Rozwiązanie zadania 90
W EdW 8/2003 na stronie 38 zamieszczony
był schemat układu nadesłany jako rozwiąza-
nie jednego z wcześniejszych zadań Szkoły.
Oryginalny schemat pokazany jest na rysun-
ku A. Ma to być aktywny tor podczerwieni.
Młody pomysłodawca chce w taki sposób
zrealizować transmisję sygnału audio, czyli
po prostu stworzyć proste, monofoniczne
słuchawki bezprzewodowe. Układ po przery-
sowaniu pokazany jest na rysunku B. Autor
schematu jest bardzo młody i dlatego nie
można do niego mieć pretensji za błędy,
a wręcz trzeba go pochwalić za śmiałość i za-
chęcić do dalszej wytrwałej nauki. Jeśli cho-
dzi o błędy, znaleźliście ich wiele (ale nie
wszystkie). Zapraszam do analizy.
Najwięcej zastrzeżeń wywołał... zasilacz.
Zgodnym chórem orzekliście, że trzeba do-
dać stabilizator, na przykład kostkę 7812.
Słusznie: brak stabilizacji mógłby zaowoco-
wać w oryginalnym prostym układzie dodat-
kowym niewielkim przydźwiękiem 100Hz.
Jeśli chodzi o obwody zasilania, zupełnie
niepotrzebny jest rezystor R8 (680
Ω). Jego
obecność nie ma żadnego uzasadnienia i jest
błędem ewidentnym, choć mało znaczącym
w praktyce. Obecność R8 niepotrzebnie
ograniczy napięcie na wyjściu. Układy
TL082 są mało podatne na samowzbudzenie,
ale w przypadku innych wzmacniaczy doda-
nie w szynie zasilania szeregowego rezystora
może zaowocować różnymi niespodzianka-
mi, z samowzbudzeniem włącznie.
Ewidentnym błędem jest włączenie po-
tencjometru P4 w szereg z rezystorem R7
o wartości 1M
Ω. Zmiana głośności za pomo-
cą P4 będzie zupełnie niezauważalna. Obe-
cność w tym prostym układzie aż trzech po-
tencjometrów (P2, P3, P4) do regulacji
wzmocnienia jest grubą przesadą – z powo-
dzeniem wystarczy jeden. Przy takim dołą-
czeniu tranzystora T3 rezystor R3 jest zupeł-
nie niepotrzebny i można go bez chwili wa-
hania usunąć. Nie wszyscy uczestnicy
zwrócili uwagę na fakt, że układ nadajnika
będzie przenosił tylko dodatnie połówki sy-
gnału, co oczywiście oznacza niedopuszczal-
nie duże zniekształcenia. Nawet jeśli tak
miałoby być (ale nie przy transmisji sygna-
łów audio), wzmacniacz operacyjny TL082
z tranzystorami JFET-P na wejściach na
pewno nie będzie pracował z napięciami wej-
ściowymi na poziomie ujemnego napięcia
zasilania. Do takiej pracy trzeba zastosować
inny wzmacniacz, na przykład popularny
LM358, przeznaczony do zasilania napię-
ciem pojedynczym, mogący pracować przy
napięciach wejściowych nawet nieco mniej-
szych od ujemnego napięcia zasilania. Je-
szcze raz podkreślam, że taka konfiguracja
nie może być wykorzystana w liniowym
nadajniku sygnałów audio. W takim prostym
układzie wzmacniacz musi pracować w try-
bie liniowym, podobnie jak dioda nadawcza
IRED. Rysunki C i D pokazują przykładowe
sposoby realizacji takiego prymitywnego li-
niowego nadajnika.
Nie znaczy to, że taki prosty system zda
egzamin w praktyce. Przecież do promienio-
wania wytwarzanego przez diodę nadawczą
doda się promieniowanie podczerwone i wi-
dzialne, w tym tętniące promieniowanie wy-
twarzane przez żarówki, a jeszcze gorzej –
impulsowe emitowane przez świetlówki.
Nawet gdyby założyć, że obce, zakłócają-
ce źródła światła zostaną wyeliminowane,
30
Szkoła Konstruktorów
Elektronika dla Wszystkich
Informuję, iż zarówno w tym zadaniu, jak
i w większości poprzednich wymieniłem na-
zwiska wszystkich osób, których prace dotar-
ły do Redakcji. Nazwisk nie podaję tylko
w przypadkach, gdy rozwiązanie polega na
kilku ogólnikowych zdaniach, gdy jest ewi-
dentnie błędne, zupełnie niespełniające wa-
runków zadania albo „żywcem zerżnięte”
z literatury. O nielicznych spóźnionych
listach i paczkach informuję w następnym
miesiacu i zwykle też przydzielam punkty.
Może się zdarzyć, że praca, zwłaszcza nade-
słana e-mailem zaginie, choć teoretycznie nie
powinna (obsługujący redakcyjną pocztę
Zbyszek Orłowski informuje mnie o nie-
których dziwnych przypadkach).
Nagrody za zadanie 90 otrzymają Tomasz
Jadasch i Roman Biadalski. Upominki otrzy-
mają: Łukasz Jóźwik, Jakub Siwiec, Robert
Jaworowski i Marcin Wiązania. Aktualna
punktacja zawarta jest w tabeli (na prośbę jed-
nego z uczestników, nie prezentowałem szcze-
gółów rozwiązania, a należne punkty przydzie-
liłem). Ponawiam prośbę: jeśli nadsyłacie pra-
cę do Szkoły e-mailem, podawajcie od razu
swój adres pocztowy. Serdecznie zapraszam
do udziału w rozwiązywaniu kolejnych zadań
i do nadsyłania prac w terminie.
Wasz Instruktor
Piotr Górecki
A
Marcin Wiązania Busko Zdrój . . . . . . . . .182
Mariusz Chilmon Augustów . . . . . . . . . .110
Michał Stach Kamionka Mała . . . . . . . . .106
Dariusz Drelicharz Przemyśl . . . . . . . . . .100
Roman Biadalski Zielona Góra . . . . . . . . .79
Jarosław Tarnawa Godziszka . . . . . . . . . .70
Michał Koziak Sosnowiec . . . . . . . . . . . . .63
Jarosław Chudoba Gorzów Wlkp. . . . . . . .55
Marcin Malich Wodzisław Śl. . . . . . . . . . .44
Piotr Wójtowicz Wólka Bodzechowska . .44
Krzysztof Kraska Przemyśl . . . . . . . . . . . .41
Arkadiusz Zieliński Częstochowa . . . . . . .41
Piotr Romysz Koszalin . . . . . . . . . . . . . . .39
Bartłomiej Radzik Ostrowiec Św. . . . . . . .37
Rafał Stępień Rudy . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
Szymon Janek Lublin . . . . . . . . . . . . . . . .32
Dawid Lichosyt Gorenice . . . . . . . . . . . . . .32
Dariusz Knull Zabrze . . . . . . . . . . . . . . . . .29
Filip Rus Zawiercie . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
Radosław Ciosk Trzebnica . . . . . . . . . . . . .26
Bartek Czerwiec Mogilno . . . . . . . . . . . . .26
Dawid Kozioł Elbląg . . . . . . . . . . . . . . . . .25
Piotr Dereszowski Chrzanów . . . . . . . . . . .24
Piotr Bechcicki Sochaczew . . . . . . . . . . . .23
Robert Jaworowski Augustów . . . . . . . . . .23
Andrzej Sadowski Skarżysko-Kam. . . . . . .23
Jakub Jagiełło Gorzów Wlkp. . . . . . . . . . .22
Tomasz Jadasch Kęty . . . . . . . . . . . . . . . .21
Mariusz Ciołek Kownaciska . . . . . . . . . . .20
Jakub Kallas Gdynia . . . . . . . . . . . . . . . . .20
Jacek Konieczny Poznań . . . . . . . . . . . . . .20
Krzysztof Żmuda Chrzanów . . . . . . . . . . .20
Michał Pasiecznik Zawiszów . . . . . . . . . . .18
Tomasz Gajda Wrząsawa . . . . . . . . . . . . . .17
Radosław Koppel Gliwice . . . . . . . . . . . . .17
Łukasz Cyga Chełmek . . . . . . . . . . . . . . . .16
Piotr Podczarski Redecz . . . . . . . . . . . . . .16
Jakub Świegot Środa Wlkp. . . . . . . . . . . . .16
Maciej Jurzak Rabka . . . . . . . . . . . . . . . . .15
Ryszard Milewicz Wrocław . . . . . . . . . . . .15
Emil Ulanowski Skierniewice . . . . . . . . . .15
Artur Filip Legionowo . . . . . . . . . . . . . . . .14
Paweł Szwed Grodziec Śl. . . . . . . . . . . . . .14
Aleksander Drab Zdziechowice . . . . . . . . .13
Michał Gołębiewski Bydgoszcz . . . . . . . . .13
Wojciech Macek Nowy Sącz . . . . . . . . . . .13
Zbigniew Meus Dąbrowa Szlach. . . . . . . .12
Jakub Siwiec Tarnów . . . . . . . . . . . . . . . . .12
Rafał Kobylecki Czarnowo . . . . . . . . . . . .11
Mirosław Kopera Dębica . . . . . . . . . . . . . .11
Sebastian Mankiewicz Poznań . . . . . . . . . .11
Marcin Piotrowski Białystok . . . . . . . . . . .11
Andrzej Szymczak Środa Wlkp. . . . . . . . .11
Marcin Dyoniziak Brwinów . . . . . . . . . . .10
Bartek Stróżyński Kęty . . . . . . . . . . . . . . .10
Mariusz Ciszewski Polanica Zdr. . . . . . . . . .9
Piotr Diaków Kraków . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Filip Karbowski Warszawa . . . . . . . . . . . . .9
Paweł Knioła Lublewo . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Arkadiusz Kocowicz Czarny Las . . . . . . . . .9
Witold Krzak Żywiec . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Piotr Kuśmierczuk Gościno . . . . . . . . . . . .9
Łukasz Kwiatkowski Kraków . . . . . . . . . . .9
Kamil Urbanowicz Ełk . . . . . . . . . . . . . . . .9
Michał Waśkiewicz Białystok . . . . . . . . . . .9
Piotr Wilk Suchedniów . . . . . . . . . . . . . . . .9
Punktacja Szkoły Konstruktorów
C
C
o
o
t
t
u
u
n
n
i
i
e
e
g
g
r
r
a
a
?
?
- Szkoła KKonstruktorów klasa III
