAIMKÓW DZIERŻAWCZYCH
rodz. męs.
rodz. żeń.
rodz. nij.
liczba mnoga
Nominativ mein Hund
dein
e
Schule
sein Haus
unsere Kinder
Genitiv
mein
es
Hundes
dein
er
Schule
sein
es
Hauses
unser
er
Kinder
Dativ
mein
em
Hund dein
er
Schule
sein
em
Haus
unser
en
Kindern
Akkusativ mein
en
Hund
dein
e
Schule
sein Haus
unser
e
Kinder
Odmieniając formę "euer" należy pamiętać, że dodając końcówkę, zaimek ten odrzuca
literę "e", np.: zamiast "euerer" mówi się "eurer", zamiast "euerem" powiemy "eurem" itd.
Zaimki dzierżawcze mogą również stać na końcu zdania w roli orzecznika, przyjmują
wówczas końcówki rodzajowe, np..:
Ist das dein Hund? - Ja, das ist mein
er
Ist das Ihr Auto? - Nein, es ist nich mein
(e)s
Ist das deine Tasche? - Ja, das ist mein
e
.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
65
Zaimki wskazujące
w języku niemieckim mamy następujące zaimki wskazujące:
dieser (diese, dieses) - ten
jener (jene, jenes) - tamten
derselbe (dieselbe, dasselbe) - ten sam
der gleiche (die gleiche, das gleiche) -taki sam
derjenige (diejenige, dasjenige) - ten (konkretny)
solcher (solche, solches) - taki
selbst, selber - sam
Poza zaimkiem selbst, który jest nieodmienny pozostałe odmieniają się otrzymując
odpowiednie końcówki:
Przykład odmiany:
rodz. męski rodz. żeń.
rodz. nij.
L. mn.
Nominativ
dies
er
dies
e
dies
es
dies
e
Genitiv
dies
es
dies
er
dies
es
dies
er
Dativ
dies
em
dies
er
dies
em
dies
en
Akkusativ
dies
en
dies
e
dies
es
dies
e
Według powyżej przedstawionego schematu odmieniają się również: solcher, jener,
Natomiast tabela poniżej przedstawia sposób odmiany derselbe, w taki sposób odmieniają
się również der gleiche(pisany jednak rozłącznie) oraz derjenige
rodz. męski rodz. żeń.
rodz. nij.
L. mn.
Nominativ
der
selb
e
die
selb
e
das
selb
e
die
selb
en
Genitiv
des
selb
en
der
selb
en
des
selb
en
der
selb
en
Dativ
dem
selb
en
der
selb
en
dem
selb
en
den
selb
en
Akkusativ
den
selb
en
die
selb
e
das
selb
e
die
selb
en
Przykłady:
Dieser Mann ist sehr stark.
Wir wohnen in derselben Straße
Ich traue solchen Menschen nicht.
Ich habe sie selbst gerfagt.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
66
Zaimki nieokreślone
Zaimki nieokreślone jak sama nazwa wskazuje odnoszą się do rzeczy lub osób bliżej
nieokreślonych. Do najważniejszych zaimków należą:
•
man - stusujemy, gdy wykjonawca czynności nie jest bliżej znany, np.: Man spricht
hier Polnisch
•
jemand (ktoś) - jest odmienną częścią mowy. Podobnie odmienia się zaimek
niemand(nikt).
Nominativ
jemand
Genitiv
jemand
es
Dativ
jemand
em
Akkusativ
jemand
en
•
etwas(coś) - nieodmienny, np.: Ich muss etwas machen.
•
nichts (nic) - nieodmienny, np.: Verstehst du nichts?
•
jeder (każdy)- odmienia się w zależności od rodzaju i przypadku.
Przykład odmiany:
rodz. męski
rodz. żeń.
rodz. nij.
L. mn.
Nominativ jed
er
jed
e
jed
es
all
e
Genitiv
jed
es
jed
er
jed
es
all
er
Dativ
jed
em
jed
er
jed
em
all
en
Akkusativ
jed
en
jed
e
jed
es
all
e
Podobnie odmienia się zaimek mancher (niektóry)
Przykłady:
Jeder Schüler möchte das Abitur bestehen.
Manche Leute rauchen zu viel Zigaretten.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
67
Zdania
Zdanie oznajmujące
Tworząc proste zdanie oznajmujące w języku niemieckim musimy pamiętać, że
czasownik w zdaniu prostym twierdzącym stoi zawsze na drugiej pozycji, niezależnie od
pierwszej części zdania.
np.:
Ich gehe um 18 Uhr nach Hause. - Idę do domu o godz. 18.
W zależności od tego, co chcemy zaakcentować, możemy stawiać różne części zdania
na pierwszym miejscu, jednak czasownik stoi zawsze na drugiej pozycji:
Um 18 Uhr gehe ich nach Hause. Nach Hause gehe ich um 18 Uhr.
Jeżeli w zdaniu czasownik podstawowy występuje z czasownikiem posiłkowym ("sein"
lub "haben" w czasach przeszłych, "werden" w czasie przyszłum Futur I) lub czasownik
modalny, to na drugiej pozycji stoi odmienny czasownik posiłkowy.
Ich muss um 18 Uhr nach Hause gehen.
Ich bin um 18 Uhr nach Hause gegangen.
Ich werde um 18 Uhr nach Hause gehen.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
68
Zdania przeczące
W języku niemieckim są 3 rodzaje przeczeń: nein, nicht, kein.
Wszystkie one w języku polskim można tłumaczyć "nie".
W użyciu są jednak różnice. Nein odnosi się do całego zdania i występuje samodzielnie
lub przed zdaniem , które zaprzecza,np.:
Lernst du? - Nein.
Nicht odnosi się również do całego zdania, występuje wówczas po czasowniku. Może też
zaprzeczać części zdania i wtedy stoi przed tą częścią. Nigdy jednak nie występuje
samodzielnie.
Lernst du? - Nein, ich lerne nicht.
Lernst du viel? - Nein, ich lerne nicht viel.
Kein jest przeczeniem do rzeczownika z rodzajnikiem nieokreślonym. Kein odmiania się
tak jak rodzajnik nieokreślony, np.:
Das ist ein Heft. Das ist kein Heft.
Das ist eine Lampe. Das ist keine Lampe.
Ich habe einen Hund. Ich habe keinen Hund.
Jeżeli w pytaniu występuje przeczenie, to odpowiadając nein potwierdzamy zdanie, a jeśli
chcemy zaprzeczyć odpowiadamy doch(zamiast ja).
Gehst du nicht ins Kino? - Nein, ich gehe nicht.
lub
Gehst du nicht ins Kino? - Doch, ich gehe.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
69
Zdania złożone współrzędnie
Zdanie złożone współrzędnie występuje w następujących formach:
- bez spójnika:
Der Himmel ist bedeckt, es regnet.
- ze spójnikiem, po którym występuje szyk prosty:
und
(i, a) - Ich hatte keine Zeit und ging nicht ins Kino.
aber
(ale) - Es ist kalt, aber ich ziehe mich nicht warm an.
denn
(bo, ponieważ) - Du sollst schon nach Hause gehen, denn es ist schon sehr spät.
oder
(albo) - Ich bleibe zu Hause oder gehe mit dem Hund spazieren.
sondern
(lecz) - Ich fahre nicht mit dem Bus, sondern ich gehe zu Fuss.
- ze spójnikiem, który wymaga szyku przestawnego:
dann
(potem, następnie) - Zuerst lerne ich, dann spiele ich am Computer.
deshalb/darum/deswegen
(dlatego) - Er ist krank, deshalb geht er nicht zur Arbeit.
sonst
(w przeciwnym razie) - Wir müssen ein Taxi nehmen, sonst verspäten wir uns.
trotzdem
(mimo to) - Die Familie ist arm, trotzdem sind alle sehr glücklich.
außerdem
(oprócz tego) - Ich lerne Deutsch in der Schule, außerdem habe ich noch
Nachhilfestunden.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
70
Zdania pytające
W języku niemieckim istnieją dwa rodzaje zdań pytających:
- bez zaimka pytającego
- z zaimkiem pytającym
Pytania bez zaimka pytającego:
Czasownik stoi wówczas zawsze na pierwszym miejscu, a na tak postawione pytanie
możemy odpowiedzieć twierdząco lub przecząco. Np.:
Besucht ih uns heute? - Czy odwiedzicie nas dzisiaj?
-
Ja
, wir besuchen euch heute. - Tak odwiedzimu was dzisiaj.
-
Nein
, wir besuchen euch heute nicht. - Nie, nie odwiedzimy was dzisiaj.
Jeżeli w pytaniu występuje przeczenie, to zamiast "JA" w odpowiedzi, stosujemu "DOCH",
np.:
Hast du diesen Film
nicht
gesehen? - Czy nie widziałeś tego film?
Doch
, ich habe ihn gesehen. - Tak, widziałem go.
lub
Nein
, ich habe ihn nicht gesehen. - Nie, nie widziałem go.
Pytania z zaimkiem pytającym:
Na pierwszym miejscu stoi zawsze zaimek pytający, na drugim miejscu czasownik w
formie osobowej i za nim podmiot. Jako zaimek pytający może występować: wo, woher,
wie, wann, was, worauf, wohin, womit, woran, auf wen, itd.
Np.:
Was hast du gemacht? - Co zrobiłeś?
Wem muss du noch helfen? - Komu musisz jeszcze pomóc?
ZAPAMIĘTAJ!
- za zaimkiem pytającym może stać rzeczownik, np.:
Wessen Auto ist das? - Czyj to samochód?
- za zaimkiem pytającym może stać przysłówek, np.:
Wie viele Kinder hast du? - Ile masz dzieci?
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
71
Zdania czasowe
Zdania czasowe mogą być tworzone za pomocą następujących spójników:
-
als
(gdy) - stosuje się w przypadku, gdy dane zdarzenie nastąpiło w przeszłości i było
jednorazowe. np.:
Als ich vor einem Jahr in Rom war, besuchte ich meine Freundin.
-
wenn
(gdy) - stosuje się w przypadku, gdy zdarzenie miało miejsce w przeszłości, ale
wydarzyło się więcej niż raz lub gdy zdarzenie dzieje się w teraźniejszości lub przyszłości,
niezależnie od tego, czy było jednorazowe czy nie. Np.:
Wenn es regnete am Wochenende, sah ich immer fern.
Wenn ich krank bin, bleibe ich zu Hause.
-
während
(podczas gdy) - w zdaniu tym stosuje się w ubydwu zdaniach ten sam czas.
np.:
Während der Vater das Auto reparierte, spielten die Kinder draußen
-
solange
(jak długo) - również w tego rodzaju zdaniach stosuje się ten sam czas. Np.:
Solange wir im Ausland bleiben, könnt ihr unseren Wagen benutzen.
-
bevor, ehe
(zanim) - chociaż czynności wyrażone w tym zdaniu nie są równoczesne, to
mimo tego również tutaj stosujemy ten sam czas. Np.:
Bevor ich schlafen gehe, will ich mir noch die Zähne putzen.
-
bis
(aż, dopóki) - np.:
Ich muss zu Hause bleiben, bis meine Eltern zurückkommen.
-
nachdem
(po tym jak) - w tego typu zdaniach obowiązuje następstwo czasów. Jeśli w
zdaniu głównym zastisujemy czas PRÄSENS to w zdaniu pobocznym z nachdem musimy
zastosować czas PERFEKT, np.:
Nachdem wir den Unterricht beendet haben, gehen wir nach Hause.
Jeśli w zdaniu głównym użyto czasu IMPERFEKT to w zdaniu pobocznym z nachdem
należy zastosować czas PLUSQUAMPERFEKT, np.:
Nachdem ich meine Hausaufgaben gemacht hatte, spielte ich am Computer
-
seitdem
(odkąd) - W zdaniach tego typu można, ale nie musi się stosować następstwa
czasów. Np.:
Seitdem ich ein Auto habe, verspäte ich mich nicht zur Arbeit.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
72
Zdania warunkowe
Zdania warunkowe tworzymy za pomocą:
-
wenn
(jeśli gdy) - czasownik w zdaniu podrzędnym musi oczywiście stać na końcu.
Np.: Wenn ich in diesem Monat mehr Geld verdiene, mache ich einen längeren Urlaub.
Można również zacząć od zdania głównego:
Ich mache einen längeren Urlaub,wenn ich in diesem Monat mehr Geld verdiene.
-
falls
(jeśli) - tutaj obowiązuje dokładnie taka sama zasada jak przy wenn
Np.:Falls ich die Arbeit nicht bekomme, kann ich meine Miete (czynsz) nicht bezahlen.
Zdania warunkowe mogą być również wprowadzane bez spójnika, wówczas czasownik
stoi na początku zdania, np.:
Bekomme ich heute die Nachricht von ihm, so kann ich morgen verreisen. -Jeśli otrzymam
dzisiaj od niego wiadomość, mogę jutro wyjeżdżać
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
73
Zdania skutkowe
Zdania skutkowe wprowadza się w języku niemieckim za pomocą następujących
spójników:
-
so dass
(tak, że), np.:
Ich war von dem Konzert so begeistert, dass ich darüber stundenlang erzählen kann.
-
solch- ....., dass
(taki, taka, takie ... jak), np.:
Gestern war es solches schlechte Wetter, dass wir den ganzen Tag zu Hause verbracht
haben.
-
dermaßen ...... dass
(do tego stopnia, że) np.:
Die Musik ist dermaßen laut, dass wir überhaupt nicht arbeiten können.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
74
Zdania okolicznikowe przyczyny
Zdania okolicznikowe przyczyne wprowadzane są za pomocą następujących spójników:
-
weil
(ponieważ), czasownik po tym spójniku musimy postawić na końcu zdania. Zamiast
weil
można zastosować
da
, zwłaszcza wtedy, gdy zaczynamy od zdania podrzędnego.
Ich kann mit euch nicht in den Zirkus gehen, weil ich lernen muss.
Da ich lernen muss, kann ich mit euch nicht in den Zirkus gehen.
-
zumal
(zwłaszcza że), podobnie w tego rodzaju zdaniu należy postawić czasownik na
końcu zdania. Np.:
Du sollst das Auto nehmen, zumal es schon ziemlich spät ist. - Powinieneś wziąć
samochód, zwłaszcza, że jest już dosyć późno.
ZAPAMIĘTAJ!!!
Jeśli w zdaniu pobocznym występuje czasownik modalny w czasie przeszłym złożonym
(Perfekt lub Plusquamperfekt) to czasownik posiłkowy haben nie stoi na końcu, tylko
przed dwoma bezokolicznikami. Np.:
Ich bin mit ihnen nicht mitgegangen, weil ich meinen Eltern zu Hause habe helfen müssen
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
75
Zdania przyzwalające
Zdania przyzwalające tworzymy za pomocą następujących spójników:
-
obwohl
(chociaż), np.:Obwohl ich sehr viel lernte, habe ich keine guten Noten beim
Abitur bekommen. - Chociaż dużo się uczyłem, nie dostałem dobrych ocen na maturze.
Spójnik obwohl można zastosować obgleich lub obschon
-
wenn .... auch
(nawet gdy), np.:
Wenn ich auch sehr viele Geschenke zum Geburtstag bekomme, mag ich diesen Tag
nicht. - Nawet gdy otrzymuję dużo prezentów na urodziny, nie lubię tego dnia.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
76
Zdania okolicznikowe celu
Zdania okolicznikowe celu wyrażają życzenie lub zamiar.
Zdania takie można wprowadzać za pomocą spójnika
damit
. Czasownik stoi wówczas
podobnie jak w innych zdaniach podrzędnych na końcu zdania.
np.: Seine Eltern arbeiteten schwer, damit er im Ausland studieren konnte - Jego rodzice
pracowali ciężko, aby mógł studiować za granicą.
W zdaniach okolicznikowych celu mogą występować jedynie dwa czasowniki modalne
können, müssen
. Pozostałe nie mogą być zastosowane w tego rodzaju zdaniach.
np.: Wir kaufen zwei Eintrittskarten, damit wir abends ins Kino gehen könnten. - Kupujemy
dwa bilety, żeby móc pójść wieczorem do kina.
Jeśli w obydwu zdaniach występuje ten sam podmiot, zamiast spójnika
damit
można
zastosować konstrukcję bezokolicznikową
um .... zu ...
.
np.: Die Studenten fahren ins Gebirge, damit sie sich erholen.
Ponieważ die Studenten oraz sie to właściwie ten sam podmiot, możemy przekształcić
zdanie w następujący sposób:
Die Studenten fahren ins Gebirge, um sich zu erholen.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
77
Zdania okolicznikowe sposobu
Zdania tego rodzaju tworzone są za pomocą różnych spójników.
-
wie
(jak), np.:
Der Film ist so interessant, wie ich gedacht habe. - Film jest tak interesujący, jak
myślałem.
-
als
(niż), np.:
Der Zug fährt viel schneller, als es uns der Schaffner gesagt hat. - Pociąg jedzie o wiele
szybciej, niż mówił to nam konduktor.
-
je ..... desto ....
(im ..... tym ....).
W tego typu zdaniach należy zwrócić uwagę na szyk. Najpierw występuje zdanie
poboczne ze spójnikiem je i przymiotnikiem w stopniu wyższym, a potem zdanie główne
ze spójnikiem desto oraz również przymiotnikiem w stopniu wyższym, dopiero po nim stoi
czasownik w formie osobowej.
Je mehr ich lerne, desto besser spreche ich Deutsch.
Zamiast spójnika je ..... desto .... można zastosować
je ..... umso ....
. Zasada jest taka
sama.
Je mehr ich lerne, umso besser spreche ich Deutsch.
-
indem
(brak odpowiednika polskiego - zdania tego typu tłumaczy się najczęściej za
pomocą imiesłowów), np.:
Indem man viele Bücher in der Fremdsprache liest, erlernt man schneller den Wortschatz.
- Czytając dużo książek w języku obcym, opanowuje się szybciej słownictwo.
-
ohne dass
(brak odpowiednika polskiego - zdania tego typu tłumaczy się najczęściej za
pomocą imiesłowów i przeczenia), np.:
Ich lese deutsche Bücher, ohne dass ich ein Wörterbuch benutze. - Czytam niemieckie
książki, nie używając słownika.
Należy zapamiętać, że w tego typu zdaniach można zastosować konstrukcję
bezokolicznikową
ohne .... zu .....
. Np.:
Ich lese deutsche Bücher, ohne ein Wörterbuch zu benutzen.
-
anstatt dass
(zamiast tego, że).Np.:
Karin ging in die Disco, anstatt dass sie die Hausaufgaben machte. - Karin poszła do
dyskoteki, zamiast odrabiać zadania domowe.
Jeśli podmiot w obydwu zdaniach jest taki sam, to zamiast stosować - anstatt dass należy
użyć formy bezokolicznikowej -
anstatt .... zu ....
, np.:
Karin ging in die Disco, anstatt die Hausaufgaben zu machen.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.
78
Zdania przydawkowe (względne)
Zdania przydawkowe tworzymy za pomocą zaimków względnych:
SINGULAR
rodz.
męs.
rodz.
żeń.
rodz.
nij.
PLURAL
Nominativ der
die
das
die
Genitiv
dessen
deren
dessen derer
Dativ
dem
der
dem
denen
Akkusativ den
die
das
die
Zdanie przydawkowe odnosi się bezpośrednio do rzeczownika, dlatego też stoi zwykle
bezpośrednio za nim.
Das ist die Lehrerin, die alle Schüler sehr mögen.
Między określanym rzeczownikiem, a zdaniem przydawkowym mogą pojawiać się
czasowniki, przysłówki lub inne części mowy. Np.:
Er soll das Auto kaufen, das ihm gefällt.
Przy wyborze zaimka względnego należy wziąć pod uwagę:
- rodzaj i liczba zaimka zależą zawsze od określanego rzeczownika.
War der Film interessant, den du gestern gesehen hast? - Czy ten film, który widziałeś był
interesujący?
Rzeczownik określany w tym przypadku to der Film, czyli wybieramy z powyższej tabelki
kolumnę z rodzajem męskim. Następnie musimy zdecydować o przypadku, Czasownik
sehen + Akkusativ, oglądać + kogo? co? ,a więc wybieramy formę z czwartego przypadku
den. - po zaimkach w dopełniaczu występuje zawsze rzeczownik bez rodzajnika. Frau
Neumann, deren Kinder schon erwachsen sind, hat jetzt mehr Freizeit. - Pani Neumann,
której dzieci są już dorosłe, ma teraz więcej wolnego czasu.
- przed zaimkami względnymi mogą stać również przyimki, np.:
Der Bus, auf den ich warte, hat eine Verspätung. - Autobus, na który czekam, ma
spóźnienie.
- również zdania wprowadzane za pomocą słów wo, was należą do zdań przydawkowych,
np.:
Viele Touristen fahren nach Italien, wo man zahlreiche Sehenswürdigkeiten besichtigen
kann. - Wielu turystów jedzie do Włoch, gdzie można zwiedzić liczne zabytki.
Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.