Rak tarczycy stanowi około 1% wszystkich nowotworów złośliwych występujących u człowieka.Zachorowania są częstsze u kobiet niż u mężczyzn (ok. 4-krotnie) i dotyczą głównie dorosłych. Zapadalność na raka tarczycy w Polsce wynosi: wśród kobiet 4,3/100 000/rok a wśród mężczyzn 1,1/100 000/rok. W ostatnich latach obserwowany jest wzrost częstości występowania raków tarczycy. Raki są niejednorodna grupa chorób. Nawet w postaciach wysoko zróżnicowanych wykazujących aktywność hormonalna i charakteryzujących się stosunkowo wolnym przebiegiem występują postaci o dynamicznym przebiegu i wielkiej progresji choroby.

Rak brodawkowaty jest najpospolitszą i najmniej groźną postacią raka tarczycy. Stanowi 50% wszystkich raków tarczycy. Guz ten często występuje w liczbie mnogiej w obu płatach gruczołu, jest zwykle nieotorebkowany i ma średnicę od kilku do kilkudziesięciu milimetrów. Rak brodawkowaty rozwija się powoli, ale może dawać przerzuty drogą naczyń chłonnych do węzłów chłonnych szyjnych i mostkowo-obojczykowo-sutkowych. Rokowanie w przypadku tego raka jest bardzo dobre, jednak u osób starszych choroba ta może mieć znacznie agresywniejszy przebieg. Przeżycie 5-letnie wynosi ok. 95%.

Jest drugim pod względem częstości występowania rakiem tarczycy. Występuje w różnym wieku, także u dzieci. Częstość występowania to 20-30% i częściej występuje u kobiet po 40 r.ż. Rak ten rośnie powoli nawet kilkanaście lat. Rak ten ma postać pojedynczego guza o średnicy od jednego do kilku centymetrów, w początkowym okresie rozwoju jest dobrze odgraniczony od reszty tkanek.

1. Postać angioinwazyjną - otorebkowany guzem, ze stwierdzoną inwazją naczyń lub torebki

2. Masywnie naciekającą - nieotorebkowany nowotwór, który masywnie nacieka naczynia krwionośne i otaczającą go tkankę

. Rak pęcherzykowy drogą krwiobiegu daje odległe przerzuty, zwykle do płuc i kości.

Rokowanie w przypadku raka pęcherzykowego tarczycy jest dość dobre, ale gorsze niż
w przypadku raka brodawkowatego.

Powstaje, w odróżnieniu od pozostałych typów, z komórek C. Jest to twardy, nieotorebkowany guz, wyraźnie odgraniczony od pozostałych tkanek.

2.Dziedziczna. - może występować samodzielnieub występować łącznie z nowotworami innych narządów (rdzenia nadnerczy i przytarczyc)

Rak rdzeniasty jest aktywnym biochemicznie nowotworem wydzielającym kalcytoninę. Pod względem złośliwości, rak ten zajmuje miejsce pośrednie pomiędzy rakami zróżnicowanymi
a rakiem anaplastycznym. Rokowanie jest różne, zależy w dużej mierze od stopnia rozwoju guza usuniętego w czasie operacji i jest nieco lepsze u osób z formą dziedziczną

Występuje on u osób po pięćdziesiątym roku życia. Większość raków anaplastycznych powstaje na skutek przemiany raków zróżnicowanych (brodawkowatych i pęcherzykowych), tak zwanego odróżnicowania. Rak anaplastyczny odznacza się bardzo szybkim tempem wzrostu, intensywnie nacieka inne tkanki i daje wczesne przerzuty, często zanim jeszcze wystąpią jakiekolwiek jego zewnętrzne objawy. Rak ten jest bardzo złośliwy i rokowanie jest bardzo złe. Średni okres życia chorego od momentu postawienia diagnozy to zazwyczaj 4 miesiące.

Leczenie chirurgiczne jest podstawowym sposobem postępowania w raku tarczycy. W przypadku
• jednoogniskowego raka brodawczakowatego o średnicy do 1 cm (T1a) rozpoznanego po operacyjnym wycięciu płata tarczycy z cieśnią lub po operacji subtotalnego wycięcia tarczycy,
• jednoogniskowego raka pęcherzykowego o średnicy do 1 cm (T1a), stwierdzonym po całkowitym wycięciu płata lub subtotalnym wycięciu tarczycy,
zabieg operacyjny polega na wycięciu całkowitym zajętego płata wraz z cieśnią i subtotalne usunięcie płata przeciwnego. W każdym innym stopniu zaawansowania klinicznego wykonuje się całkowite, pozatorebkowe wycięcie tarczycy. W każdym przypadku raka usuwa się również węzły chłonne. Zakres ich usunięcia zależy od stopnia zaawansowania nowotworu oraz jego typu.

Powikłania po leczeniu operacyjnym raka tarczycy:
-Porażenie nerwu krtaniowego wstecznego
-Niedoczynność przytarczyc

We wszystkich postaciach raka tarczycy po leczeniu operacyjnym celowym jest stosowanie terapii hamującej stymulujący efekt działania hormonów przysadki TSH. Po zabiegach radykalnych należy podawać chorym substytuty hormonów tarczycy z powodu jej niedoczynności.
Po zabiegu operacyjnym stosuje się leczenie uzupełniające jodem radioaktywnym (Jod 131), którego celem jest zniszczenie resztek tarczycy pozostałych po leczeniu operacyjnym.

Natomiast Teleradioterapia na obszar szyi i śródpiersia jest wskazana:
• w niezróżnicowanym/anaplastycznym raku tarczycy
• po operacji nieradykalnej w raku zróżnicowanym, kiedy nie jest możliwa operacja wtórna ani leczenie radiojodem
• po operacji nieradykalnej w raku rdzeniastym.

Leczenie nowotworów w tym rejonie prowadzi do dużych ubytków strukturalnych i funkcjonalnych – zarówno w wyniku leczenia chirurgicznego jak i radioterapii. Różnorodność zabiegów rehabilitacyjnych począwszy od leczenia zaburzeń mowy, poprzez protetykę, uczenie pacjenta połykania i usprawnianie w obrębie szyjnego odcinka kręgosłupa i pasa barkowego – zależy od zakresu prowadzonego leczenia.

Rak tarczycy — postępy w diagnostyce oraz taktyce i technice chirurgicznej w okresie ostatnich 10 lat

Tadeusz Łukieńczuk, Janusz Dawiskiba, Dariusz Rychlewski, Waldemar Balcerzak, Beata Wojtczak

Mimo postępu w diagnostyce, nadal u niektórych chorych rozpoznanie raka tarczycy ustala się po leczeniu operacyjnym, co wiąże się z koniecznością powtórnej operacji. Celem pracy jest przedstawienie materiału klinicznego autorów, obejmującego okres ostatnich 10 lat w zakresie sposobów rozpoznania i leczenia operacyjnego chorych z rakiem tarczycy.

Wnioski: W ostatnich latach obserwuje się wzrost zabiegów pierwotnie radykalnych u chorych z rozpoznaniem zróżnicowanego raka tarczycy. Dominującym typem histologicznym jest rak brodawkowaty. Najczęściej raka tarczycy nie rozpoznaje się przed operacją w wolu wieloguzkowym. W tych przypadkach liczba prawidłowych rozpoznań zwiększa się w miarę upowszechnienia celowanej biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej, wykonywanej pod kontrolą USG.