8.03.2012
T: Etapy procesu badawczego a cele poznania naukowego
1. Typy badao w naukach społecznych:
- badania typu poznawczego
- badania praktyczne
2. Cele badao:
- eksploracja
- opis
- wyjaśnianie
3. Etapy procesy badawczego:
- wstępne sformułowanie problemu
- eksplikacja problematyki badawczej
konceptualizacja
- operacjonalizacja problematyki badawczej
4. Przygotowanie narzędzi badawczych
5. Pilotaż badao (problematyka badawcza oraz narzędzie badawcze)
Ejdetyzm – poczucie szczęścia
6. Dobór próby
7. Realizacja badao empirycznych (pomiar)
8. Weryfikacja zebranego materiału empirycznego
9. Wstępne grupowanie materiału surowego
10. Analiza materiału empirycznego
11. Testowanie hipotez i uogólnianie wyników badao
12. Przygotowanie raportu z badao
Omówienie poszczególnych etapów procesu badawczego:
1. Wstępne sformułowanie problemu: problem naukowy a problem badawczy
Problem naukowy można zdefiniowad jako pytanie, na które nie ma jeszcze w nauce
odpowiedzi. Innymi słowy: artysta, jako talent i artysta, jako produkt marketingowy.
1.1. Kryteria kwalifikujące pytania, jako problem naukowy
a) Pytanie musi dotyczyd obiektywnego stanu rzeczy
b) Powinno byd wyrażone w języku danej nauki
c) Powinno byd sformułowane w taki sposób, aby było wiadomo jakie czynności podjąd, aby
móc sensownie poszukiwad odpowiedzi na to pytanie
Problematyzacja – procedura formułowania pytao badawczych
Problematyka – seria pytao badawczych odnoszących się do danego motywu
1.2. Czynniki wyznaczające zakres i charakter problematyki badawczej
a) Obiektywna rzeczywistośd
b) Dotychczasowa wiedza o tej rzeczywistości
c) Metody badao adekwatne do rzeczywistości
1.3. Podstawowe źródła problemów badawczych
a) Rozwój nauki i pojawiąjące się w nauce luki i niejasności
b) Obserwacje rzeczywistości i praktyka, tzw. Przekształcenia – identyfikujemy problemy
praktyczne
1.4. Dylematy wiążące się z podejmowaniem problematyki
1.4.1. W jaką formę pytania można najlepiej przekształcid problem?
a) Pytanie o to, czy zjawisko zachodzi
b) Pytanie o to, jak to zjawisko przechodzi, przebiega
c) Pytanie, dlaczego zjawisko zachodzi
d) Pytanie o skutki danego zjawiska
1.4.2. W jakim celu podejmuje się badania?
a) Wypełnienie luki w wiedzy
b) Rozstrzygnięcie spornych kwestii i dostarczenie podstaw do działao praktycznych
1.4.3. Do czego się odwoład przy rozwiązaniu problemu?
a) możemy się odwoład do nowych danych empirycznych, faktów o rzeczywistości,
b) odwołanie do literatury i danych już istniejących
1.4.4. w kwestii aparatu pojęciowego w danej nauce
a) czy można się posługiwad swoistym aparatem pojęciowym dla danej nauki, czy należy odwoład
się do innych nauk albo stworzyd nowe pojęcia
2.
Eksplikacja problematyki badawczej – uszczegółowienie albo „ustawienie” tematu, polega na
zrobieniu dwóch czynności
a) Próba wyrażenia problematyki badawczej w formie zdao, które zawierają wyłącznie terminy
zrozumiałe i jednoznaczne
b) Polega na ukazaniu powiązao tematu, który jest przedmiotem wyjaśniania z tematami, czy
problemami pokrewnymi i nadrzędnymi
2.1. Kryteria selekcji pytao i problemów badawczych:
* nawet najszerzej zaprojektowane badania nie podejmują próby udzielenia odpowiedzi na
wszystkie pytania ujęte w problematyce, konieczna jest zatem ich selekcja, odbywa się ona na
podstawie poniższych kryteriów:
1) kryterium teoretyczne (o realizacji wybiera się pytania najistotniejsze w odniesieniu, do
których można sformułowad najbardziej precyzyjne i najsilniej uzasadnione hipotezy)
2) kryterium metodologiczne (selekcja i wybór tych pytao, które pozwalają na udzielenie
odpowiedzi w oparciu o warsztat badawczy danej nauki)
3) kryterium techniczno-organizacyjne (pozostawia się te pytania, które odpowiadają
możliwością, którymi dysponujemy jako badacze)
4) wybór i uzasadnienie hipotez badawczych (hipoteza to propozycja twierdzenia naukowego,
nie jest pytaniem ani równoważnikiem pytania, jest propozycją odpowiedzi na pytanie zawarte w
problematyce badawczej) rola hipotez badawczych polega na wyznaczeniu kierunku poszukiwao
odpowiedzi na pytania
Warunki, jakie muszą spełnid poprawnie sformułowane hipotezy:
- muszą odnosid się jednoznacznie do problematyki
- dostarczad propozycji odpowiedzi na pytania wynikające z problemów badawczych
- hipoteza powinna posiadad uzasadnienie w postaci odwołania do wiedzy teoretycznej lub
empirycznej z zakresu danej problematyki
- powinna podawad warunki sprawdzalności, czyli określad przy zajściu jakich zjawisk albo przy
jakim ich natężeniu hipotezę można uznad za sprawdzoną
2.2. Unarzędziowienie problematyki badawczej
- poziom języka narzędziowego
- poziom terminów teoretycznych
- poziom terminów obserwacyjnych
a) Operacjonalizacja oznacza wyrażenie pojęd i terminów teoretycznych w kategoriach operacyjnych
(najbardziej użyteczne są definicje operacyjne)
a) Wybór zbiorowości, w której zostaną przeprowadzone badania
b) Wybór i technik badawczych
c) Wybór bazy źródłowej
d) Wybór zasad kryteriów zasad i analizy………
Ostateczny kształt narzędzi badawczych (zawartości formę) wyznaczają następujące czynniki:
- zakres problematyki badawczej
- wymagania techniki badawczej
- specyficzne cechy zbiorowości, w której prowadzone są badania
- warunki techniczno-organizacyjne badao
Ilości rodzaj pytao kwestionariuszowych wynikają z założeo badawczych (pytao i hipotez badawczych)
- Po co zostało zadane takie a nie inne pytanie
- dlaczego pytanie jest sformułowane w taki a nie inny sposób
- jaka jest wartośd wskaźnikowa pytania
- jakie można przypuszczalnie uzyskad odpowiedzi
- czy umieszczenie pytania w danym miejscu jest właściwe?
- w jaki sposób będą analizowane/wykorzystywane odpowiedzi na pytania?
- pilotaż narzędzia
Funkcja badan pilotażowych:
1. Sprawdzanie problemu badawczego pod względem eksplikacji i operacjonalizacji problemu
badawczego
a) Czy problem badawczy może byd rozwiązany za pomocą przyjętych technik badawczych?
b) Czy problem został całkowicie i prawidłowo zoperacjonalizowany?
c) Jaka jest wartośd, jednoznacznośd i moc rozdzielcza przyjętych wskaźników?
d) Czy wszystkie pojęcia mają jednoznaczny sens empiryczny?
e) Sprawdzenie, czy problem w ogóle występuje
2. Kontrola lub sprawdzenie technik narzędzi poznawczych
a) Ocenie podlega oszacowanie ilości braku odpowiedzi na poszczególne pytania
b) Sprawdzenie poprawności kategorii pytao zamkniętych i półotwartych
c) Badania pilotażowe pozwalają na ocenę wiarygodności wypowiedzi
d) Ocena zrozumiałości pytao
e) Pilotaż pozwala nam na zamknięcie niektórych pytao otwartych przez zastosowanie
kafeterii odpowiedzi z wypowiedzi uzyskanych z pilotażu
f) Określenie czasu trwania realizacji badania
3. Sprawdzenie techniczno-organizacyjnych wymogów badao
Zasady pilotażu:
- powinien byd przeprowadzony w tej samej zbiorowośd, w której będą realizowane badania
zasadnicze, ale nie na tych samych jednostkach
- wśród co najmniej 5% osób liczebności próby do badao
26.04.2012
a) kiedy są realizowana badania
problem reprezentywności badan pojawia się tylko w przypadku, gdy wyniki z próby badacz zamierza
upublicznid na całą Polskę, np. sformułowaną hipotezę, miedzy poziomem wyksztalcenia a zjawiskiem
znaczenia X w związku z tym dobór próby musi byd dokonany przy użyciu ….. oraz w miarę możliwości
…… Jeśli w próbie znajdują się ludzie o podobnym poziomie wykształcenia lub o tym samym stosunku
do zjawiska X, weryfikacja zjawiska X byłaby niemożliwa.
Kryteria doboru
Dobory racjonalne dobory nieracjonalne
(można uogólnid wnioski badao (wnioski mają charakter sprawozdawczy)
na całą populację)
- dobór losowy,
- dobór samorzutny
- dobór celowy
- dobór przypadkowy
a) dobór kwotowy
b) dobór jednostek przeciętnych
c) dobór jednostek o cechach kraocowych
d) dobór parami wg określonych cech
e) dobór lawinowy (kula śniegowa)
f) dobór osób najlepiej poinformowanych
realizacja badao
weryfikacja wstępna zebranego materiału polega na:
a) Poznaniu stopnia i procentu realizacji próby
b) Poznanie kierunku zniekształceo próby
c) Eliminacja materiałów zawierających nieprawidłowości
d)