23 grudnia 2010, 09:00

Autor: Tomasz Waryszak
czytano: 24928 razy

Fotografia od A do Z: Przysłona

Przedstawiamy słownik terminów fotograficznych:
Fotografia od A do Z. Słownik przeprowadzi
Czytelników przez najważniejsze pojęcia, pozwoli
poznać i uzupełnić wiedzę z zakresu fotografii
oraz jej praktyczne wykorzystania.

Dziś hasło: Przysłona. Zapraszamy do lektury.

Przysłona (apertura, diafragma) – część obiektywu w postaci otworu o regulowanej wielkości. Jej
zadaniem jest ograniczanie ilości światła padającego na element światłoczuły w aparacie.

Przysłona oraz

migawka

to mechanizmy, które pozwalają dozować porcje światła padające na matrycę

lub film w aparacie. Razem z

czułością ISO

są trzema elementami, które należy uwzględnić dobierając

parametry ekspozycji zdjęcia.
Liczbę przysłony zapisuje się na kilka sposobów. Najczęściej spotykany jest zapis f/x – gdzie x to liczba
przysłony np. f/2,8. Spotkać się można również z oznaczeniami f:x, fx, 1:x, a także zapisywaniem
liczby przysłony razem z ogniskową np. 50:2,8 lub 50/2,8.

Fotografia od A do Z: Przysłona

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-przyslona-22378.html,...

1 z 7

2015-08-15 16:02

W oznaczeniach jasności obiektywów najczęściej można się spotkać z zapisem 1:x, tak jak w

widocznym na zdjęciu

Nikkorze AF-S 35mm 1:1.4G

.

Powszechnie przyjęte jest stosowanie wartości przysłony stanowiących ciąg kolejnych zaokrąglonych
potęg pierwiastka z dwóch, czyli 1, 1.4, 2, 2.8, 4, 5.6, 8, 11, 16, 22, 32, 45, 64 itd. Każda kolejna
liczba oznacza dwukrotnie mniejszą powierzchnię uzyskiwanej płaszczyzny otworu, a więc zmniejszenie
ilości światła o połowę (1 EV). Stosuje się również wartości pośrednie, wynoszące najczęściej 1/3 lub
1/2 EV, np. f/3,5 albo f/1.8.

Przysłona

1

1,4

2

2,8

4

5,6

8

11

16 22

Czas

1/250s

1/125s

1/60s

1/30s

1/15s

1/8s

1/4s

1/2s

1s

2s

Przykładowe zestawienie zależności przysłony i czasu migawki. Dla uzyskania takiej samej ekspozycji,

przy zwiększaniu wartości przysłony należy odpowiednio wydłużyć czas naświetlania.

Każdy obiektyw posiada pewien zakres dostępnych wartości przysłony. Najmniejsza z nich wyznacza
jednocześnie jasność obiektywu i jest jednym z najważniejszych, obok ogniskowej, opisujących go
parametrów. W części obiektywów zmiennoogniskowych można się spotkać z zakresem maksymalnej
jasności, gdy wartość przysłony wraz z wydłużaniem ogniskowej rośnie.

Fotografia od A do Z: Przysłona

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-przyslona-22378.html,...

2 z 7

2015-08-15 16:02

Samsung NX 20-50mm 1:3.5-5.6

- przykład obiektywu o zmiennej jasności maksymalnej.

Najmniejszą wartością przysłony teoretycznie możliwą do uzyskania jest f/0,5. W praktyce najjaśniejsze
produkowane obiektywy dysponują jasnościami w okolicach f/1, a rekordzistą jest stworzony na
potrzeby NASA Carl Zeiss Planar 50mm f/0.7.

Carl Zeiss Planar 50 mm f/0,7

Przysłona, razem z ogniskową, wpływa również na uzyskiwaną na zdjęciu głębię ostrości. Im większa
wartość przysłony, tym większa jest również głębia ostrości. Najbardziej korzystnym kształtem otworu
przysłony jest koło, jednak stosuje się również inne formy dla uproszczenia konstrukcji lub też dla
osiągnięcia specjalnych efektów.

Fotografia od A do Z: Przysłona

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-przyslona-22378.html,...

3 z 7

2015-08-15 16:02

Fotografia wykonana obiektywem

Lensbaby

z założoną przysłoną wsuwkową w kształcie serca.

Światełka znajdujące się w obszarze nieostrości uzyskały taki sam kształt jak otwór przysłony.

Regulując wartość przysłony, często można również wpływać na rozdzielczość optyczną obiektywu oraz
poziom nasilenia niektórych wad optycznych. W obiektywach do lustrzanek, przymknięcie przysłony do
wartości f/5,6 lub f/8 potrafi w znaczny sposób poprawić jakość uzyskiwanych zdjęć. Zbyt silne
przymykanie przysłony (ponad f/11) może z kolei zaowocować obniżeniem rozdzielczości optycznej na
skutek rosnącej dyfrakcji światła w niewielkim otworze. Natomiast w przypadku większości aparatów
kompaktowych, przymykanie przysłony dla poprawienia jakości optycznej jest nieskuteczne, gdyż ze
względu na małe rozmiary układów optycznych dyfrakcja ujawnia się już przy jakimkolwiek
zmniejszeniu otworu przysłony.

Fotografia od A do Z: Przysłona

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-przyslona-22378.html,...

4 z 7

2015-08-15 16:02

Przysłona jest jednym z dwóch czynników wpływających na głębię ostrości.

W miarę zmniejszania tworzonego przez nią otworu, zwiększa się obszar,

który obiektyw odwzorowuje w ostry sposób.

Najważniejsze rodzaje mechanizmów przysłony to:

Przysłona wsuwkowa – rozwiązanie najprostsze i najstarsze zarazem. W tym przypadku w
obudowie obiektywu znajduje się szczelina, przez którą można wsunąć blaszkę z wyciętym
otworem. Ze względu na kłopotliwą obsługę, obecnie jest praktycznie nieużywana z wyjątkiem
specjalnych konstrukcji, takich jak np. obiektywy Lensbaby.

Wsuwki przysłony efektowej do obiektywów Lensbaby.

Przysłona obrotowa (rewolwerowa) – ma formę tarczy z wyciętymi otworami o różnej średnicy.
Obrót tarczy powoduje zmianę przysłony.

Fotografia od A do Z: Przysłona

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-przyslona-22378.html,...

5 z 7

2015-08-15 16:02

Przysłona typu obrotowego.

Przysłona irysowa – najpopularniejszy i najbardziej zaawansowany rodzaj tego mechanizmu.
Znajduje zastosowanie w obiektywach lustrzanek oraz niektórych aparatów kompaktowych. Pod
względem konstrukcyjnym składa się z kilku (zwykle od 5 do 9) specjalnie ukształtowanych
blaszek, zwanych listkami. Im większa ilość tych elementów, tym bardziej zbliżony do koła jest
uzyskiwany otwór. Przysłona irysowa może być dowolnie regulowana w dostępnym zakresie
wartości. W obiektywach przeznaczonych do aparatów średnio i wielkoformatowych przysłona
irysowa jest bardzo często zintegrowana z migawką centralną w jeden mechanizm.

Schemat przysłony irysowej pokazanej w różnych stopniach przymknięcia.

Dziewięciolistkowa przysłona w obiektywie

Sigma 50mm :1:1.4 EX DG HSM

.

Posługując się terminem przysłony, warto uważać na częsty błąd, polegający na myleniu wartości
przysłony z otworem przysłony. Większa przysłona to mniejszy otwór przysłony i vice versa. Należy też
dodać, że w aparatach cyfrowych regulowanie wartości przysłony jest możliwe tylko w trybach pracy: M
(manualnym) oraz A (priorytet przysłony, w Canonie ma oznaczenie Av). W aparatach pozbawionych

Fotografia od A do Z: Przysłona

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-przyslona-22378.html,...

6 z 7

2015-08-15 16:02

tych ustawień, dobór odpowiedniej wartości następuje automatycznie, o ile producent zastosował w
danym modelu mechanizm przysłony.

www.swiatobrazu.pl

Fotografia od A do Z: Przysłona

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-przyslona-22378.html,...

7 z 7

2015-08-15 16:02