Zeszyty Naukowe 2/2006
Internet jako narzędzie skutecznego
marketingu i reklamy
Monika Kowalska
Wprowadzenie
Medium, jakim jest Internet, pozwala nam skutecznie reklamować oferowane
wyroby. Jego główną cechą jest interaktywność, dzięki której odbiorca może wy-
szukiwać pożądane informacje, przy jednoczesnej wielokierunkowości i personali-
zacji przekazu
1
. Zapewnia także natychmiastową obustronną reakcję na przekaz
(klient <=> firma), aktualizację przekazu i możliwość łączenia różnych mediów
i form przekazu. Szeroki dostęp do globalnej sieci klientów w różnym wieku spo-
wodował silną ekspansję działań marketingowych firm
2
(w tym reklamę).
Cele reklam w Sieci są jasne. Mają one za zadanie kształtować zachowania, bu-
dować świadomość marki, dostarczać informacji, zapewniać obustronną komuni-
kację (i interakcję), doprowadzić do transakcji, i poprzez personalizację przekazu
utrzymać klienta na dłużej.
Reklama w sieci umożliwia dotarcie do atrakcyjnych, nieosiągalnych w trady-
cyjny sposób, docelowych grup społecznych – młodych, hobbystów, biznesmenów,
entuzjastów nowości. Dobierając formę reklamy powinno zwracać się uwagę na
cel i przedmiot reklamy, a także do kogo ma ona dotrzeć (grupa docelowa). Grupę
docelową definiujemy jako wypośrodkowane cechy grupy osób, do których kieru-
jemy reklamę. Są to wszystkie cechy, które mogą mieć jakikolwiek wpływ na ich
decyzję wyboru. Ważnym elementem jest reklamowany produkt lub usługa, które
pozostają niezmienne i są łatwe do określenia. Ważnym czynnikiem jest unikal-
ność i charakter reklamy, które często decydują o jej sukcesie.
1
A. Bremer, M. Sławik, ABC użytkownika komputera, Videograf 2005.
2
Marketing w internecie na www.e-gospodarka.pl
Monika Kowalska
98
98
1. Formy reklamy internetowej
Reklama w Internecie ma wiele postaci i charakteryzują ją pewne standardy.
Można wyróżnić dwie metody utrzymywania komunikacji między nadawcą
a odbiorcą. Metoda „push” polega na regularnym przesyłaniu informacji do od-
biorcy, w postaci komunikatów, a metoda „pull” zachęca do częstych odwiedzin na
stronach reklamodawcy.
Reklamą mogą być pewne elementy tekstowe i graficzne strony WWW, cała
strona lub cała witryna, poczta e-mail i samodzielne aplikacje.
Najpopularniejsze formy reklamy na stronach Internetowych to:
1. Banner. Reklama bannerowa to najstarsza i najbardziej popularna forma rekla-
my w Internecie. Jednak jej przesyt w globalnej sieci sprawił, że banner rzadko
kogo jest w stanie dzisiaj zainteresować. Dobre bannery mają atrakcyjny wygląd,
uaktualniany dość często, z uwagi na szybkie „starzenie się”. Nie powinny zawie-
rać nadmiaru informacji, a także informacji nieprawdziwych. Nadmiar lub nie-
kompetencja wiadomości, powoduje zmęczenie przekazem i może odnieść skutek
odwrotny do zamierzonego.
W Internecie przyjęły się na stałe normy tych reklam. W Polsce króluje rozmiar
400 x 50 pikseli, natomiast wśród małych bannerów, zwanych inaczej buttonami –
88 x 31 i 120 x 40 pikseli. Bannery mogą przyjąć różną postać: być statyczne, ani-
mowane, czarno-białe.
Tabela
1. Wymiary reklam
Rozmiar w pikselach
Typ
468 x 60
Full Banner
392 x 72
Full Banner with Vertical Navigation Bar
336 x 280
Medium Rectangle
300 x 250
Medium Rectangle
200 x 200
Mini Square Pop-up
250 x 250
Square Pop-up
240 x 400
Vertical Rectangle
234 x 60
Half Banner
180 x 150
Rectangle
160 x 600
Wide Skyscraper
125 x 125
Square Button
120 x 600
Sky scraper
120 x 240
Vertical Banner
120 x 90
Button
120 x 60
Button
100 x 450
Sky Scraper
88 x 31
Micro Button
Internet jako narzędzie skutecznego marketingu i reklamy
99
99
Istnieje wiele koncepcji budowania bannera. Do zdecydowanie najpopularniej-
szych formatów należy GIF, który może być także animowany. Ostatnio coraz
popularniejsze są bannery wykonane w technologii Macromedia Flash. Bannery
nie mogą przeciążać strony, standard panujący w Internecie to 20-30 Kb.
2. Sky Scraper to banner pionowy, duży, usytuowany zazwyczaj przez całą wyso-
kość ekranu Bannery mogą służyć do reklamowania niemal wszystkiego w Inter-
necie, stron i serwisów WWW, produktów, usług, kampanii i akcji promocyjnych
oraz reklamowych.
3. Pop-up – reklama w postaci osobnego okna przeglądarki (rys. 1), pojawiającego
się po załadowaniu strony WWW. Dodatkowe okna mogą samoistnie zni-
kać z ekranu po określonym czasie lub być zamykane przez użytkownika. Oprócz
funkcji reklamy okna pop-up mogą pełnić również funkcje marketingowe (ankiety,
formularze i komunikaty) oraz funkcje nawigacyjne (np. wybrane kategorie infor-
macji lub menu). Stosowane są najczęściej do wyeksponowania akcji promocyj-
nych firmy, będącej właścicielem witryny, lub produktu wprowadzanego na rynek
przez daną firmę. Rzadziej stosowane są do reklamowania produktów lub usług
niezwiązanych z firmą, będącą właścicielem witryny.
Rys. 1. Pop-up
4. Tapeta z logo w tle (watermark) – znak graficzny firmy stanowiący tło na
stronie głównej lub podstronach serwisu WWW. Takie rozwiązanie stosuje się
coraz rzadziej z uwagi na brak estetyki oraz powodowanie, że strona, a przede
wszystkim teksty stają się mało czytelne.
Monika Kowalska
100
100
5. Top-layer – istotą tej formy reklamy jest możliwość przedstawienia oferty re-
klamodawcy za pomocą animowanych scenek na ekranie monitora, z możliwością
wykorzystania dźwięku. W przeciwieństwie do reklamy pełnoekranowej (intersti-
tial) nie zasłania całej strony docelowej, lecz określone elementy graficzne poja-
wiają się w jej wybranych częściach. Warstwa animacji umieszczona jest nad war-
stwą strony. Wykonany może być na przezroczystej warstwie w technologii
DHTML lub w technologii Flash.
6. Interstitial – reklamy pojawiające się na całym ekranie monitora, uruchamiane
w momencie wejścia na określoną stronę serwisu WWW. Wyświetlają się przez
kilka sekund, a ich widoczność sprawia, że cechuje je wysoka skuteczność marke-
tingowa. Z uwagi na wielokrotnie większy obszar w porównaniu z bannerami,
interstitiale mogą zawierać znacznie więcej informacji. Najczęściej wykonane są
w technologii Flash (rys. 2). Do tej grupy zaliczamy takie reklamy, jak: Poltergeist,
Superstitial, MediaBrake, Predomena. Różnią się między sobą momentem wyświe-
tlania oraz możliwością zamknięcia ich w trakcie emisji.
7. Brandmark – Zasada jego działania jest podobna do Top-layera, ale jest dużo
mniejszy, czasami bez opcji wyłączenia, samowygaszajacy się. Najczęściej wyko-
nany jest w technologii Flash .
8. Surround Ad – polega na jednoczesnym wyświetleniu dużego bannera, najczę-
ściej billboardu (750x100 pikseli) ze Sky Scraperem, wzmacniając w ten sposób
siłę przekazu marketingowego, wzajemnie się uzupełniając. Reklamy te są stoso-
wane głównie do promowania akcji reklamowych, dotyczących usług i stosują je
najczęściej duże firmy w portalach komercyjnych.
9. Listy mailingowe (subskrypcja) – to skuteczna forma promocji i reklamy w In-
ternecie. Daje możliwość tworzenia własnej listy mailingowej. Właściwe informa-
cje docierają do odbiorców, którzy sobie tego życzą (w przeciwieństwie do spa-
mu). Jest wiele typów e-mailingu – tekstowy, graficzny, flashowy. Uważa się, że
elektroniczna poczta reklamowa, zawierająca elementy flashowe, generuje dyna-
miczniejsze kampanie reklamowe. e-Mailing flashowy jest stosunkowo drogi, ale
ma duże znaczenie dla e-Commerce, szczególnie w kontekście zakupów, które
klienci wykonują pod wpływem impulsu i które mogą sfinalizować w oknie pro-
gramu pocztowego. Znacznym ograniczeniem rozwoju e-mailingu flashowego jest
wzrost obciążenia ruchu w Sieci, jaki generują takie przesyłki.
10. Spam – rozsyłanie wiadomości, w jakiejkolwiek formie, do osób, które sobie
tego nie życzą.
Spam może mieć kilka postaci:
– Excessive Multi-Posting, czyli „wiele kopii” tej samej wiadomości. Do katego-
rii tej zalicza się przesyłki, które w identycznej lub w niewielkim stopniu zmo-
dyfikowanej formie, kierowane są do dużej liczby użytkowników.
– Excessive Crossposting, czyli „dużo postów” do więcej niż jednego użytkownika.
Internet jako narzędzie skutecznego marketingu i reklamy
101
101
Spam można również podzielić ze względu na rozsyłane treści. Pierwszą grupą
będą przesyłki komercyjne – reklamowe oraz zawierające oferty zawarcia umów:
Unsolicited Commercial e-mail (UCE). Drugą grupą zaś – wszelkie niekomercyjne
przesyłki: Unsolicited Bulk e-mail (UBE), do których można zaliczyć agitację
polityczną, religijną oraz zaproszenia do odwiedzin stron WWW.
11. Sponsoring – sponsorowanie przez firmę artykułu (głównie w portalach ko-
mercyjnych lub vortalach)
3
, często reklamującego firmę lub jakiś jej produkt; także
sponsorowanie jakiegoś działu – wtedy sponsor umieszcza swoje logo i kolory
firmowe (rys. 2).
Rys. 2. Sponsoring działu w portalu Onet.pl
12. Kartki wirtualne – mogą zawierać logo firmy lub rysunki (animacje), kojarzą-
ce się z działalnością firmy. Samo ich wysłanie do kogoś powoduje, że odbiorca
otrzymuje także adres witryny, z której została ona wysłana, a także komplet re-
klam i bannerów umieszczonych wokół kartki.
13. Gry, konkursy i quizy (Advergaming) – gry oferują ogromne możliwości
promocji firm i produktów. Podczas gdy celem większości narzędzi promocji jest
dostarczenie informacji, celem gier jest zapewnienie rozrywki, a dotarcie do klienta
w momencie takiego zaangażowania emocjonalnego owocuje o wiele silniejszą
więzią, niż ma to miejsce w przypadku większości reklam. W konsekwencji ko-
rzystniej postrzegana jest firma, jak i jej produkty. Kluczowym aspektem jest wy-
bór gry i zawarcie w niej elementów promocyjnych. Im bardziej fabuła gry tema-
tycznie odpowiadać będzie specyfice firmy, tym skuteczniejszy będzie przekaz
reklamowy (np. dla reklamy firmy samochodowej najefektywniejsza byłaby gra
o tematyce wyścigów samochodowych, najlepiej na autach danej marki)
4
.
Powiązanie gry z konkursem prowadzi do podniesienia jej atrakcyjności dla in-
ternautów. W konkursie istnieje możliwość nagrodzenia graczy, którzy spełnią
określony warunek, np. zdobędą najwyższą liczbą punktów. Dodatkowo umiesz-
czenie listy najlepszych wyników na stronie Internetowej zwiększa motywacje
graczy poprzez wprowadzenie elementów współzawodnictwa. Wielką zaletą gier
3
A. Benicewicz-Miazga, e-bussiness w internecie i multimediach, Warszawa 2004, s. 59.
4
A. Miazga, Nowoczesne formy reklamy sieciowej, w: „Marketing w praktyce”, Infor 2004,
s. 38.
Monika Kowalska
102
102
jest fakt, że internauci często przesyłają gry swoim znajomym, przez co reklama
dociera do coraz większej liczby osób. Ten rodzaj promocji, zwany marketingiem
wirusowym, wykorzystuje naturalne kanały przepływu informacji i jest coraz od-
ważniej stosowany w działaniach marketingowych.
2. Inne formy oddziaływania marketingowego przez Internet
2.1. Public Relations
Dynamiczny i globalny rozwój Internetu stanowi wyzwania dla Internet Public
Relations. Celem działań Internet PR jest kształtowanie spójnego i pozytywnego
wizerunku firmy. Dzięki temu, iż Internet posiada interaktywny charakter, proces
komunikacji w Sieci przebiega inaczej niż w tradycyjnych środkach przekazu.
Komunikat umieszczony w Internecie, w postaci serwisu WWW, traktowany jest
jednakowo, niezależnie czy nadawcą jest duża firma czy też osoba prywatna.
W konsekwencji zdarza się, iż osoba poszukująca informacji i korzystająca z sys-
temów wyszukujących (tzw. przeglądarek) natrafia na nieoficjalne strony WWW
przygotowane przez sympatyków, jak również przeciwników danego zagadnienia
lub firmy. Dlatego też jednym z zadań PR jest prawidłowe usytuowanie adresu
serwisu WWW w przeglądarkach – web positioning
5
.
Powstało wiele narzędzi indeksujących zasoby Internetu i ułatwiających jego
przeszukiwanie. Web positioning oznacza pomoc witrynie w tym, by była łatwiej-
sza do znalezienia przez osoby, na których zależy firmie. Web positioning wymaga
od pozycjonowanej witryny także wartości informacyjnej. Podczas pozycjonowa-
nia serwisów WWW w pierwszej kolejności wyznacza się cel, określa grupę doce-
lową oraz typuje słowa kluczowe i wyszukiwarki. Następnym krokiem jest usunię-
cie barier technicznych, które uniemożliwiają indeksowanie zawartości serwisu.
W pozycjonowaniu konieczne jest zrozumienie działalności firmy klienta i otocze-
nia, do którego chce on docierać za pomocą witryny. Znaczna część firm, organi-
zacji lub osób prywatnych stosuje w pozycjonowaniu „taktykę” ulokowania witry-
ny w możliwie największej liczbie katalogów w przeglądarkach. Jest to działanie
nieuczciwe i powodujące chaos. W efekcie, np. wpisując hasło „fiat”, można zna-
leźć adresy witryn konkurencyjnych producentów innych marek lub serwi-
sów w ogóle niezwiązanych z motoryzacją
2.2. e-Campaigning
Coraz częściej działania Internet PR zawierają w sobie element, jakim jest
e-Campaigning (różnorodne kampanie internetowe). Kampanie online, przepro-
wadzone we właściwym momencie i odpowiednimi środkami, idealnie spełniają
swoje zadanie, docierając do właściwych grup docelowych, wywierając planowany
5
www.e-biznes.pl
Internet jako narzędzie skutecznego marketingu i reklamy
103
103
skutek. Ta forma komunikacji świetnie nadaje się do przekazów o treści społecz-
nej, coraz częściej też wykorzystywana jest także na potrzeby biznesu.
Kampanie online charakteryzują się bardzo szybkim czasem akcji i reakcji,
choć nie zawsze odpowiada on czasowi rzeczywistemu. W bardzo szybkim czasie,
nieporównywalnie szybszym niż w ma to miejsce w innych mediach, można opu-
blikować oświadczenia, przemówienia czy udostępnić fragmenty filmowe i dźwię-
kowe. Internet jest także dużo tańszym medium niż prasa, radio lub telewizja,
a także ma zdecydowanie większy potencjał przekonywania i argumentacji, o ile
kampania jest dobrze zorganizowana
6
. Siła przekazu zależy od łatwości poruszania
się po stronach WWW, od jakości przekazywanych informacji i od jakości narzę-
dzi komunikacji z odbiorcami. Witryna WWW daje szereg narzędzi ułatwiających
odbiorcom komunikację zwrotną: listy dyskusyjne, czat, księgę gości, opcje umoż-
liwiające przesłanie informacji znajomemu czy głosowanie.
Dobry serwis WWW kampanii online zawiera:
– główne cele kampanii,
– możliwość identyfikacji punktu widzenia autorów kampanii, przy jednoczesnej
możliwości określenia własnego stanowiska,
– możliwość zaprenumerowania newslettera,
– informacje do ściągnięcia w różnych formatach (htm, avi, pdf, txt),
– formularz kontaktu (lub możliwość bezpośredniego wysłania poczty e-mail),
– łatwy dostęp do list dyskusyjnych, czatu, narzędzi głosowania,
– kontakt do autorów kampanii i osób reprezentujących firmę lub organizację,
która daną kampanię prowadzi,
– aplikację biura prasowego dla mediów.
2.3. Kampanie brandingowe
W Internecie, poza formami graficznymi, reklamę i promocję można poprowa-
dzić także dzięki konkretnym i zmasowanym działaniom. Branding lub Brand
Marketing, to działania mające na celu zbudowanie świadomości reklamowanej
marki. Nie chodzi tu o sprzedaż jakiegoś towaru/usługi, chodzi o to, żeby ludzie
kojarzyli daną markę, wiedzieli coś o niej więcej i ją wybierali podczas zakupów
w sklepach. Na ogół kampanie brandingowe w Internecie łączą się z kampaniami
w świecie rzeczywistym, co przynosi najlepszy efekt. Działania brandingowe pole-
gają na budowaniu określonego wizerunku firmy. W ich skład musi wchodzić
każdy element (corporate identity) – od wystroju strony, po wygląd banne-
rów i układ e-maili, aż do stylu pisania artykułów – każdy szczegół jest ważny
7
.
Jednym z podstawowych narzędzi brandingowych pozostaje banner. Jego zada-
niem nie jest w takim wypadku zachęcenie konkretnej grupy docelowej do kliknię-
cia, wejścia na stronę i skorzystania z oferty, lecz jak najlepsze utrwalenie się
6
Reklama w internecie na www.cxo.pl/artykuły
7
A. Benicewicz-Miazga, op. cit., s. 63.
Monika Kowalska
104
104
w pamięci, zachęcenie do wejścia i zapamiętania strony. Ma on zwabiać jak najwięk-
szą liczbę ludzi, którzy w przyszłości mogą być zainteresowani daną ofertą, a nawet
jeśli nie odwiedzą strony, powinni o niej pamiętać. Banner brandingowy często nie
stara się nic sprzedawać. Budowanie świadomości marki za pomocą bannerów jest
dosyć kosztowne i trudne, gdyż jest to inwestycja wysokiego ryzyka. Tylko najwięk-
sze firmy mogą sobie pozwolić na jej przeprowadzenie na dużą skalę.
W większości profesjonalne bannery uwzględniają kilka podstawowych ele-
mentów, takich jak: logo firmy, adres URL, wizualizację produktu lub usługi, krót-
ki tekst informacyjny. Taka konstrukcja sprawia, że internauta od razu wie, z czym
ma do czynienia, a jeśli kliknie i przejdzie na stronę reklamodawcy, można sądzić,
że jest poważnie zainteresowany ofertą. Natomiast osoby nie decydujące się na
skorzystanie z oferty i tak zapamiętają podstawowe informacje o ofercie.
Istnieje jednak grupa reklam, które są podchwytliwe, zarówno w formie, jak
i w treści. Mają za zadanie zainteresować, zaintrygować, a tym samym zmusić do
wejścia na daną stronę WWW. Grafika i treść tych bannerów często nie ma nic
wspólnego z faktyczną ofertą, ale poprzez swoją formę zaciekawia, generując duży
ruch odwiedzających.
Nowością są bannery interaktywne (rys. 3), które uzyskiwane są za pomocą
kombinacji kodu HTML, skryptów CGI, JavaScript, Flash i Shockwave. Pozwalają
na wprowadzenie dużego stopnia indywidualizacji przekazu poprzez swoje interak-
tywne funkcje. Bezpośrednio na polu bannera możemy korzystać z rozwijanego
pola wyboru, możemy przesuwać jego elementy, wyszukać informacje dzięki polu
wyszukiwarki itp. Niektóre z nich, po przesunięciu kursora, zmieniają swój roz-
miar, lub pozostają w jednym położeniu, pomimo przesuwania strony paskami
przewijania. Nie jest to rozwiązanie wygodne, gdyż może zasłaniać właściwy tekst
strony, a tym samym zniechęcić internautów do dalszych odwiedzin.
Rys. 3. Banner interaktywny. Zmienia się po najechaniu na niego myszką, zawie-
ra aktywne przyciski
Internet jako narzędzie skutecznego marketingu i reklamy
105
105
3. Skuteczność Internetu w przekazie reklamowym
Do obliczeń ,,skuteczności medialnej” różnych form reklamy w Internecie wy-
korzystuje się skonstruowane w tym celu tak zwane wskaźniki wzorów
8
.
„Skuteczność medialną” bannerów mierzy się za pomocą wskaźnika CTR
(Click-trought Rate)
9
, służącego do oceny, z jaką względną częstotliwością osoby
odwiedzające daną stronę klikają na banner (wg vortal.blitz.pl). CTR równy 5%
oznacza, że na każde 100 osób odwiedzających stronę, 5 klika na banner. Średni
wskaźnik CTR wynosi 2-5%. Innym wskaźnikiem jest CPM, oznaczający koszt
tysiąca wyświetleń danego bannera. Z obydwu oblicza się CPC (Cost Per Click),
czyli koszt jednego odwiedzającego stronę.
CPC = CPM / (CTR * 1000)
Oczywiście częstotliwość odwiedzin, którą określają wskaźniki
10
, uzależniona
jest od sposobów wyświetlania samej reklamy. Istnieje kilka sposobów wyświetla-
nia reklam w Internecie.
W zależności od wyboru celu dotarcia reklamy wyróżnić można reklamy:
– tradycyjne – reklamy są odsłaniane non-stop lub w porach największej oglą-
dalności- 9-17 od poniedziałku do piątku,
– behawioralne – reklama jest odsłaniana konkretnym odbiorcom (personalizacja
witryny).
Biorąc pod uwagę kryterium sposobu liczenia ilości odsłon reklamy wyróż-
niamy:
– podstawowy – liczba odsłon bannerów lub liczba kliknięć na poszczególny
banner. Jest to najpopularniejszy sposób;
– transakcyjny – koszt przyciągnięcia osoby, która dokona transakcji lub zostawi
dane. Jest to forma rzadko stosowana z uwagi na częsty brak możliwości jed-
noznacznego określenia kosztów;
– demograficzny – zasięg kampanii określany liczbą osób w grupie docelowej.
Liczbę odbiorców określa się w sposób szacunkowy.
Zakończenie
Dzięki temu, że Internet daje możliwość globalnej i błyskawicznej komunikacji,
pokonując bariery odległości i umożliwiając ludziom bezpośredni kontakt, reklama
w nim jest skuteczną formą osiągania założonych planów marketingowych.
Z roku na rok wzrasta jej popularność i procent środków firmowych przezna-
czonych na jej rozwój.
8
Reklama w internecie – mierzalność reklamy na www.cxo.pl/artykuły
9
Wskaźnik ten literatura podaje czasem jako CTR-U, tj. CTR (Click-trought Rate-Users).
10
www.gemius.pl
Monika Kowalska
106
106
Działania brandingowe i public relations, mające za zadanie utrwalić wizerunek
danej firmy lub produktu, powinny sprawić, że gdy klient pomyśli o czymś zwią-
zanym z działalnością firmy lub charakterem produktu, to przyjdzie mu na myśl
konkretnie ta firma lub konkretnie ten produkt. Aby osiągnąć sukces ważna jest
powtarzalność i metody utrwalania wizerunku, a o dobrym brandingu można mó-
wić wtedy, gdy osoba jest w stanie w ciągu pięciu minut znaleźć stronę, kierując
się nazwą produktu/usługi/firmy, lub innymi informacjami
11
.
Oczywiście rzadko zdarza się, by w ramach jednego przedsiębiorstwa wykorzy-
stywane były wszystkie opisane wyżej formy reklamy i narzędzia marketingowe,
zwłaszcza że niektóre z nich (np. spamy) są kontrowersyjne i sprzeczne z polityką
jakościową firm.
Oznacza to jednak tym samym większą świadomość w wyborze, a co za tym
idzie optymalną skuteczność wybranych form.
Mgr Monika Kowalska jest ekonomistą o zainteresowaniach skoncen-
trowanych w obszarze marketingu, reklamy, zarządzania zasobami
ludzkimi, oraz innych zagadnień związanych z zarządzaniem przedsię-
biorstwem, mających wpływ na zwiększanie jego konkurencyjności
i innowacyjność. Zawodowo jest czynnym nauczycielem oraz pracow-
nikiem Biura Zarządu i Kadr Spółki Akcyjnej MARYWIL w Suche-
dniowie. Brała udział w VII Sympozjum Instytutu Ekonomii i Zarzą-
dzania Politechniki Świętokrzyskiej. Publikacja badań nad promocją
samorządu. W roku 2004 r. uczestniczyła w projekcie celowym Komite-
tu Badań Naukowych Województwa Świętokrzyskiego „Regionalna
Strategia Innowacji dla woj. świętokrzyskiego”.
11
Marketing w Internecie.